වසර හැත්තෑවක් පමණ ඉතිහාසයක් තිබෙන ශ්‍රී ලාංකීය දේශපාලන ව්‍යුහය තුළ එදා මෙදා තුර විවිධ හැල හැප්පීම් හා වෙනස්කම් රාශියක් සිදු වුණි. 1960 වර්ෂය වනවිට මෙරට ජනාධිපතිවරයෙකු වෙනුවට එම බලතල ක්‍රියාවට නඟන ලද්දේ අග්‍රාණ්ඩුකාරවරයකු විසිනි.
1948 වසරේ සිට 1972 වසර දක්වා සෝල්බරි ආණ්ඩු ක්‍රමය මෙරට ක්‍රියාත්මක වුණි. එම ආණ්ඩු ක්‍රමය යටතේ බ්‍රිතාන්‍ය රැජින නාමිකව මෙරට රාජ්‍ය නායකයා වීමත්, නීති පැනවීමේදී පාර්ලිමේන්තුව අනුගමනය කළ යුතු යම් යම් සීමාවන් දක්වා තිබීමත් වැනි හේතු නිසා අප ලැබූ නිදහස පූර්ණ වී නොතිබිණි. ඒ හේතුවෙන් සෝල්බරි ආණ්ඩු ක්‍රමය වෙනස්කොට අප රටට ගැලපෙන නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් සම්පාදනය කළ යුතු යැයි අදහස් මතුවෙමින් තිබුණ ද ඒ පිළිබඳ ඵලදායී ක්‍රියාමාර්ගයක් ආරම්භ වූයේ 1970 මැතිවරණයත් සමඟය.
![]()
1970 වසරේදී රටට ගැලපෙන නව ව්‍යවස්ථාවක් සම්පාදනය කිරීම සඳහා ජනවරමක් ඉල්ලා බලයට පැමිණි ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය ප්‍රමුඛ සමගි පෙරමුණ සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක මැතිනියගේ අගමැති ධුරයෙන් 1972 මැයි 22 දින නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් හඳුන්වා දෙන ලදී. ලංකාවේ ප්‍රථම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව වූ එයින් එතෙක් අප රට හැඳින්වූ ‘ලංකාව’ වෙනුවට ‘ශ්‍රී ලංකාව’ යන නාමයෙන් හඳුන්වන්නට කටයුතු කළහ.
එතෙක් සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාව යටතේ පැවැති අග්‍රාණ්ඩුකාර තනතුර වෙනුවට නව ව්‍යවස්ථාවෙන් නාමමාත්‍ර ජනාධිපති තනතුර හඳුන්වා දුන්නේය. එහිදී ජනාධිපතිවරයා පත් කිරීමේ බලය අගමැතිවරයාට හිමි වූ අතර එතෙක් අග්‍රාණ්ඩුකාරවරයාට හිමිව තිබූ බලතල නව ව්‍යවස්ථාව යටතේ නාමමාත්‍ර ජනාධිපතිවරයාට හිමිවුණි. ඒ අනුව ආචාර්ය විලියම් ගොපල්ලව මහතා ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම නාමමාත්‍ර ජනාධිපති ධුරයට පත්වුණි.
ජනතා අපේක්ෂා
1977 ජූලි මාසයේ පැවැති මහ මැතිවරණයෙන් බලයට පත් එක්සත් ජාතික පක්ෂය විධායක ජනාධිපති ධුරය සහිත නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් සම්පාදනය කළ අතර 1978 වසරේ සිට ශ්‍රී ලංකාවේ දෙවන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව ක්‍රියාත්මක වුණි. එම ව්‍යවස්ථාවට අනුව ‘ශ්‍රී ලංකාව’ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය යනුවෙන් හැඳින්වුණි. එම ව්‍යවස්ථවේ 30 වන ව්‍යවස්ථාව අනුව ශ්‍රී ලංකා ජනරජයේ ජනාධිපතිවරයා රජයේ ප්‍රධානියා ද, විධායකයේ ප්‍රධානියාද, ආණ්ඩුවේ ප්‍රධානියාද, සන්නද්ධ සේවාවන්හි සේනාධිනායකයා ද වේ. ඒ අනුව ජනාධිපති ධුරය පූර්ණ විධායක බලතල සහිතව රජයේ ඉහළම විධායක තනතුර බවට පත් විය. ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයේ පළමු විධයාක ජනාධිපතිවරයා වශයෙන් ජේ. ආර්. ජයවර්ධන මහතා පත්විය. ඉන්පසු විධායක ජනාධිපතිවරුන් පස් දෙනකු ශ්‍රී ලංකාව් රාජ්‍ය නායකයා වූ අතර වත්මන් ජනාධිපති සත්වන විධායක ජනාධිපතිවරයා ය.
ශ්‍රී ලංකා දේශපාලන ඉතිහාසයේ මහා කැළඹීමක් ඇතිකළ අවස්ථාවක් වශයෙන් 2018 ඔක්තෝබර් 26 වන දා හැඳින්විය හැකිය. එක්සත් ජාතික පෙරමුණත්, එක්සත් ජනතා නිදහස් සංධානයත් සුසංයෝගීව පවත්වාගෙන ආ ජාතික ආණ්ඩුව අවසන් වීම ඊට හේතුවිය. එම සිදුවීමත් සමඟ හා රටේ දේශපාලන භූමිකාව මෙන්ම සමස්ත රාජ්‍ය පාලන භූමිකාව ද අවුල් සහගත තත්ත්වයකට පත් වූ අතර ජනාධිපතිතුමා විසින් හිටපු අගමැතිවරයා වෙනුවට නව අගමැතිවරයකු පත් කිරීමත් පාර්ලිමේන්තුවේ කථානායකවරයා විසින් එම පත්කිරීම භාර නොගන්නා බව ට ප්‍රකාශ කිරීමත් එයට හේතු විය.
කෙසේ නමුත් මේ වන විට ආණ්ඩුව විසුරුවා හැර ඇති අතර හිටපු අගමැතිවරයා ඉවත් කිරීමත් නව අගමැතිවරයකු පත් කිරීමත්නියමිත දින ඉකුත්වීමට පෙර ආණ්ඩුව විසුරුවා හැරීම හා මැතිවරණයක් කැඳවීමත් යන කරුනු රටේ විවිධ පුද්ගලයන් අතර කතිකාවට භාජනය වී ඇත. එකී ක්‍රියාවන් නීත්‍යානුකූලද, නැද්ද යන් තීන්දු කිරීම සඳහා මේ වන විට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය වෙත යොමු කර තිබෙන බැවින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ තීන්දුව කුමක්දැයි කවුරුත් විමසිලිමත්ව බලා හිඳිති.
දේශපාලන වශයෙන් රට පත්ව තිබෙන තත්ත්වය එසේ වුවද ඒ හේතුවෙන් රට අරාජිකත්වයකට පත්ව තිබෙනබව ඇතැම් විද්වතුන්ගේ අදහස වී තිබේ. 2019 වසර වෙනුවෙන් නව අයවැයක් සම්මත විය යුතු අතර සාමාන්‍ය පරිසරයක් තුළ නම් මේ වනවිට එය විවාදයට ගෙන තිබිය යුතුය. එහෙත් මේ වනවිට අයවැය විවාදය සිදු නොවන බව පැහැදිලිය. ඒ වෙනුවට සිදුවෙමින් පවතින්නේ දේශපාලන ක්ෂේත්‍රයේ නියැලෙන එකිනෙකාට අවලාද අපහාස කර ගැනීම ය.
වත්මන් විපක්ෂය, මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා යටතේ ක්‍රියාත්මක වූ පසුගිය ආණ්ඩුවේත් එහි හිටපු අමාත්‍යවරුන්ගේත් වැරදි ආවර්ජනය කරති. මහින්ද රාජපක්ෂ වත්මන් අගමැතිවරයාගේ පාර්ශ්වය මීට පෙර ආණ්ඩු කළ හිටපු අග්‍රාමාත්‍ය රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා ගේ සහ හිටපු අමාත්‍යවරුන‍්ගේ වැරදි පෙන්වා දෙති. කුමන පක්ෂයකට අයත් දේශපාලනඥයකු වුවද වැරදි කළේ නම් ඔහු ජනතා මුදල් හා දේපොල විනාශ කළේ නම් තවදුරටත් ජනතා නියෝජනයට නුසුදුස්සකු බව විද්වතුන්ගේ මතය වන අතර රට පාලනය කරන ස්ථානය වන උත්තරිතර පාර්ලිමේන්තුවට උගත්, බුද්ධිමත් දේශපාලනය ගැන අවබෝධයක් තිබෙන පිරිසක් පත්කළ යුතු බව ඔවුන් වැඩිදුරටත් පෙන්වා දෙති.
ජනතාව තුළ දහසක් බලාපොරොත්තු රඳවා ජනතාවගේ ඡන්දයෙන් පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත්වන ජනතා නියෝජිතයන් අද ක්‍රියා කරන්නේ ජනතා අපේක්ෂාව ඉෂ්ට කිරීමද, නැතහොත් තමන්ගේ ආර්ථික හා භෞතික සංවර්ධනය වෙනුවෙන්ද යන ගැටලුව අද ජනතාවට මතුවී ඇත. මේ වන විට ලංකාවේ ලොකුම වටිනාකම තිබෙන අලෙවි භාණ්ඩය පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන් බව ඇතැමුන්ගේ මතයයි. මෙසේ අලෙවි වන මන්ත්‍රීවරුන්ට තමන් පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණි කාරණය අමතක වී ඇත. ඔවුනට එය යළි මතක්වන්නේ මැතිවරණයකට මුහුණදීමට සිදුවුවහොත් පමණි.
බලයට පත්වීමට කවුරුත් කැමතිය. බලය අත්හැරීමට කවුරුත් අකමැතිය. ජනාධිපතිතුමා විසින් නව අ ගමැතිවරයෙකු පත්කර ඇති අතර හිටපු අගමැතිතුමාද තවමත් අගමැති වශයෙන් පෙනී සිටී. මෙම අගමැතිවරුන් දෙදෙනාගෙන් නිලලත් අගමැති කවුරුන්දැයි සියලු දෙනාට පැනයකි. කෙසේ නමුදු මේ වනවිට ඒ හේතුව නිසා රටේ පරිපාලනමය වශයෙන් යම් ගැටලුකාරී තත්ත්වයක් හටගෙන ඇතිබව පිළිගතයුතු කරුණකි. මහානායක හිමිවරුන් ඇතුළු සියලු ආගමික නායක තුමන් ඒ බව ප්‍රකාශ කර තිබේ.
2015 ජනවාරි 08 වෙනිදා ජනතාව තීන්දුවක් දී රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව වෙනුවට යහපාලන ආණ්ඩුව තෝරා පත්කර ගැනුණි. 2015 ජනවාරි 09 වැනිදා සිට ආරම්භ කළදින සියයේ ආණ්ඩුව ආරම්භයේදීම විශාල ජනතා මුදල් වංචාව සිදු වුණි. ඒ හිටපු අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා ප්‍රමුඛ ආණ්ඩුවෙනි. ඒ සඳහා වගකිවයුත්තන් නීතිය හමුවේ ගෙන ආ යුතු වුවද කුමන හේතුවෙක් නිසා හෝ පැවැති රජයෙන් ඔවුන් ආරක්ෂා කෙරුණි. එපමණක් නොව රටේ වටිනා සම්පත් මෙන්ම ආර්ථික උල්පත් ද ප්‍රතිව්‍යුහගතකිරීමට රනිල් වික්‍රමසිංහ ප්‍රමුඛ ආණ්ඩුව කටයුතු කළ අතර අනාගතේ මිනිපහන බඳු අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ නොයෙක් විකෘතිතා ඇති කළහ. රටේ ආර්ථිකය මෙන්ම සංස්කෘතිය ද සදාචාරය ද පරිහානියට පත්වෙමින් තිබෙනු විමර්ශකයන්ගේ අවධානයට ලක්වී තිබුණි.
මත් උවදුර ක්‍රම ක්‍රමයෙන් හිස ඔසවමින් අනාගත පරපුර ගිල දැමූ ආකාරයද කාටත් නොරහසකි. අපරාධ කරුවන් නිදැල්ලේ සැරි සැරූ අතර ඔවුන් ආරක්ෂා කිරීමට ප්‍රබල දේශපාලනඥයන් කටයුතු කළහ. මේ සියල්ල හිටපු අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාට නොපෙනුනද 2015 අගෝස්තු පැවැති මහ මැතිවරණයෙන් ජනතාව එතුමා පත් කළේ ඒ සියලු දේ සිදු වීමට නොවේ. ඊට පෙර පැවැති රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවේ වැරදිකරුවන්ට දඬුවම් දීමටය.
ඔවුන්ට දඬුවම් දීම වෙනුවට රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාගේ රජය යටතේ ද අපරාධකරුවන් ආරක්ෂා කිරීම මධ්‍යස්ථ දේශපාලන මත දරන්නන් මවිතයට පත් කරන්නකි. රනිල් වික්‍රමසිංහ හිටපු අගමැතිතුමා තමන්ගේම ආණ්ඩුවේ බහුතරයගේ අදහස් වලට ප්‍රතිචාර නොදක්වමින් තමන් වටා සිටි සුළු පිරිසකගේ අවශ්‍යතා මත කටයුතු කිරීමට යෑමේ ප්‍රතිපලයක් වශයෙන් නිසි කලට පෙර ඔහුට තම ධුරයෙන් ද ඉවත් වීමට සිදු වූ බව ඇතැම් විචාරකයන්ගේ අදහසය.
කෙසේ නමුදු සිදු වූ සිදුවීම් හේතුවෙන් පැවැති රජය අ‍හෝසි වී ගිය අතර දේශපාලන වශයෙන් රට අස්ථාවර වී ඇති බවත් පෙනී යයි. හෙට කුමක් භේද යන්න ජනතාව තුළ ඇති පැනයයි. විවිධ ප්‍රශ්නවලින් පෙළෙන ජනතාවට රටේ පරිපාලන ක්ෂේත්‍රය තුළ ඇතිවී තිබෙන ප්‍රශ්නද උසුලන්නට නොහැකිය.
ජනතාව තම ඡන්දය ලබාදී තම නියෝජිතයන් රට කරවන තැනට පත් කරන්නේ ඔවුන් රටේ ප්‍රශ්න මෙන්ම ජනතාවගේ ප්‍රශ්නද නිරාකරණය කරාවි යැයි යන දැඩි විශ්වාසයෙනි. එහෙත් ජනතාව තැබූ විශ්වාසය තහවුරු කරන්නේ අතළොස්සකි. තමන් මන්ත්‍රීවරයෙකු හෝ ඇමැතිවරයකු වූයේ කවුරුන් නිසාදැයි මතකයේ තිබෙන්නේ කීයෙන් කී දෙනාටද?
මන්ත්‍රීවරුන් මැතිවරණයට පෙර ඡන්ද දායකයන් හමුවට යන අතර ජයග්‍රහණයෙන් පසු ඔවුන්ගේ විශාලම කරදරය ඡන්ද දායකයන්ය. ඇතැමුන් කුමන අකාරයට හෝ මන්ත්‍රී ධුරයක් ලබා ගන්නේ රටට සේවය කෙසේ වෙතත් තමන්ට සේවයක් කරගැනීමටය.
බුද්ධියේ අඩුව
වත්මන් පාර්ලිමේන්තුවේ ක්‍රියාකලාපය කිසිසේත් සතුටු විය නොහැකි තත්ත්වයකි. ඇතැමුන් අශෝබන ලෙස හැසිරෙන අතර තවත් අය මැරයන් සේ ක්‍රියාකරති. මීට වසර ගණනකට ඉහත දී පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයකු ට සමාජයේ තිබුණේ ඉහළ පිළිගැනීමකි. නමුත් වර්තමානයේ ඒ තත්ත්වය වෙනස් වී ගොසිනි. බුද්ධිමතුන් පාර්ලිමේන්තුව ප්‍රතික්ෂේප කරන තැනට අද පත්වී තිබේ. එහෙත් වියයුත්තේ එය නොවේ. හැකිතාක් බුද්ධිමතුන් පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කළ යුතුය. ජනතා පරමාධිපත්‍යට සාධාණය වනුයේ එවිටය. මක් නිසාද යත් ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ දෙකෙන්ම තේරී පත්ව ඇත්තේ සුදුස්සන් නොවන නිසාය.
ඇතැම් දේශාපලනඥයන් ජනාධිපතිවරණයක් අපේක්ෂා කරන අතර තවත් අයෙක් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක් අපේක්ෂා කරති. මේ සියලුදෙනාම උත්සාහ කරන්නේ ජනතාවට සේවය කරන්නද? ප්‍රධාන පක්ෂ දෙකේ ජනතා නියෝජිතයන් මෙතෙක් හැසිරුන ආකාරය ජනතාවටඅමතක නැත. දෙපිලම සැබෑ ජනතා නියෝජිතයනගේ දායකත්වය ලබා ගන්නේ නම් අපේ රටේ දේශපාලනය යළිත් ගෞරවණීය තත්ත්වයට පත්වනු නිසැකය.
ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතාට හිමිව තිබෙන්නේ සුළුකොට තැකියහැකි බලයක් නොවේ. විධායක බලයකි. විධායක බලයට කළ නොහැක්කේ ගැහැනියකු පිරිමියකු කිරීමටත් පිරිමියකු ගැහැනියක කිරීමත් බව මෙරට විධායක ජනාධිපති ධුරයේ නිර්මාර්තෘ ජේ. ආර්. ජයවර්ධන මහතා වරක් ප්‍රකාශ කොට ඇත. එසේනම් එවැනි බලයක් සහිත ධුරයෙන් වැඩගැනීමට වත්මන් ජනපතිතුමාට අවස්ථාව උදාවී තිබේ. දේශපාලන පක්ෂය කුමක්වුවද, තරාතිරම කුමක් වුවද 2015 ජනාධිපතිවරණයේ දී දුන් පොරොන්දුව ඉටු කිරීමය. රටේ ජනතා මුදල් වංචා කළ දූෂණ, අපරාධකළ සියලු දෙනාට නිසි දඬුවම් ලබා දීමත්, ස්ථාවර රජයක් පත් කොට අස්ථාවර වී තිබෙන පරිපාලන ක්ෂේත්‍රය යළි ගොඩනඟා රටේ ජනතාවගේ අපේක්ෂා ඉටුකිරීමය. එවිට බුද්ධිමතුන් දේශපාලන ප්‍රවාහයට එක්වනු නිසැකය.
ලොව දියුණු බොහෝ රටවල තරුණ බුද්ධිමත් පිරිස දේශපාලන ක්ෂේත්‍රය නියෝජනය කරන අතර ඔවුන්ගේ තරුණ ජවය ජනතා අපේක්ෂා පසුපස හඹා යනු දක්නට ලැබේ. එය ජනතා ජයග්‍රහණයකි. අප රට තුළ ද කෙදිනක මැතිවරණයක් පැවැත්වුවද වැඩි වශයෙන් තරුණ නියෝජනයට අවස්ථාව සළසන්නේ නම් එය රටේ ඉදිරි දේශපාලන ප්‍රවාහයේ ධනාත්මක බව ඇතිවීමට හේතුවනවාට සැකයක් නැත.
ජනතාව අතර පිළුණුවී ගිය දේශපාලන මුහුණු වෙනුවට නව මුහුණු දැකීමට ඔවුන් කැමැතිය. පසෙකට වී දේශපාලනය විවේචනය කරමින් සිටින කාලය නිමාකොට බුද්ධිමත් තරුණ දේශපාලඥයන්ගේ ආගමනය අවැසි කාලය එළඹ ඇත. ජනතාව අපේක්ෂා කරන සැබෑ වෙනස එය වනු නොඅනුමානය.
රටේ වත්මන් තත්ත්වය හා ඉදිරි දැක්ම පිළිබඳව.” අලුත් පියාපත් “ තරුණ සංසදය විසින් සංවිධානය කළ විද්වත් සම්මන්ත්‍රණයක් නීතීඥ ශානිකා ද සිල්වාගේ සභාපතිත්වයෙන් පසුගිය දා පැවැත්විණි. එරංග වීරසේකර, චතුර දිසානායක , ශක්ති වීරසිංහ,සහ නිර්මාණ වීරසිංහ ඇතුළු වෘත්තිකයන් රැසක් සහභාගී වූ මෙම සම්මන්ත්‍රණයේ දී සාකච්ජා කෙරුණු කරුණු ඇසුරින් මෙම ලිපිය සැකසිණි.
සටහන
නිශාන් මෙන්ඩිස්
