2018 අයවැය ලේඛනය පිළිබඳව චෝදනා, යෝජනා, මල් පොකුරු සහ ගල් මුගුරු තවමත් එල්ලවෙමින් තිබේ. අය වැය ගැන කතා කිරීම හා අදහස් පළ කිරීම පාර්ලිමේන්තුවට පමණක් සීමාවූ දෙයක් නොවේ. රටේ වාණිජ මණ්ඩල, ව්යාපාරික අංශ මාධ්ය, ගොවි සංවිධාන, මෙන්ම සාමාන්ය මහජනතාවට ද අවසාන වශයෙන් පාරිභෝගික ජනතාවට ද අයවැය ගැන සිය අදහස් පළ කිරීමට අයිතියක් තිබේ.
පාරිභෝගික අත්යවශ්ය භාණ්ඩ මිල ඉහළ යෑම පිළිබඳව මෙවර අයවැය විවාදයේ දී ද අදහස් පළ විය. රටේ ජනගහණය වැඩිවීමත්, ආහාර නිෂ්පාදනයට බාධා එල්ලවීම නිසා නිෂ්පාදනය පහළ වැටීමත්, ජාත්යන්තර මිල ගණන් ඉහළ යෑමත්, ඇතැම් අංශවල පවතින අකාර්යක්ෂමතාවත් ජීවන වියදමට හේතු වේ.
වත්මන් යහපාලන ආණ්ඩුවේ ගමන් මග ඇරැඹුණේ 2015 වසරේ අගභාගයේ , එනම් 2015 නොවැම්බර් 20 දා එවක මුදල් ඇමැති රවි කරුණානායක මහතා විසින් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කරන ලද අය වැය ලේඛනය සමඟිනි. එම අයවැයෙන් අත්යවශ්ය ආහාර ද්රව්ය 11ක මිල පහළ දමන ලදී.
ළදරු කිරි පිටි මිල රුපියල් 100 කින්ද, දේශීය කිරි පිටි ග්රෑම් 400 කිරි පැකට්ටුව රුපියල් 30 කින්ද, පරිප්පු කිලෝවක මිල රුපියල් 169 දක්වාද, කඩල කිලෝව රුපියල් 169 දක්වාද, හාල් මැස්සන්කරවල මිල රුපියල් 410 දක්වා ද මිල අඩුකර ජනතාවට සහන සලසන ලදී.
2015 යහපාලන අයවැය ලේඛනය ආහාර ද්රව්ය මිල අඩුකිරීමට පෙරාතුව සතියේ නාරාහේන්පිට ආර්ථික මධ්යස්ථානයෙය් පරිප්පු කිලෝවක මිල රුපියල් 180 ක්වූ අතර දඹුල්ල, කැප්පෙටිපොළ සහ තඹුත්තේගම ආර්ථික මධ්යස්ථානයේ එළවළු මිල දිගටම පැවතුණේ ඉහළ මිල ගණන්වල ය.
බෝංචි කිලෝව රුපියල් 235 මිල මට්ටමේ ද කැරට් කිලෝව රුපියල් 235 මිල මට්ටමේ ද, තක්කාලි කිලෝව රුපියල් 175 මට්ටමේ ද බිත්තරයක් රුපියල් 15 මට්ටමේ ද වියළි මිරිස් රුපියල් 306 ඉහළ මට්ටමේ ද රැඳී තිබුණි.
ආර්ථික සහන
එහෙයින් ජීවන වියදම් බර අඩුකිරීමේ ප්රථම උත්සාහය 2015 නොවැම්බර් 20 වැනිදා අයවැය ලේඛනය මඟින් හඳුන්වා දෙන ලදී. ගෑස් සිලින්ඩරයකින් රුපියල් 150ක් අඩු කළ අතර භූමිතෙල් ලීටරයකින් රුපියල් 10ක් අඩු කරන ලදී. වී සඳහා සහතික මිලක්ද, ටින් මාළු සහ කරවල සඳහා සහන මිල ගණන්ද ඉදිරිපත් විය.
ධීවර කර්මාන්තය දියුණු කිරීමේ පියවර ද නව කෘෂිකාර්මික ප්රතිපත්තියක් සැකසීමට ද, දේශීය ආහාර නිෂ්පාදනය ඉහළ දැමීමේ ව්යපාරයක් සඳහා උත්සුකවීම ද ආහාර සුරක්ෂිත භාවය සඳහා ගබඩා පහසුකම් ඇරඹීම ද ජීවන වියදම අඩුකිරීමේ උත්සාහයන් අතර කැපී පෙනේ.
දේශීය ආහාර නිෂ්පාදනය වැඩිකරන්නේ නැතිව මිල පාලනයක් මඟින් භාණ්ඩ මිල පහළ දැමීමක් අපේක්ෂා කරන පිරිස් ද සිටිති. ජාත්යන්තරය වාණිජ සබඳතා අතින් වඩ වඩා කිට්ටු වෙමින් සිටින අතර රුසියාව, තුර්කිය සහ ඉතාලිය යන දේශපාලන සම විසම රටවල් දැවැන්ත ගෑස් නළයකින් එකිනෙකාට සම්බන්ධ වෙමින් අනාගත බලශක්ති අර්බුදයකට පිළියම් සොයති. අග්නිදිග ආසියාව පුරා සංවෘත ආර්ථිකයන්හි බැමි පතුරු ගැලවෙමින් තිබේ. වියට්නාමය සිය දැවැන්ත ඛනිජ නිධි සම්භාරය ප්රංශ හා ජර්මානු සමාගම් සමඟ ඒකාබද්ධ විවෘත ව්යාපාර ජාලයක් වෙත යොමු කරමින් සිටී. ඇමෙරිකා චීන වෙළෙඳ පරතරය අඩුවන පරිදි ගනුදෙනු වඩ වඩා ලිහිල් කරන බවට චීනය ගිය සතියේ ඇමෙරිකාවට සහතික විය.
හෝචිමිං, ජනරාල් ගියේප් වැනි අව්යාජ දේශපාලන නායකයන් ඇමෙරිකානු තර්ජනයනට මුහුණ දෙමින් ඉදිකරන ලද වියට්නාමය සිය ඛනිජ සම්පතින් උපරිම පල නෙළා ගැනීමටත්, ගෑස් හා ද්රව ඉන්ධන අංශය දියුණු කිරීම සඳහා ප්රංශය සමඟ ඒකාබද්ධව කටයුතු කිරීමටත් සූදානම් වේ.
ශ්රී ලංකාවේ ඛනිජ වැලි අපනයනය කිරීම සඳහා පුවත්පත් දැන්වීමක් පළ කළ පමණින් ශ්රී ලංකාවේ ජාති හිතෛෂි ඇතැම් පිරිස් විරෝධතාවනට පෙළ ගැසෙති. මේ විරෝධතා නිසාම රටට ගලා ඒමට තිබූ විදේශ ආයෝජන අඩාළ වූ අතර ඇතැම් කර්මාන්තකරුවෝ මේ රටින් ඉවත්ව වියට්නාමයේ කර්මාන්ත ඇරැඹූහ.
දේශීය ආහාර මිල ගණන් අඩුකර ගැනීමේ දී දේශීය නිෂ්පාදනය වැඩිකර ගත යුතුවේ. පසුගිය කාලය පුරා දැඩි කාලගුණක විපරීත ක්රියාකාරිකම් රැසකට ද, නියං සහ වැසි විපත්වලට ද කෘෂි අංශය මුහුණ දුන්නාය. පිට පිට කන්න තුනකට මුහුණ දුන්නා පමණක් නොව වැසි රටාවේ සරදමට ද මුහුණ දීමට ලංකාවේ ගොවියාට සිදුවිය.
2015 අනුරාධපුර කාලගුණ කලාපයේ වැසි දින සංඛ්යාව දින 131ක් වුවත්, 2016 දී එය වැසි දින 76 දක්වා අඩු විය. එම කලාපයේ වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මි. මීටර් 2221 සිට මි. මීටර් 1035 දක්වා අඩු විය. ත්රිකුණාමල කාලගුණ කලාපය 2015 දී වැසි දින 110ක් වාර්තා වූ නමුත් 2016 වැසි දින සංඛ්යාව දින 73 දක්වා අඩුවිය. අදාළ කාල පරාසය තුළ වර්ෂාපතනය මිල මීටර් 2030 සිට මිලි මීටර් 996 දක්වා අඩු විය. හම්බන්තොට කලාපයේ වාර්ෂික වැසි දින සංඛ්යාව 2015 දී දවස් 118කි. 2016 දී එය වැසි දින 74 දක්වා අඩු විය. බණ්ඩාරවෙල කලාපයේ 2015 වැසි දින සංඛ්යාව දින 180කි. එහෙත් එය 2016 වසරේ දී දින 101 දක්වා අඩු විය. වර්ෂාපතනය 2015 දී මිලි මීටර් 2015 ක් වුවද, 2016 වර්ෂාපතනය මිලි මීටර් 862කි. රත්නපුරයේ 2015 වැසි දින ගණන 236 කි. එය 2016 දී දින 204 දක්වා ද, වර්ෂාපතනය මිලි මීටර් 3464 සිට මිලි මීටර් 2833 දක්වා ද අඩු විය. මේ දක්වා ඇත්තේ උදාහරණ කීපයක් පමණි.
මෙබඳු විපරීත වැසි රටාවක් හා කාලගුණික විපර්යාසයක් හමුවේ ආහාර ද්රව්ය නිෂ්පාදනයේ ක්රියාකාරීත්වය කෙසේද?
2015 ලොකු ලූනු වගාවට යටවූ හෙක්ටයාර් 5618ක වගා බිම් ප්රමාණය 2016 දී හෙක්ටයාර් 3900 දක්වා අඩු විය. වියළි මිරිස් නිෂ්පාදනය සඳහා 2015 දී යටවූ හෙක්ටයාර් 13029 බිම් ප්රමාණය 2016 දී හෙක්ටයාර් 15267 දක්වා වැඩිවුවද, බඩඉරිඟු වගාවට 2015 දී යටවූ හෙක්ටයාර් 69971බිම් ප්රමාණය හෙක්ටයාර් 67630 දක්වා අඩු විය. කුරක්කන් වගාවට 2015 දී යටවූ බිම් ප්රමාණය හෙක්ටයාර් 6950 සිට හෙක්ටයාර් 6151 දක්වා අඩු විය.
නිෂ්පාදන ගැටලු
උඳු, කවුපි, තල, සහ මුං වගාව සඳහා යටවූ බිම් ප්රමාණය ද 2016 දී අඩු විය. මෙවැනි තත්ත්වය මත ආහාර ද්රව්ය මල ගණන් ඉහළ යෑමෙන්ම, ආහාර ද්රව්ය ආනයනය අවස්ථා ඉහළ යෑමද වළක්වා ගත නොහේ.
මාස් කන්නයේ වගා කටයුතු දැන් ඇරැඹී ඇති අතර පසුගිය කන්නයට වඩා වැඩි බිම් ප්රමාණයක් වී වගාවට යටවන බවට සැකයක් නැත.
2015 මාස් කන්නයේ වී වගාවට හෙක්ටයාර් 773000ක් යටවූ නමුත් අස්වැන්න නෙළා ගත්තේ හෙක්ටයාර් 659000ක ප මණය .2016 මාස් කන්නයේ හෙක්ටයාර් 756000 ක් දක්වා වගා කළ බිම් ප්රමාණය අඩුව අස්වැන්න නෙළාගත් බිම් ප්රමාණය හෙක්ටයාර 667000දක්වා අඩුවිය.
2015 යල මහ දෙකන්නයේ වී වගාව හෙක්ටයාර් 1254000කි. අස්වනු නෙළාගත් භූමි ප්රමාණය හෙක්ටයාර 1088000කි. වසරේ අස්වැන්න මෙට්රික්ටොන් 4819000කි . එහෙත් 2016 වී අස්වැන්න මෙට්රික් ටොන් 4420000 දක්වා අඩුවීම නිසා සහල් අපනයනය කිරීමට ද සිදුවිය. මෙබඳු තතත්වයක් මත ආහාර ද්රව්ය මිල ගණන් පහත හෙළීමට විකල්පයක් වන්නේ ආහාර ද්රව්ය ආනයනය මඟින් වෙළෙඳ පොළ හසුරුවා ගැනීමය. ඒ සඳහා විශාල ජාතික ධනයක් ද වැය විය.
මෑත කාලීනව ශ්රී ලංකාවේ දියුණුවක් අත්කරගත් කර්මාන්තයක් වූයේ උක් කර්මාන්තය හා ඒ ආශ්රිත දේශීය සීනි කර්මාන්තයයි.
2016 වසරේ උක්දඬු මෙට්රික් ටොන් 812000ක් අඹරන ලදුව, සීනි මෙට්රික් ටොන් 62000 ක් නිෂ්පාදනය කරගන්නා ලදී. නිරි වගාව සහිතව උක්වගාවට යටවූ බිම් ප්රමාණය හෙක්ටයාර් 11,7 84 කි.
උක් කර්මාන්තය පණ ගසාගෙන එත්ම දැන් ගොවි විරෝධතා හිස ඔසවාගෙන එයි. ගොවි මහතුනගේ විරෝධතා උත්සන්න වෙත්ම උක් කර්මාන්තය දියුණු කිරීම ලෙහෙසි වන්නේ නැත. දේශීය සීනි කර්මාන්තය දියුණු කිරීම සඳහා මෛත්රීපාල සිරිසේන ජනාධිපතිවරයා පසුගියදා පාකිස්ථානය සමඟ ද සාකච්ඡා පැවැත්වීය. ඉතා කුඩා ප්රමාණයේ සීනි නිෂ්පාදනාගාර සංකල්පය මත පකිස්ථානු සීනි කර්මාන්තයේ දියුණුව රඳා පවතී.
ඇමෙරිකානු ඩොලර් දස ලක්ෂ 110 ක් ආයෝජනය කරමින් කන්තලේ සීනි කර්මාන්තය නගා සිටුවීමේ ගිවිසුමක් ද දැන් ක්රියාත්මකය.
ආයෝජක මණ්ඩලය මගින් ද අනුමත කළ එම ගිවිසුමේ පාර්ශ්වකරුවකු වන්නේ බැංගලෝරයේ ශ්රී ප්රභූලිංගේෂ්වර් සීනි සමාගමයයි.
උක් වගාව සීනි නිෂ්පාදනය, බලශක්ති ප්රභව සහ කිරි නිෂ්පාදන යන අංශයන්ගෙන් මෙරට කාර්මික හා කෘෂිකාර්මික සංවර්ධනයට සම්බන්ධවන විදේශීය ආයෝජකයා මෙම ව්යවසාය තුළින් ඍජු රැකියා අවස්ථා 1200 ක් සැපයීමට ද අදහස් කරයි.
වාර්ෂිකව මෙට්රික්ටොන් 72,000ක සීනි නිෂ්පාදනයක් ඔවුනගේ ඉලක්කයයි. මෙවැනි ව්යාපෘතියක් ද රට ඉදිරියේ ඇති සමයක උක් වගාවේ නියුතු වගා කරුවනගේ විරෝධතා රටේ ඉදිරිගමනට බාධාවක් නොකර ගත යුතුව තිබේ.
2018 අයවැය ලේඛනය කාන්තා හිතවාදී යැයි කාන්තා වාණිජ මණ්ඩලයේ සභාපතිනිය නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් කියා සිටියි.
කාන්තා හිමිකාරීත්වය සහිත ව්යාපාරික අංශ සඳහා සාධාරණ පොලී පදනමක් මත ණය මුදල් සැපයීම කන්තා ව්යවසායකත්වයට අතහිත දීමකැයි එම වාණිජ මණ්ඩලය කියයි.
පරිප්පු, අර්තාපල් සහ හාල්මැස්සන් වැනි ආහාර ද්රව්ය සඳහා සහන සැලසීම ග්රාමීය කාන්තාවට කරන ලද සැලකිල්ලක් යැයිද, එකම කවුළුවකින් ව්යාපාර ලියාපදිංචියට ඉඩ සැලසීම අනවශ්ය ප්රමාද දුරලීමකැයි ද එම වාණිජ මණ්ඩලය තවදුරටත් සඳහන් කර තිබේ.
සීනි බද්ද
විවිධ ව්යාපාරික සංසද 2018 අයවැය පිළිබඳ සාකච්ඡා මණ්ඩප පැවැත්වීමට ඉදිරිපත් වේ. මේ හැම සාකච්ඡාවකදීම කියැවුණේ ඍජු විදේශ ආයෝජනය එක්සත් ජනපද ඩොලර් බිලියන 5 දක්වා ඉහළ නැංවීම සහ අපනයන ඉලක්කය ඩොලර් බිලියන 20 දක්වා ඉලක්ක කිරීම අයවැයේ උත්සාහයක් වී තිබෙන බවයි .
මූල්ය වෙළෙඳ පොළ තුළ කිරීමට යෝජිත ආර්ථික ප්රතිසංස්කරණ මඟින් කොළඹ කොටස් වෙළෙඳ පොළ සක්රීය වන බවට ආයෝජකයනගේ සහ බ්රෝකර්වරුනගේ විශ්වාසය පළ වේ.
සීනි ග්රෑමයට සත 50 බැගින් වන බද්දක් පැනවීම සිලෝන් කෝල්ඩ් ස්ටොර්ස්, නෙස්ලේස් සහ කාගිලිස් ලංකා යන සමාගමයන්ගෙ ලාබ අඩුවීමට හේතුවන බවට එම ආය තනයන්ගේ කොටස් හිමියෝ අදහස් පළ කරති.
බාල ළමා පරපුර අතර පැතිරෙන දියවැඩියාව පාලනය කිරීමට සීනි භාවිතාව අඩුකිරීමේ උත්සාහයක් මේ යෝජනාව මඟින් ඉදිරිපත්වන බවට තර්ක කරන්නෝද මේ අතර වෙති. මුදල් ඇමැතිවරයාද ඒ මතයේ සිටියි. බාල පරපුර අතර දියවැඩියා රෝගය බහුලවීම රට ඉදිරියේ ඇති තවත් ව්යසනයකි.
අයවැය ලේඛනය දෙවන වර කියවීම වැඩි ඡන්දයෙන් සම්මත වීම සමඟ කොළඹ කොටස් වෙළෙඳ පොළ පසුගිය බ්රහස්පතින්දා සහ සිකුරාදා යළි සක්රීය විය .
පසුගිය සඳුදා කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 41 කින්ද, අඟහරුවාදා ඒකක 53 කින්ද, බදාදා ඒකක 28 කින්ද පහත වැටුණි. බ්රහස්පතින්දා සමස්ත කොටස් මිල දර්ශකය ඒකක 24 කින් ඉහළ ගිය අතර සිකුරාදා ඒකක 34 කින් ඉහළ යෑම නිසා මිල දර්ශකය ඒකක 6483 තුළ ස්ථාපිත විය.
දුම්කොළ සමාගමය එක කොටසකට රුපියල් 17.50ක ලාභාංශයක් ප්රකාශයට පත් කළාය. සිකුරාදා රොයිටර් වාර්තාව ප්රකාශ කළේ ජේ. කේ. එච්. කොටස් සක්රීය වීම නිසා වෙළෙඳ පොළ ඉදිරියේදීත් සක්රීය වන බවයි. පසුගිය සතියේ වෙළෙඳ පොළ පිරිවැටුම රුපියල් බිලියන 4.6කි.
කරුණාරත්න අමරතුංග