ලොග්ගල්ලා ඔය යනු මහ­වැලි ගංගාවේ ප්‍රධා­න­තම අතු ගංගා­වකි. මෙයින් මහ­වැලි ගඟ පම­ණක් නොව මහ­වැලි ව්‍යාපා­රය යටතේ දිය­වර සැප­යෙන වැව් හා ජලාශ රැසක් පෝෂ­ණය වෙයි.විය­ලුව ආස­නයේ පිහිටි ප්‍රධා­න­තම ගොවි ජන­ප­ද­යක් වන මීග­හ­කි­වුල කෝමා­රික ගොවි ජන­ප­ද­යට දිය­වර  සැප­යෙන්නේ ද ලොග්ගල්ලා ඔය හරස් කර තැනූ අමු­ණක් හරහා එක් රැස් කර­ගන්නා ජල­යෙනි.

කිලෝ­මී­ටර්  18 ක් පමණ දිග­කින් යුත් මේ ප්‍රධාන ඇළ මාර්ග­යෙන් මෙන්ම ඉන් බෙදී යන තවත් කිලෝ­මී­ටර් සිය ගණ­නක් වූ  අතුරු ඇළ මාර්ග හා කෙත් ඇළ මාර්ග ඔස්සේ යල මහ දෙක­න්නය සරු කෙරෙන කුඹුරු ඉඩම් ප්‍රමා­ණය අක්කර 2500 කට ආස­න්නය.

ඇළ මාර්ගය දෙපස ග්‍රාම සේවා වසම් හතක  පදිංචි 5000 කට ආසන්න වූ ගොවි පවු­ල්වල ප්‍රධා­න­තම ජල අව­ශ්‍ය­තාව  සරි කෙරෙන්නේ ද    කෝමා­රිකා ගොවි ජන­ප­ද­යට දිය­වර සප­යන මේ ප්‍රධාන ඇළ මාර්ග­යෙනි.

කෙසේ වෙතත්  බලා­පො­රොත්තු නොවු අයු­රින් ඉකුත් යල් කන්නය අභි­මුව තිබිය දී ආරම්භ වු  දැඩි නිය­ඟ­යත් සමඟ ව්‍යාපා­ර­යට දිය­වර සප­යන ලොග්ගල්ලා ඔයේ ජල මට්ටම ශීඝ්‍ර­යෙන් පහත වැටෙ­න්නට වූ අතර ‍කෝමාරික ව්‍යාපා­රයේ ඉඩ­ම්ව­ලින් හත­රෙන් එක­ක­ට­වත් වී සඳහා ජලය සැපැ­යීම   වාරි­මාර්ග බල­ධා­රීන්ට විශාල අභි­යෝ­ග­යක් විය.

මෙරට සමස්ත ජන ජීවි­ත­යම නවතා දැමූ කොරෝනා වසං­ග­තය ද කබලේ සිටි ගොවි ජන­තාව ලිපට ඇද දැමී­මට තරම් උග්‍ර ගැට­ලුවක් බවට පත්විය.

ව්‍යාපා­රයේ ගොවි සංවි­ධාන නියෝ­ජි­ත­යින්, මීග­හ­කි­වුල ප්‍රාදේ­ශීය ලේකම් එන්. පී සම­ර­තුංග, කන්ද­කැ­ටිය ප්‍රාදේ­ශීය ඉංජි­නේරු එස්. ඩී මොල­ගොඩ ව්‍යාපා­රයේ ඉංජි­නේරු සහ­කාර හා නේවා­සික කළ­ම­නා­කාර මාධව ඉන්දික රත්නා­යක යන අය මේ ගැට­ලුව හමුවේ නිරු­ත්තර වූවත් ඔවුන් සතුව තිබූ අත්දැ­කීම් සමූ­හය මේ ගැට­ලු­වට විකල්ප මාර්ග සොය­න්නට අති­ශ­යින්ම ප්‍රමා­ණ­වත් විය. එහෙත්, එය ගොවි ජන­තා­වට විශ්මය ගෙන දෙන්නා වූ පිළි­තු­රක් බව කිසි­වකු නොසි­තූහ.

‘‘අපිට මේ ඉඩ­ම්වල වී වගා කරන්න තරම්  ජලය සැප­යීම හරිම අමා­රුයි. කොට­ස­කට ජලය දුන්නොත් අනිත් කුඹුරු ටික පුරන් වෙනවා. එහෙම   වුණොත් විශාල ගොවි පිරි­ස­කට යන එන මං නැති තත්ත්ව­යක් උදා වෙනවා. නමුත්, ඉතා සුළු ජල ප්‍රමා­ණ­ය­කින් වගා කරන්න පුළු­වන් බඩ ඉරිඟු වගා­වට යොමු වුණොත් අපට මේ මුළු  ව්‍යාපා­ර­ය­ටම ජලය සප­යලා බඩ ඉරිඟු වගා කරන්න පුළු­වන්” 

නිල­ධා­රීන් හා සුළු ගොවි පිරි­සක් අත­රින් ආ මේ යෝජ­නා­වට ගොවි ජන­තාව මෙන්ම නිල­ධා­රීහු ද දෙව­රක් නොසිතා සහ­යෝ­ගය පළ කළේ ජල ගැට­ලු­වට ඇති එකම වික­ල්පය එය බව අත්දැ­කී­මෙන්ම දන්නා නිසා­වෙනි.

 ඒ වන විටත් ආර­ම්භව පැවැති  කොරෝනා උව­දු­රත්, දැඩි නිය­ඟ­යක් අභි­යෝ­ග­යන් ලෙස සැලකූ ව්‍යාපා­රයේ ගොවි ජන­තාව මෙන්ම  නිල­ධා­රීහු සියලු අභි­යෝග ජය ගනි­මින් කන්නය අව­සා­නයේ රුපි­යල් කෝටි  40 ක වාර්තා­ගත අස්වැ­න්නක් ලබා ගන්නට සමත් වුයේ සිය­වස් ගණ­නක ඉති­හා­ස­යක් ඇති කෝමා­රීක ව්‍යාපා­ර­යෙන් එදා මෙදා තුර ලැබූ ඉහ­ළම ආදා­යම වාර්තා කර­මිනි. මෙහි ගොවි ජනයා මෙවර යල් කන්න­යට කුඹුරු ඉඩම් අක්කර 2000 ක පමණ බඩ ඉරිඟු වගා කර ඇත. ඉන් ලැබූ ආදා­යම ඉරිඟු ඇට කිලෝ ග්‍රෑම් ලක්ෂ 50  ද ඉක්මවා ඇත. එය වී වගා­වෙන් ලබන අස්වැන්න හා ආදා­යම ද ඉක්ම­ව­න්නකි. මෙය ගොවි ජන­තා­ව­ගේත්, නිල­ධා­රී­න්ගේත් සාමූ­හික ප්‍රය­ත්න­යක උත්ත­රී­තර ප්‍රතිඵ­ල­යකි. 

නිසි ජල කළ­ම­නා­ක­ර­ණය, ගොවි ජන­තාව හා  නිල­ධා­රීන් අතර තිබූ සම්බ­න්ධී­ක­ර­ණය මෙන්ම නිසි වෙළෙ­ඳ­පොළ සොයා ගැනීම ආදී කරුණු රැසක් මීට ඉව­හල් විය. තවද මේ වගාව සඳහා තත්ව­යෙන් උසස් රෝග­ව­ලට ඔරොත්තු දෙන ආන­ය­නික බඩ ඉරිඟු බීජ යොදා ගැනීම ද වි‍ශේෂ­ත්ව­යකි. තවද අක්ක­ර­යක් තුළ වැඩි පැළ ගණ­නක් රෝප­ණය කිරී­මට හැකි වීම, අවම වශ­යෙන් එක ගස­කින් ඉරිඟු කරල් දෙකක් වත් ලබා ගත හැකි වීම, අඩු කාල­ය­කදී ඵල දැරීම, ආදිය ද හේතු­වකි. පැසි­පික් , ජම්බෝ  ආදී ප්‍රභේද මෙහි වගා කෙරිණි.

මෙය මේ ප්‍රදේ­ශයේ ඉති­හා­ස­ගත ජය­ග්‍ර­හ­ණ­යකි. නිය­ඟ­යත් කොරෝනා උව­දු­රත් සාර්ථ­කව ජය­ගත් ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධා­න­තම ගොවි ජන­ප­ද­යක් ද වෙයි. 

 සටහන සහ ඡායාරූප

 මීග­හ­කි­වුල සමූහ

එන්. නව­රත්න

වැව් බැඳි රාජ්‍යයේ බොහෝ වැව්වල සිදු­ක­රන සෙත් ශාන්ති කර්ම අතර ප්‍රධාන තැනක් ගන්නේ මුට්ටි නැමීමේ මංග­ල්‍ය­යයි. ජන­ව­හරෙ එය මුට්ටි නැමිල්ල, මුල් මංගල්ලෙ සහ වැවේ රාජ­කා­රිය ලෙස ද භාවිත කරයි.

පසු­ගි­යදා අනු­රා­ධ­පුර රඹෑව ප්‍රදේ­ශිය ලේකම් කොට්ඨා­සයේ කල්ලං­චිය මහ වැවේ මුට්ටි නැමිමේ මංග­ල්‍යය වසර පහ­කට පසු පුරාණ චාරිත්‍ර ඉටු­කි­රී­මට මුල්තැන දෙමින් පැවැ­ත්වීය. මුට්ටි නැමීමේ මංගල්‍ය මෙම ප්‍රදේ­ශයේ සෑම වැව­කම පාහේ වසර 07කට සැර­යක්, 5කට සැර­යක් හා 03කට සැර­යක් ලෙස සිදු­කි­රීම විශේ­ෂ­ත්ව­යකි. මෙම වසර කීපය තුළ වැව හා ගමේ වැසි­යන් සියලු දෙනා වසං­ගත රෝග, දෙවි­යන්ගේ ලෙඩ සහ කොළ­රාව, පාච­නය වැනි රෝග­ය­න්ගෙන් ආරක්ෂා වීමද වැව සෑම කන්න­යේ­දීම ජල­යෙන් පිරි ගමට හා සතුන්ට භාවි­ත­යට ගත හැකි පරිදි පීරි තිබී­මට භාර වෙයි. අනෙක් අතට මේ වැව ආස­න්නයේ අහල ගම් 07කට මේ ශාන්ති කර්මය මඟින් සෙත සෑදීම සිදු වන බව ගැමි­යන් විශ්වාස කරයි.

අනෙක් කාල­ව­ලදී කන්නය අව­සන් වී කිරි ඉතිර වීම දැකිය හැකිය. දෙවි­යන් මූලික කර­ගෙන පව­ත්වනු ලබන මෙම ශාන්ති කර්මය අයි­ය­නා­යක දෙවි­යන් උදෙසා පැවැ­ත්වීම විශේ­ෂ­ත්ව­යකි.

අයි­ය­නා­යක දෙවි­යන් ඉන්දි­යාවේ සිට මෙර­ටට ආ දෙවි­යකු ලෙස ගැමි­යන් විශ්වාස කරයි. තවද මෙම ප්‍රදේ­ශයේ සිය­ලුම වැව් භාර දෙවියා වන්නේ අයි­ය­නා­යක දෙවි­යන්ය. අයි­ය­නර් පසු කාලී­නව අයි­ය­නා­යක ලැබෙන්නේ කුඩා දේවා­ල­යකි. එහි වැඩ හිදින්නේ අයි­ය­නා­යක දෙවි­යන්ය. එහි වන අතු කඩා එල්ලා තිබීම බොහෝ වැව්වල දැකිය හැකිය. මා මත­ක­යට එන්නේ විම­ල­රත්න කුමා­ර­ගම කවි­යාගේ,

සන්හිඳ ළඟ භාර­යට කිරි ඉති­රීම 

කෙම්මුර දවස් වල පහ­නින් සැර­සීම

වන අතු කඩා ගස් දෙබ­ලන අට්ට

මා නොකෙ­රු­වත් නොක­රෙමි එය ගැර­හීම

ගමේ හරක බාන, වතු පිටි හා යල මහ අස්වනු සාර්ථක කර දීම අයි­ය­නා­යක දෙවියා විසින් සිදු­ක­රන බවට විශ්වා­ස­යක් පවති.

මුට්ටි නැමීමේ මංගල්‍ය­යට කල්ලං­චිය  ගම්මුන් එක්ව දින­යක් නියම කර ගනී. එම දිනය නියම කර ගන්නේ ගමේ තිබෙන අස­නීප, ආදිය ගැන හා විවිධ දේ පිළි­බඳ සොයා බැලී­මෙන් අන­තු­රු­වයි. එම දිනයට ලබා ගන්නේ සති­යක පමණ කාල­යක් ඉක්ම­වන දින­යයි.

එම කාලය තුළ මෙම, ගමේ වැසි­යන් කිසිදු ආකා­ර­ය­කට වැවෙන් දිය නාන්න නොයයි, මළ ගෙවල් වල නොයයි, ගමෙන් පිට යන්නේ නැත.

කැවුම් වැනි රස කෑම කිසිම ගෙද­රක හදන්නේ නැත. මල්වර ගෙවල් වල නොයයි. අලුත් ඇඳුම් අඳින්නේ නැත.

මෙම කරුණු සම්බ­න්ධ­යෙන් ඒ කාලය තුළ ඔවුන් බොහෝ සෙයින් පේවස් වෙති. කිළිටි නොවෙයි.

තවද මෙම කාලයේ වැවේ ඉන්නා මාළු අල්ලා ගමේ සිටින සිය­ලුම අයට නොමිලේ බෙදා දෙනු ලබයි. තවද දානය පව­තින දින එය උයා මුලු මස් ලෙස ගමේ අය­ව­ලුන්ට ආහා­ර­යට දෙනු ලබයි. කෙසේ වෙතත් මෙම කට­යුත්තේ මූලි­ක­ත්වය ගෙන වැඩ කරන්නේ ගම­රා­ළලා විසින්ය. එය පර­ම්ප­රා­වෙන් පැවත එන පද­වි­යක්ය. තවද මෙම වැව යටතේ ඇති කුඹුරු අයි­ති­කා­ර­ය­න්ගෙන් අක්කර 01කට හාල්සේරු 01, නැවුම් කැවුම් ගෙඩි 10, පොල් ගෙඩි 01, බුලත් 10, පුවක් 10 අනි­වා­ර්යෙන් දිය යුතුය. මෙය ගම­රා­ළගේ ගෙද­රට රැගෙන යාම සිදු­ක­රයි. මොවුන් මෙය කියන්නේ දාන සම්භා­ර­යක් දෙන්න ඕන නිසා බවයි. මේ මඟින් දෙවි­යන්ට පින් අනු­මෝ­දන් වන අතර අනෙක් අයත් පින් සිදු කර­ග­නියි.

ඉන් අන­තු­රුව මෙය පව­ත්වන්නේ ගම­රා­ළගේ ගෙද­රයි. යහන් සකස් කර මුට්ටි නැමීම සිදු­වන්නේ වැව් බැම්මේ­දීය.

මෙසේ සකස් කරන යහන් අතර ප්‍රධාන තැනක් ගන්නේ අයි­ය­නා­යක යහ­නයි. අනෙක් යහන වල්ලි මාතා­වට හා අනෙක උඩැක්කි හේවිසි දේවා­ල­යයි. මෙය පට්ටියේ දේවාලය ලෙස ඔවුන් හඳුන්වයි. අනෙක් යහන වැවේ බැම්මේ ඉදි­ක­රනු ලබයි.

එම යහ­නට තුළා සත්ප­ත්තිනි මැණි­යන්ට බුලත් අල්ලි 07 මැදට සහල් දමා හත්ම­ලින් බුලත් අත් උඩට තබ­නවා. නැවත බුලත් අල්ලි 06 එය වටේට තබ­නවා. මැටි පුන්ක­ල­සක් ගෙන බුලත් කොළ 03 මැටි කලයේ කට­වට ගැට ගහනු ලබයි. එයට සඳුන් හා මල් දමා පසෙ­කින් තැබීම සිදු කරයි.

අයි­ය­නා­යක දෙවි­යන් හෙවත් ඉල­න්දාරි දෙවි­යාගේ යහනේ බුලත් අල්ලි 24 තබා පොල් ගෙඩි­යක් බුලත් කොළ 04 ඔතා කැකුළු හාල් ගොඩක් උඩ තබා යහන හදයි. එහි රත්න කම්බිලි යහ­නක්ද අල්ලි 18, කැබලි 07, බුලත් 07, පුවක් 07 තබා යහන සකස් කරයි.

මෙයට මුට්ටි අව­ශ්‍ය­වෙයි. එය සකස් කරන්නේ දින නියම කර­ගත් පසු ගම­රාළ විසින් බුලත්, හාල්, පොල් ආදිය රැගෙන වළං සක­ස­න්නෙ­කුගේ නිව­සට ගොස් බුලත් දී මුට්ටි සකස් කර­දෙන ලෙස ආරා­ධනා කරයි. ඒ අනුව ඔහු පේවස් වී අවශ්‍ය මුට්ටි සකස් කිරීම කරයි. අව­සන් වූ පසු එය පෙර­හැ­රක් මඟින් ගම­රා­ළගේ නිව­සට රැගෙන එයි.

මුට්ටි නැමීම සිදු­ක­රන ස්ථානයේ (වැවේ),  මුට්ටි නැමී­මට (වැව පැත්තේ) සුදුසු ආකා­ර­යට ගහක් සිටුවා තබයි. එහිදී පෙර­හැ­රින් මුට්ටි වැව් බැම්මට රැගෙන එයි. රැගෙන ආ මුට්ටි ගහේ රඳවන්න පිදුරු බෙනි­යක් ගහේ ගැට ගසයි. අන­තු­රුව එක මුට්ටි­යක් වැව පැත්තට සිටින සේ ගසේ පිදුරු බෙනියේ රඳවයි. අනෙක් මුට්ටිය කුඹුරු යායට තිබෙන සේ වීදුරු බෙනියේ රඳ­වයි. ගම් වැසි­යන් වැව අම්මා ලෙසත් කුඹුරු යාය තාත්තා ලෙසත් සල­කනු ලබයි. අනෙක වැව සත් පත්තිනි දෙවි­යන් ලෙස ද, ඒ කුඹුරු යාය අයි­ය­නා­යක දෙවි­යන් ලෙසද තවත් ආකා­ර­ය­කට හද­න්ඩයි. ඒ වැඩ කට­යුතු වස් කාලයේ ආරම්භ වී එම රැය පුරා තේවා­වන් සිදු­වෙයි. පාන්දර හිරු පායන්න කලින් 4.00 වීමට පෙර මුට්ටි නැමීමේ කට­යුතු අව­සන් කර නැවත පෙර­හැ­රෙන් යහන් තබා ඇති ස්ථාන­යට ගමන් කරයි.

ඉන් අන­තු­රුව කෙටි විවේ­ක­යක් ගෙන නැවත ස්නානය කර පිරි­සිදු වී යහන මත තේවා­වන් සිදු­ක­රයි., දවුල තම්මැ­ට්ටම මෙයට භාවිත කරයි. ශබ්ද පූජා ද මේ අතර වෙයි. සෙත් ශාන්ති කවි ගායනා කර­න්නේද මේ අව­ස්ථා­වේ­දීය.

අන­තු­රුව ගමේ සිය­ල්ලෝම එකතු වී දිවා ආහා­රය ලෙස වට්ටක්කා, අඟු­න­කොළ මැල්ලුම හා අමු දිවුල් හොද්ද සකස් කිරීම සිදු­ක­රයි. එම විශේෂ ආහා­රය රස බැලීම සඳහා උයන ස්ථාන­යට දෙවි­යන් ආරුඪ වූවන් යනු ලැබේ. එහිදී උනු ව්‍යාංජන වලට අත දමා රස්නෙ පිට කටේ දමා ලුණු ඇඹුල් , රසද බලයි. අන­තු­රුව නැවත යහ­නට වෙයි.

එම අව­ස්ථා­වෙන් පසු ආවේශ වූවන් බොහෝ වෙලා­වක් මණ්ඩියේ නටනු ලබයි. විශේ­ෂ­යෙන් සූදා­නම් කර ( පිරි­මි­යකු විසින්) ගත් කඩ­වර ගොටු දීමක්ද මෙහිදී සිදු කරයි. අන­තු­රුව සිය­ල්ලන්ම එකුතු වී කඩ­වර පූජාව දී මණ්ඩිය තුළ ගම්වැ­සි­යන්ට දකින්න මන­ස්කාන්ත නර්ථ­න­යක යෙදෙයි.

පසුව සකස් කර ගත් දිවා ආහා­රය පොල්අතු දැමු බිම වාඩි වී නෙළුම් කොලේට බත් ව්‍යාංජන බෙදා කෑමට දෙයි. මුලින්ම ගුරු­න්නා­න්සේලා  ඇතුළු කණ්ඩා­ය­මට එය ලබා දෙනු ලබයි. පසුව ආරා­ධිත අමු­ත්තන්ට පිළි­ග­න්වයි. එය අව­සන් වු පසු ගමේ සිය­ලුම දෙනාට දිවා ආහා­රය ලබා දී මෙම වැඩ කට­යුතු අව­සන් කරයි. මේ කල්ලං­චිය මහ වැවේ මුට්ටි නැමිමේ මංග­ල්‍යය වසර 5කට වරක් සංවි­ධා­නය කරන්නේ වැව­ ය­ටතේ පව­තින පැර­කුම් ගොවි සංවි­ධා­නයේ පුර්ණ මැදි­හත් වීම යට­තේය. ගමේ ගම­රාළ ලා සියල්ල එකතු කර­මින් කල්ලං­චිය ගමේ පහළ මායිමේ මෙය සිදු කරණු ලැබීය. මෙයට වරා­පො­තාන ප්‍රධාන ගුරු­න්නාන්සේ සමග ගමේ උඩැක්කි කරු­වන් හා ගමේ දවුල් කරු­වන්ගේ පුර්ණ දාය­ක­ත්වය ලැබිණි. තවද ප්‍රදේශ කිහි­ප­ය­කින් ආරා­ධිත කපු­රා­ළලා ද පැමිණ සිටි­යහ.

(ගොවි­ජන සංව­ර්ධන දෙපා­ර්ත­මේ­න්තුවේ අනු­රා­ධ­පුර  කල්ලං­චිය ගොවි­ජන සේවා මධ්‍ය­ස්ථා­නයේ සංව­ර්ධන නිල­ධාරි) 

 ශ්‍යාමා හේවා­ග­මගේ

ශරී­ර­යට බොහෝ සේ ගුණ දෙන ඖෂ­ධීය ගුණ පිරි ගොරකා (ක්ලූසි­යා­සියේ)Clusiaceae ශාක පවු­ලට අයත් (ගාර්සී­නියා ගුම්මි ගුටා) Garcinia gummi-gutta යන විද්‍යා­ත්මක නාම­යෙන් හඳු­න්වන ගොරකා ශ්‍රී ලංකාවේ පහ­ත­රට තෙත් කලා­පයේ සරු­වට වැඩෙන බෝග­යකි. වැඩුණු ගසක් අඩි 50-60 පමණ උස­කින් යුක්ත වන අතර, මෙම ශාකයේ විශේ­ෂ­ත්වය නම් ස්ත්‍රී පුරුෂ මල් දෙව­ර්ග­යම එකම ශාකයේ හට ගැනී­මයි. ගැහැනු මල පිරිමි මලට වඩා විශා­ලය. ගොරක ශාකයේ මල් හට ගැනීම සිදු වන්නේ පෙබ­ර­වාරී සහ මාර්තු මාස­ව­ලය. පෙබ­ර­වාරි මාර්තු මල පිපිණු විට පත්‍ර හැලෙයි. අතු අග පෙති හත­ර­ක්‌ ­සහ රේණු රාශි­ය­කින් යුක්‌ත මල් කුඩ­යක හැඩය ගැනීම ද, පිරිමි මල් තුන­ක්‌ ­හ­ත­ර­ක්‌ ­එ­කම කුඩ­යක හැඩ­යෙන් ගෙඩිය හට­ගනී.

නාග කේසර (Guttiferae) කුල­යට අ‍යත් ගොරකා ප්‍රභේද හත­රකි. මල ගොරකා, රතු ගොරකා, රට ගොරකා, එළ ගොරකා ලෙස ඒවා හඳු­න්වනු ලබන අතර රතු ගොරකා සහ එළ ගොරකා ආහාර රස­වත් කිරී­මට යොදා ගනියි. රතු ගොරකා ඉදුණු විට රත් පැහැ ගන්නා අතර ඇතු­ළත මදය ද රත් පැහැති ය. ඉදුණු ගොරකා ඵලය කහ පැහැති වන අතර මදය කහ මිශ්‍ර සුදු පැහැ­යක් ගනියි. මෙම ගොරකා වර්ග දෙකෙ­හිම මද, පල­තු­රක් ලෙස ද ආහා­ර­යට ගනියි.

ගොරකා ප්‍රධාන වශ­යෙන් ඇඹුල් රස­යෙන් යුක්ත වන අතර ඒ තුළ විට­මින් සී බහු­ලව අන්ත­ර්ග­තය. ඊට අම­ත­රව ජලය, ටාට­රික් අම්ලය, පොටෑ­සි­යම් හා විවිධ විට­මින් වර්ග රාශි­යක් මේ තුළ අඩංගු වේ. උෂ්ණ ගුණ­යෙන් සහ සැහැල්ලු ගුණ­යෙන් යුතු ගොර­කා­වල විස්මිත ගුණ එදි­නෙදා ජීවි­ත­යේදී වඩාත් ප්‍රච­ලි­තව ඇත්තේ කුළු­බ­ඩු­වක්, ආහාර රස­කා­ර­ක­යක් සහ ආහාර පරි­ක්ෂ­ක­යක් ලෙසයි. ඊට අම­ත­රව විශ්මිත ඖෂ­ධීය ගුණ­යන් රාශි­යක් මේ මඟින් ශරී­ර­යට ලබා දෙයි.

පුරාණ ග්‍රන්ථ අනුව චරක නම් මහා ඍෂි වර­යෙකු පවසා ඇත්තේ හද­ව­තට හිත­කර දිව්‍ය­මය ආහාර දහ­යක් ඇති බවත්, ගොරකා ද ඉන් එකක් බවත්ය. ආයු­ර්වේ­දයේ දී රෝග ප්‍රති­කා­රක සඳහා මෙහි පංචාං­ග­යම යොදා ගන්නා බව ද කියැවේ.

රුධි­ර­ගත කොලෙ­ස්ට­රෝල් පාල­න­ය­ටත්, හද­වතේ ධමනි තුළ කොලෙ­ස්ට­රෝල් තැන්පත් වීම වළ­කා­ලී­ම­ටත් ගොරකා මහෝ­ප­කාරී වේ. මෙම­ඟින් සිරුර තුළ සංස­ර­ණය වන ලිපිඩ ප්‍රමා­ණය අඩු කිරීම නිසා රුධි­ර­ගත කොලෙ­ස්ට­රෝ­ල්වල අහි­ත­කර LDL කොලෙ­ස්ට­රෝල් අඩු වී, හිත­කර HDL වර්ධ­නය වන බව කියැවේ. එමෙන්ම මෙම­ඟින් ශරී­රයේ පරි­වෘ­ත්තිය ක්‍රියා කාර්ය­ක්ෂම වී ප්‍රති­ශ­ක්ති­ක­ර­ණය ශක්ති­මත් වේ. රෝගා­බාධ හා ආසා­ද­නවලට එරෙ­හිව ක්‍රියා­ත්මක වී උණ, සෙම්ප්‍ර­ති­ශ්‍යාව වැනි සාමාන්‍ය රෝග වැළැ­ක්වී­මට හෝ ඉක්ම­නින් සුව­පත් කිරී­මට උප­කාරී වේ. ආහාර රුචිය වර්ධ­නය කරන අතර ඉදි­මුම්, දැවිලි, සන්ධි රෝග සම­නය කරයි. ගොරකා ගර්භාෂ රෝග­ව­ලට ගුණ­දා­යක වන අතර විදු­රු­මස් රෝග­ව­ලට ද හිත­කර වේ.

තර­බා­රු­කම දුරු කිරීම සහ අන­වශ්‍ය මේද දහ­නය ද ගොරකා මඟින් ලැබෙන ප්‍රධාන ප්‍රති­ලා­භ­යන් ය. මෙම­ඟින් ඔබට සිහින් සිරු­රක් ලබා ගැනී­මට අනි­වා­ර්ය­යෙන්ම හැකි වන අතර, ආහාර ජීර්ණ පද්ධ­තියේ ක්‍රියා­කා­රී­ත්ව­යට, ආහා­ර­වල විෂ සම­න­යට, බඩ­වැ­ල්වල පිළිකා වැළැ­ක්වී­මට මෙන්ම බිඳුණු අස්ථි ඉක්ම­නින් සුව­පත් කිරී­මට ද ගොරකා උප­කාරී වේ. කැඩුම් බිඳුම් සඳහා ප්‍රති­කාර කිරීමේ දී ගොරකා පොතු සහ මල් යොදා­ගන්නා අතර වකු­ග­ඩු­වල ඇති ගල්, කැබලි කිරීමේ ශක්තිය ද ගොරකා සතු ය. රුධි­ර­ගත සීනි මට්ටම අඩු කිරී­මට ද ගොරකා උප­කාරී වේ. එමෙන්ම ශරී­රයේ තැල්මට ද ගොරකා ප්‍රත්‍යක්ෂ ඖෂ­ධ­යකි.

රක්ත­වා­තය, වණ, බඩ­වැ­ල්වල රෝග සහ සත්ව රෝග සඳහා ද ඖෂධ සැක­සී­මට ගොරකා යොදා ගනියි.

බලයා, කෙල­වල්ලා වැනි සැර මාළු­ව­ලින් ඇති විය හැකි අසා­ත්මි­කතා වැළැ­ක්වී­මට, ඒවායේ ඇති හිස්ට­මින් නැමැති රසා­ය­නය ගොරකා මඟින් 80%කින් උදා­සීන කරන බව සොයා ගෙන ඇත.

මීට අම­ත­රව දේශීය කෙම් ක්‍රම සහ ශාන්ති කර්ම සඳහා ද ගොරකා යොදා ගනු ලබයි. කිරි පට්ටි හිමි ගොවි­යන් තමන්ගේ පට්ටියේ කිරි දෙනුන් නිර­න්ත­ර­යෙන්ම අස­නී­ප­ව­ලට ගොඳුරු වන විටත්, දෙනු­න්ගෙන් ලැබෙන කිරි ප්‍රමා­ණය අඩු වන විටත් විවිධ කෙම් ක්‍රම භාවිත කරයි. තමන්ගේ ගව පට්ටි­යට ඇතු­ළු­වෙන ස්ථාන­යේම 'ගොරක'පැළ­යක් සිටු­වීම ද මේ කෙම් ක්‍රම­යකි. මේ සඳහා ගොරක පැළ­යක්ම තෝරා ගන්නේ විශේෂ හේතු­වක් නිසාය. ගොරක විසන්ධි කළ විට 'ගෝ+රක'ලෙස යෙදේ. එහි අර්ථය ගව­යන් රකින්නා යන්නයි. ගැමි විශ්වා­සය අනුව ගව­යන් රකින්නේ ගොපලු දෙවි­යාය. ගොපලු දෙවි­යන් වැඩ වාසය කරන ගොරක ගසක් ගව පට්ටි­යට ඇතුළු වෙන තැනම සිටු­වී­මෙන් එම ගසට ගොපලු දෙවි­යන් වැඩ තම ගව පට්ටිය ආරක්‍ෂා කරයි යන විශ්වා­සය ගැමියා තුළ වෙයි. 

ආයු­ර්වේ­දයේ දී ගොර­කා­වල පංචාං­ග­යම භාවි­ත­යට ගන්නා අතර එදි­නෙදා ජීවි­තයේ දී ගොරකා ගෙඩිය පළා, අව්වේ වියළා ආහාර රස කිරී­මට යොදා ගනු ලබයි. මාළු ඇඹුල් තියල්, පොළොස් ආදී ව්‍යාංජන රස­වත් කිරී­මට ගොරකා අත්‍ය­වශ්‍ය ය. ගොරකා මද­ව­ලින් තෙල් සිඳ ගැනී­මෙන් ඒවා ඖෂ­ධ­යක් ලෙස භාවි­ත­යට ගනු ලබයි. පාන­යක් ලෙස ද ගොරකා පිළි­යෙළ කර ගත හැකි අතර එය ඔබට නිවසේ දී ම සිදු කර­ගත හැකි ය. 

නීරෝගී ජීවි­ත­යක් පිළි­බඳ සිහින මවනා එහෙත් කාර්ය­බ­හුල ජීවන රටාව තුළ බොහෝ විට ඔබ මඟ­හ­රින අපගේ කුළු­බඩු වෙනු­වට ඔබ රස­කා­රක විෂ කාරක එකතු කළ කෘත්‍රිම සෝස් වර්ග, රස­කා­රක වැනි ශරී­ර­යට අති­ශ­යින්ම අහි­ත­කර නිෂ්පා­දනවලින් බැහැරව මෙවැනි ඖෂධ ගුණ ඇති අපේම ස්වභා­වික කුළු බඩු පරි­භෝ­ජ­න­යට හුරු වීම මඟින් දේශීය ගොරකා නිෂ්පා­ද­කයා හට මනා අත්වැ­ලක් ලබා දෙනවා මෙන්ම, අනා­ගත දරු පර­පුර ද නීරෝ­ගි­මත් කර ගත හැකියි.

 මොනිකා ඉලං­ග­සිංහ

සංචාරක කර්මාන්තයේ දරා ගැනීමේ හැකියාව ඉහළ නංවන ප්‍රධානම දේ දේශීය සංචාරක කර්මාන්තයයි. සංචාරක කර්මාන්තය කඩා වැටෙන සෑම අවස්ථාවකම එය රැක ගන්නේ දේශීය සංචාරක කර්මාන්තයයි. නිදසුන් වශයෙන් පාස්කු ඉරුදින ප්‍රහාරයෙන් පසුව එය එලෙස වූ අතර, කොවිඩ් 19 වසංගතය හමුවේ දැනුදු සිදු වන්නේ එයමය. එය අනාගතයට ද එලෙසමය.

මෙවර ලෝක සංචාරක දිනය සැමරීමට සිදු වූයේ‍ කොවිඩ් 19 වසංගතයට එරෙහිව ලෝකය සටන් කරමින් සිටියදීය. අප එක්ව මේ තත්ත්වය දරා ගන්නා අතරම කර්මාන්ත දියුණු කරමු යන පණිවිඩය සංචාරක කර්මාන්තයට සම්බන්ධ අයට මෙන්ම සමස්ත ලෝකයටම ලබාදීමට මෙය හොඳම අවස්ථාවකි. මෙවර ලෝක සංචාරක දිනයේ තේමාව වන, ‘සංචාරක ක්ෂේත්‍රය හා ග්‍රාමීය සංවර්ධනය’ යන්නෙන් අර්ථ ගැන්වෙන්නේ ද එයමය.

අපේ රටේ සංචාරක කර්මාන්තයට අදාළව බැලුව ද සංචාරක ක්ෂේත්‍රය ග්‍රාමීය සංවර්ධනය සමඟ සම්බන්ධ කරන්නේ කෙසේ ද යන ගැටලුවට මුහුණ දී තිබිණි. ප්‍රමාණවත් අයුරින් එවැනි සම්බන්ධයක් ඇති වී නොතිබිණි. මේ කර්මාන්තයේ දියුණුවක් ඇතිවීම ග්‍රාමීය සංවර්ධනයට ඇති කරන්නේ ධනාත්මක බලපෑමකි. එසේ වුව ද අවසානයේ සිදු වී තිබුණේ සංචාරක කර්මාන්තය දියුණු වුව ද ග්‍රාමීය සංවර්ධනයක් ඇති නොවීමය. එබැවින් මෙය ආමන්ත්‍රණය කළ යුතු තත්ත්වයක් විය. පරිසරය ආරක්ෂා කර ගනිමින් මෙන්ම සංස්කෘතික උරුමය ද රැක ගනිමින් සංචාරක කර්මාන්තය ග්‍රාමීය ප්‍රජාවට ප්‍රතිලාභ ගෙනදිය හැකි අයුරින් ගොඩනඟන්නේ කෙසේද යන්න අප ජයගත යුතු විශාලම අභියෝගයයි.

ග්‍රාමීය සංවර්ධනය

සංචාරක කර්මාන්තය ග්‍රාමීය ප්‍රජාවට උපකාරී විය යුතුය.එසේම සංචාරක කර්මාන්තයට ද ආකර්ෂණීය අයුරින් සොබා උරුමය මෙන්ම සංස්කෘතික උරුමය ද දියුණු කිරීමට කර්මාන්තයේ උදව් ලැබිය යුතු වේ. පවතින තත්ත්වයේ වර්ධනයක් ද එහිදී අපේක්ෂිතය. ඇතැම් ප්‍රදේශවලට ආවේණික සංස්කෘතික අංග රැක ගැනීම සඳහා කැප වීම සංචාරක කර්මාන්තයේ දියුණුව සඳහා අත්‍යවශ්‍යය.

‘සෞභාග්‍යයේ දැක්ම’ ප්‍රතිපත්තිමය වැඩපිළිවෙළ ක්‍රියාවට නැංවීමේදී ද මෙය ඉතා වැදගත්ය. මෙවර තේමාව ද එම ප්‍රතිපත්තිය සමඟ මනාව බද්ධ වේ. පළාත් මට්ටමින්ම කර්මාන්තය දියුණු කිරීමටත් එමඟින් ග්‍රාමීය සංවර්ධනය නැංවීමටත් ක්‍රියාමාර්ග ගත හැකිය. මෙය පළාත්වලට ආවේණික වූ මෙන්ම ලෝක සංචාරක කර්මාන්තය සමඟ බද්ධ වූ දෙයක් ලෙස පුළුල් කළ යුතු වේ.

පශ්චාත් කොවිඩ් තත්ත්වය යටතේ දේශීය සංචාරක කර්මාන්තයට ඇති නැඹුරුව මෙන්ම විභවය ද ඉහළය. පළාත් පාදක කරගත් වර්ධනයක් තිබීම අවශ්‍ය වන්නේ කර්මාන්තයේ වර්ධනය මැනීමේදී භාවිත වන මිනුම් දණ්ඩට මෙන්ම ග්‍රාමීය ආර්ථිකය නැංවීමට ද එය මනා පිටිවහලක් වන බැවිනි.

සංචාරක අමාත්‍යාංශයේ මෙහෙයවීම මත හා සංචාරක සංවර්ධන අධිකාරියේ ද මධ්‍යම පළාත් වාණිජ කටයුතු වෙළෙඳ හා සංචාරක දෙපාර්තමේන්තුවේ ද සංවිධායකත්වයෙන් ශ්‍රී ලංකාව මෙවර ලෝක සංචාරක දින සැමරුම මහනුවරදී සිදු කිරීම වඩාත් වැදගත් වන්නේ මේ පසුබිම මතය. අප විශ්වවිද්‍යාලයේ ආර්ථික විද්‍යා අධ්‍යයන අංශයේ සංචාරක ආර්ථික විද්‍යාව හා හෝටල් කළමනාකරණ ඒකකයේ දැනුම් සහයෝගිතාව ද මීට එක් කෙරිණි.

එහිදී ලොව පුරා ප්‍රචලිත ‘සිලෝන් ටී’ තවදුරටත් ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා තේ ආශ්‍රය කරගනිමින් සූප ශාස්ත්‍ර තරගයක් ද පැවැත්විණි. හුදෙක් තේ පානය කිරීමෙන් ඔබ්බට යමින් ‘තේ’ නිර්මාණශීලීව ආහාර සංස්කෘතිය තුළ යොදාගත හැකි ආකාරය නව නිර්මාණ වශයෙන් ඉදිරිපත් විය. තේවලට අමතරව ශ්‍රී ලංකාවේ තරගකාරී ලෙස කුළු බඩු සඳහා ද විදේශයන්හි ඇත්තේ ඉහළ ඉල්ලුමකි. එම කුළු බඩු වර්ග ද මේ සඳහා යොදා ගැනුණේ එය තවදුරටත් ප්‍රචලිත කිරීමේ අදහස ද ඇතිවය. මෙහිදී තේ ආශ්‍රිත සංචාරක ව්‍යාපාරය (Tea tourism) ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා ඇති විභවයන් හඳුනාගැනීම මෙන්ම ඒවා දිරිගැන්වීම සඳහා ද අංග ගණනාවක් එක් කර තිබිණි. සංචාරක කර්මාන්තයේදී ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික වූ ප්‍රවර්ධනයක් ලෙස මෙය සැලකිය හැකි වේ.

තේ ප්‍රවර්ධනය

තේ ආශ්‍රිත සංචාරක ව්‍යාපාරය ප්‍රවර්ධනය කිරීම, ග්‍රාමීය සංවර්ධනය සමඟ ද ඍජුවම සම්බන්ධය. වතුකරයේ ආර්ථිකය 90%ක් පමණ ගොඩනැංවී ඇත්තේ තේ ආශ්‍රිතවය. එම දිළිඳු ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වය නඟා සිටුවීම වෙනුවෙන් කළ හැකි කාර්යභාරය ද මෙහිදී අදාළ වේ. මෙය ප්‍රජා මූලික සංචාරක කර්මාන්තයක් ගොඩනැඟීම සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රධාන මෙන්ම ආරම්භක පියවරක් ලෙස එම, තේ ආශ්‍රිත සූපවේද නිර්මාණ තරගය හැඳින්විය හැකිය. ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික වූ වැදගත් උපාය මාර්ගයක් බවට මෙය පත් වනු ඇත යන්න අපේක්ෂිතය.

2018 ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකු වාර්තාවට අනුව වී සහ පොල්වලට පසු ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධානතම කෘෂිකාර්මික භෝගය වනුයේ තේ ය. නිෂ්පාදන වටිනාකම අනුව එය සිටින්නේ දෙවැනි තැනය. අපනයන දත්ත දක්වන පරිදි ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධානතම කෘෂිකාර්මික අපනයන බෝගය ද තේ ය. 2018 වසරේදී තේ අපනයනයෙන් ශ්‍රී ලංකාව ඉපැයූ ආදායම ඇ.ඩො. මිලියන 1428කි. තේ ආශ්‍රිත සංචාරක කර්මාන්තය පුළුල් වීමත් සමඟ එය ද ආර්ථිකයට ශක්තියක් වනු ඇත. විශේෂයෙන් එය ග්‍රාමීය ආර්ථිකය නැංවීමෙහිලා වැදගත් වේ.

මේ හැරුණු විට, මෙවර සංචාරක දින සැමරුමේදී තවත් අංග ගණනාවක් ඇතුළත්ව තිබිණි. සංස්කෘතික අංග මඟින් අපේ උරුමය මෙන්ම හපන්කම් ජනතා කේන්ද්‍රීය සංචාරක සංවර්ධනයක් සමඟ බද්ධ කිරීම ඉන් අපේක්ෂා කෙරේ. හොඳම ජනතා කේන්ද්‍රීය, තිරසර සංචාරක නිෂ්පාදන තෝරා ගැනීම සඳහා තරඟ ද මීට ඇතුළත්ය. මධ්‍යම පළාත කේන්ද්‍ර කරගනිමින් මෙවර සංචාරක සැමරුම සිදු වූ බැවින් එම පළාතේ ඇති අප්‍රකට සංචාරක විභවය දිරිගැන්වීම ද අදාළ වේ. මේ කරුණු සෙසු පළාත් සම්බන්ධයෙන් ද අදාළය. වැදගත් වන්නේ මෙහිදී ලබාගත් ආරම්භයයි.

දේශීය සංචාරක කර්මාන්තය ගැන ද මෙහිදී අවධානය යොමු කළ යුතුය. සංචාරක කර්මාන්තයේ දරා ගැනීමේ හැකියාව ඉහළ නංවන ප්‍රධානම දේ දේශීය කර්මාන්තයයි. සංචාරක කර්මාන්තය කඩා වැටෙන සෑම අවස්ථාවකම එය රැක ගන්නේ දේශීය සංචාරක කර්මාන්තයයි. නිදසුන් වශයෙන් පාස්කු ඉරුදින ප්‍රහාරයෙන් පසුව එය එලෙස වූ අතර, කොවිඩ් 19 වසංගතය හමුවේ දැනුදු සිදු වන්නේ එයමය. එය අනාගතයට ද එලෙසමය. එබැවින් දේශීය සංචාරක කර්මාන්තය නැංවීම සඳහා වර්තමානයේ ගන්නා වූ පියවර අනාගත සුරක්ෂිතභාවයට ද වැදගත්ය. දේශීය සංචාරක කර්මාන්තයෙන් තොරව සංචාරක කර්මාන්තය නැංවීමට නොහැකි පසුබිමක තිරසර ලෙස දේශීය සංචාරක කර්මාන්තය නැංවීමට ශක්තිමත් ක්‍රියාමාර්ග සැලසුම් තිබිය යුතුය. සංචාරකයන් දේශීය යැයි නොසලකා ඔවුන් කොන් නොකර නිසියාකාර සංචාරක සත්කාරක සේවා සැලසීම මෙන්ම පහසුකම් සැලැස්වීම ද කළ යුතුය. හොඳ සනීපාරක්ෂක සේවා, දුර ගමන්වලදී හොඳ ආහාර පාන හා නවාතැන් පහසුකම් ආදිය සැලැස්වීම ඉතා වැදගත් වේ. කොවිඩ් 19 අවසන් වී යළි සංචාරක කර්මාන්තය හිස ඔසොවන විට දේශීය සංචාරක කර්මාන්තය ශක්තිමත්ව වර්ධනය වී තිබීම අලුත් ආරම්භයකට ප්‍රයෝජනවත් වේ.

අපේ සංචාරක නියෝජිතායතන දේශීය සංචාරකයන් ආකර්ෂණය කරගැනීමට අලුත් උපාය මාර්ග අනුගමනය කළ යුතුය. නිදසුනක් ලෙස වයෝවෘද්ධ අයට ශ්‍රී පාදස්ථානය, සීගිරිය වැනි ස්ථානවලට යෑමට අපහසු බැවින් ඔවුන්ට ඒ සඳහා පහසුකම් සැලැස්වීම දැක්විය හැකිය.

කෘෂි සංචාරක ක්ෂේත්‍රය (Agro Tourism) නව සංකල්ප වශයෙන් ඉදිරිපත් වුව ද ඒ අත්දැකීම් දේශීය සංකල්ප හා අපේ කෘෂි කර්මාන්තය මඟ ද සම්බන්ධය.

දේශීය සංචාරක කර්මාන්තය නැංවීම වෙනුවෙන් ගන්නා වූ සෑම ක්‍රියාමාර්ගයක්ම මෙරට සංචාරක කර්මාන්තයේ දරා ගැනීමේ හැකියාව වැඩි කරන බව අවධාරණය කළ යුතුය.

දේශීය සංචාරකයෝ

නවසීලන්තය, ජපානය, චීනය වැනි රටවල සංචාරක කර්මාන්තයේ ප්‍රධානම ශක්තිය දේශීය සංචාරක කර්මාන්තයයි.

දේශීය සංචාරකයන් තමන්ගේ පාර්ශ්වයෙන් වගකීම් සහගතව හා විනයගරුක හැසිරීමකින් යුතුව ක්‍රියාකිරීම ද මෙහිදී වැදගත්ය. ඇතැම් අවස්ථාවල සංචාරක හෝටල් වැනි ස්ථානවලදී ඔවුන්ගේ හැසිරීම් අනුමත කළ නොහැකිය. මෙහිදී දඬුවම් ක්‍රියාමාර්ග මෙන්ම දැනුම්වත් කිරීම ද ක්‍රියාත්මක කළ යුතුය. නමුත්, දඬුවමටත් වඩා වැදගත් වන්නේ දැනුම්වත්භාවයකින් යුතුව ක්‍රියාකිරීමට අවශ්‍ය මඟ පෙන්වීම සැලැස්වීමයි. එය ඇරැඹිය යුත්තේ පාසල් අවදියේ පටන්මය. සමාජ යුතුකම් හා වගකීම් පිළිබඳ මනා දැනුම්වත්භාවයක් ලැබිය යුත්තේ ළමා වියේ පටන්මය.

සංචාරක කර්මාන්තය ගෝලීය වශයෙන්ම අර්බුද සමයක් පසුකරමින් සිටී. හෝටල් ක්ෂේත්‍රය ගත් විට 50%කට රැකියා අහිමි වී තිබේ නම් ඉතිරි 50% මුළුමනින්ම රැඳී ඇත්තේ දේශීය සංචාරකයන් හේතුවෙනි. එනම් සංචාරක කර්මාන්තය නොනැසී පවත්වාගෙන සමත්ව සිටින්නේ දේශීය සංචාරක කර්මාන්තය ඊට ප්‍රාණ වායුව සපයන බැවිනි. සෑම ආකාර‍යකින්ම එය ශක්තිමත් කිරීමට නව නිෂ්පාදන එළිදැක්වීම මෙන්ම නව උපායමාර්ග හඳුන්වාදීම ද වැදගත්ය. ඒ සඳහා අවශ්‍ය කරන සානුබල, ‘සෞභාග්‍යයේ දැක්ම’ ප්‍රතිපත්තිමය වැඩපිළිවෙළට ඇතුළත්ව තිබීම අගය කළ යුතුය.

සංචාරක කර්මාන්තය, කෘෂි කර්මාන්තය සමඟ සම්බන්ධ කිරීම ද වැදගත්ය. සංචාරක කර්මාන්තය අර්බුදයට ලක් වූ විට කෘෂිකර්මාන්තයේ පැවැත්ම මඟින් ඉන් සිදු වූ හානිය යම් මට්ටමකින් හෝ අවම කර ගැනීමට හැකියාව තිබේ. කෘෂිකාර්මික ක්ෂේත්‍රයේ අපනයන බෝග හැකිතාක් සංචාරක කර්මාන්තය සමඟ බද්ධ කිරීම හොඳ උපාය මාර්ගයක් වනු ඇත. මෙවර ලෝක සංචාරක දිනය නිමිත්තෙන් ‘තේ’ සම්ප්‍රදායෙන් ඔබ්බට ද යමින් නවතාවකින් යුතුව සංචාරක කර්මාන්තය සමඟ සම්බන්ධ කිරීම ඵලදායක මෙන්ම නිර්මාණශීලී පියවරක් වන්නේ එබැවිනි.

ධම්මික සෙනෙවිරත්න

“කවුද අද ඔය ආවේ?”

“ඇයි අප්පච්චිට මතක නැද්ද? සමන්තී මාත් එක්ක එක පංතියේ හිටියේ හෝඩියේ ඉඳන්!”

“ආ… අර ජයමහලගෙ දරුව නේද? දැන් කොහෙද ඉන්නේ? දැකපු කාලයක්වත් මතක නෑ! දත් නැතුව අතින් කටවහගෙන හිටපු පොඩි එකී. කොහොම අඳුනන්නද කලිසං ඇඳපු ගෑනියෙක් හැටියට ආවම!”

“එයා අටෙන් පස්සේ කොළඹ ඉස්කෝලෙකට ගියානේ, එයාලගෙ නැන්දගෙ ගෙදර නැවතිලා. මගෙ වයසමයි. ඉතින් අප්පච්චිට මගෙ වයසත් මතක නෑ නේ!”

ප්‍රියා හිනා වුණා.

“හ්ම්…”

වෙත්තසිංහ මහත්තයා ආයෙත් පත්තරේ අතට ගත්තා. දැන් පත්තරේ නිතරම තියෙන්නේ කොරෝනා වසංගතේ ගැන. ලෝකෙයි ලංකාවෙයි දැනට කීදෙනෙක් ඒකට ගොදුරුවෙලා ඉන්නවද, ආන්ඩුවෙන් මොන නීති දැම්මත් ඒවා සැලකිල්ලට නොගෙන නෑදෑ හිත මිතුරන්ට ලෙඩ බෝ කරන නැහැදිච්චි මිනිස්සු ගැනත්, වෛද්‍ය,පොලිස් වෘත්තීන්වල නිරත වන්නන්ගෙ කැපවීම ගැනත්, මෙයින් සිද්ධ වන ආර්ථික පරිහානියේ ආදීනවත්, දවසේ පඩියෙන් ජීවත් වන අයට ඇති කරදරත්… මේවා කියවලා වෙත්තසිංහ මහත්තයට දැන් හොඳටම ඇති වෙලා. ඒ අස්සේ ප්‍රියාගෙ කසාදෙත් කල් දමන්න වෙන බව දැන් සහතිකයි. කෙල්ල ගැන වෙත්තසිංහ මහත්තයට හරි දුකක් ඇති වුණා. නමුත් මේ කාලේ හැටියට ප්‍රියාට යාළුවෙක් ළඟින් ඉඳීම මේ කරදර මැද්දේ සිද්ධ වුණ එකම ‘හොඳ’ දේ කියලත් හිතුණා.

ඒ දවස්වල සමන්තී තමා ප්‍රියාගෙ හොඳම යාළුවා. වෙත්තසිංහ පවුලයි ජයමහ පවුලයි අතර කිට්ටු සම්බන්ධයක් නොතිබුණත් ඒ දවස්වල යාළුවෝ දෙන්නා නිතරම එක එක්කෙනාගේ ගෙවල්වලට ගියා. පස්සේ කාලේ ඒ ළමයා වැඩිය දැක්ක බවක් වෙත්තසිංහ මහත්තයට නිච්චි නෑ. පොඩ්ඩෝ ලොකු වෙන එක හැටියක්. දැන් ප්‍රියත් රස්සාවක් කරන නිසා පරණ යාළුකම් අතීතේ සිද්ධ වුණ දේ පමණක් හැටියටයි මහත්තයා දැක්කේ.

ප්‍රියා ගේ ඇතුළට ගියේ සමන්තී ගෙනා මල්ලේ තියෙන්නේ මොනවද බලන්න. තමාගේ දෙවැනි මනමාලි හැටියට එයාට එන්න හැකි වීම ගැන ප්‍රියාට හරිම සතුටක් ඇති වුණා. මඟුල කල් ගියත් සමන්තී දැකගන්න ලැබීම හිතට හොඳයි. නමුත් මඟුල කල් නොයයි කියන බලාපොරොත්තුව අතහැර දමන්න ප්‍රියා තවම ලෑස්ති නෑ.

“තැන්ක්යූ අනේ ගෙනා දේවලට… උඹට තවම මතකයි නේ මං අඳින්න කැමති දේ!”

ප්‍රියා මොබයිල් එක කනේ තියාගෙන ගේ පිටිපස්සට ගියේ මීට විනාඩි දහයකට ඉස්සර හමු වුණ සමන්තිත් එක්ක තවත් දිගට දිගට කතා කරන්නයි. කියන්න වටිනා දෙයක් නැති වුණත් අවුරුදු ගාණකට පස්සේ දැක්ක යාළුවත් එක්ක කතා කළේ ආසාවෙන්.

…………………………..

“කෝ කෙල්ල?”

“ඔන්න සමන්තිගෙ ගෙදර යනවා කිව්වා”

වෙත්තසිංහ මහත්තයා පවුල තමරත් එක්ක හවස තේ බොන වෙලාවෙයි මේ සාකච්ඡාව පටන් ගත්තේ. මඟුල කල් යන බව ප්‍රියත් එක්ක සාකච්ඡා කරන්න ඉස්සරවෙලා දෙන්න අතරේ කතා වෙලා හිටියොත් හොඳයි කියලා ජෝඩුවට හිතුණා.

“මං කතා කෙරුවා පාලිතගෙ තාත්තට… ඒ අයත් කියන්නේ මඟුල කල් දැම්මොත් හොඳයි කියලා. මමත් කිව්වේ එහෙම වුණොත් හොඳයි කියල.”

“මාත් හිතුවේ නම් එහෙමයි. පාලිත දරුවා කියන්නේ මොකද කියලා කිව්වද?”

“… පාලිතට අපිට වැඩිය තේරෙනවා වැඩේ. දොස්තරලට පේනවා මේ වයිරසේ දුවන හැටි”

“… අනේ ප්‍රියාට කියන එක තමයි වැඩේ කෙල්ලගෙ හිත හොඳටම පෑරෙයි…”

“මොකක් කරන්නද ඉතින් තමරා - අපිට ඔව්වා කොන්ට්‍රෝල් කොරන්ට බෑ නේ!”

දෙන්නා ආයෙත් ටිකක් වෙලා කතා නැතුව හිටියා. ප්‍රියා ටිකක් මුරණ්ඩු බව දෙන්නම දන්නවා. එයාගෙ අයියා ඒ වගේ නෑ - අර පවුලේ දෙවෙනියගෙ මුරණ්ඩු කම වෙන්න ඇති.

“හැබැයි හොඳයි යාළුවෙක් ළඟ ඉන්න එක. මට මතකයි ඔය සමන්ති කෙල්ල පොඩි කාලේ. හැබැයි අඳුනගන්ටම බැරි වුණා!”

තමරට හිනා ගියා.

“ඔයාට ඉතින් කිසි දෙයක් මතකේ හිටින්නෙ නෑනේ! සමන්ති තියා ප්‍රියාගෙ වයසවත් මතක නෑ!

“අ… විසි… දෙකක්?”

“විසි හතරයි! දැන් රස්සාවට ගිහිනුත් අවුරුදු තුනයි…”

තමංගෙ මතක ගැන කතා කරන්න වෙත්තසිංහ මහත්තයට ඕන කමක් නෑ.

“ඔය සමන්තී දැන් කොහෙද ඉන්නේ?”

“එංගලන්තේ. දුවගෙ මඟුලටත් එක්ක ආවේ. දෙවැනි මනමාලිනෙ!”

“හැබෑට?”

මහත්තයට මේ පුවත අලුත්. නමුත් මීට ඉස්සර පවුල හරි දුව හරි මේක කියලා ඇති නිසා ආයෙ ඒ ගැන ප්‍රශ්න අහන්න ගියෙ නෑ.

“මොකද ඉතින් එංගලන්තේ කරන්නේ?”

“බැංකුවක වැඩ කියන්නේ…”

“මේ දවස්වල ඒ පැත්තෙත් මේ කොරෝනා වයිරස් නිසා හරි කරදර කියලා පත්තරේ තියෙන්නේ… ඊටත් වැඩිය යුරෝපේ අනික් රටවල්වල. ඉතාලිය වගේ”

“ඔව්… ඔය කියන්නේ ඉතාලියේ ඒකෙන් මැරුණ අයගෙ පවුල්වලට බොඩීස් ළඟට යන්නවත් දෙන්නෙ නෑ කියලා. පව් හැබැයි”

“මැරුණ අය කෙසේ වෙතත් මැරිලා නැති අය පරෙස්සං කරන එකයි ලොකුම වැඩේ. හැබෑට කවුරුත් තවම මැරිලා නැතත් ලංකාවටත් ඒ ප්‍රශ්නේ තමයි විසාලම …”

“ඔව් ඉතින් ඇඳිරි නීති දාලා, පිටරටින් එන අය ‘නිවාස අඩස්සියේ’ තියලා එහෙම කරන්නේ ඒකනේ”

වෙත්තසිංහ මහත්තයා මිදුල දිහා බලාගෙන කතා නැතුව ටික වෙලාවක් හිටියා. වැඩි වෙලා යන්න ඉස්සර තව මොනවා හරි කියන බව දන්න තමරා පුටුවෙන් නැගිට්ටෙ නෑ. ගුරුවරයෙක් හැටියට රටේ නොයෙකුත් පළාත්වල වැඩ කරපු නිසා නගරෙත් ගමෙත් මිනිස්සු ගැන සුගත් වෙත්තසිංහ හොඳින් දන්නවා.

“මට වැඩියම මතක් වෙන්නේ දවස් පඩියට, එහෙමත් නැත්නම් දවසෙන් දවස මොකවත් විකුණලා ජීවත් වෙන අයට අපිට වඩා කොයි තරම් කරදර ඇතිද කියලා. ගෙදර අයට කන්ට දෙන්ට බැරිකොට මොන මොනවා කරන්ට පෙළඹෙයිද කියලා කියන්ට බෑ… හැබෑට අපිත් එහෙම හිටියා නම් මමත් කොහෙන් හරි කෑම හොරකම් කරයි… හිඟා කනවට වැඩිය හොරකමේ යන එක හොඳයි කියලා මට හිතෙන්නේ…”

“ඒක හරි වැඩක්නේ! කැමැත්තෙන් දෙන එකක් ගන්නවට වැඩියි හොඳයි හොරකමේ යන එක!”

“හ්ම්… අපි අදම කෙල්ලට කතා කරමුද මඟුල කල් යන එක ගැන?”

“ම්… මම ප්‍රියා එක්ක තනියම කතා කරන එක හොඳයි මට හිතෙන්නේ අපි දෙන්නම නැතුව…”

වෙත්තසිංහ මහත්තයා සැනසුම් හුස්මක් ඇරියා.

“තැන්ක්යු! මම ඔය වැඩේ ඔයාට පංගාර්තු කරන්නේ කොහොමද කියලා හිත හිතා හිටියේ!”

දෙන්නටම හිනා ගියා, සාකච්ඡාව සතුටුදායක විදිහට ගියාට.

“ඔය සමන්තී එහෙමත් අප්සෙට් යයි නේද? මේ මඟුලටමද ආවේ? කවද්ද ලංකාවට ගොඩ වැදුණේ?”

“ගිය සතියේ… කොළඹ දවස් දෙක තුනක් ඉඳලා මෙහෙ ආවේ”

වෙත්තසිංහ මහත්තයා ටිකක් කල්පනා කළා.

“එහෙනං ඉතින් තවම කොරන්ටීන් කාලෙනෙ, මොකද මේ එහෙ-මෙහෙ දුවන්නේ?”

“හැබෑට මම ඇහුවෙ නෑ කොළඹදී රෙජිස්ටර් වුණාද කියලා”

දෙන්නා ටිකක් සද්ද නැතුව හිටියා. ඉස්සරවෙලාම කතා කරේ වෙත්තසිංහ මහත්තයා.

“මං ජයමහට ෆෝන් කරලා බලනවා. මේක නිකම්ම අමතක කරලා දාන්ට බෑ!”

ටෙලිෆෝන් එක තියෙන එළියේ කාමරේට ගිහින් විනාඩි පහකට පස්සේ මහත්තයා ආපහු ආවේ බැරෑරුම් මුහුණක් පෙන්නගෙන.

“ඒකී රෙජිස්ටර් වෙලාම නෑ!”

“හරි වැඩේ! ඉතින් පොලිසියට කතා කරන්න කියලා ඔයා කිව්වද?’

“ඌට ගානක්වත් නෑ! කාලෙකට පස්සේ ආපු දුවට ටිකක් ලිහිලක් පෙන්නන එක මට හිතාගන්ට පුළුවන් නමුත් මෙහෙම භයානක කාලෙක! ඒ වගේම අපෙ එකීත් එක්ක නිතරම… මට පී.එච්.අයි පොරට කෝල් එකක් දෙන්ට හිතෙනවා!”

“… අනේ… දුව මොනවා කියයිද?... මඟුලත් නෑ, යාළුවත් නෑ!”

“අනික් අතට දහ දෙනෙකුට ලෙඩ බෝ කෙරුවොත්? අපි ගැනම හිතලා බෑ තමරා…”

දෙන්නම ටිකක් කල්පනා කළා. මේ සැරේ ඉස්සරවෙලා කතා කරේ වෙත්තසිංහ නෝනා.

“ඇයි පාලිතට කතා කරන්නෙ නැත්තේ. එයාටත් මේකේ ලොකු අයිතියක් තියෙනවානේ”

“ගුඩ් අයිඩියා!”

ඒ සැරේ ටෙලිෆෝන් කතාවට විනාඩි විස්සක් විතර ගියා. ඒ අතරේ නෝනා තව තේ කෝප්ප දෙකකුත් හදාගෙන ආවා.

“පාලිත කිව්වා වහාම රිපෝට් කරන්ට කියලා. මම ඒක කරා. පාලිත දැන්මම දුවට කතා කරලා කියනවා කිව්වා. අනික මම යෝජනා කලා කෙල්ලෝ දෙන්නටම මෙහෙ කොරන්ටීන් වෙලා ඉන්ට පුළුවන් කියලා.කමක් නෑ නේද? පාලිත කිව්වේ ඒක දුව කැමති විදිහකට කියලා”

“අපි දෙන්නටම ජයමහ ජෝඩුවෙන් හොඳටම බැනුම් අහන්න වෙයි නේද?”

“ඒකට මොකද තමරා - ඒ දෙන්නත් සනීපෙන් ඉන්නවට මං කැමතියි. අනික එහෙ තව කොල්ලෙකුයි වැඩට එක්කෙනෙකුයිත් ඉන්නවා නේද?”

“…අනේ මංදා… මං දුවට කතා කරනවා තව විනාඩි කීපෙකින්… ඔයා ජයමහලට කතා කරලා තත්ත්වේ පැහැදිලි කරලා දෙන්න බලනවද?…”

“ඔවු ඉතින්… බැඳගත්ත බෙරේ…”

………………………….

“ඇයි අප්පච්චී පොලිසියට කිව්වේ? එහෙම කරන්න අප්ප්ච්චිට කිසිම අයිතියක් නෑ!”

ප්‍රියාට හොඳටම තරහ ගිහින්. අඩි බිම හප්පන තරමට. මූණ හොඳටම රතුයි, ඇස් දෙකේ කඳුළු පිරිලා, කටහඬ වෙව්ලනවා.

“දුව!”

තමරා දුවට සැරෙන් කතා කවදාවත් නැති විදිහට. වෙත්තසිංහ මහත්තයා කනගාටුවෙන් දුව දිහා බලාගෙන හිටියා.

“මට අයිතියක් තියෙනවා ප්‍රියා. මගෙ පවුලේ අයගෙයි යාළුවන්ගෙයි ජීවිත බේරාගන්න එක මගෙ අයිතියක්. මගෙ යුතුකමක්!”

“සමන්තිට ඇති ලෙඩක් නෑ! ඒ අන්කල්ලා හරි තරහෙන් ඉන්නේ අප්පච්චී යටිකූට්ටු විදිහට පොලිසියට කියපු එක ගැන!”

“ඒ වගකීම මං බාර ගන්නවා. මම ජ‍යමහට කතා කරාට එයා ගනනක් ගත්තෙ නෑ! මට තිබුන එකම ක්‍රමය තමා මං පිළිපැද්දේ. ඒකට ඒ අය බනින එක මට ප්‍රශ්නයක් නෙවෙයි!”

“ඒ අන්කල් එහෙම කොච්චර සන්තෝසෙන්ද හිටියේ සමන්තී ගෙදර එනවා කියලා. දැන් එහෙ මළගෙයක් වගේ!”

“සති දෙකක් දුව ගෙදර ඉන්න එක ඒ අයට කරදරයක්? ඕන නම් දෙන්නටම මෙහෙ ඉන්ට පුළුවන්. අම්මත් කැමතියි ඒකට”

“මට බෑ … මටත් එහාට යන්න හිතෙනවා සති දෙකට!”

මවුපියෝ මූණෙන් මූණ බැලුවා. තමරා කතා කළේ බොහොම හෙමින්.

“ඒක හොඳ අදහස, ඒ අය කැමති නම්”

වෙත්තසිංහ මහත්තයත් කතා කළේ හෙමින්.

“බෑග් එකක් ලෑස්ති කරගත්තොත් මම ගිහින් දාන්නම්”

ප්‍රියා මවුපියෝ දිහා බැලුවේ වෙන ඇහකින්. තිබුණ තරහ නිවීගෙන එන බව සේරටම වැටහුණා.

“මම ජයමහට කතා කරන්ටත් ඕන. මම මෙහෙම කළේ ඇයි කියලා කියන්ට. එළවාගත්තොත් ගෙදර එන එකනේ!”

තමරා නැගිට්ටා.

“දුව යමු බෑග් එකක් ලෑස්ති කරන්න. ඉස්සරවෙලා සමන්තිට කෝල් එකක් දීලා බැලුවොත් හොඳයි හැබයි ඔයා එහෙ ඉන්නවට සේරම කැමති වෙයිද කියලා”

“ඒ අන්කල්මයි කිව්වේ මට එන්න කියලා!”

“හොඳයි…”

වෙත්තසිංහ මහත්තයා ආයෙත් කතා කළා.

“තමරා ලයිස්තුවක් හදනවද ඊළඟ සති දෙකට ඕන බඩු? අපි දෙන්නටත් සති දෙකක් ගෙදර ඉන්ට වෙයිනේ!”

දයා ඒ. පෙතියාගොඩ

මිනිසකු සම්පූර්ණ වීමට නම් ගසක් වැවිය යුතු, පුතකු සැදිය යුතු සහ පොතක් ලිවිය යුතු බව සමාජය තුළ පවතින එක් මතයකි. එම අර්ථයෙන් ගත් විට පොත් සියයක් ලියූ මිනිසකුට තමා සම්පූර්ණ වූවා යැයි ආත්ම අභිමානයක් දැනෙනවාට සැකයක් නැත. ගුණරත්න ඒකනායක මේ මොහොතේ ඒ ආත්ම තෘප්තිය විඳින්නට අවස්ථාව හිමි කර ගන්නේ, ඔහුගේ සියවැනි කෘතිය එළිදැක්වීම පසුගියදා සිදු වූ නිසාය. සරසවි ප්‍රකාශනයක් ලෙස එළි දක්වන ‘නුවරකලාවියේ අලුත් නෑයෝ’ නමැති එම කෘතිය පිළිබඳ ඔහු හා යෙදුණු පිළිසඳරකි මේ.

l සියවන කෘතියෙන් ඔබ එළිදක්වන්නේ ඉතිහාස කතාවක්. ඒ පිළිබඳ කෙටි හැඳින්වීමක් කළ හැකි ද?

කන්ද උඩරට ඉංග්‍රීසීන්ට යටත් වූණාට පස්සේ, එතෙක් පැවැති සමාජ ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන්ම වගේ බිඳ වැටීමට ලක් වුණා. ප්‍රභූ යැයි සම්මත පවුල් පහළට ඇද දමමින්, සමාජ පිළිගැනීම අහිමිව තිබූ, කුල හීන සහ දිළිඳු ප්‍රජාව ඉස්මතු වන්නට පටන් ගත් නිසා, මේ වෙනස්කම් අබිමුවේ අසරණ වූ ප්‍රභූ පැළැන්තියේ පිරිස් තම ගෞරවය ආරක්ෂා කර ගැනීමට ජීවත් වූණ ප්‍රදේශ අතහැර යන්නට පටන් ගත්තා. ඔවුන් සිය නවාතැන විදිහට තෝරා ගත්තේ, ලංකාවේ රාජධානිය බවට කන්ද උඩරට පත් වන්නට පෙර, ඉතා සශ්‍රීකව පැවැති අනුරාධපුර සහ පොලොන්නරු රාජධානිවල තිබූ නටබුන් වුණ ගම්මාන. ඒ වන විට ඒ ප්‍රදේශ වල් බිහිව නමුත්, ඉතාම සරුසාරව පැවැති ගම්මාන මේ කන්ද උඩරටින් පිටවී යන පිරිසගේ නව වාසස්ථාන බවට පත් වුණා. එවැනි සිදුවීම් අඩංගු කතා රාශියක් ඉතිහාසය තුළ නටබුන් අතර වැළලී ගොස් තිබෙනවා. මේ කෘතියෙන් කතා කරන්නේ, එසේ සිදු වූ එක් කතාන්දරයක් පිළිබඳයි. ඓතිහාසික කතා ගණයට ගැනුණත්, මේ කතාව තුළ වර්තමානයටත් ගළපා ගත හැකි තැන් තිබෙනවා. මේ නවකතාව පාඨකයාට නැවුම් අත්දැකීමක් ලබාගත හැකි කෘතියක් වේයැයි මම විශ්වාස කරනවා. නිතර අත්හදාබැලීම් සහිතව කෘති රචනා කරන මට, මෙය තවත් එක් අත්හදාබැලීමක් සහිත, මා සිතන අයුරින් සාර්ථක නවකතාවක්.

l ඔබ මේ කෘතිය රචනා කිරීම සඳහා භාවිත කළ ඉතිහාස මූලාශ්‍රය මොනවාද?

මෙහි ලා යොදා ගත් මූලාශ්‍රය මුළුමනින්ම අපේ ඉතිහාසයයි. ඉතිහාසය පිළිබඳ සඳහන් බොහෝ තැන්වල අනුරාධපුරයෙන් පොලොන්නරුවට රාජධානි සංක්‍රමණය සිදු වූ වකවානුව පිළිබඳ සටහන් දක්නට ලැබෙනවා. ඒ යුගයේ අතහැර ගිය ගම්මාන අතර ඉතා සෞභාග්‍යමත් ප්‍රදේශ තිබූ බව ඉතිහාසය හැදෑරීමේදී අපට දැන ගැනීමට හැකි වෙනවා. මම මේ නවකතාවට පාදක කර ගත්තේ, ඒ පිළිබඳ ඉතිහාසයේ සඳහන්ව ඇති සටහන්. මහා වංසය ඇතුළු ඉතිහාස කෘති පරිශීලනය මෙහිදී මට උපකාරී වූණා. එහිදී මම, විෂයයක් ලෙස ඉතිහාසය හදාරා සිටීමත් විශාල උපකාරයක් වුණා.

l ඔබ මේ කෘතියෙහි කුල ක්‍රමය ඉස්මතු කර දක්වනවා. ඒ පිළිබඳ කතා කළොත්?

එය විශේෂයෙන් ඉස්මතු කරනවාට වඩා, මේ කතාවෙහි අන්තර්ගතයට පාදකවී තිබෙන්නේ කුල ක්‍රමයයි. පෙර රජ දවස කුල භේදය ඉතා තදින් සමාජයේ පැවතුණත්, ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩු සමය වන විට එය බිඳ වැටී තිබෙනවා. රජවරුන් තනතුරු ලබා දෙන්නට පෙර කුලය පිළිබඳ ඉතා තදින් සැලකිලිමත් වුණත්, ඉංග්‍රීසීන්ගෙන් තනතුරු ලබා ගැනීමට කුලය වැදගත් සාධකයක් වූණේ නැහැ. ඔවුන් සැලකුවේ පක්ෂපාති බව විතරයි. මේ කතාව ගොඩනැඟෙන්නේ එම හේතු නිසා සිය අභිමානයට පහර වදින උසස් කුලවතුන් ගේ ප්‍රතිචාර සමඟයි.

l මේ කෘතිය රචනා කිරීමේදී, එවකට පැවැති සමාජය පිළිබඳ යම්කිසි පර්යේෂණත්මක සොයා බැලීමක් කළා ද?

පුළුල් අධ්‍යයනයකින් පසුවයි මම මේ කෘතිය රචනා කරන්නේ. මේ කතාවට අදාළ ආකාරයේ ගම්මාන අදටත් ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටා තිබෙනවා. ඒ ගම්මානවල පැරැන්නන් සමඟ කතාබහ කරලා, ඒවායේ අතීතය පිළිබඳ සොයා බැලීමකින් පසුවයි මම මේ කෘතිය රචනා කළේ.

l ඔබේ සෙසු කෘතිවලට වඩා මේ කෘතිය වෙනස්. ඒ පිළිබඳ කතා කළොත්?

මම ලියු කෘති බහුතරය එකිනෙකට වෙනස්. උතුරෙන් දකුණට, යාපනය තවමත් ඈතයි, කඳවුරේ සිරකරුවෝ වැනි මගෙ කෘති උතුරු දකුණු සංහිඳියාව පිළිබඳ කතාබහට ලක් කළා. වලගම්බා යුගය ගැන ලියැවුණ ඉතිහාසයට සම්බන්ධ කෘතියක් මම රචනා කර තිබෙනවා. ඒ අතර බෞද්ධ කෘති සහ වෙනත් නවකතා තිබෙනවා. මගේ කෘති කියවන පාඨකයන් පවසන ආකාරයට, මා රචනා කරන සෑම කතාවක්ම එකිනෙකට වෙනස්.

l ඔබ ඉතා ඉක්මනින් කෘති රචනා කරනවා. එසේ වේගයෙන් කෘතියක් රචනා කිරිම සාර්ථක ද?

මට අනුව මම සාර්ථක සාහිත්‍යකරුවෙක්. මම සම්මානයට සහ ඇගැයීමට පාත්‍ර වී තිබෙනවා. ඒ වගේම, විශාල පාඨක පිරිසක් මා වටා සිටිනවා. ඉතා වේගයෙන් කෘතියක් රචනා කළත්, ඒ කතා සියල්ල කාලයක් පුරා මගේ සිත තුළ වර්ධනය වූ ඒවා. එසේ ම වියපත් වීම, නිතර පත පොත කියවීම, සතතාභ්‍යාසය යන සියල්ල මඟින් සාර්ථක කෘතියක් නිර්මාණය කළ හැකි බව මම විශ්වාස කරනවා. දිගින් දිගටම ලේඛන කාර්යයේ නිරත වනවා නම්, ලිවීම අපහසු කාර්යයක් වෙන්නේ නැහැ. ඉතා ඉක්මනින් ලියා අවසන් කළත්, මේ සෑම කතාවක්ම මගේ සිත තුළ වර්ධනය වෙන්නේ බොහෝ කාලයක් තිස්සේ. උදාහරණයක් වශයෙන් නුවරකලාවියේ අලුත් නෑයෝ කෘතිය මගේ සිතේ පිළිසිඳගත්තේ වසර පහකට පමණ පෙරදී. මෑතකදී මියගිය මගේ බිරියටත් මම ඒ කාලයේදීම ඒ පිළිබඳ පවසා තිබුණා. නවකතාවක් පිළිබඳ බීජයක් මගේ සිතට ඇතුළු වූ පසු, එය පැළයක් රෝපණය වන ආකාරයට වර්ධනය වෙනවා. ඒ නිසාම, ඉතාම ශීඝ්‍රයෙන් ලියන්නට මට හැකියාව තිබෙනවා. මේ වන විට කතා කිහිපයක්ම මගේ සිත තුළ පවතිනවා. වේගවත් ලිවීම ඇතැම් අවස්ථාවල කෘතිය පළ කර ගැනීමේදී ගැටලුවක් වූ අවස්ථාත් තිබෙනවා. ඒත්, මා සතුව ලිවීම සඳහා තිබෙන වස්තු බීජ ප්‍රමාණය බොහෝයි. ඒවා එකිනෙක ඉතා ඉක්මනින් මුදාහැරීම පිණිස මම වේගවත් ලිවීමක යෙදෙනවා.

l ඔබට ලැබෙන පාඨක ප්‍රතිචාර පිළිබඳ කතා කළොත්?

මගේ සියවැනි කෘතිය වීම, ‘නුවර කලාවියේ අලුත් නෑයෝ‘ කෘතියට ඉහළ පාඨක ප්‍රතිචාර ලැබීමට හේතුවක්. පාඨකයාට එය ඉතා රසවත් වූ බව දැනට පොත කියවූ බොහෝ දෙනා දක්වන ප්‍රතිචාර මඟින් මට හැඟෙනවා. කතුවරයෙක් වශයෙන් මට නිබඳවම පාඨකයාගේ ආදරය සහ ආකර්ෂණය හිමි වෙනවා. ඔවුන් දක්වන යහපත් ප්‍රතිචාර මඟින් මට ඒ බව වැටහෙනවා.

මේ තරම් දිගු ගමනක් එන්නට හේතුවත් එම පාඨක ආදරයමයි. පාඨකයාගෙන් ප්‍රතික්ෂේප වන කතුවරයකුට පැවැත්මක් නැහැ. මගේ කෘති විවිධ පරාස ඔස්සේ විහිදී යනවා. උපදේශනාත්මක කෘති, අධ්‍යාපන ප්‍රකාශන, කෙටිකතා, යොවුන් කතා, ළමා සාහිත්‍යය ආදී මෙම විවිධත්වය නිසා මට පුළුල් පාඨක පිරිසක් සිටිනවා.

l ඔබ ලේඛනයේදී භාවිත කරන්නේ ඉතා සරල භාෂාවක්. ඒ පිළිබඳ ඔබේ මතය මොකක් ද?

රචනා කරන කෘතියට අවශ්‍ය වන පරිදි භාෂාව හසුරුවන්නට මම උත්සාහ කරනවා. ඒ මඟින් පාඨකයා කෘතියට ඇද බැඳ තබා ගැනීමට තිබෙන හැකියාව වැඩියි. පරිහරණය කරන පාඨකයාට අනුව භාෂාව යොදා ගැනීම මඟින් ලේඛකයාගේ ඉදිරි ගමන ශක්තිමත් වෙනවා. ඔහු දිගින් දිගටම පාඨකයා බලාපොරොත්තු වෙනවා.

l ඔබේ ඉදිරි අපේක්ෂා මොනවා ද?

දිගින් දිගටම ලේඛන කාර්යයේ නිරත වීමයි මගේ අපේක්ෂාව. මේ වන විටත් 'සසල මන්දිර'නමින් ඉංග්‍රීසි යුගය පාදක කර ගත් කෘතියක් රචනා කරමින් සිටිනවා. ඒ මඟින්, එම යුගයට අදාළ සමාජ විපර්යාස, ආර්ථික වෙළෙඳ ක්‍රම ආදී බොහෝ දේ කතාබහට ලක් වෙනවා.

දිල්රූ ජයසේකර

 ගුණරත්න ඒකනායක

ලේඛකයෙක් ස්වකීය අත් පිටපත කිහිල්ලේ රුවාගෙන ගොස් ප්‍රකාශකයා හමු වෙයි. ප්‍රකාශකයා පිටපත භාර ගැනීමට අදි-මදි කරන අතර, ර‍ටේ තත්ත්වය ගැන විස්තරයක් ද ඉදිරිපත් කරයි. දෙදෙනා අතර වූ සංවාදයෙන් කොටසක් මෙසේය.

“මේක වැදගත් පොතක්

ඉක්මනින් පළ කළොත් හොඳයි!”

“මහත්තයා හැම පොතක්ම

වැදගත් තමයි, ඒත් ඒවා

විකුණන්ඩ බෑ!”

“එහෙම කියන්ඩ එපා

මගේ පොත් ගැන

හැමෝම කතා කරනවා!”

“(හිනා) අලෙවියක් නැති

පොත් ගැන කතා කරන්නෙ කවුද?

ඕවා මහත්තයගෙ මනස්ගාත!”

සංවාදය දීර්ඝ වන අතර, ලේඛකයා අත්පිටපත භාර දී සුළු මුදලක් ද ලබාගෙන පාරට බසී. ඔහු ආපසු සිය නිවෙසට ගොඩවන්නේ හොඳටම බීමත්ව හිස් අතිනි. වියට්නාමයේ කීර්තිමත් ලේඛකයකු වන නාම්කාඕ මෙහි යථාව නිරූපණය කරමින් අගනා කෙටි කතාවක් ලියා තිබේ. එය අපේ රටේ ලේඛක ජීවිතයට ඉතා වැදගත්ය.

පොතක් යනු ව්‍යාපෘතියෙකි. පොතක් යනු ආර්ථික භාණ්ඩයෙකි. පොතක් යනු සමාජ සාධකයෙකි. අපේ රටේ ලේඛකයන් එය හඳුනාගෙන ඇති බවක් දකින්නට නැත. අපේ රටේ ප්‍රකාශකයන් එය හඳුනාගෙන ඇති බවක් ද දකින්නට නැත. ලේඛකයෝ වැදගත් දේවල් ලියන්නට උත්සාහ කරති. ප්‍රකාශකයෝ පොත් අලෙවි කරන්නට උත්සාහ කරති. එහෙත් ඒ මාර්ග දෙකම අසාර්ථකය.

අප මේ පූර්විකාව ඉදිරිපත් කරනුයේ තවත් වැදගත් පොතක් ගැන සටහනක් තැබීමටය. එහෙත් එම පොත සමාජ සංවාදයකට ලක් වී නැත. ලේඛකයා පොත යනු ව්‍යාපෘතියක් බව හඳුනාගෙන නැත. ප්‍රකාශකයා ද එම ව්‍යාපෘතියට සජීවී ලෙස සම්බන්ධ වී නැත. ශ්‍රී ලංකාවේ පොත් කර්මාන්තයේ හැටි එහෙමය.

අපගේ අවධානයට ලක්වන කෘතිය කෙටි කතා සංග්‍රහයකි. එය ‘ස්ත්‍රී ද්වේෂියාගේ බිරිඳ’ ලෙස නම් කර ඇත. ඊට කෙටි කතා හයක් ඇතුළත්ය. එයින් කෙටි කතා හතරක් ගැන සමාජ සංවාදයක් ඇති කරන්නට කැමැත්තෙමු.

කතා සංග්‍රහයෙහි මුල් කතාව ‘කම්පාව’ නම් වෙයි. එම කතාවට පාදක වන්නේ තරුණ යුවළකගේ දාරක ප්‍රේමය පිළිබඳ සංවේදී නිරූපණයෙකි. එය සංවේගජනක අපූරු කතාවෙකි. තරුණ යුවළගේ ප්‍රථම දරුවා කුමන හෝ හේතුවක් නිසා මිය යයි. ඉනික්බිති දෙදෙනාගේම ජීවිතය අවුල් වෙයි. පුරුෂයා සිය බිරියගේ සිත එකලස් කිරීම සඳහා ව්‍යාජ රංගනයක නිරත වෙයි. බිරිය ද සිය ස්වාමියාගේ හිත එකලස් කිරීම සඳහා ව්‍යාජ රංගනයක නිරත වෙයි. අවසන් ලෙස දෙදෙනාටම කම්පාව දරා ගත නොහැකි බව පෙනී යයි. දෙදෙනාටම පිස්සුය.

‘කම්පාව’ ඉතා සංවේදී නිර්මාණයෙකි. දරුවන් හා මාපියන් අතර පවත්නා බැඳීම ඉතා සූක්ෂ්ම ලෙස ද, හෘදයාංගම ලෙස ද ඉන් නිරූපිතය. ශ්‍රී ලාංකේය සංස්කෘතිය, එම සංස්කෘතිය තුළ මිනිසුන්ගේ හා ගැහැනුන්ගේ චර්යා රටා සියුම්ව නිරූපණය කිරීමට කතුවරයා සමත් වෙයි.

දෙවන කතාව ‘ඇස් ලැබීම’ ලෙස නම් කර ඇත. ඊට පාදක වන්නේ අන්ධ සංගීතඥයකුගේ නිර්මාණ හැකියාව හා සමාජය ඊට ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරය ගැනය. විදුහල් ගීතය රචනා කළ ගුරුවරයා අන්ධ සංගීතඥයා සැලැකිල්ලට ‍ගන්නේ නැත. එහෙත් ඔහු අගනා තනුවක් නිර්මාණය කොට පද වැලට ප්‍රාණයක් ලබා දෙයි. ගී පද රචකයා විස්මයට පත් වෙයි. කොටින් ම ඔහුට ඇස් ලැබෙයි. සංගීතඥයා අන්ධ නැත. එහෙත් සමාජය අන්ධය.

“මිනිසා ඇස් ලැබීමටත් වඩා ඒසා කුසලතාවය ලැබීම අගනේ යැයි ඇය මට කියන්නීය. එය හැබෑය. එය ඔහු පෙර භවයේ සිට රැගෙන එන්නකි.”

(පිටුව - 39)

තුන්වන කතාව ‘ස්ත්‍රී ද්වේෂියාගේ බිරිඳ’ ලෙස නම් කර ඇත. එය තරමක් දීර්ඝ කතාන්දරයකි. ටයිසන් නම් ‘ස්ත්‍රී පීඩක’ පුරුෂයාගෙ චර්යා රටාව පැතිකඩ කිහිපයකින් නිරූපණය කිරීමට කතුවරයා උත්සාහ දරා ඇත. ටයිසන්ගේ මානසික ව්‍යාධියට හේතු - සාධක වූ කතාන්දරය ද කතාවට ඇතුළත්ය. මේ කතාව විකාශය වන්නේ නාටකීය ආකාරයෙන්ය. කුතුහලය - ආකර්ෂණය උපරිම අයුරින් රඳවා ගැනීමට රචකයා සමත් වෙයි.

හතරවන කතාව ‘අනියම් දුක නොහොත් අනියම් සතුට’ලෙස නම් කර ඇත. එය පවුල් ජීවිතය හා ලිංගිකත්වය පැතිකඩ කිහිපයකින් විශ්ලේෂණයට හසු කරන කතාවෙකි. උඩරට පළාතේ ගෞරවනීය පවුලක් කතාවට පාදක කරගෙන තිබේ. පුරුෂයා සාර්ථක ව්‍යාපාරිකයෙකි. ස්ත්‍රිය ආඩම්බර ගෘහනියකි. පුරුෂයා දීර්ඝ කාලයක සිට අනියම් කාන්තාවක ඇසුරු කරයි. ලිංගික උත්තේජනය සඳහා ඖෂධ භාවිත කරන ව්‍යාපාරිකයා, හෘද රෝගයකට ලක්වී රෝහල්ගත කරයි. මේ උද්වේගකර අවස්ථාවේ බිරිය ලිංගික උත්තේජනයක් ලබයි. පුරුෂයාගේ මිය යෑමෙන් බිරිය සප්‍රාණික වන්නේ කෙසේ ද? එය අපූරු මානසික විග්‍රහයකි. අගනා නිරූපණයකි.

පී. බී. ජයසේකර නම් වූ මේ ලේඛකයාගේ කෙටි කතා තුළ සුවිශේෂී ලක්ෂණ කිහිපයක් තිබේ.

(I) ප්‍රධාන සිද්ධිය පැතිකඩ කිහිපයකින්

විශ්ලේෂණය කිරීම.

(II) කතාන්දරයට මුල් තැන දීම

(කතාව නැති තැන ප්‍රබන්ධයක් නැත.)

(III) බුද්ධි විෂය සාහිත්‍ය ශානරයක් ලෙස

කෙටි කතාව භාවිත කිරීම

(IV) සම්භාව්‍ය ලිඛිත භාෂාවක් භාවිත

කිරීමට උත්සුක වීම

කෙටි කතාවේ මූලික ලක්ෂණය වන්නේ සිද්ධිය හා චරිත ඉතා ශූර ලෙස නිරූපණය කිරීමය. ජයසේකර එකම සිද්ධිය පැතිකඩ කිහිපයකින් විශ්ලේෂණය කරන අතර, සිදුවීමක ඇති යථාව හා ගැඹුර ඉන් මතු කරයි. සිද්ධියක් දෘෂ්ටි-කෝණ කිහිපයකින් නිරූපණය කිරීමෙන් එහි යථාව හඳුනාගැනීමට හැකි වෙයි.

හතරවන කතාවේ එන අනියම් සබඳතාව පාඨකයා හමුවේ දිග හැරෙන්නේ චරිත කිහිපයක දෘෂ්ටියෙන්ය. බිරියගේ දැක්ම එක පැත්තක පවතී. තරුණ දියණියගේ දැක්ම තව පැත්තක පවතී. නිවසට පණිවිඩ රැගෙන එන ත්‍රීරෝද රථයේ රියැදුරුගේ දැක්ම තවත් පැත්තක පවතී.

“මිනිසුන්ට අඩුපාඩු නැතිව බොහෝ දේ ලැබෙන විට තවත් දේ වුවමනා වෙතැ'යි ඔහුට සිතිණි. සිලිවය්යට මොනවද නොතිබුණේ?”

(පිටුව - 78)

රචකයාගේ තවත් කැපී පෙනෙන ලක්ෂණයක් වන්නේ, කතාන්දරයට මුල් තැනක් දීමය. කතාව හා කතා රසය නැතිව ප්‍රබන්ධයක් විකාශය කිරීම නිරර්ථක කාර්යයෙකි. නූතන ප්‍රබන්ධයේ පදනම කතාන්දරය මිස අන් දෙයක් නොවේ. කෙටි කතාව හා නව කතාව කතාන්දරයෙන් ඔබ්බට යන්නේ සජීවී නිරූපණය හා හේතුඵල සම්බන්ධය නිසාය. චරිත, සිදුවීම් හා පසුබිම අතර තාර්කික සම්බන්ධයක් ඇති කිරීමට ශූර ලේඛකයා සමත් වෙයි. ඒ ඔස්සේ පාඨකයාගේ විශ්වාසය දිනා ගැනීමටත් ඔහු සමත් වෙයි. ජයසේකරගේ සෑම කෙටි කතාවකම හොඳ ආකර්ෂණීය කතාන්දරයක් ද තිබේ. එය සාධනීය ලක්ෂණයකි.

නවකතාවත් සමඟ සසඳන විට කෙටි කතාවේ ජනප්‍රියතාව අඩුය. අමෙරිකාවට, ඉන්දියාවට, එංගලන්තයට ගියත් තත්ත්වයෙහි වෙනසක් නැත. නව කතාවට වැඩි අලෙවිය - වැඩි ජනප්‍රියතාව - වැඩි සංවාදය පවතී. කෙටි කතාවට ඒ සෑම අංශයකින්ම අඩු ලකුණු ලැබී ඇත. එහෙත්, කෙටි කතාව අදටත් බුද්ධි - විෂය සාහිත්‍ය ශානරයක් ලෙස පිළිගැනීමට ලක් වෙයි. අප කතුවරයා ද සිය කෙටි කතා ඔස්සේ බුද්ධිමය සංවාදයකට ආරාධනා කරයි. මේ කෙටි කතා සංග්‍රහයෙහි එන හතරවැනි කතාව ශ්‍රී ලාංකේය පවුල් සංස්ථාව පිළිබඳ ගැඹුරු විවරණයක් සේ සැලැකිය හැකිය. ඔහු එම කතාව ගොඩනඟන ආකාරය සේම චරිත හසුරවන ආකාරය ද ඉතා වැදගත්ය. මෙබඳු චරිත නිරූපණයක් නූතන සිංහල කෙටි කතාව තුළ දැකගත නොහැකිය. පාඨකයා මේ කතාවේ ඇතුළාන්තය ස්පර්ශ කළ යුතුය.

නූතන කෙටි කතාවේ කැපී පෙනෙන ශිල්පීය ලක්ෂණ තුනක් ඇතැ'යි ඇතැම් බටහිර විචාරකයෝ පෙන්වා දෙති. එනම්, නිරූපණය - භාෂාව හා රිද්මයයි. තවත් විචාරක මතයකට අනුව කෙටි කතාවේ වැදගත්ම ශිල්පීය ලක්ෂණ දෙක නිරූපණය හා භාෂාවයි. නිරූපණය යන්නෙහි කොටස් තුනක් ඇත. සිද්ධි නිරූපණය, පසුබිම් නිරූපණය හා චරිත නිරූපණය වශයෙන්ය. එහෙත් මෙහිලා සඳහන් වන්නේ චරිත නිරූපණය ගැනය. ඉහත මතයට අනුව කෙටි කතාවක වැදගත් හා ප්‍රධාන ලක්ෂය චරිත නිරූපණය බවට පත්වේ. පී. බී. ජයසේකර චරිත නිරූපණයටත් වඩා සිද්ධි නිරූපණයට හා සිද්ධි විශ්ලේෂණයට මුල් තැනක් ලබා දෙයි. එය ඔහුගේ අනන්‍යතාව වන අතර, එය ඔහුගේ කෙටි කතාවලට අලුත් හැඩයක් ද ලබා දී ඇත.

ජයසේකර උත්සුක වන්නේ සම්භාව්‍ය ලිඛිත භාෂාවක් වෙත යොමු වීමටය. එය නරක නැත. ඇතැම් පසුබිම් නිරූපණයක් සිනමාරූපී ලෙස ඉදිරිපත් කිරීමට කතුවරයා සමත් වෙයි.

“මට යන්නටැ'යි කී එම උදාගම් බස් නැවතුමට මා යන විට එතැන හිස්ය. මම එම ගමෙන් පාරට එන බොරළු පාර දෙස බලාගෙන සිටියෙමි. පාර හිස්ය. විනාඩි කිහිපයක් ගෙවෙන විට අතුරු පාරෙකින් බොරළු පාරට මිනිසෙක් මතු විය.”

(පිටුව - 22 ඇස් ලැබීම ආරම්භය)

කතුවරයා සිය කෙටි කතාවල ආරම්භය හා අවසානය ගැන හොඳ අවධානයක් පවත්වාගෙන යයි. එය සාධනීය ලක්ෂණයකි. මෙහි එන පස්වැනි හා හයවැනි කෙටිකතා නැවත සංස්කරණයකට යොමු කරන්නේ නම්;

වැදගත්ය. සම්මාන ලබන කෙටි කතා සංග්‍රහවල පවා හැම කෙටි කතාවක්ම පරිපූර්ණ නැත. පී. බී. ජයසේකර අපූරු ලේඛකයෙකි. ඔහුට අනාගතයක් තිබේ.

රන්ජන් අමරරත්න

• සමුදුර වනසන දූපත් අතරින් ශ්‍රී ලංකාව 05වන තැනට
• වසරකට කසළ ටොන් 34000ක් මුහුදට
• මුහුදට වැඩිම කසළ රට මැදින්

සාගරය රටකට අමිල සම්පතකි. එරට දූපතක් වූ විට එම අගය තවත් බෙහෙවින් වැඩිවේ. අප රටට ද එය එසේම ය. මේ සැරිසැරුම ඒ වටාය. සමුදුර ඉසව්වේ සිරි අසිරිය පමණක් නොවේ. අපේම ජනතාව මෙන්ම විදේශිකයන් මුහුද අවලස්සන කරනා අයුරුද මේ ගමනේදී දැකගත හැකිය.

ලෝකයා සයුර පණ මෙන් රැක ගනී.

අන්තර්ජාතික මට්ටමින් විවිධ නීති රීති ප්‍රඥප්ති ඇතිකර ගනිමින් සාගරයේ සුරක්ෂිතතාව පිණිස ලෝකයා කැපවී කටයුතු කරයි. අන්තර්ජාතික වෙරළ පවිත්‍රතා දිනය එවැනි එක් සැමරුම් දිනයකි. දශක 3කට වැඩි කාලයක් තිස්සේ අන්තර්ජාතික වශයෙන් එය සැමරෙයි.

ශ්‍රී ලංකාවද සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියේ (MEPA) මෙහෙයවීමෙන් වාර්ෂිකව සෑම සැප්තැම්බර්යකම තුන්වැනි සෙනසුරාදා වෙරළ පවිත්‍රතා දිනය ද ඉන් එළැඹෙන සතිය ජාතික සමුද්‍ර සම්පත් සුරැකීමේ සතිය වශයෙන් ද නම් කොට තිබේ. වෙරළ පවිත්‍රතාවට මෙන්ම ප්‍රජාවට සමුද්‍රයේ වටිනාකම ඒත්තු ගැන්වීම සඳහා වන දැනුවත් කිරීම් ඇතුළු වැදගත් ක්‍රියාකාරකම් රැසකින් එය සමන්විත වේ.

අප කොයිබද?

1700km ඉක්මවූ සුන්දර මුහුදු තීරයක් සහ වෙරළ තීරයේ සිට නාවික සැකසුම් 200ක් දක්වාද ශ්‍රී ලාංකේය මුහුදු කලාපයේ විහිදේ. රටේ පළාත් 5ක් සේම දිස්ත්‍රික් 14ක් පුරා එය දිවේ. රටේ මුළු භූමි ප්‍රමාණය මෙන් 8 ගුණයක විශාලත්වයකින් යුතු වෙරළ කලාපයේ ධීවර සහ සංචාරක කර්මාන්ත ප්‍රධාන වශයෙන් සිදු කෙරේ.

එසේම. නාවික මර්මස්ථානයක පිහිටීම හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවට අත්කරගත හැකි වාසි රැසකි. එම අන්තර්ජාතික සාගර මාර්ගයේ දිනකට නැව් විශාල ප්‍රමාණයක් ගමන් ගනී. හම්බන්තොට වෙරළේ සිට නිරීක්ෂණය කරන්නේ නම් එක් දිනකදී අපේ සාගර කලාපය හරහා එහා මෙහා ගමන් ගන්නා නෞකා 400ක් පමණ දැකගත හැකි වේ.

රටේ මහාමාර්ග හරහා විටෙක අධික තදබදයක්ද ඇතිකරමින් ගමන් ගන්නා රථවාහන සහ මුහුදේ යාත්‍රා කරන එම නැව් පෙළ අතර සමානකමක් ඇතැමකුට එක්වර නොදැනෙන්නට පුළුවන. එහෙත් එය එසේ නොවේ. රටතුළ මහාමාර්ග සසාරා ගමන් ගන්නා වාහන පිළිබඳ අපට වැටහීමක් පවතියි. ඒ අවබෝධය රට ක් වශයෙන් තමන්ගේ සාගර කලාපයේ පවතින මුහුදු මාර්ග පිළිබඳ ද අවශ්‍ය වේ. විශේෂයෙන් අන්තර්ජාතික සාගර මාර්ගයක් අද්දරට වන්නට පිහිටි ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටකට අපගේ සයුර හරහා ඛනිජ තෙල්, රසායනික ද්‍රව්‍ය ආදී නොයෙක් ද්‍රව්‍ය පටවාගෙන ගමන් ගන්නා නෞකා සම්බන්ධව නිරන්තර විමසිල්ලෙන් පසුවන්නට සිදු වේ.

ශ්‍රී ලාංකිකයන්ට අලුත් මානයක් ඉන් මතු කෙරිණ. පළමු එවැනි අත්දැකීම වන එහි බලපෑම ගණනය කිරීම අතිශය සංකීර්ණ කටයුත්තකි. ඊට රජයේ ආයතන රැසක් එකට එක් වී පර්යේෂණ පවත්වමින් සිටිති.

ඇවිළුණු ‘නිව් ඩයමන්ඩ්’

ඒ අනුව පර්යේෂකයන් ජල සාම්පල ලබා ගැනීමට පසුගිය එම සාගර කලාපයට ගියහ. එවිට දක්නට ලැබුණේ එය අතිශය සශ්‍රික මුහුදු ප්‍රදේශයක් බවය. හොඳින් ජීවය පැවැති එහි මුහුදු ක්ෂීරපායිහු රැසක් දිස් වූහ. කැස්බෑවන්, මඩුවන්, ඩොල්ෆින් මත්ස්‍යයන් ආදීහු එහි වූහ. මුහුදු ක්ෂීරපායින් වන ඉන් අතිබහුතරය මිනිසා මෙන් වායුගෝලයෙන් ඔක්සිජන් වායුව ලබා ගන්නෝය. නාස්පුඩු හරහා එවන් ජීවීන්ගේ ශරීරවලට විෂසහිත තෙල් ඇතුළුවීමේ අවදානම බුද්ධිමත් පාඨක බට අමුතුවෙන් විස්තර කළ යුතු නැත. මත්ස්‍යයන් හඳුන්වන්නේම පෙරා බුදින්නන් ලෙසටය.

එපමණක් නොවේ මුහුදු ජල ස්තරය තෙල් තට්ටුවලින් වැසුණු විට ඒ අවට පවතින ප්ලවාංග ද අනතුරේ වැටෙයි. සුළඟට රළට ඒ මේ අත විසිරෙන විට තෙල් බින්දු එක් වී ග්‍රීස් ස්වභාවයක් ගනී.

මේ මතුපිටින් පෙනෙන විනාශයයි. එය එතෙකින් නිම නොවේ. සාගර පතුලේ එම විෂ ද්‍රව්‍ය තැන්පත් වීම අතිශය බැරෑරුම් සහ භයානක වේ. සැබැවින්ම එය වෙනමම පර්යේෂණ කොට හඳුනාගත යුතු තත්ත්වයකි. තෙල් නැව ගිනිගත් මුහුද මීටර් 4000ක් එනම්, කිලෝමීටර් 4ක පමණ ගැඹුරකින් යුතු බව දැනට අනාවරණ කර ගෙන තිබේ. එබැවින් එය විපාක අපට දැනෙන්නට තව වසර ගණනාවක් ගත වන්නටත් ඉඩ තිබේ.

අපට දැල්වෙන රතු එළි

මළ මුහුදු කලාප රට අවට මුහුදේ ඇතිවීම් අවදානම සුළුපටු නොවේ. එය භූමියේ වසන මිනිසුන් වන අප විසින්ම ඇති කරවන්නක් වන වග තවම හුඟ දෙනෙකක් නොදැනිති. එහෙත් සත්‍ය එයයි. ගංඟා 103ක් රට මැදින් ගලනා බව මෙරට කුඩා ළමයින් පවා දැන හඳුනන ගත් කරුණකි. එහෙත් ටොෆිකොළය, පොලිතින් අසුරණය ආදී කුඩා අපද්‍රව්‍යය පවා අනිසි ලෙස තැන තැන දමන කොයි කවුරුත් ඒ විනාශයේ පංගුකරුවන්ව සිටිනා වන අවධාරණය කළ යුතුමය. කෘමිනාශක, වල්නාශක වැනි විෂ රසායන ද්‍රව්‍ය ජල නලයට එකතු වීමට ඉඩහරින කාටත් ඉදිරි පරම්පරාවට මළ මුහුදක් උරුම කිරීමේ ශාපයට ඉඳුරාම වගකීමට සිදු වනු ඇත.

ශ්‍රී ලංකාව සාගරයට සිදු කරන කෙ‍ෙණහිලිකම්වල තරම අලුත්ම අන්තර්ජාතික තත්ත්ව සමීක්ෂණ වාර්තා හෙළි කරයි. ඒ අනුව වැඩිපුරම සයුර දූෂ්‍ය කරනා දූපත් රාජ්‍ය අතුරින් ලෝකයෙන්ම 5 වැනි තැනට පුංචි අපේ රට පත්ව තිබෙයි.

අවුරුද්දකට ටොන් 34,000ක් පමණ කසළ ශ්‍රී ලාංකිකයන් එසේ මුහුදට බැහැර කරයි. ඉන් අති බහුතරය පොලිතින් හා ප්ලාස්ටික් වීම ඛේදවාචකයකි. ඒවායෙන් 80%කට වැඩි ප්‍රමාණයක් රට මැද ගංගා ඔස්සේ මුහුදට බැහැර කිරීම කැපී පෙනෙන්නකි. ගොඩබිම් වාසීන් සමුද්‍ර දූෂණයට කෙළින්ම දායක වන්නේ එසේය.

කසළ දිරාපත්වීමට දිගු කාලයක් ගත වේ. එක් සිගරට් කොටයක් දිරාපත් වීමට වසර 10 ක් 12ක් තරම් කාලයක් ගත වේ. රබර් සපත්තුවක් නම් වසර 50 – 80ක් අතරය. එසේම ඇලුමිනියම් කෑන් එකක් සියවස් 2ක් තිස්සේ පරිසරය විසින් දිරාපත් කිරීමට උත්සාහ දරයි. ප්ලාස්ටික් බෝතලයක් දිරන්නට ගත වන කාලය වසර 450කි. වීදුරු බෝතලයක් සම්බන්ධව එම කාලය වර්ෂ මිලියන දෙකක් පමණ වේ. තවද සෙසු මුහුදු කලාපවලින්ද අපේ ඉසව්වට කැළි කසළ එකතු වේ ලෝකයේ ප්‍රධානම සාගර දූෂකයා එක් සිසිල් බිම සමාගමක් වන වග සුළුකොට තැකිය නොහැක්කකි.

සැනසුම කොතැනද?

කැලිකසළ වශයෙන් මුහුදට එක්වන බොහෝ ආහාරපාන දවටන සහ ප්ලාස්ටික් රට තුළම ප්‍රතිචක්‍රීකරණය හෝ විනාශකර දැමීම මේ අතින් වැදගත් පියවරකි. විවිධ වෙළෙඳ සන්නාම යටතේඅලෙවිකරන ඒවා සම්බන්ධයෙන් වැඩිදුරටත් වගකීමට නිෂ්පාදකයන්ට පැවරෙන නීති රිති සකස් කිරීම කෙරෙහි බලධාරීන්ගේ අවධානය යොමුවී තිබේ.

මුහුදට තෙල්, රසායනික ද්‍රව්‍ය වැනි විෂ ද්‍රව්‍ය එක්කරන්නන්ට රුපියල් මිලියන 4 සිට 15 දක්වා දඩයකට යටත් කළ හැකි පරිදි නව නීති සකස් කෙ‍රේ. එමෙන්ම තනි තනි පුද්ගලයා වෙරළ කලාපවලට මෙන්ම ගංඟා ඇළ දොළවලට කසළ හෝ අපද්‍රව්‍ය එක් කිරීමට එරෙහිව ද එය එසේමයි. සමුද්‍රීය පරිසර අධිකාරියේ කාර්ය මණ්ඩලය ද තවත් වැඩි කරමින් මුහුදට කසළ බැහැර කරන්නන් පිළිබඳ නිරන්තර විමසිල්ලෙන් සිටීමට ඔවුන් යොදවනු ලැබේ.

සමුද්‍ර දූෂණය වැළැක්වීමේ පනත යාවත්කාලීන කිරීම කෙරෙහි ද දැඩි අවධානය යොමු වී ඇත. දැනටමත් ඒ සම්බන්ධයෙන් නිති කෙටුම්පත් දෙපාර්තමේන්තුව සමඟ සාකච්ඡා පැවැත්වේ. ‘නිව් ඩයමන්ඩ්’ නෞකාව අනතුරට පත්වීමත් සමඟ අලුතින් අපට වැදගත් වවන අන්තර්ජාතික ප්‍රඥප්තිවලට එළැඹීම ආදී කරුණු ඊට අයත්ය.

වෙරළ පිරිසුදු කිරීම සඳහා පාසල් සිසු සිසුවියන්, ස්වෙච්ඡා සංවිධාන සහ පුද්ගලයන් එක් රැස් කර ගනිමින් සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය ක්‍රියාත්මක කරන වැඩසටහන් නිතිපතා පැවැත්වේ. එම කාර්යයට අලුතින් සමෘද්ධිලාභීන් ඇතුළු වෙරළාසන්නව ජීවත් වන බොහෝ පිරිසක් අලුතින් බඳවා ගනිමින්ඔවුන්ට ඊට වැටුප් සරිලන ආර්ථික ප්‍රතිලාභ සපයා දීමට ද කටයුතු යොදා තිබේ.

ඛනිජතෙල් සිහිනය සැබෑවන ලකුණු

ඛනිජ තෙල් ගවේෂණ කටයුතු අධීක්ෂණය කිරීමේ වගකීම සමුද්‍රීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියට පැවරේ. ඒ අනුව මන්නාරම් ද්‍රෝණිය ආශ්‍රිතව මෙන්ම රටේ දකුණු මුහුදේ සමික්ෂණ සිදු කෙරේ. ඒ ඔස්සේ වැ‍ඩි කලක් නොගොස් ශ්‍රී ලංකාවේ මුහුදෙන් ඛනිජ තෙල් සහ ගෑස් ලැබෙනු ඇත.

ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනය මඟින් පුනර්ජනනීය බලශක්ති නිෂ්පාදනය 80% දක්වා ඉහළ නැංවීමට නියමිතය. එහිදී බොහෝ රටවල් සාර්ථකව සිදු කරන්නාක් මෙන් සයුරේ පිහිටවූ සුළං බලාගාරවලින් වැඩි දායකත්වයක් ලබා ගැනීමට අවධානය යොමු වී තිබේ.

නුවන් මහේෂ් ජයවික්‍රම

ගිරි ලිපි ඉතිහාසය තුළ, දකුණු පළාතේ පිහිටි, එච්.සී.පී. බෙල් මහතාගේ කාලයේ කියවන ලද බෙන්තොට ගලපාත විහාර ලිපිය වෙසෙසින් වැදගත්ය. මේ ගිරි ලිපිය පිහිටා ඇත්තේ, බොහෝ දෙනා අතර ජනප්‍රියත්වයක් උසුලන, පැරැණි බෙන්තොට තානායමට සැතැපුම් දෙකක් පමණ නිරිත දිගින් පිහිටි ගලපාත විහාරයේය. ගිරි ලිපිය කොටා ඇත්තේ විහාරස්ථානයට ප්‍රවේශ වන පඩි පෙළට දකුණු පසින් වූ ගල්තලාවකය.

ශ්‍රී ලංකාවේ නිරිත දිග වෙරෙළේ පිහිටි පැරැණි විහාරස්ථාන අතරින් ගලපාත විහාරය සුවිශේෂ වන්නේ, ගිරි ලිපිය නිසාම නොවේ. ඒ ස්ථානයේ ආරම්භය දේවානම්පියතිස්ස රජ අවධිය දක්වා ඈතට දිව යන බැවිනි. මේ විහාරය දේවානම්පියතිස්ස රජු විසින් කරවන ලද යොදුන් විහාරවලින් එකක් ලෙසත්, බුදුන් කල වැඩ විසූ මහා ශ්‍රාවක මහා කාශ්‍යප මහරහතන් වහන්සේගේ දන්ත ධාතුන් වහන්සේ නමක් මෙහි වැඩ සිටින බවත්, ඒ දන්ත ධාතුව වැඳ පුදා ගැනීමට සද්ධාතිස්ස රජු පැමිණ අංග සම්පූර්ණ සංඝාශ්‍රමයක් කළ බවත් ප්‍රවාදගතය. මේ කාරණාවලට අමතරව, මේ විහාරයේ ශේෂව තිබෙන ගල් කණු, 12 හා 13 සියවස්වලට අයත් යැයි කිව හැකි බවත්, ප්‍රවේශ මාර්ගයේ ස්ථාපිත ගල් උළුවස්ස කලකට පෙර වෙනත් ස්ථානයක නටබුන්ව තිබූ හින්දු දේවාලයකින් ගෙනෙන ලද්දක් බවත්, පරණවිතාන සූරීන් පවසයි (පරණවිතාන 2002: 109). එපමණක් නොව, විහාරස්ථානය සතුව ඇති පුරාවස්තු අතර ඇති සිංහල තඹ මස්ස කාසි මේ විහාර භූමියේ ඒවා නම්, මේ ස්ථානයේ නටබුන් දඹදෙණි අවධියට අයත් යැයි පැවසෙයි.

මෙවැනි ඵෙතිහාසික වටිනාකමක් ඇති ගලපාත විහාරයේ පිහිටි ගිරිලිපියේ කර්තෘ පැහැදිලි නැත. මේ සෙල්ලිපිය අඩි 9 අඟල් 9ක දිගින් හා අඩි 5ක් පමණ පළලින් යුක්ත අතර, රූල් ගසා ලියා ඇති පේළි ගණන 28කි. මේ ලිපියේ සමහර කොටස් කියවා ගත නොහැකි ආකාරයෙන් ගෙවී ගොස් ඇත.

මේ ලිපිය පිළිබඳ පළමුවරට සොයාබලා ඇත්තේ ඊ. මුලර් මහතාය. එහිදී ඔහු මේ ලිපියේ පෙළ හෝ පරිවර්තනයක් සපයා නැත. එමෙන්ම, මේ සම්බන්ධයෙන් මුලර් පවසන දෑ ඔහු ලිපිය කියැවීමෙන් අවබෝධ කරගත් කරුණු නොවේ (පරණවිතාන 2002: 109).

ඔහුට පසු මේ ගලපාත සෙල්ලිපිය ගැන සොයා බැලූ එච්.සී.පී. බෙල් මහතා, මුලර්ට වඩා වැඩි විස්තරයක් පවසයි. ඒ, මේ ලිපියේ කර්තෘත්වය II වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුට අයත් යැයි උපකල්පනය කිරීමෙනි. ඔවුන් දෙදෙනාට පසු මේ ලිපිය පරීක්ෂා කළ විද්වතා වන්නේ මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන සූරීහුය. මේ ලිපිය සම්පූර්ණයෙන් කියවූ එතුමා, පෙළ හා පරිවර්තන සහිතව EZ. VOI – IV ග්‍රන්ථයේ පළ කළේය. එහිදී පරණවිතානයන් මේ ලිපියේ කර්තෘත්වය පවරන්නේ I වැනි පරාක්‍රමබාහු (ක්‍රි.ව. 1153-1186) රජුටය. පරණවිතානයන්ට පසු මේ ලිපිය සාර්ථකව කියවන ලද්දේ මහාචාර්ය සිරිමල් රණවැල්ල මහතාය. IC. VOI – VI ග්‍රන්ථයේ මේ ලිපිය පළ කරමින්, එහි කර්තෘත්වය II වැනි පරාක්‍රමබාහු (ක්‍රි.ව. 1236-1270) රජුට අයත් විය හැකි යැයි අනුමාන කරමින්, බෙල්ගේ මතය සනාථ කළේය.

මහාචාර්ය පරණවිතානයන්, එච්.සී.පී. බෙල් මහතා හා මහාචාර්ය සිරිමල් රණවැල්ල මහතාගේ අදහස්වලට වඩා වෙනස් අදහසක් දැරීමට උපකල්පනය කරන ලද්දේ මෙවැනි කරුණකි. ලිපියේ සඳහන් රජුගේ තිස් වැනි රාජ්‍ය වර්ෂයේ මේ ලිපිය පිහිටුවා ඇති බව සැලකිල්ලට ගත් පරණවිතානයන්, පස් අවුරුද්දකට වඩා වැඩි කාලයක් රාජ්‍ය විචාල පරාක්‍රමබාහු යන නම සහිත රජවරුන් තිදෙනකු හඳුනා ගනී. එනම් I වැනි පරාක්‍රමබාහු, II වැනි පරාක්‍රමබාහු, VI වැනි පරාක්‍රමබාහු (ක්‍රි.ව. 1415-1467) යන තිදෙනායි. ලිපියේ අක්ෂරවල පරිණාමය අනුව VI වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුගේ සමයට එය අයත් නොවන නිසා, පළමු හා දෙවැනි පරාක්‍රමබාහු රජවරුන්ගේ එක් අයකුගේ කාලයේ මේ ලේඛනය පිහිටු වනු ලැබූ බවට ඔහු උපකල්පනයක යෙදෙයි. එහෙත් මේ රජවරුන් දෙදෙනාගේ රාජ්‍ය කාලය අතර පරතරය වර්ෂ 70ක් පමණ කෙටි කාලයක් බැවින්, පුරා අක්ෂර විද්‍යාවට අනුව මේ ලිපිය කුමන රාජ්‍ය කාලයකට අයත් දැයි නිගමනයකට පැමිණීමට පරණවිතානය සූරීන්ට නොහැකි විය.

ඒ නිසාම, දෙවනුව ඔහු උත්සාහ කළේ ලේඛනයේ සඳහන් අන්තර්ගතය පරීක්ෂා කර, කර්තෘත්වය සෙවීමටය. I වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුගේ ශාසනික ක්‍රියා විස්තර කරන මහාවංසයේ, බෙන්තොට ගලපාත විහාරයට කරන පරිත්‍යාග පිළිබඳ සඳහන් නොවේ. එහෙත්, සෙල් ලිපියේ සඳහන් දෙමෙළ අධිකාරි වැනි තනතුරු I වැනි පරාක්‍රමබාහු සමයේ භාවිත වූ බව පරණවිතාන සූරීහු පවසති. මෙහි ප්‍රධානියා වන පස් යොදුන් රට පාලනය කළ මින්දල් යන්න, මහින්ද ලෙස ගන්නා එතුමා, පරාක්‍රමබාහු රජුගේ රාජ්‍ය කාලයේ අගභාගයේ පසු යොදුන් රට පාලනය කළේ මහින්ද විය හැකි බවට අනුමාන කරයි. එසේම, මේ ලිපියේ සඳහන් ‘විජයානාවන්’ නමැත්තා I වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුගෙන් පසු රජු වූ II වැනි විජයබාහු රජුට අයත් පොලොන්නරු සෙල් ලිපියේ සඳහන් විජයාන්තැන් - නාවැන් විය හැකි බවට උපකල්පනය කරන පරණවිතාන මහතා, මේ ලිපියේ අන්තර්ගතය I වැනි පරාක්‍රමබාහු කාලයට අයත් බව සඳහන් කරයි. මේ හේතු මූලික කරගෙන පරණවිතාන මහතා විශ්වාස කරන්නේ, මේ ලේඛනය I වැනි පරාක්‍රමබාහුගේ කාලයට අයත් වන බවයි (පරණවිතාන 2002: 110).

පරණවිතාන මහතාගේ අදහස විමර්ශනයට ලක් කරන විට පෙනී යන්නේ, ඔහු ඉදිරිපත් කළ තොරතුරු පිළිගත හැකි මට්ටමමේ සාක්ෂි නොවන බවයි. මේ ලිපියේ කර්තෘ කවරෙක් දැයි තහවුරු කර ගැනීම සඳහා අන්තර්ගතයේම දක්නට ලැබෙන රජුගේ අභිධානය ගැන සැලකිල්ලක් නොදැක්වීම පරණවිතාන මහතා සිතාමතාම කළ දෙයක් දැයි සිතේ. ඒ අනුව මෙහි රජුගේ නම සඳහන් කර ඇත්තේ “සිරිසඟබො පරාක්‍රමබාහු චක්‍රවර්ති ස්වාමීන් වහන්සේ” යනුවෙනි. ‘සිරිසඟබෝ‘ යන විරුද නාමය පොලොන්නරුවේ සිටි රජවරුන් බොහෝ දෙනෙකු භාවිත කර ඇත. ඒ අතරින් මේ අභිධානය පළමු වරට භාවිත කළේ පොලොන්නරු අවධියේ රජ වූ I වැනි විජයබාහු රජුය. ඒ බව ඔහුගේ සුප්‍රසිද්ධ පනාකඩුව තඹ සන්නසේ ‘සිරිසඟබෝ විජයබාහු’ යනුවෙන් දක්වා ඇත.එසේම, I පරාක්‍රමබාහු, චෝඩගඟ, ලෝකේශ්වර, සාහසමල්ල, II වැනි පරාක්‍රමබාහු යන රජවරු ද මේ ‘සිරිසඟබෝ’ යන විරුද නාමය දරා ඇත. මේ නිසා මේ සෙල්ලිපියේ සඳහන් සිරිසඟබෝ නාමය පරීක්ෂා කිරීමෙන්, කර්තෘවරයා කවුරු ද? යන්න හඳුනා ගත නොහැකිය. මේ සෙල්ලිපියේ සඳහන් ‘චක්‍රවර්තී’ අභිධානය ඔස්සේ කරුණු සොයා බැලීමේදී, ‘චක්‍රවර්තී’ අභිධානය ඇති වූයේ කෙසේ දැයි මෙන්ම, පළමුව එය භාවිත කළේ කවරෙක් ද? යන්න විග්‍රහ කිරීම වැදගත්ය. ඒ විග්‍රහයට අනුව ‘චක්‍රවර්තී‘ අභිධානය රජවරුන්ගේ නමට එකතු වන්නේ නිශ්ශංකමල්ල රජුගෙන් පසු යැයි කිව හැකිය. අනුරාධපුරයේ සිටි කිසිදු රජකු, ‘චක්‍රවර්තී‘ අභිධානය භාවිත කර නැත. ඔවුන්ගෙන් බොහෝ දෙනකු භාවිත කර ඇත්තේ දෙවනපිය, සිරිසඟබෝ, අභාසලමෙවන් වැනි විරුද නාමය. පොලොන්නරුවේ පළමු වරට රජ වූ මහාවිජයබාහු රජු ගැන සඳහන් කිරීමේදී, ඔහු පිළිබඳ ලිපිවල සඳහන්ව ඇත්තේ, ‘සිරිසඟබෝ විජයබාහු’ යන නාමයෙනි. ඒ බව ඔප්පු කළ හැක්කේ පනාකඩුව තඹ සන්නස (Ranawella 2007:02) හා අඹගමුව ලිපියේ (Ibid:7) ‘සිරිසඟබෝ විජයබාහු’ නමින් ද, වෙල්ගම් වෙහෙර ලිපියේ ‘සිරිසඟබෝ ශ්‍රී විජයබාහු’ නමින් ද ( Ibid:12), පොලොන්නරුව පුවරු ලිපියේ ‘සිරිසඟබෝ විජයබාහු වත්හිමියන් වහන්සේ’ යන නමින් ද ( Ibid:13) සඳහන් වීම නිසාය.

මහවිජයබාහුට පසු රජ වූයේ ඔහු පුත් වික්‍රමබාහු (ක්‍රි.ව. 1111-1132) ය. ඒ රජු නිකුත් කළ එකම ලේඛනය වූ කහඹිලියාව පුවරු ලිපියේදී ඔහු හඳුන්වා ඇත්තේ ‘ලංකේෂ්වර ශ්‍රී වික්‍රමබාහු ලෙසටය. වික්‍රමබාහුගේ පුත් වන්නේ II ගජබාහු (ක්‍රි.ව. 1132-1153) ය. මේ රජු පිළිබඳ සඳහන් කිරීමේදී කපුරුවාදු ඔය ටැම් ලිපියේ ‘ගජබාහු රජ පා වහන්සේ’ යනුවෙනුත්, නෙලුබෑව ටැම් ලිපියේ ‘ගජබාහු දේවයන්’ යනුවෙනුත් හඳුන්වා ඇත. තව දුරටත් විමසීමේදී, I වැනි වික්‍රමබාහු හා II වැනි ගජබාහු යන පිය පුතු දෙපළ රට පාලනය කරන ලදදේ අභිෂේක නොවීය. මහාවිජයබාහු රජුට පසු රජ වූයේ, ඔහුගේ සොහොයුරු I වැනි ජයබාහු (ක්‍රි.ව. 1110-1111)ය. මේ රජු බලෙන් පහ කර රජ වූ විජයබා රජුගේ පුත් වික්‍රමබාහු මෙන්ම, ගජබාහු ද අභිෂේක නොවීය. එබැවින්, ඔවුන්ගේ ලිපිවල රාජ්‍ය කාලය දැක්වීමේදී I වැනි ජයබාහු රජුගේ රාජ්‍ය කාලය දක්වා ඇතත්, එයට අනුව ඉහත රජවරු දෙපළ අභිෂේක නොවූ බැවින්, අභිධාන භාවිත කර නැත.

ගජබාහු රජුගෙන් පසු පොලොන්නරුවේ රජ වන්නේ I වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුය. මේ රජුට අයත් යැයි මහාචාර්ය සිරිමල් රණවැල්ල මහතා පිළිගන්නා එක් ලිපියක් හැර අන් කිසිදු ලිපියක ‘චක්‍රවර්තී’ අභිධානය සඳහන් වන්නේ නැත. ගල්විහාර සෙල් ලිපියේ ‘ශ්‍රී සංඝබෝධි පරාක්‍රමබාහු යනුවෙන් ද (Ranawella 2007:31), ඉහළ පුලියන්කුලම ටැම් ලිපියේ ‘සිරිසඟබො පරාක්‍රමබාහු වත් හිමියන්’ ලෙසද ( Ibid:31) හඳුන්වා ඇත්තේ I පරාක්‍රමබාහු රජුය. එහෙත්, මේ රජුට අයත් ලිපි බොහෝ ප්‍රමාණයක ඔහු පිළිබඳ හඳුන්වා ඇත්තේ ‘ලංකාධිනාථෙන ශ්‍රී පරාක්‍රමබාහු’ යනුවෙනි. පොලොන්නරුව පරාක්‍රම සමුද්‍රය පුවරු ලිපිය, ආන උලුන්දාව ටැම් ලිපිය, නැභින්න වැව ලිපිය, පදවිය ලිපිය හා මුරුන්කන් ටැම් ලිපිය එයට කදිම අනෙක් නිදසුන්ය.

එනමුදු, මල්වතු ඔය පුවරු ලිපිය පිළිබඳ මහාචාර්ය සිරිමල් රණවැල්ල මහතා සඳහන් කරන්නේ, එය I වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුට අයත් බවකි. ඔහු එසේ පවසන්නේ, මේ ලිපියේ සඳහන් ‘සිරිසඟබෝ පරාක්‍රමබාහු චක්‍රවර්තී’ යනුවෙන් සඳහන් වන බැවිනි. එහෙත් මේ හඳුනා ගැනීම සැක සහිතය. මක්නිසාද යත්, I වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුගේ අන් කිසිදු ලිපියක චක්‍රවර්තී නාමය සඳහන් නොවන නිසාය. ඒ නිසා මේ ලිපියේ සඳහන් ‘සිරිසඟබෝ පරාක්‍රමබාහු චක්‍රවර්තී‘ යනු II වැනි පරාක්‍රමබාහු වීමට බොහෝ දුරට ඉඩකඩ තිබේ.

ඉන් පසු එන රාජාවලිය විමසීමේදී, පොලොන්නරුවේ ස්ථාවර පාලනයක් ආරම්භ කරන නිශ්ශංකමල්ල රජුගේ පටන් තවත් වැදගත් තොරතුරු රැසක් සොයාගත හැකිය. නිශ්ශංකමල්ල ලාංකිකයෙක් නොවේ. ඔහු ඉන්දියාවේ උපත ලබා ලංකාවට පැමිණ ඇත්තේ I වැනි පරාක්‍රමබාහු දවසය (රෝහණදීර 1998:33). පසු ව ඔහු II වැනි විජයබාහු රජුගේ උප රජු බවට පත් විය. ඔහුගේ ඝාතනයෙන් පසු ඔහු පොලොන්නරුවේ රජ වෙයි. නිශ්ශංකමල්ල ඔහුගේ ලේඛනවල සඳහන් කර ඇත්තේ ඔහු බුදුන් උපන් දඹදිව කාලිංග දේශයේ සිංහපුරයේ උපන් බවය. ඒ බව පොලොන්නරුව හැටදාගේ ලිපියේ ‘කාලිංග චක්‍රවර්තීන් වහන්සේ ‘කුලෙනා ශ්‍රී ජයගෝප රාජයන් වහන්සේ නිසා පාර්බබතී මහාදේවීන් වහන්සේ කුසෙන් කලිඟු රටා සිංහපුරෙහි ජාත වූ’ යනුවෙන් සඳහන් වීමෙන් පෙනෙයි. එහිදී නිශ්ශංකමල්ලගේ උත්පත්තිය හා මව්පියන් ගැනද කියැවෙයි. ඒ අනුව නිශ්ශංකමල්ලගේ පියාගේ කුලය ‘කාලිඟ චක්‍රවර්තී’ ලෙස දැක්වේ. මේ නිසා ඔහුගේ පියාගේ කාලිඟ චක්‍රවර්තී නාමය නිශ්ශංකමල්ල රජු ඔහුගේ ලේඛනවල අභිධානයක් ලෙස ආරම්භ කරන ලද්දකැයි සිතිය හැකිය. ඔහු පවසන ඒ කාරණය තව දුරටත් නිවැරැදි වන්නේ, ඉන් පසු මේ රජු නිකුත් කරන සෑම ලිපියකම ඒ අභිධානය දක්නට ලැබෙන නිසාය. ඒ අනුව තෝපා වැව ගමින් සොයාගත් ලිපියක ‘කාලිඟ ලංකේශ්වර අප්‍රතිමල්ල නිශ්ශංකමල්ල ශ්‍රී පරාක්‍රමබාහු චක්‍රවර්තී ස්වාමීන් වහන්සේ’ යනුවෙන් මේ රජු අ‍භිධානය සහිතව නම සඳහන් කරන අතර, අනුරාධපුර කෞතුගාරයේ ගල් ආසන සෙල් ලිපිය, පොලොන්නරුව ගල් ආසන ලිපිය, රන්කොත් දාගැබ් ගල් ආසන ලිපිය ආදි ලිපි රැසක ද ‘චිරරාජ නිශ්ශංකමල්ල අප්‍රතිමල්ල කාලිඟ චක්‍රවර්තීන් වහන්සේ’ යනුවෙන් මේ නාමය යොදාගෙන ඇත. ඒවාට අමතරව මේ නාමයෙන් ඔහු හඳුන්වාගත් තවත් සෙල් ලිපි රැසක් හමු වේ.

මේ රජුගෙන් ආරම්භ වන ‘චක්‍රවර්තී’ නාමය, ඉන් පසු රජ වන ශ්‍රී චෝඩගඟදේව රජුද භාවිත කර ඇත. ඒ බව පවසන්නේ අලව්ව අසලින් හමු වූ පාතේයාල පර්වත ලිපියෙනි. මේ රජුගෙන් පසු රජ වූ බොහෝ දෙනා මේ නාමය භාවිත කළ බව, ඒ ඒ සෙල්ලිපි විමසා බැලීමේදී පෙනෙයි. චක්‍රවර්තී අභිධානය සොයාගෙන තවත් දුරට තොරතුරු සෙවීමේදී, පොලොන්නරු අවධියෙන් පසු ද ‘චක්‍රවර්තී’ අභිධානය දැරූ පාලකයෝ රැසක් හමු වෙති. ඒ අතරින් ගම්පො සිටි V වැනි විජයබාහු (1335-1341) මේ අභිධානය දරා ඇති බවට විල්වල පුවරු ලිපියෙන් ද, ගම්පොළ සිටි III වැනි වික්‍රමබාහු ‘සිරිසඟබෝ ශ්‍රී වික්‍රමබාහු චක්‍රවර්තී’ යන අභිධානය සහිත නාමය භාවිත කළ බව අම්පිටිය පර්වත ලිපියෙන් හා මැදවල පර්වත ලිපියෙන් හෙළි වෙයි.

එතැනින් නොනැවතී, ගම්පොළ පාලනය කළ V වැනි බුවනෙකබාහු (1372-1408) ඔහුගේ රාජ්‍ය කාලයේ මේ අභිධානය භාවිත කර ඇති බව සඳහන් වන්නේ මැදවල ටැම් ලිපියේය (Ranawella 2014:82). ලංකා ඉතිහාසයේ ‘චක්‍රවර්තී’ අභිධානය නිශ්ශංකමල්ල රජු පළමු වරට භාවිත කළ බව නිසැක වශයෙන්ම සිතිය හැකිය. ඒ අභිධානය භාවිත වූයේ, මේ රජුගෙන් පසුව බවටද විශ්වාස කළ හැකිය.

බෙන්තොට ගලපාත සෙල් ලිපිය පිහිටුවා ඇත්තේ, සිරිසඟබෝ පරාක්‍රමබාහු චක්‍රවර්තී ස්වාමීන් වහන්සේට තිස් වැන්නේදීය. නිශ්ශංකමල්ල රජුගෙන් පසු පරාක්‍රමබාහු යන නාමය දැරූ රජවරු කිහිපදෙනෙක් වූහ. ඒ දඹදෙණියේ විසූ II වැනි පරාක්‍රමබාහු, යාපහුවේ විසූ III පරාක්‍රමබාහු, කුරුණෑගල විසූ IV වැනි පරාක්‍රමබාහු, ගම්පොළ විසූ V වැනි පරාක්‍රමබාහු හා කෝට්ටේ විසූ VI වැනි පරාක්‍රමබාහුය. මේ රජවරුන් අතරින් වසර 30ක් පමණ දීර්ඝ කාලයක් රජ කළේ දෙදෙනෙක් පමණි. ඒ, දඹදෙණියේ II වැනි පරාක්‍රමබාහු (ක්‍රි.ව. 1236-1270) හා කෝට්ටේ VI වැනි පරාක්‍රමබාහුය. ඒ අනුව මේ දෙදෙනා රජ කළ කාලය අතරින්, කෝට්ටේ VI වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුගේ රාජ්‍ය කාලයට වඩා ගලපාත ශිලා ලේඛනයේ අක්ෂර පැරැණි බවත්, ඒ නිසා මේ ශිලා ලේඛනය ඒ රාජ්‍ය සමයට අයත් එකක් නොවන බවත් ස්ථිර ලෙසම පැවසිය හැකිය. මේ අනුව, ගලපාත ගිරිලිපිය අයත් වන්නේ දඹදෙණියේ II වැනි පරාක්‍රමබාහු රාජ්‍ය සමයට බව නිසැකවම කිව හැකිය. වසර තිහකට වඩා රට පාලනය කළ නිශ්ශංකමල්ල රජුගෙන් පසු සිටි එකම රජු වන්නේ, දඹදෙණියේ II වැනි පරාක්‍රමබාහු රජු නිසා, ඒ බව නිශ්චිතවම වටහා ගත හැකිය.

එහෙත් මේ පිළිබඳ ස්ථිර ලෙස යමක් කිව නොහැක්කේ, මේ රජු නිකුත් කළ ශිලාලේඛන තවමත් නොලැබී ඇති බැවිනි. මේ වන විට දෙවැනි පරාක්‍රමබාහු රජුගේ රාජ්‍ය කාලයට අයත් ශිලාලේඛන දෙකක් හමු වී ඇතද, ඉන් එකක් වන්නේ යාපහුව පර්වත ලිපියයි (Ranawella 2014:4). එය පිහිටුවන ලද්දේ මේ රජුගේ විසිවැනි රාජ්‍ය වර්ෂයේ ඔහුගේ පුතුන් දෙදෙනා වූ විජයබාහු හා බුවනෙකබාහු යන කුමාරවරුන් විසිනි. ඔවුන් එහි සිය පියාගේ නම සඳහන් කර ඇත්තේ ‘සිරිසඟබෝ පරාක්‍රමබාහු’ යනුවෙනි. එහි චක්‍රවර්තී නම් අභිධානයක් නැත. අනෙක් ලිපිය දෙවුන්දර පුවරු ලිපියයි. එය පිහිටුවා ඇත්තේ රජුගේ දක්ෂිණ ප්‍රදේශ භාර ප්‍රධාන අමාත්‍යවරයා වූ දේවපතිරාජය. මෙහි රජු හඳුන්වා ඇත්තේ ‘පරාක්‍රමබාහු රාජරත්න හිමි’ යනුවෙනි. මේ තොරතුරු මෙසේ ලැබුණද ඒ ලිපි දෙකම II වැනි පරාක්‍රමබාහු රජු පිහිටවූ ඒවා නොවේ. ඒ නිසා ඒ ලිපිවල ‘චක්‍රවර්තී’ අභිධානය සඳහන් නොවූවා විය හැකිය.

මේ කරුණු මෙසේ පැවැතියද මහාචාර්ය සිරිමල් රණවැල්ල මහතා I වැනි පරාක්‍රමබාහුගේ යැයි පවසන අනුරාධපුර මල්වතු ඔය පුවරු ලිපියේ කර්තෘත්වය සැක සහිත බව පෙර විස්තර කරයි. ඒ අනුව මේ ලිපියේ අක්ෂර හා අන්තර්ගතයට අනුව එය දඹදෙණියේ II වැනි පරාක්‍රමබාහුගේ කාලයට අයත් කරන්නේ නම් මේ රජුද ‘චක්‍රවර්තී’ නාමයෙන් පෙනී සිටි බවට එය සාක්ෂියක් වන නිසාය.

මේ තොරතුරු අනුව, නිශ්ශංකමල්ලයන් ඇරැඹි, ‘චක්‍රවර්තී අභිධානය සහිත වසර 30කට වඩා රට පාලනය කළ එකම රජු වන්නේ, දඹදෙණියේ රජ කළ II වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුය. එබැවින් ගලපාත ලිපිය II වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුගේ රාජ්‍ය කාලයේදී ලියැවෙන්නට අනුමාන කර කළ හැකිය.

එපමණක් නොව, ගලපාත ලිපියේ කර්තෘත්වය සනාථ කර ගැනීම සඳහා, ලිපියේ අන්තර්ගතයෙන් ද සුළු ආලෝකයක් ලබා ගත හැකිය. මේ ලිපියේ එක් තැනක සඳහන් වන ‘නිශ්ශංකගල’ (Ranawella 2014:9) නම් වචනය වැදගත් වූවකි. පරණවිතාන මහතා පවසන අන්දමට ගලපාත විහාර සෙල්ලිපිය I වැනි පරාක්‍රමබාහු රාජ්‍ය කාලයට අයත් විය හැකි යැයි ප්‍රකාශ කළ ද, ඔහුගේ මතයට ඉහත වචනය බාධාවක් ලෙස සලකා ඇත (පරණවිතාන 2002:111). එසේ නම්, ඉහත වචනයට අනුව නිශ්ශංකමල්ල රජුගෙන් පසු කාලයේදී මේ ලේඛනය පිහිටු වූ බවට මේ වචනය පාදක කරගත හැකිය. අපගේ ඉතිහාසයේ ‘නිශ්ශංක’ යන නාමය අසන්න ලැබෙන්නේ නිශ්ශංකමල්ල රජුගේ නාම ව්‍යවහාරයේය. එයට පෙර කිසිදු අවස්ථාවක නිශ්ශංක යන වචනය ශිලාලේඛනයක හෝ සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රයක හමු වී නැත. එබැවින්, ඉහත වචනය සාධක කරගෙන වුවද, මේ ගලපාත විහාර සෙල්ලිපිය II වැනි පරාක්‍රමබාහු රාජුගේ රාජ්‍ය කාලයේ පිහිටුවන්න ඇතැයි අනුමාන කළ හැකිය. එසේම, II වැනි පරාක්‍රමබාහු රජු මේ ස්ථානයට පැමිණි බවට සාහිත්‍ය මුලාශ්‍ර වල සඳහන් වීම නිසා, මේ ලිපිය II වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුගේ කාලයේ පිහිටුවන්නට ඇතැයි විශ්වාස කළ හැකිය.

මේ අනුව පෙනී යන්නේ, සෙනරත් පරණවිතාන මහතා I වැනි පරාක්‍රමබාහු රජුගේ යැයි පිළිගන්නා බෙන්තොට ගලපාත විහාර ගිරි ලිපිය, II වැනි පරාක්‍රමබාහු රාජ්‍ය කාලයේ පිහිටුවන්නට ඇතැයි විශ්වාස කළ හැකි බවය. II වැනි පරාක්‍රමබාහු රජු පිරිවර සමඟ පැමිණ බෙන්තොට ගලපාත විහාරය වැඳපුදා ගැනිමෙන් අනතුරුව, මේ ශිලාලේඛනය පිහිටු වූයේ යැයි බෙල් මහතාගේ අනුමානයත්, ජනතාව අතර මේ සම්බන්ධයෙන් පවතින පිළිගැනීමත්, මේ අනුව සත්‍ය විය හැකිය.

සංවාදයට විවෘතයි

බුද්ධි නාගොඩවිතාන

පුරාවිද්‍යා පර්යේෂණ නිලධාරී, ගාල්ල

ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ

 මහාවංසය, හික්කඩුවේ ශ්‍රී සුමංගල හිමි,

බටුවන්තුඩාවේ දේවරක්ඛිත පඬිතුමා

සංස්: කොළඹ, සී/ස ඇස්.ගොඩගේ සහ සහෝදරයෝ

(පුද්) සමාගම. 1996

 පරණවිතාන.ඇස්, ශිලාලේඛන සංග්‍රහය IV වෙළුම,

කොළඹ, පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව. 2002

 රෝහණදීර, මැන්දිස්, නිශ්ශංකමල්ල,

තරංජි ප්‍රින්ටර්ස්, නුගේගොඩ.1998

 Inscriptions of Ceylon, Vol VI,

Sirimal Ranawella,

Department of Archaeology,

Sri Lanka. 2007, 2014

ගුවන් ගැබ උඩින් මල් වරුසාවක් සැලී වැ‍ටුණේ, කඳු යාය චමත්කාරයේ ගිල්වමිනි. ශිඛර යාය මැද ''තනි කන්ද''වැ‍ටුණු මල් වැස්සේ තෙමී වහා පතිත ඉර එළියට බැබළේ. බැබළෙන කන්දේ හැඩ සිතුවමට ඔහු තුළ ඇති කළේ සමීපතම හැඟුමන්ය. හැඟීම් එකවිට කන්දට සමවැදී ඇති විට, හිත එය තරණයට බල කළේය. කඳු යායක් මැදින් දෙබෑවී අහස සොයන මේ කන්ද වහන් වී සිටින්නට හැකි ජීවමය ලෝකයක් තරම් යැයි ඔහුට සිතුණේය. අනුරාධපුරයෙන් පලා විත් යා යුතු ගමනාන්තයක ඡායාවකදු නැතිව සිටි ''ධාතු''කන්ද නැඟ කඳු මුදුනටම විත්, හාත්පස බැලීය. පුදුමය, ඈත රුහුණ ද, මෑත රජරට ද එකට පේන කඩඉමක් වීමය. ''ධාතු''තුටි සිතින් සිතා වන රේඛාව මැදින් ඇදී යන නදිය මහවැලිය දෙස බැලීය. මහ වාලුකාව ගලා යන ඉම දෙසටම නෙත් හෙළූ ''ධාතු''ජීවිතයම අලුතින් පටන් ගන්නට තැන මෙතැනමයි සිතුවේය. කන්දට යළිත් මල් වැසි වැටේ.

වැටෙන මල් වැස්සේ තෙමෙමින් සිටි ධාතුගේ දෙනෙත උමතු වූයේ ඒ දැක්මටය. ශිඛර හිස බෑවුමට ධාතු වහා නැඟුණේය. ශිඛර හිස බෑවුමේ නෙළා ඇති මේ මූර්තිය, ධාතු අත් ලමින් බැලීය. ඇස් කරකවමින් බැලීය. සිත විහිදුවා සිතීය. හිස ගැඹුරටම කිමිද, විමසීය. මෙවන් මූර්තියක් මේ හුදෙකලා ශිඛරයට? ''ධාතු''තමාගෙන්ම විමසීය. වා ‍රැළි වැදී සුමට ශිඛරය මත රල රේඛාවකින් නිර්මිත ඒ නිර්මිතය, ඔව් කිඳුරු රුවක්ය. කිඳුරු රුව ශිඛරයට පැමිණියේ කෙසේ ද? කිඳුරු සමඟ මේ කඳු ශිඛරයට ඇති නෑ බැඳීම කවරක් ද? වරු ගණන් සිතා සිතමින් ධාතු වෙහෙසී සිටියේය. වෙහෙසකර සිත පහන් වගේ විහිදුවා, මතක පද මතකයට නැංවූයේ ඒ ඇසිල්ලේය.

ශේෂ පබ්බත, කිරුළ තම මලණුවන් අත තබා නික්ම ගිය දවසේමය ඒ...

මල නුවන් කීවේ මුත්තා......?

මල නුවන් කීවේ තිස්ස රජුටය. දෙවන පෑතිස් රජුටය.

එවිට කිම කිරුළ අතහැර දමන්නට කාරණා...

කිරුළකට කළ හැකි දේ අවම යැයි සිතුණ පුතුන් අපමණය පුත !

අපමණය..?

අපමණය... ඉන්ද්‍රජිත්.. දීඝ ගාමිණී.. ජීවහත්ථ.. සාලිය සේ එවන් පුතුන් බොහෝය පුත ! එවන් පුතුන් කිඳුරුය...

කිඳුරුය !

ධාතු මතක සිහිනයෙන් මිදී, යළි නිර්මිතයහිම නෙත පටලා බැලීය. ඔහුට මතකයි. තම මීමුත්තා ධාඨකු. ධාඨකු දිනෙක කීවේ තරු වැලක් මින් පෙළක් වගේ අහස පායන දවසක් එන බවය. ඒ තරු මින් ‍රැළ අහසේ පිපෙන දාක, කිඳුරු වංශයේ පුරුෂ පුතෙක් ලක් දෙරණ ධරණීය කරන බවය. එදා පටන් කිඳුරන් සමඟ මායා සිහින දු‍ටු අතීතය, ධාතු මෙනෙහි කළේය. ඒ ඇසිල්ලේ ඔහුට සිහි වූයේ රුවක් හද පාමුලටම තබාගෙන සැටී සැටිය. එසේ සිතන ධාතු යළි නිර්මිතය දෙස බැලීය. එසේ නම් මේ ''කිඳුරු පුරය''තිබූ මූල භූමිය ද? පණ්ඬුකාභය මහ රජ්ජුරුවන්ගේ ග්‍රාම රාජ්‍යයේ තිබූ කිඳුරු රාජ්‍යය ද? ''පද බැඳන් පලයන් පුතේ''කියමින් මී මුත්තා සතුරු හෙල්ල පපුව දෙබෑ කරන විටම කියූ කිඳුරු කවිය, ධාතුට සිහි වෙන්නේය.

රටින් රට තුටින් තොට

වටින් තට විටින් කොට

ගනින් දුට මිටින් වට

පතින් පට සිතින් පුට

ක්‍රි.ව. 432 ය. මිත්තසේන රජුව දර සෑයක දමා මරා දමමින් අනුරාධපුරයට පඩු ඇතුළු වූවේය. මහ බෝධියට පිනිදිය කලස පූජා කරන්න, වත් චාරිත්‍රය ඉ‍ටු කරන්න මත්තෙන්ම, ධාඨකුට සිද්ධිය සැළ විය. ධාඨකු සනුහරයට පණිවිඩ පත දී, ධාතු ද ‍රැගෙන ශ්‍රී මහා බෝධියට වහා පිටත් විය. සතුරන් බෝධිය නසන්න මත්තෙන් බෝධිභාර මෞර්ය වංශය සංහාරය කරනු නියතය. ඒ නියතය පෙර හැම සමයකම සිදු විය. ධාඨකු ඒ නිසාවෙන් රජු මිය ගිය ද, රාජ්‍යයේ පිහිටීම වූ මහ බෝධීන් වහන්සේ සමීපයට ධාතු ‍රැගෙන ගොස් පිනිදිය කලස ඔහු ලවා පූජා කරවා, නළලත බෝධි පත්‍ර ගන්නවා ලීය. ගැටවර දෙයැස විමතිව තම මී මුත්තා දෙස බැලීය. ඒ ඇසිල්ලේ සතර අතින් නැඟෙන විලාප අතරින් ගිනිදලු බුර බුරා නඟින දුම් රො‍ටු අහස දෙසින් උස්ව මතුව පෙනෙන්නට විය. ධාතුඨක කිඳුරු කිනිසය අතට ගෙන, ධාතුකගේ නළලත වජ්‍රය කොටා, රුධිරය පිහිදා, ඒ මත නාග බුලතක් එතුවේය.

පලා යව පුත පලා යව.... !

කවර දෙසද මා මුත්තා ?

සිත කියන කවර අතක හෝ පලා යව. පලා ගොස් වජ්‍ර පුරුෂ මූලයක ‍රැඳී දැඩි වෙනු !

කවරක් !

කිඳුරෙක් උපත ලබන්නේ වජ්‍ර පුරුෂ මූලයකින්ය ධාතු...

මී මුත්තා?

යව පුත යව, පමා නොවී යව, ‍නොඇසේද සතුරු තුරගුන්ගේ හඬ!

''ධාතු''මී මුත්තා දුන් කිඳුරු කිනිස්ස ද, ජීවිත ඔවන ද ගෙන පලා ආයේය. සබරණ වන මැදින් විත් ඔහු වැ‍ටුණේ දුම්බර කඳු යායටය. දුම්බර කන්දේ කිඳුරු ගලට ධාතු පැමිණ හිටියේ එලෙසය. කිඳුරු ගලට වී කාලය ගෙවී ගියේය. ඒ මතක පොත මතක වදන් ජීවිත පාඩමට ජීවිත පද කියමිනි. කිඳුරු ගලට ආ ගිය කිඳුරන් ධාතුගේ රුව ගැන කිඳුරු වංශය තුළ පතල කිරීමේ ප්‍රතිඵලය වනුයේ, ඔහු සොයාගෙන ඇය ද පැමිණීමය. ඒ කලස් වංශයේ උඳුලාය. උඳුලා, නන්ද වාපියේ නන්දගේ මිනිපිරියය. කිඳුරුගලින් සඳගනා ගලට ධාතු පැමිණියේ මෙලෙසිනි. සඳගනාවට. ධාතු බින්න මඟුලට යන දා ''නගාක්ෂර පද තන්ත්‍රය''කිඳුරු වංශයෙන් තෑගි ලැබුණේය. කිඳුරන් කිඳුරු ගලින් සඳගනා ගලට භූ ගර්භයේම ධාතුව ‍රැගෙන ආයේය. නන්ද වාපිගම ජේත්තුකාරයා ලෙස ''ධාතු කිඳුරා''නැඟී ආයේය. නන්දවාපිය නිල්තඹරු වවා හැඩ කළේ ධාතුය. ධාතු නිල් තඹරු වැව්වේ උඳුලාගේ බඩට පුතෙක් පැමිණිදාය. දස මසට බඩ මෝරන විට, නන්ද වාපිය නීල තඹරු මලින් මල් බර වී තිබුණේය. මේ සමයේ පඩු මියගියේය. ඒ පාරින්දට රට හිමි වීමෙන්ය. පාරින්දගේ පාලනය තුළ ද තවමත් සොයනුයේ ලම්බකර්ණ වංශයේ කිඳුරු කිනිසය. රන් කිඳුරෙක් කැටයමේ කොටා රතු කැටයකින් කිඳුරු ඇස් තබපු කිනිසයය. කිඳුරු කිනිසය මුටසිව රජතුමාට සඳ ඇදුරුගෙන් ලද ත්‍යාගයය. සඳ ආචාර්ය යැයි කීවේ රිටිගල සරසවියේ ශිල්පාධිපතිය. පණ්ඬුල ආචාර්ය පුත්‍රය සඳ ආචාර්ය.

සඳ ආචාර්යය පැවත එන්නේ සඳගනාවේ කිඳුරු වංශයේ නීල පයෝධරිගේ පරපුරෙන්ය. කිඳුරු වංශයේ ''කිඳුරු කිනිසය"සද ආචාර්යාට ලැබුණේ එලසය. ''කිඳුරු කිනිසය''මුටසිව රජුගෙන් හිමි වූයේ ඔහුගේ දෙ‍ටු පුත්‍ර ශේෂ පබ්බතටය. ශේෂ පබ්බතගෙන් කිඳුරු කිනිසය බෝධි ගුප්ත කුමරු අතට පත් වූයේ, කිඳුරු රාජ්‍ය පාලකයා වූ දාය. එසේ උරුම කිඳුරු කිනිසය, ජය ශ්‍රී මහා බෝධියේ පිනිදිය පූජාවට ‍රැගෙන එන මඟුල් ආයුධ අතරට වැ‍ටුණේ කිම කරුණකින් ද යන්න තවමත් අභිරහසකි. ඒත්, රට යටපත් කොට උදුරාගත් ෂඩ් ද්‍රවිඩයන්ට තිබූ ප්‍රශ්නය කිඳුරු කිනිසය සොයා ගැනීමය. රට යටපත් කොටගත්ත ද, පාලනය ගෙන යෑම අසීරුය. ඒ අසීරුව ජය ගන්නට තිබූ එකම මඟ දළදා වහන්සේට වගේම, ජය ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේට පෙර පැවැති ලෙස පූජා හා රාජ්‍ය ගෞරවය පළ කිරීමය. ෂඩ් ද්‍රවිඩයන් එය ඉ‍ටු කිරීමෙන් හතළිස් හත් වසරක් අවුලක් නැතුව ලංකාව තම අණසකේ තබා ගැනීමට සමත් වූවේය. ඒත්, ඔවුනගේ හිතේ ඔඩුදුවා තිබූ පැනයකි. එය කිඳුරු කිනිසය. කිඳුරු කිනිසය අස්ථානගතව ඇත්තේ කවරකු හෝ එය ගෙන පලාගොස් ඇති බැවින් බව, පාරින්ද රජු නියතව වටහා ගනු ලැබීය. එබැවින් ඔහුගේ පාලනය තුළ බරපතළ අවධානයට බඳුන්වී, චර පුරුෂයන්ගේ නිති සෙවිල්ල වනුයේ කිඳුරු කිනිසයය. කිඳුරු කිනිසය වගේම කිඳුරු ගල ද, කිඳුරු වශය ද සංහාරයේ ඉලක්ක වන්නේ මේ සමඟමය.

කිඳුරුගල කිඳුරු කිනිසය සහ කිඳුරු වංශය ද, කිඳුරන් අත තිබූ නගාක්ෂර පද තන්ත්‍ර ද රහස් ගතවූයේ මෙලෙසය. කිඳුරුගල නම නාම ගලයි ද, කිඳුරු කිනිසය රන් කිනිසසයේ ද, නගාක්ෂර පද තන්ත්‍රය නාග සංකේත යැයි ද රහස් කේතක නාමවලින් හඳුන්වා, රහස්ගත වූයේ මේ අනුවය. ෂඩ් ද්‍රවිඩයන්ගේ පාලනය දශක පහකි. ඒ දශක පහ කෙළවර වන විට කිඳුරු පද බස සේම, කිඳුරු ගලට ද රහසිගත අවබෝධයක් පමණි. ෂඩ් ද්‍රවිඩයන් කෙතරම් සොයා බැලුව ද, ඔවුනට කිඳුරු කිනිසය හෝ කිඳුරු ගලට යන පාර සොයා ගැනුමට හැකි වූයේ නැත. කාලය සියල්ල යටපත් කරමින් ගෙවී ගිය අතර, ධාතු කිඳුරුගේ නම ද ධාතු නමින්ම භාවිත විය. ධාතුට දාව උඳුලාගේ ගැබින් උපන් පුතු ''දා සේන''යැයි නම් විය. දා සේනගේ මාමා මහානාමය. මහානාම කීවේ මහානාම මහ තෙරිඳුය. උන්වහන්සේ අනුරාධපුරය මහා විහාරයෙන් පලාවිත් රහසිගතව ලංකා ඉතිහාසය පද පබඳිමින් සිටියේ ද මේ සමයේය. තම නැගණිය පුතෙක් වැදූ විට, ඔහු කිඳුරකු බැව් දන්නා හිමියන්, කුඩා සේනව ‍රැගෙන වනගත වනුයේය. මේ වනගත සේනට ගම්මු කීවේ ''ධාතුගේ සේන''කියාය. ඒ කීවේ ධාතුගේ පුතා ධාතුසේනය.

මාමාට සිහිනය වී තිබුණේ ලක්වංශ කථාව ලියන්නටය. බෑණාට සිහිනයක් තිබුණේය. ඒ, ලක් රාජ්‍ය යළි පිහි‍ටුවන්ටය. සියලු වංශවතුන්, රාජකීයයන් හා ප්‍රභූන් සංහාරයෙන් සමූල ඝාතනය වී තිබුණු යුගයකි. කිසිවෙක් නැති, කිසිවෙක් නොමැති සමයකි. සේන උපදින සමයේම නන්දවාපි දණ්ඩ වනයේ උපන් දණ්ඩවංශීය නීල උත්තරාය. ඈ හරියටම නන්දවාපි නිල් තඹරු මලක් වගේ කළුම කළුය. කළුම කළු දැකුම්කළුය. නීල මානෙලක පෑ නීල උත්තරා සේන එකතුව හාද බැඳීමක් පටන් ගත්තේ මේ සමයේය. ශ්වේත ලැමණි ද සේනට පෙම් බඳින්නට ගත් කල, ඔහු නිල්වන් රන්වන් ද්විරාග වත් පුරන්නට විය. ඒ නීල උත්තරා ගැබ බඳින සමයේය. ඉලන්දාරි ගැටවරයා සඳගනා පබ්බතයෙන් ගල් ඔය පව්වට බලය දිගු කළේය. එතැනින් පටන් ගත් ඔහු, පව්වෙන් පව්ව අල්ලා යහපව්ව දක්වා පැමිණ, ෂඩ් ද්‍රවිඩයන්ගේ ජය පාමුලට අභියෝගය ‍රැගෙන ආයේය. පුතු ලක් දැය යළි ගන්න සටනේ සටන් තරුව වී පෙරට ඇදෙන විට, මුත්තා ධාතු කිඳුරු ගලින් වන වැදුනේණේය. වන වැදුණු පියා සොයා කුඩා වියේම ඔහු පසුපසම වැ‍ටුණු අමුතු පුතා කාශ්‍යපය. ධාතු තම මුනුපුරා ‍රැගෙන කිඳුරු ගලට ගියේය. කිඳුරන් එදා කිඳුරු ගලට පැමිණ කාශ්‍යපට කීවේ, දිනයක් එන බවය. ඒ දිනයට මින් ‍රැළක් තරු වැලක් වගේ අහස් තලේ පායන බවය. දේදුනු පාටින් පාට පාට අහස් යට කිඳුරු පුතකු රජ වන බවය. කාශ්‍යප කිඳුරන් අතර දිවි ගෙවීමට මනාප වූයේ ඒ සිහින කථාව විතරක්ම නොව, කිඳුරු කිනිසය සමඟ නගාරක්ෂර පද බන්ධන කියවන අමුතු ශාස්ත්‍රයටය.

ෂඩ් ද්‍රවිඩයන් පරදවා, ධාතුසේන කලා ඔයෙන් අනුරාපුර මායිමට පා තැබීය. ඔහු සමීපයට පැමිණි ''බරණ කිඳුරා''ශෛල පව්වක් පෙන්නීය. පෙන්නා කීවේ ඔබ වහන්සේ අවසන් හුස්ම හෙළන්නේ මෙතැන බවය. ධාතුසේන බරණ කිඳුරා කී වැකියට සවන් දී ඔහුගේ වත විමසීය. සියලු පාෂාණ්ඩයන් නුවර අතහැර පලා යන විට, කලා ඔයේ වන පව්වේම ‍රැඳී ඔහු දිවි ‍රැකගෙන මහත් වූ බව දැන ගති. කුමක් අරභයා නුඹ දිවි දරා සිටියේදැයි ධාතුසේන විමසීය. විශාලතම ශෛල පාෂාණ බුදුරුව තනන ශිල්ප දායාද පිණිස දිවි දැරූ බව කීවේය. කලා ඔය අසබඩ අව්කන බුදුරුව නෙළන්නේ එලෙසින්ය. නිල්වන් කාශ්‍යපට, රන්වන් මල්ලී මුගලන් හමුවීය. රන්ලිය බිසව්ගේ පුතු මුගලන් නිල් ලිය බිසව් පුතු කාශ්‍යප කැ‍ටුව ධාතුසේන ලක් රාජ්‍ය යළි පිහි‍ටුවා සිහසුන දරන්නේ, ක්‍රි.ව. 460 දීය.

ධාතුසේනයන්ගේ පියා ''ධාතු''කිඳුරු ගලදී අවසන් හුස්ම හෙළන්නේ එදාය. පුතු රජ වූ දා පියාගේ වියෝව සිදු වූයේ, ධාතුසේනගේ වියෝව ගැන පෙරනිමිති කියමිනි. ධාතුගේ දේහය කිඳුරු ගල උඩට ‍රැගෙන ගොස් කිඳුරන් විසින් කිඳුරු ගුහාවේ තැන්පත් කරන්නේ මේ අතරය. පුතු රජ වුව ද, පුත්‍රයාට පියාගේ දේහය අගනගරයට ගෙන ඒමට නොහැකි විය. ඒ, ලංකා ඉතිහාසයේ අමුතු අභිරහසකි. කිඳුරු ගල අභ්‍යන්තරයේ අදත් ඇති නාගාරක්ෂර පද තන්ත්‍රය මේ කදිම සිදුවීම ලියා ඇති ශේෂමාන සාක්ෂියය. මහා වංශයට නැඟුණු මේ තතු විත්ති විස්තරය ලියැවුණු පරිච්ජේදය යළි කිසිවකුට නෙත නොගැටෙන සේ අතුරුදන්ව ඇත. ඒ, මහාවංශ පරිච්ඡේදය තවමත් සොයා ගන්නට නොහැකි ලෙස අතුරුදන්ව ඇති බැවිනි. ඉතිහාසය කියන්නේ සෙවිය යුත්ත සොයන විෂයටය. සොයාගත් සේ සොයමින් සිටීම ඉතිහාසය නොවේය. ඒත්, සිදු වන්නේ සොයා ගත් දේ මිසක, සොයා ගත යුතු දේ සොයා නොගැනීමය. ඉතින් කිඳුරුවංශ තතු ලියවී තිබූ මහාවංස පරිජේදය, තවම පූර්ණව සොයා ගැනීමට බැරිව ඇත්තේ එබැවිනි. කෙසේ කොහොමින් හෝ ධාතුගේ ''කිඳුරු කිනිසය''කිඳුරු ගල භූ ගර්භයේදී කාශ්‍යප කුමරුට උරුම වූයේ, කිඳුරු වංශයේ පද තන්ත්‍රිකයා වූ දිනමිත්‍ර සමඟය. දින මිත්‍ර විසින් කාශ්‍යප කුමරුට ලංකා ඉතිහාසයේ අභිරහස් භාෂාව වූ නාගාක්ෂර පද තන්ත්‍ර භාෂාව ඉගැන්වීම සිදු කරන්නේ කිඳුරු ගල මුදුනේ සිටය.

කාශ්‍යප කුමරුට රජ කුමරකු වන්නට සිදු විය. මුගලන් කුමරුට රජ කුමරෙක් වන්නට සිදු විය. ඒත්, කාශ්‍යප ජන කුමරකු වීම ප්‍රිය කළේය. ඔහු රුචි අගනගරය, වන නගරයක් වනු දැකීමටය. වන වාසයක කදිම ශිල්ප තාල කාශ්‍යපට මුණ ගැසෙන්නේ කිඳුරන්ගේ පයෝධරයන්ගේ හා පාෂාණ්ඩයන්ගෙන්ය. ඒ අමුතු ශිල්ප එකට ගෙතී කාශ්‍යපට පෙනෙණුයේ වෙනස් සිහිනයකි. ඒ සිහිනය කියව ගන්න පුළුවන් වූයේ කාශ්‍යපටමය. නමුනුකුල කඳු ශිඛර රාජ්‍යයේදී ඔහුට හමු වූයේ කිඳුරු කිනිසය තැනූ පරපුරේ මිනිසුන්ය. ෂංඩ් ද්‍රවිඩයන්ගෙන් දිවි ගලවා ගෙන එහි වැසිව සිටි ශිල්ප පරපුරු යළි නගර දැකීම ප්‍රිය නොකළේය. මේ සියල්ල මැද කිඳුරන් කී තරු වැළක්, මින් ‍රැළක් වගේ අහසේ පායන දවස ගැන අනාවැකිය යළි යළි සිහිනයක් වූයේය.

භාරත පල්ලවයන්ගේ රජු සිංහවර්මන්ගේ රාජ සභාවේ සිටි මුරුණ්ඩ වංශික කිතුනු පුතුන් ලංකාව බලා එන්නේ මේ සමයේදීය. අපරදිග ලෝකය ලංකාව වටේ වට ගෙතීමක් ඇරැඹුණු කාලයකි. බුදු දහම තුළ දාර්ශනික වාද උත්සන්න වන අතර, එයම නිකාය වාද බවට උග්‍ර විය. එය කිතුනු ආගමට බලපෑ අතර, කිතුනු ආගම්හි තපස්වාදය ගැඹුරට නැඟ එන්නේ මේ සමයේය.

සැබැවින්ම ආවේණික නොවූ අමුතු තාලයක් බවට ලෝකය පත් වූ කල්හි, ක්‍රි.ව. 478 මේ සිදුවීම් සියල්ල ලංකාවේ පිටමං සමාජය එකට එකතු කරන්නේය.

එය, නන්දවාපි වැවේ නිල් තඹුරු වවමින් සිටීම, කාශ්‍යප මව්ගේ ද හාද ආශාව විය. ධාතු විසින් වගා කළ නන්ද වාපි නීල තඹුරු වනය ළඟටම වී හුදෙකලා සිතුම් වැඩීම, කාශ්‍යපගේ ද කුඩාවියේ පටන් ආශාව වූයේය. නන්දවාපියෙන් කලාවාපියට ධාතුසේන ‍රැගෙන ගියේ ද තම පියාගේ මේ ජීව දැක්මමය. කලා වැව ලංකාවේ රජ දරුවන් තැනූ වැව් අතර වෙනස් වැවක්ව ඇත්තේ එබැවිනි. කලා වැවට සංකල්පය දුන් ''නන්ද වාපිය''නොහොත් නන්ද වැව අද දක්නට නැත්තේ, නන්ද වැව අභිරහසක් වගේම, අතුරුදහන්ව ඇති බැවිනි. නන්ද වාපි තෙරින් හමන තඹරු පුසුඹේ තාල මාන කාශ්‍යප කුමරු විසින් ඔහුගේ ජීවිතය සමඟ මේ සියල්ල යළි සොයා පාදන නැකතකට එක් වීමට මඟ කියා දෙනුයේ එබැවිනි. වෙනස් තාලයක් සොයන බොහෝ පිරිස් මැද, ඔහු අභිරහස් භාෂාවෙන් ගැඹුරටම කිමිදුණේය. ''කිඳුරු කිනිසය''කිඳුරුගල මුදුනේ තබා, නගරාක්ෂර පද බන්ධනයෙන් ඔහුට සිරිපාදයට දිවෙන භූගත මඟ හමුවන්නේ එලෙසය. කාශ්‍යප, කිඳුරු ගලින් සීගිරි ගලට පැමිණියේ එලෙසය.

සුජිත් අක්කරවත්ත

ගොඩින්, මුහුදින් හෝ වෙනත් ආකාරයකින් දැයට ලැබෙන හා ලබා ගන්නා කෞතුක භාණ්ඩ, පුරාවිද්‍යා ස්මාරක මනා සේ සංරක්ෂණය කිරීම, මතු පරපුර වෙනුවෙන් කරන මහත්ම ආයෝජනයකි. දෙස් විදෙස් සංචාරකයන්ට හා ගවේෂණයේ යෙදෙන ගවේෂකයන්ට සිය දැනුම, ආකල්ප, කුසලතා වර්ධනය කර ගැනීමට උපකාරි වන්නේ ද මේ කෞතුකාගාරයයි. කොළඹින් පිට ඇති එවන් කෞතුකාගාර සංකීර්ණයක්, ගාල්ලේ පිහිටා ඇත. සජීවි ලෝක උරුමයක් වන ගාලු කොටුව ඇතුළත භූමි භාගයේ, මෙවන් කෞතුකාගාර කිහිපයක්ම තිබේ. එයින් එකක් වන්නේ, ඉතා කෙටි කලකින් ලෝකයේ ජනාදරයට පාත්‍ර වූ සමුද්‍ර පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරයයි. එහි පහත තවත් කෞතුකාගාරයක් වෙයි. එය මුහුදු කෞතුකාගාරයයි. එහිදී, මුහුදු ජීවීන්, මත්‍ස්‍යයන් පිළිබඳ දැනුම්වත් විය හැකිය. සමුද්‍ර පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරය, මෙයට දස වසරකට පෙර, එනම් 2010 මාර්තු මස 22 වැනි දින ජනතා අයිතියට පත් විය.

ලොවක් ජය ගත් මුහුදු පුරාවිද්‍යා ගවේෂණ කණ්ඩායම් අප සතුව ඇත. දිවයිනේ විවිධ මුහුදු ප්‍රදේශවල කිමිදී සොයාගත්, ලොවක් මවිත කළ පුරා වස්තුවලින් මේ කෞතුකාගාරය වර්ණවත් වී ඇත. අපේ රට ලෝකය සමඟ ගනුදෙනු කළේ අද ඊයේ නොවේ; ක්‍රිස්තු පූර්ව යුගයේ සිටය. ඒ බව සනාථ කරන පුරාවිද්‍යා ස්මාරක මනාසේ බැලිය හැකි ස්ථානයක් ලෙස ද මේ කෞතුකාගාරය සඳහන් කළ හැකිය.

එපමණක් නොව, ආසියාවේදී සොයාගත් පැරැණිම ලී නැව පිළිබඳ දත්ත සමඟ එහි තිබී සොයාගත් ලොව මවිත කළ පුරාවස්තු මනා සේ තැන්පත් කර තිබීම ද විශේෂිතය. ගාල්ලේදී ගිලුණු නැව් බොහෝය. ඒ සබැඳි ඉතිහාස කතා ද වැදගත් මෙන්ම විනෝදජනකය. එවන් නැවක් ලෙස ඇවොස්ට්‍රා නැව ඔබ පුදුමයට පත් කරනු ඇත. එහි ප්‍රතිනිර්මාණිත නැවක් ද මේ කෞතුකාගාරය තුළදී දැකබලාගත හැකිය. ඒ නැව හා බැඳුණු අපූරු සුන්දර සිද්ධි ද එමටය. මේ නැවෙහි නැව පදවන්නාගේ කාමරයේ තිබී හමු වූයේ හිස් කබලකි. කාල නිර්ණය කිරීමේදී සොයා ගත්තේ, එම හිස් කබල කාන්තාවකගේ බවය. එහෙත්, මේ නැවේ කිසිදු කාන්තාවක සේවයේ යෙදී සිට නැත. එසේ නම් මේ හිස් කබල කාගේ ද? යන ගැටලුව මතු විය. මේ යුගයේ රචිත පරෙවි සංදේශයේ‍ එක් කවක ඇත්තේ, පරෙවියාට ගාල්ලෙන් හැකි ඉක්මනින් පිටව යන්න යැයි පැවසීමකි. “සලෙලු දන සිටිති මහවේ මුළුල්ලේ“ යන්නෙන් පැහැදිලි වන්නේ, සුර පුරයක් වැනි සුන්දර ගාල්ල නගරයේ, සලෙලු දන සිටින වගයි. එවැනි තතු ගෙන බලන කල, හිස් කබල ගාල්ලේ කාන්තාවකගේ ද? යන ගැටලුව මතු වේ. සමුද්‍ර පුරාවිද්‍යා කෞතුකාගාරයේ පුරාවස්තු එමටය. ඉටිපන්දම් නිවහන ඉන් එකකි. මෙවන් සුන්දර, වටිනා පුරාවස්තු හා ඓතිහාසික ස්මාරක සිය ගණනකින් සමන්විත මේ කෞතුකාගාරය, ඥාන කෝෂයක් බඳුය. මේ ස්ථානය, ළමයින්ට පමණක් නොව, වැඩිහිටියන්ට ද වටිනා තක්ෂිලාවකි.

අන්තර්ජාතික නාවික ගමන් මඟේ මුර කපොල්ලක් බඳු වූ කුඩ රාවණා, මහා රාවණා පුරාවිද්‍යා ගබඩාවෙන් ගොඩගත් දෑ ද මෙහිදී දැකබලාගත හැකිය. මේ සියල්ල නැරැඹීම සඳහා පාසල් ළමයකුට වැය වන්නේ, රුපියල් 20කි. වැඩිහිටියකුට නම්, රුපියල් 50කි. මේ කෞතුකාගාරය නරඹන්නට එන සියල්ලන්ටම, ස්වභාව සෞන්දර්යයෙන් අනූන මුහුදු පතුල යට පිළිබඳ සැකසුණු වාර්තා චිත්‍රපටයක් නැරැඹීමේ වාසනාව ද හිමි වේ.

සටහන සහ ඡායාරූප

නන්දසිරි වැලිගමගේ-ගාල්ල දිසා සමූහ

කායික මානසික හිංසනයකට ළමයා ලක් වුව හොත් නීතියෙන් සඟවා තැබීම කිසි සේත්ම නොකළ යුතුය. නීතිය හමුවට ගෙන යෑමෙන් ළමයා තවදුරටත් අගතියට පත් වන බවට පවතින දුර්මතය ළමයාගේ ආරක්ෂාව තහවුරු කිරීමට බාධාවකි. අද බොහෝ විට මේ තත්ත්වය දැකිය හැකිය. මින් සිද්ධ වන්නේ අපරාධකරුවන්ට ආරක්ෂා වීමට ඉඩ සැලසීම මෙන්ම ළමයා තවදුරටත් අපයෝජනයේ ගොදුරක් විමට මග සැලසීමයි.

රටකට උතුම්ම සම්පත දරුවෝ ය. මේ නිසා සෑම රටක්ම දරුවන්ගේ සුරක්ෂිතාව වෙනුවෙන් වැඩි අවධානයක් යොමු කර තිබේ. ශ්‍රි ලංකාවේ ද දරුවන් ගේ රැකවරණය සහ ඔවුන්ගේ අයිතින් තහවුරු කර දීම සඳහා විවිධ ක්‍රමෝපායන් යොදා ඇත. ලෝක ළමා දිනයක් එළැඹ ඇති මේ මොහොතේ ජාතියක් වශයෙන් දරුවන් සම්බන්ධයෙන් ඉටු කර ඇති යුතුකම් සහ වගකීම් මෙන්ම ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් සතුටු විය හැකි පාරිසරික වටපිටාවක් සකස් කර ඇත්ද යන්න පිළිබඳව ස්වයං විවේචනයකට ලක් කිරීමේ අවශ්‍යතාව මතු වි ඇත.

අද වන විට ළමයින් සම්බන්ධයෙන් අසන්නට දකින්ට ලැබෙන්නේ ඔවුන්ගේ අනාගතය සම්බන්ධයෙන් එතරම් සුබදායි බලාපොරොත්තු ඇති කර ගැනීමට හැකි සිද්ධීන් නොවේ. එය නීතියේ අඩු ලුහුඬුකම් මතම සිද්ධ වන කාර්යයක් නොවන අතර සමාජයේ සදාචාරාත්මක පරිහානිය මොනවට ඔප්පු කරන්නකි.

ළමයා යනු ළමයාමය. එය පළමු කොට අවබෝධ කරගත යුත්තේ වැඩිහිටියන් ය. මක් නිසා ද ළමයා ට සිය හිමිකම අහුරා ඇත්තේ වැඩිහිටියන් විසිනි. අද සමාජයේ අවධානය යොමුකළ යුතුම කාරණය වන්නේ මවුපියභාවය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයයි. එනම් මව සහ පියා දරුවන් විෂයෙහි ඉටු කළ යුතු කාර්යභාරය ඉටු කරන්නේද යන්න යි. මේ ප්‍රශ්නාර්ථය පැන නැඟි ඇති නිසා ම දරුවන් සම්බන්ධයෙන් මව්පියන්ගේ වගකීම තවත් පාර්ශ්වයකට පවරා මව්පියන් යනු ළමයාගේ ස්වභාවික භාරකරුවන් පමණි යන නීතිමය අර්ථකථනය ලබා දි ඇත. ළමයින් සම්බන්ධයෙන් වගකීමට බැඳි සිටින රජයකට අධිකරණය හරහා ඕනෑම තීරණයක් ගැනිමේ බලය ඇත. නීතියට අනුව ළමයා ගැන මව්පියන්ට ඕනෑම තීරණයක් ගැනීමේ බලයක් නැත. අද වන විට ළමයින්ට මුහුණදිමට සිදු ව ඇති සහ ඇතැම් විට දරුවන් අත්විඳින ක්‍රෑරත්වයන් හා උල්ලංඝනය වී ඇති දරුවාගේ අයිතිය හමුවේ මවුපියන්ට වඩා රජය ට දරුවන්ගේ භාරකාරත්වය පැවරී තිබීම කෙතරම් කාලෝචිතදැයි හැඟේ.

නමුත් අප ඇතුළු ආසියාතික රටවල්වල කුටුම්භය තුළ දරුවාට හිමි තැන බොහොම බලවත්ය. දරුවා පෝෂණය කිරීම, නිසි රැකවරණය, ආදරය, මාර්ගෝපදේශකත්වය මේ කී නොකි බොහෝ කාර්යයන් මවුපියන්ට පැවරී ඇත. මේ බන්ධනය නිසාම ළමයින් ට වැඩිහිටියන් විසින් සැලකිය යුතු ආකාරය පිළිබදව පුරෝකථනයක් සැකසී ඇත. මේ සමාජ සම්මතයට හිස නමමින් මවුපියන්ගේ අයිතින් හා වගකීම්වලට රජය ගරු කළ යුතුය යන කාරණයට ද නීතයේ දී ප්‍රබලත්වයක් ලබා දී ඇත.

අද වන විට දරුවන් සම්බන්ධයෙන් පැන නැඟි ඇති බරපතළම ප්‍රශ්නය භාරකාරත්වයයි. භාරකාරත්වය යනු වගකීමෙන් බැඳී තිබෙන්නා වු කාර්යාවලියකි. එය සැහැල්ලුවෙන් තැකිය හැකි නොහේ. ලංකාවේ දරුවන්ගේ භාරකාරත්වය හා රැකවරණය අභියෝගයකට ලක් වුණේ මව්වරුන් විදෙස් ගෘහ සේවය ට අවතීර්ණ විමේ ක්‍රියාවලියත් සමඟ යැයි මතයක් පවතී. එය එක් අවස්ථාවක් පමණි. මෙය වඩාත් විවාදාපන්නව සමාජයෙන් මතු වුණු සිද්ධියක් බවට පත් වු මුත් දැන් දැන් ඊට වඩා වෙනස් හේතුන් කරළියට පැමිණ ඇත. එහෙත් ඉකුත් කොරෝනා සමයේ ළමයින් බොහොමයක් අත්විඳි අවාසනාවන්ත සිද්ධීන් බලන විට මව්පියන් ළඟ සිටිද්දි ම දරුවන් අගතියට පත්වු අවස්ථා වාර්තා විය. ඇතැම් දරුවන් ගේ ආරක්ෂාව වැඩියෙන් සහතික කිරීමට නම් ළමයින් මවුපියන් සහ වැඩිහිටියන්ගෙන් ඈත් කර තැබීම සඳහා තිරණ ගැනීමේ නීතිමය බලය රජය සතුය යන කාරණයේ වැදගත් වන්නේ මෙවන් විටෙකය. දරුවන් මවුපියන්ගෙන් වෙන් කර තැබීම යන කාරණය විශ්ව ළමා ප්‍රඥප්තියේ 9 වැනි වගන්තියේ ද සඳහන් වෙයි. මවුපියන්ගෙන් ළමයාට ලැබිය යුතු උපරිම භාරය සහ ආරක්ෂාව නොලැබෙන්නේ නම්, ළමයා නොසලකා හැර ඇත්නම් මවුපියන්ගේ වෙන් කර තැබිමට රජයට අයිතියක් ඇත.

වර්තමානයේ දී ළමයින් හමුවේ පවතින ඛේදනීය සමාජ පසුබිම එකවර වෙනස් කිරීම උගහට කරුණක් මුත් ළමයා ආරක්ෂා කර ගැනීමේදී හැදු වැඩු මව්පියන්ට භාරකරුවන්ට බරපතළ වගකීමක් පැවරි ඇත. යම් හෙයකින් කිසියම් අපයෝජනයකට ක්‍රෑරත්වයකට, කායික මානසික හිංසනයකට ළමයා ලක් වුව හොත් නීතියෙන් සඟවා තැබීම කිසි සේත්ම නොකළ යුතුය. නීතිය හමුවට ගෙන යෑමෙන් ළමයා තවදුරටත් අගතියට පත්වන බවට පවතින දුර්මතය ළමයාගේ ආරක්ෂාව තහවුරු කිරීමට බාධාවකි. අද බොහෝ විට මේ තත්ත්වය දැකිය හැකිය. මින් සිද්ධ වන්නේ අපරාධකරුවන්ට ආරක්ෂා වීමට ඉඩ සැලසීම මෙන්ම ළමයා තවදුරටත් අපයෝජනයේ ගොදුරක් විමට මග සැලසීමයි. යම් හෙයිකින් ළමයකු මෙවැනි අවසානාවන්ත සිද්ධියකට මුහුණ පෑ අවස්ථාවක වහාම ළගම ඇති පොලිසියට, ළමා රක්ෂණ අධිකාරිය හෝ දරුවන් සම්බන්ධයෙන් නීතිය හා රැකවරණය ලබා දීමට වගකීමෙන් සිටින ආයතනයකට යොමු වීම මව්පියන් සහ භාරකරුවන්ගේ පළමු සහ අනිවාර්ය වගකීමයි. එමෙන්ම අදාළ සිද්ධියේ සාක්ෂිවලට කිසිදු හානියක් නොවන පරිදි ළමයා යොමු කිරිමෙන් අපරාධකරුවන්ට, වැරැදිකරුවන්ට සැඟව සිටිමේ ඉඩ ප්‍රස්තා අහුරනු ලබයි. උදාහරණයක් ලෙස ලිංගික අපයෝජනයකට දරුවකු ලක්ව ඇති බවට සිද්ධිය සිදු වු අවස්ථාවේම දැනගත හොත් සැකකරු ගේ අනන්‍යතාව සනාථ කර ගත හැකි සාක්ෂිවලට හානියක් නොවන ලෙස රැගෙන යා යුතුය.

ළමයින් සම්බන්ධව කටයුතු කිරීමට නීතිය පැත්තෙන් විශාල ප්‍රතිපාදනයන් දක්නට ලැබේ. නීති රීති අණ පනත්, ප්‍රඥප්ති, ප්‍රකාශන, දක්නට ලැබේ. එයින් ප්‍රධාන වශයෙන් දණ්ඩ නීති සංග්‍රහය හා එහි සංශෝධන, 1998 අංක 50 දරණ ජාතික ළමා ආරක්ෂක අධිකාරී පනත, සාක්ෂි ආඥා පණත, 1939 අංක 48 ළමා ළමා හා යෞවනයින් පිළිබද ආඥා පනත, 1956 අංක 48 දරණ ළමයින් හා යෞවනයින් පිළිබඳ (හානිකර ප්‍රකාශන) පනත, 1954 අංක 19 සාප්පු හා කාර්යාල සේවකයින් පිළිබඳ පනත, 1956 අංක 47 දරන කාන්තාවන් යෞවනයන් හා ළමයින් සේවයේ යෙදවීමේ පනත, හා එහි සංශෝධන, 1841 අංක 04 දරන අයාල ආඥා පනත, සාක්ෂි ආඥා පනත, සුනාමි විධිවිධාන පනත, 1981 අංක 79 වයෝපූර්ණත්ව පනත, 2005 අංක 34 දරන ගෘහස්ථ ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා වැළැක්වීමේ පනත ඇතුළු නීතිමය තත්ත්වයන් විශාල ප්‍රමාණයක් ළමයා සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමට අප සතුව තිබේ.

මීට අමතරව ළමා අයිතිවාසිකම් ප්‍රඥප්තිය, කම්කරු ආඥා පනත, විවාහ ආඥා පනත, අනිවාර්ය අධ්‍යාපන පනත, අධ්‍යාපන පරිපාලන චක්‍රලේඛ ආදී නීතිමය තත්ත්වයෙන් පසු ළමයාගේ ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමට විවිධ අණපනත් ක්‍රියාත්මක වේ.

වර්තමානයේදී මෙම නීතිවලින් වැඩි වශයෙන් භාවිතා වන අවස්ථාවන් කිහිපයක් තිබේ.ළමයින් සම්බන්ධ නීතිමය ප්‍රතිපාදන කොතෙක් තිබුණත්, ළමයින් සම්බන්ධ නීතිමය තත්ත්වය භාවිතයේදී 1995 අංක 22 දරන දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයේ සංශෝධන පනත යනු ළමයා සම්බන්ධ නීති ක්ෂේත්‍රයේ සන්ධිස්ථානයක් හා හැරවුම් ලක්ෂ්‍යයකි. එයට හේතුව ලෙස පෙන්වා දිය හැක්කේ මීට පෙර කෙතරම් නීති දක්නට ලැබුණද ළමයාට එරෙහිව සිදුකරනු ලබන අපයෝජන සම්බන්ධ කටයුතු කිරීමට නීතියේ ප්‍රමාණවත් ප්‍රතිපාදන නොවීමයි. මෙම සංශෝධනය එන තුරුම ළමයින් සම්බන්ධ කටයුතු කරන ලද්දේ රටේ පොදු නීතිය යටතේය. 1995 අංක 22 දරන දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයේ සංශෝධ පනත මඟින් ළමයින් සම්බන්ධව කටයුතු කිරීමට නව කාරණා ගණනාවක් හදුන්වා දෙන ලදී. ඒ අතර, බරපතළ ලිංගික අපයෝජනය (365 ආ), ලිංගික අතවර කිරීම (360 ඇ), ළමයින්ගෙන් අයුතු ලිංගික ප්‍ර යෝජන ගැනීම (360ආ), කුට්ඨනය (360අ), ව්‍යභිචාරය(364අ), තැනැත්තන් වෙළෙදම් කිරීම (360ඇi), ළමයින්ට ක්‍රෑරකම් කිරීම(308 අ) අසභ්‍ය ප්‍රදර්ශන හෝ දර්ශන ඡායාරූප සදහා ළමයින් යොදාගැනීම (386(1) ආදිය වැඩිහිටියන් විසින් ළමයින්ට සිදුකරනු ලබන වැරැදි ලෙස හදුනවා දි ඇති අතර, නීතියෙන් දඬුවම් කළ යුතු අපරාධ ලෙස සලකා ඇත.

උක්ත කාරණාවල දක්නට ලැබුණ විශේෂ ලක්ෂණ කීපයක් ළමයින් වෙනුවෙන් වඩාත් ප්‍රයෝජන බව පෙන්වා දිය හැක. කලින් පැවති වැරැදි සඳහා නීතිය මගින් දඬුවම් නියම කරන ලදී. ළමා අපයෝජන වැරදි සදහා අනිවාර්ය අවම සිර දඩුවම් පැමිණ වීමට විධිවිධාන සකස්කරන ලදී. මෙම වැරදිවලට ගොදුරු වන වයස අවුරුදු 18 අඩු ලෙස සලකා ඇති අතර, අවු.18 අඩු පුද්ගලයෙකු සදහා නීතියේ රැකවරණය ලැබීම, ළමයකුට එරෙහිව සිදුකරන සෑම ලිංගික අපරාධයකම නියමිත දඬුවම අවු10ක අවම සිර දඩුවම් අනිවාර්ය කිරීම, එසේම අපරාධයට ගොදුරු වන ළමයාට වරද කරනු ලැබූ පුද්ගලයා විසින් වන්දියක් ගෙවීමට මේ තුළින් ප්‍රතිපාදන ඇත.

වර්තමානයේ ළමයින් සම්බන්ධයෙන් වාර්තා වන බහුල සිද්ධීන් කිහිපයකි. සිඟමනේ යෙදවීම්, මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම් සදහා යෙදවීම මේ අතර වෙයි.ඒ සම්බන්ධයෙන් නීති තිබේ. එහෙත් බොහෝ දෙනෙක් මේ ගැන නොදනිති. ඒ සම්බන්ධ නීති ප්‍රතිපාදන ඉතා පැහැදිලිව දක්නට ඇත. දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයේ සංශෝධන අතර 1998 අංක 29 දරණ දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයේ සංශෝධන පනත මඟින් ළමයින් සිගා කෑමෙහි යෙදවීම හෝ සිඟමන් යැදීම සඳහා ළමයින් යොදවා ගැනීම, සපුරා තහනම් කර ඇත (288), අපට ඇතැම් අවස්ථාවන්වලදී දක්නට ලැබෙන්නේ ළමයින් වඩාගෙන දරුවන් පෙන්වමින් අසරණ භාවය පෙන්වමින් බස් රථ තුළ, මාර්ග තුළ, සෙනග ගැවසෙන ස්ථානවල සිඟමන් යැදීමයි. එය නීතියෙන් වරදකි.

නීති කොපමණ පැවතිය ද සමාජය ඒ ගැන නොදන්නේ නම් ළමයාට ඇති හිමිකම තහවුරු කිරීම ගැටලු සහගතය. සැබැවින් ම මේ නීති සම්බන්ධයෙන් සාමාන්‍ය ජනයාගේ දැනුවත් භාවය ඉතා අවම ය. සාමාන්‍ය ජනයාගේ පමණක් නොව මෙම ක්ෂේත්‍රයට සම්බන්ධව ක්‍රියාකරන නිලධාරීන්ට ද ළමා නීතිය පිළිබඳ ගැඹුරින් දැනුවත් වීම අවශ්‍යය. ඒ පිළිබඳ සියලු ප්‍රජාව දැනුම්වත් වීම මඟින් අපයෝජනයක් සිදුකිරීමට පෙර එහි අවදානම අපයෝජකයකුට අවබෝධ වීම, නීතියේ පිළිසරණ අවශ්‍ය පාර්ශ්වයට කඩිනමින් ක්‍රියාත්මක වීමේ හැකියාව, නිලධාරීන් ලෙස සම්බන්ධීකරණය හා නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සිදු කිරීමේ හැකියාව ඒ මඟින් ඇති වේ.

නීති කොපමණ පැවතියද නිතියේ හිඩැස් ද නැතුවා නොවේ. ළමයා පිළිබඳ නිර්වචනය ස්ථාවර නොවීම විවිධ අණපනත් අනුව ළමයාගේ වයස් සීමාව වෙනස් වීම නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරිමේ දී සිමාවන් ඇති කරයි. පවතින සමාජ ප්‍රවණතාවන්ට අනුව පනත් සංශෝධනයන් නොවීම ද ගැටලුවකි. උදාහරණ ලෙස වර්තමානයේ ළමයින් සම්බන්ධයෙන් වැඩි වශයෙන් අන්තර්ජාල හා ජංගම දුරකතන ආශ්‍රිත අපරාධ වාර්තා වීම සිදු වේ. ඒත් ඒ සම්බන්ධ නීතියේ ප්‍රතිපාදන ප්‍රමාණවත් නැත. 2006 අංක 16 දරන දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයේ සංශෝධන පණතේ පරිගණක මගින් ළමයින් අපයෝජනයට පත් වීම වැළැක්වීම හා එවැනි සිදුවීම් පිළිබඳ තොරතුරු වාර්තා කිරිම අදාළ පරිගණක සේවා සපයන්නා විසින් ම කළ යුතු බවට (286 ආ) ඇත. එහෙත් එවැනි තත්ත්වයන් ප්‍රායෝගික නොවන අතර, අද ළමයින් අන්තර්ජාල අපරාධ සිදු කරන්නේ තම හෝ මවගේ පියාගේ ජංගම දුරකතනය භාවිත කිරීමෙන්ය.

නීතියේ ප්‍රතිපාදන පැවතියත් දඬුවම් දීමක් සිදු නොවීම ද ගැටලුවකි. දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයේ 363, 364 වගන්ති ස්ත්‍රී දූෂණය පිළිබඳ සලකා බැලීමේදී අවුරුදු 10ට නොඅඩු අවුරුදු 20ට නොවැඩි බරපතළ සිර දඬුවමක්, දඩයක් , අගතියට පත් කාන්තාවට වන්දියක්, වන්දිය ගෙවීමට අපොහොසත් නම් තවත් අවුරුදු 2 දක්වා සිර දඩුවම් දීර්ඝ වේ. එහෙත් එම දඬුවම් පැමිණවීම, ව්‍යභිචාරය(ඥාතීන් අතින් දූෂණයට ලක් වීම) අවුරුදු 15 සිර දඬුවම් නීතියේ තිබුණ ද ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක වීමේ විරලතාවක් දක්නට ඇත.

පිරිමි ළමයා සම්බන්ධ දූෂණයට නීතියේ ප්‍රතිපාදනය නොමැති වීම අද නීතයේ පවතින හිඩැසකි.අද ඇතැම් නඩු විසදීමට කාලයක් ගත විම ද වින්දිතයාට සිදු විය යුතු සාධාරණය ඉටු කිරීමට බාධාවක් වී ඇත. මානසික අපයෝජනයට පත් වීම ඔප්පු කර ගැනීමේදී ඇති බව බාධාවන් ද සුලබය.

ඒ කෙසේ වෙතත් නීතිය කෙසේ ක්‍රියාත්මක වේද , සමාජය නිවැරිදි මගට අවතීරණ වන්නේ කවදාදැයි සිතීමට වඩා වර්තමානයේ මේ සිද්ධි බලන විට මව්පියන් සහ භාරකරුවන් දරුවන් ගැන මීට වඩා වගකිමෙන් කටයුතු කිරිමේ අවශ්‍යතාව දැඩිව මතු ව තිබේ. එමෙන්ම සමස්ත ළමා පරපුරේ අනාගතය සම්බන්ධයෙන් රතු එළියක් නිකුත් වි ඇති බව සිහි තබා ගත යුතුය.

සකුන්තලා ජයසිංහ

ඡායාරූපය - දමින්ත ගුණරත්න

අද බොහෝ දෙනා මෙම ‘ජාතිකවාදී’ යන වචනය දෙස බලන්නේ වපර ඇහැකිනි. ජාතිය, සිංහල වැනි වදන් කාලයක් තහනම් වචන බවට පත්ව තිබිණි. ඒ නිසා, අප ඒ සම්බන්ධ කතිකාවක්, සම්භාෂණයක් ආරම්භ කිරීමට මුලපිරිය යුතුව තිබේ. නිදහස ලැබීමෙන් පසුව මේ රට පාලනය කළ නොයෙක් වැදගත් දේශපාලන නායකයන්, වැදගත් දේශපාලන පක්ෂ අනුගමනය කළ ප්‍රතිපත්ති සියල්ල අසාර්ථක බව, අදටත් විසඳාගත නොහැකි ප්‍රශ්න අප හමුවේ තිබීමෙන් පැහැදිලි වෙයි.

මා මෙහි දී අවධානය යොමු කරන්නට බලාපොරොත්තු වන්නේ, මේ රටේ නායකයන් අනුගමනය කළ දේශපාලන ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳ නොව, ඔවුන්ගේ දේශපාලන දර්ශනය ගැනය. අපට වුවමනා තරම් ප්‍රතිපත්ති සකස් කළ හැකි අතර, එසේ සකස් කළ ප්‍රතිපත්ති ද ඕනෑතරම් තිබේ. අප මේ සා කාලයක් සකස් කළ ප්‍රතිපත්ති අප අසමත් කර ඇති බව පෙනෙන්ට තිබේ. එසේනම්, අපට අවශ්‍යව තිබෙන්නේ කුමක් ද? අපට අවශ්‍යව තිබෙන්නේ දේශපාලන දර්ශනයකි.

දේශපාලන දර්ශනයක් යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ කුමක් ද? දේශපාලන දර්ශනයක් යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ දේශපාලන ක්‍රියාවලියේ අරමුණ සහ දේශපාලන ක්‍රියාවලියේ ස්වභාවය යි. (The nature and the purpose of the political life) ඉඳුරාගාරේ ධම්මරතන නාහිමියන් පැවසූ පරිදි ම මෙය සාකච්ඡා කිරීමට නම් අපට අලූත් ක්ෂිතිජයක් දෙස අලූත් ඇසකින් සහ අලුත් අපේක්ෂාවලින් බැලිය යුතුව තිබේ.

දේශපාලන දර්ශනයක් ඔස්සේ මේ රටට ගැළපෙන මේ රටේ ඥානය ගැන, මේ රටේ සම්පත් ගැන විශ්වාසය ඇති කර ගන්නට හැකි ආකාරයේ දර්ශනයක් නිර්මාණය කර ගැනීම අපට අවශ්‍යව තිබේ. අවුරුදු දෙදහස් ගණනක් තිස්සේ මේ රට ධීර වීර පාලකයන් විසින් පාලනය කළේ දර්ශනයක් ඇතිව ය. ඒ සම්බන්ධ තොරතුරු අපට පැරැණි මූලාශ්‍රයවලින් සොයාගත හැකිය. ‘පාලි රසවාහිනියේ’ සඳහන් එවැනි පාඨයක් මම මෙහි දී උපුටා දක්වන්නට කැමැත්තෙමි. ඒ, ‘රාජ ධම්මො පජා රක්ඛා’ යන්නය. එනම්, 'රාජ ධර්මය නම් ප්‍රජාව ආරක්ෂා කිරීමයි'.

පසුගිය දිනවල මේ සමාජයේ ඇති වූ ව්‍යසනවලින් ප්‍රජාවගේ ආරක්ෂාව ගිලිහී ඇති බව අපගේ අවධානයට ලක් විය. මීට අවුරුදු දස දහස් ගණනක් එපිට කාලයේදීත්, අපේ ධීර වීර සම්පන්න දූරදර්ශී නායකයන් රාජ ධර්මය යැයි සැලකුවේ ප්‍රජාවගේ ආරක්ෂාවය. මහාධිරාජ අශෝක රජතුමා ඔහුගේ එක්තරා ශිලා ලේඛනයක ‘සවේ මුනිසා පජා මම’ යනුවෙන් ලියා තිබේ. එයින් අදහස් කරන්නේ ‘සියලු ප්‍රජාව මාගේ දරුවෝය’ යන්නය. රාෂ්ට්‍ර පාලකයායේ දර්ශනය එයයි.

ප්‍රතිපත්ති සකස් කළ යුත්තේ එම දර්ශනය මත සිටය. දර්ශනයක් නොමැතිව සකස් කරන ප්‍රතිපත්ති යනු, මාලිමාවක් නොමැතිව යාත්‍රා කරන නෞකාවක් මෙනි. එනිසා, මේ සමාජය මුහුණ දී සිටින තීරණාත්මක අවස්ථාවේ දී, අප සියලූදෙනා මාතෘභූමියට ඇති ආදරයෙන් රට, දැය, සමය යන අදහස් තුන ඉදිරියේ තබාගෙන, ජාතිකවාදී මාර්ගයකට අවතිර්ණ වීම අවශ්‍යව තිබේ.

මිහිඳු මහ රහතන් වහන්සේ මේ රටට වැඩමකොට, සමකාලීන දේවානම්පියතිස්ස රජතුමාට ධර්මය දේශනා කොට, උන්වහන්සේ සමඟ පැමිණි එක්තරා ගිහි සිල්වතකු පැවිදිකොට අවසන් වූ පසුව, දේවානම්පියතිස්ස රජතුමා මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේගෙන් ‘ස්වාමීනි ! ධර්මය පිහිටියේදැයි’ විමසා සිටියේය. උන්වහන්සේගේ පිළිතුර වූයේ ‘නැත මහරජ ! ’ යන්න ය. ‘එසේනම්, මේ රටේ ධර්මය පිහිටුවන්නේ කෙලෙසදැයි’ රජතුමා විමසා සිටි විට, මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේගේ පිළිතුර වූයේ, ‘මේ රටේ උපන් දරුවකු පැවිදි කරන තෙක් මේ රටේ ධර්මය නොපිහිටන්නේය’ යන්න ය.

මේ ප්‍රකාශය තුළ තිබෙන දර්ශනය අනුව යමින්, මේ රට සංවර්ධනය කරන්නට, මේ රට ඉදිරියට ගෙන යන්නට අවශ්‍ය කරන ඥානය අප සොයාගත යුත්තේ, අපේ මේ මාතෘභූමිය තුළින්මය. එනිසා, අප දරන මත, අප දරන වරණය කුමක් වුවත්, අප රට වෙනුවෙන් කල්පනා කරන්නේ නම්, එවන් දූරදර්ශී දැක්මක් අප ඇතිකර ගත යුතු ය. ජාතිකවාදී දේශපාලනය, ජාතිකවාදී මතය යැයි අප විශ්වාස කරන්නේ, අපේ මාතෘභූමියෙන් සහ අපේ ඉතිහාසයෙන් හා සම්ප්‍රදායෙන් අප සොයා ගන්නා අදහස් මත ඉදිරියට යාමකි.

අප මෙසේ පවසන විට බොහෝ දෙනෙක් අද ලෝකයේ ඇති සංකීර්ණ අර්බුද අපේ ඉතිහාසයෙන් සහ සම්ප්‍රදායෙන් විසැඳිය හැකි දැයි අපෙන් ප්‍රශ්න කරති. ලෝකයේ පළමුවැනි තානාපති ගමන සිදුකළ නායකයා සිටියේ අපේ රටේය. ඒ, පළමුවැනි ගජබා රජුය. ඔහු පත්තිනි දේවාලයක් විවෘත කිරීම සඳහා චේල රටට ගොස් තිබේ. අන්තර්ජාතික ප්‍රශ්න සමඟ ගනුදෙනු කරන්නට හැකි දැනුමක් එකළ ද අපට තිබිණි.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ දෙවැනි ශතවර්ෂයේ දී අම්බලන්තොට ගොඩවාය විහාරය අසල පිහිටි තොටුපළෙන් එකළ රේගු බදු, තීරු බදු අයකර තිබේ. ඒ බව එහි ඇති ශිලා ලේඛනයක සඳහන්වේ. මේ නූතන අදහස්, අන්තර්ජාතිකය සමඟ ගනුදෙනු කිරීම සම්බන්ධයෙන් අපට ඇති අත්දැකීම් යන සියල්ලක්ම අපේ ඉතිහාසය තුළ අපට අවේණික අනන්‍යතාවකින් යුතුව සටහන් වී තිබේ. එනිසා, අප වෙත ඇති දර්ශනය, අප වෙත ඇති අදහස් මේ වර්තමානයේ ඇති ගැටලු විසඳාගැනීමට භාවිත කළ හැකිව තිබේ.

මට හමුවූ එක්තරා සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රයක ඇති විමර්ශනයක සඳහන් වන්නේ ‘රට නොමැති නම් රාජ්‍යයක් නොමැත’ යනුවෙනි. එහෙයින්, රාජ්‍ය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා කරන කටයුතුවලට පෙර, රට ආරක්ෂා කිරීම සඳහා කළයුතු කාර්යය රාශියක් තිබේ. පුරවැසියන් ලෙස අප සියලූ දෙනාගේම වගකීම විය යුත්තේ යැයි මා අදහස් කරන්නේ, මේ රට ආරක්ෂා කර ගැනීමට අපේ සියලූ හැකියාවවලින් සහ සියලූ ඥාන සම්භාරයෙන් කටයුතු කිරීමය.

මා මේ අදහස් පුන පුනා ප්‍රකාශ කිරීමට හේතුව වන්නේ, අපේ රට මුහුණ දී තිබෙන ජාත්‍යන්තර හෝ වේවා දේශීය හෝ වේවා අභියෝග දෙස බැලීමට හා එම අභියෝග ජය ගැනීමට අවුරුදු දහස් ගණනක් තිස්සේ අප විසින් නිර්මාණ කරගත් දේශපාලන දර්ශනය, ආර්ථික දර්ශනය අනුගමනය කිරීමට හෝ එයින් කිසියම් ආභාසයක් ලබා ගැනීමට අපට අවශ්‍යව තිබීමය.

අපි මේ තාක් කල් ඇරිස්ටෝටල්ගේ පටන් ලෙවියතාන්, හොබ්ස්ලා දක්වා ලෝකයේ නොයෙක් ආර්ථික විද්‍යාඥයන්ගේ දේශපාලන හා ආර්ථික දර්ශන අනුගමනය කර ඇත්තෙමු. එහෙත්, තවමත් අපි අසාර්ථකව සිටිමු. අපේ ඉතිහාසය රැගෙන ආ දාර්ශනික අදහස් මුළුමනින් ම යාවන්නේ ජාතිකවාදී අදහස්වලට ය.

1947 ඉන්දියාවට නිදහස ලැබීමෙන් පසුව ඉන්දීය ව්‍යවස්ථාව කෙටුම්පත් කරන අවස්ථාවේ ජවහර්ලාල් නේරුතුමා කළ ප්‍රකාශයක් මට මෙහි දී සිහිපත් වේ. එම ප්‍රකාශය නම්, ‘අනාගත ඉන්දියාව ගොඩනැගීමට නම්, ඉන්දියානුභාවය හා ජාතිකවාදය වෙත අවධානය යොමු කළ යුතු යි’ යන්න ය. විශාල ජන විවිධතාවක් තිබෙන, ආගම් විවිධතාවක් තිබෙන ඉන්දියාවට එම චින්තනය අහිතකර නොවී ය. උෂබාස්බි කියන අදහස ඉන්දියාව පුරා ඇති කරන්නට එම ව්‍යවස්ථාවෙන් සම්පාදිත කරුණු බෙහෙවින් ඉවහල් වී ය.

අවසාන වශයෙන් අපේ අතීත පාලකයන් ඔවුන් සතු වගකීම් දුටු ආකාරය ඔබ හමුවේ තබන්නට මම අදහස් කරමි. ලංකාවේ තිබෙන එක ම රජ පිළිමය සේ සැලකෙන්නේ රුවන්වැලි සෑ මළුවේ ඇති භාතිකාභය රජතුමාගේ ප්‍රතිමාව යි. මා මෙය තෝරාගත්තේ රටක පාලකයකුගේ, දේශපාලනඥයකුගේ දර්ශනය කුමක් දැයි පෙන්වා දීමට ය.

පළමුවැනි විජයබාහු නැතහොත්, කීර්ති විජයබාහු නමැති රණකාමී වීර රජතුමා චෝල පාලනය විද්වංසනය කොට මේ රට එක්සේසත් කළේ ය. එක් අවස්ථාවක ඒ රජතුමා ශ්‍රී පාද වන්දනාව සඳහා ගමන් කළ අතර, ඒ ගමනේ දී ගිලීමලේ නම් ගම ශ්‍රී පාදස්ථානයට පූජා කිරීම සටහන් කිරීම සඳහා නාවලපිටිය, අඹගමුව අසල ශිලාලේඛනයක් ස්ථාපිත කර තිබේ. එම අඹගමුව ශිලා ලේඛනයෙන් අපට විජයබාහු රජු තුළ පැවැති උසස් ගුණාංග පැහැදිලි වෙයි.

එය ආරම්භ වන්නේ ‘තුනුරුවනට පුද’ යනුවෙනි. එහෙත්, අප අද වාසය කරන්නේ තුනුරුවන් දෙරුවන් වන අවාසනාවන්ත සමයක ය. මේ රටේ යම්කිසි පාලකයෙක් සිටීනම්, ඔහුගේ පළමුවැනි ගුණය ‘තුනුරුවනට පුද සත්කාර කිරීම’ ය. එසේ ම, එහි දක්වා ඇති අනෙක් ගුණාංග මෙසේ ය. ‘ඇජරනට උවටැන්’ - ගුරුවරුනට උපස්ථාන කිරීම, ‘යුද්මෙට ගැවුරුම්’ -, ‘වියත්නට සසිරි’- වියතුනට සශ්‍රීකත්වය. මෙහිදී වියතුන් යනු කවුරුන් ද යන්න පිළිබඳව නායකයන්ට හොඳ විනිශ්චයක් තිබිය යුතු ය. ‘සතුරන්ට දප’ එය ද, අපේ නායකයින් තුළ තිබිය යුතු ගුණාංගයකි. සතුරෙක් සිටී නම් ඔහුව මර්දනය කිරීම ඒ රාජ න්‍යායේ තිබෙන ලක්ෂණයකි. එම සෙල් ලිපියේ සඳහන් ඉතාමත් වැදගත් ම ගුණාංගය වන්නේ ‘සබවට නුවණ’ - සභාවක දී ඥනාන්විතව කතා කිරීම සහ රටේ සියලූ ප්‍රජාවන්ට ආදර්ශයක් වන ලෙස කතා කිරීම ය.

මේ සියලූ දේ සව්සත්නට කුලුණුවත්භාවයෙන් පාලකයා විසින් සිදු කළ දෑ ය. එනිසා, ජාතිකවාදී දේශපාලනය යනුවෙන් අදහස් කරන්නේ යල්පැන ගිය සංකල්පයක් නොවේ. ජාතිකවාදී දේශපාලනය යනු අවුරුදු දෙදහස් පන්සියයකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ පමණක් නොව, චීනයේ සිට ඊජිප්තුව දක්වා විහිද ගිය විශාල සමුද්‍රික කලාපය තුළ හරිමැද පිහිටි උපායමාර්ගික රටක් ලෙස අපේ රට තුළ මෙන් ම, ජාත්‍යන්තරයේත් අප ක්‍රියාකරමින් නිෂ්පාදනය කළ දැනුමින් සමන්විත ඉතිහාසයට හා සම්ප්‍රදායට ය.

බටහිරින් ඊජිප්තුව දක්වා මේ රට ‘සිංහල ද්වීපය’ බව දැන සිටියේ ය. එනිසා, අරාබි ජාතිකයෝ ඔවුන්ගේ උච්චාරණයෙන් මෙරට ‘සෙරන්ඩිබ්’ යනුවෙන් හැඳින්වූහ. මෙය සිංහල දේශය නිසා ඇතැම්හු මෙයට ‘සෙයිලාන්’ යැයි පැවසූ හ. ‘තම්බපණ්ණිය’, ‘තැප්‍රොබේන්’ යනුවෙන් උච්චාරණය කළෝ ය. මුළු ලෝකය ම මේ කුඩා දිවයින ගැන දැන සිටියේ ය. මේ කුඩා දිවයින අවුරුදු දස දහස් ගණනක් තිස්සේ ලෝකය සමඟ කටයුතු කළ දිවයිනකි. එසේ කිරීමෙන් උත්පාදනය කරගත් ඥාන සම්භාරය ඉතිහාසය හා සම්ප්‍රදාය තුළ ගැබ්ව තිබේ. ඒ දෙස නැවත වරක් ප්‍රත්‍යවේක්ෂා කොට ඉන් ගත හැකි පාඩම් ලබාගෙන මේ රට ඉදිරියට ගෙනයාම සඳහා තීන්දු තීරණ ගන්නා හැටියට මේ රටේ වැදගත් දේශපාලන නායකයන් සිතා බැලිය යුතු ය.

අනුර බී. සෙනෙවිරත්න

වැඩිහිටියකු, දරුවකු නොමැති නිවෙසක සිරියාවක් නොමැති බවට විශ්වාසයක් තිබේ. මිනිස් ප්‍රජාව තුළ මේ දෙකොට්ඨාසයටම හිමි වන ස්ථානය ඉහළය. අද ලෝක ළමා දිනය මෙන්ම, වැඩිහිටි දිනය ද වේ. එකම දිනයකදී, මේ දෙකොට්ඨාසයම ඇගැයීමට ලක් වීම ද විශේෂතාවකි.

ලෝක ජාතික සැමරුම් දිනපොත, සෑම වසරකම ඔක්තෝබර් 01 වැනි දින, ලෝක ජනගහනයේ වටිනා පුද්ගල කාණ්ඩ දෙකක් වෙනුවෙන් වෙන් කර ඇත. ඒ, පුද්ගලයකුගේ මූලික වර්ධන අවධියට අයත් පුද්ගල කාණ්ඩයක් වන ළමයින් සහ ජීවන අත්දැකීම් එකතුවක් සහිත පුද්ගල කාණ්ඩය වන වයස්ගත පුද්ගලයන් වෙනුවෙනි. මේ කාණ්ඩ ද්විත්වයම අනාගත මිනිස් ප්‍රජාවේ යහ සංවර්ධන අවස්ථා වර්ධනය සඳහා ඍජුවම දායක වේ. ඒ අතුරින්, ලෝක වයස්ගත පුද්ගලයන් වෙනුවෙන් විශේෂ අවධානයක් යොමු කිරීම වැදගත්ය. මෙවර ලෝක වැඩිහිටි දිනයේ තේමාව වන්නේ, “වසංගත හමුවේ වැඩිහිටි අභියෝග“යන්නයි. ලෝකය මුහුණු පා ඇති කොවිඩ් වසංගත තත්ත්වය හමුවේ, වැඩිහිටි දිනයට ද නව මුහුණුවරක් එක්ව ඇත්තේ, එම වසංගත තත්ත්වය, වැඩිහිටි පුද්ගල කොට්ඨාසය වෙත දැඩි අභියෝගයක් එල්ල කිරීම හේතු වන්නට ඇත. එමෙන්ම, වසංගත අවස්ථා හමුවේ වියපත් වීම සහ වියපත් වීම ආමන්ත්‍රණය කිරීම අන්තර්ජාතික වැඩිහිටි දිනයේ අපේක්ෂාව ද වී ඇත.

1990 දෙසැම්බර් 14 වැනි දින එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා මණ්ඩලය (45/106 යෝජනාව අනුව) ඔක්තෝබර් 1 වැනි දින වැඩිහිටි පුද්ගලයන්ගේ අන්තර්ජාතික දිනය ලෙස නම් කෙරිණ. ඒ අනුව, මේ නිවාඩු දිනය පළමු වරට 1991 ඔක්තෝබර් 1 වැනි දින සැමරින. වැඩිහිටියන්ට බලපාන ගැටලු ලෙස මූලිකව සැලකෙන, වැඩිහිටිභාවය සහ වැඩිහිටි අපයෝජනය වැනි කරුණු කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු කරමින්, වැඩිහිටි ප්‍රජාව වියපත් වීමත් සමඟ මුහුණ දෙන සියලුම ගැටලු පිළිබඳ දැනුවත් කිරීමේ සහ සාකච්ඡා කිරීමේ වැඩසටහන් රාශියක්, මෙදින ලොව පුරා සැමරේ.

වර්තමානයේ මෙරට වයස අවුරුදු 60ට වැඩි වයස්ගත ජනගහනය ප්‍රතිශතයක් ලෙස ගත් කල 12.4%කි. ඔවුහු, අප රටෙහි රිදී ආර්ථිකයට (Silver Economy) දායක වෙති. ලෝකයට සමගාමීව ශ්‍රී ලංකාව ද කොවිඩ් වසංගතය හමුවේ වැඩිහිටි ජනතාව ඉන් බේරා ගැනීමේ අභියෝගයට මුහුණපාමින් සිටී.

දියුණු රට වල වයස අවුරුදු 65ට වැඩි ජනගහනය වියපත් ජනගහනය ලෙසත්, දියුණු වෙමින් පවතින අප රට වැනි රටවල අවුරුදු 60ට වැඩි ජනගහනය වියපත් ජනගහනය ලෙසත් ගණන් ගැනේ. රටක ජනගහනය ප්‍රධාන කොටස් 03ක් යටතේ වර්ගීකරණය කෙරෙන අතර, උපතේ සිට වයස අවුරුදු 14 දක්වා ළමා ජනගහනය ලෙසත්, අවුරුදු 15ත් 59ත් අතර ජනගහනය ශ්‍රම බළකාය ලෙසත්, 60ට වැඩි ජනගහනය වියපත් ජනගහනය ලෙසත් සැලකෙයි. මෙරට, 2050 වන විට මුළු ජනගහනයෙන් වැඩිහිටි ජනගහනය 30%ක් බවට පත් වනු ඇතැයි ගණන් බලා ඇති අතර, ඉදිරි වසර පහ තුළ වැඩිහිටි සෞඛ්‍යය පිළිබඳ සහ ඔවුන්ගේ යහ පැවැත්ම උදෙසා අප රටෙහි ක්‍රියාත්මක කිරීමට අපේක්ෂිත විශේෂ පියවර රැසක් ඇත.

විශ්‍රාම යන වයස්හි පසුවන්නන් වියපත් ප්‍රජාව වන අතර, වර්තමානයෙහි ළමා ජනගහනය අඩු වීමටත්, වියපත් ජනගහනය ක්‍රමිකව වැඩි වීමටත් හේතුව ලෙස විශේෂයෙන් කැපී පෙනෙන්නේ, පුද්ගල උපතේදී ආයු අපේක්ෂාව වැඩි වීමයි. වියපත් ජනගහනය තුළ ද වයස් කාණ්ඩ හඳුනා ගත හැකිය. එනම්, 60 – 70 වයස් කාණ්ඩය වියපත් ජනගහනයේ වැඩි පිරිසක් නියෝජනය කරයි. එම බහුතරය තුළ මනා සෞඛ්‍යයක් ද, හොඳ කාර්යක්ෂමතාවක් ද පවතින බව වාර්තා වේ. අනෙකුත් වියපත් ජනගහනයට සාපේක්ෂව මොවුන් ආර්ථිකයට ඵලදායී ලෙස යොදාගත හැකි පිරිසකි. ඒ නිසා මේ ජනගහනය, රටට වටිනා මානව සම්පතක් ලෙස සලකා සුවිශේෂ අවධානයක් යොමු කිරීම වැදගත්වේ. විශ්‍රාම යාමෙන් පසු වැඩිහිටියන් හුදෙකලාව මානසික පීඩනවලට හසු වීම, සමාජ ගැටලුවක් බවට පත්වීම වැළැක්වීමට කටයුතු කිරීමේ අවශ්‍යතාව පැන නැඟී ඇත. ඒ අතුරින්, කාන්තාව සුවිශේෂ ස්ථානයක් ගෙන තිබීම කෙරෙහි ද අවධානය යොමු කළ යුතු තවත් සංවේදී අතුරු පැනයකි. කාන්තාවන්ගේ සාමාන්‍ය ආයු අපේක්ෂාව අවුරුදු 78කි. පුරුෂයන්ගේ එම වයස අවුරුදු 72ක් ලෙස දැක්වේ. වියපත් කාන්තා ප්‍රතිශතය වැඩි අගයක් ගැනීම එයට හේතු සපයන්නකි. ශ්‍රම බලකායට දායක වන කාන්තාවන්, පුරුෂයන්ට සාපේක්ෂ ලෙස අවම වීමත්, වැන්දඹුභාවයත් හේතුවෙන් වියපත් කාන්තාවන්ට සුවිශේෂී රැකවරණයක් සැලසීමට සිදුවීම, සොයා බැලිය යුතු සංවේදී කාරණයකි.

සෞඛ්‍ය අමාත්‍යංශය යටතේ ඇති වැඩිහිටි මහා ලේකම් කාර්යාලය මඟින් ද, වැඩිහිටියන් වෙනුවෙන් විවිධ සේවා රැසක් ඉටු කරනු ලැබේ. වයස අවුරුදු 70ට වැඩි වැඩිහිටියන් වෙනුවෙන් රුපියල් දෙදහසක දීමනාවක් පිරිනැමීම ද ඉන් එක් පියවරකි. වැඩිහිටියන් වෙනුවෙන් දිවා සුරැකුම් මධ්‍යස්ථාන ඉදිකිරීමට වැඩිහිටි මහා ලේකම් කාර්යාලය රුපියල් මිලියන 02ක් වෙන් කිරීම මඟින්, ඔවුන්ගේ කුසලතා දැක්මට ඉඩකඩ ලබා දීම රජය වැඩිහිටියන් වෙනුවෙන් ක්‍රියාත්මක කරන වැදගත් තීරණයක් ලෙස සැලකිය හැකිය. ඔවුන්ට අවශ්‍ය උපකරණ පිරිනැමීම, පුහුණු අවස්ථා ලබාදීම ද වැඩිහිටි ලේකම් කාර්යාලයේ සැලසුම වී තිබේ. රට තුළ තිබෙන පෞද්ගලික අංශයේ වැඩිහිටි නිවාස 300 සහ රජයේ වැඩිහිටි නිවාස 06ද පරීක්ෂා කර ලියාපදිංචි කර ප්‍රමිතිගත කිරීමට, වැඩිහිටි ලේකම් කාර්යාලය ගෙන ඇති තීරණය ද ප්‍රශංසා සහගතය. ගම් මට්ටමෙන් පවත්නා වැඩිහිටි කමිටු සවිබල ගන්වමින්, ඒවාට අවශ්‍ය උපකරණ සහ ස්ථාන ලබා දෙමින් කටයුතු කිරීම, අවුරුදු 60ට වැඩි සියලු පුරවැසියන් සඳහා දැනට පිරිනමා ඇති යම් යම් වරප්‍රසාදවලට හිමිකම් කියන වැඩිහිටි හැඳුනුම්පත සඳහා හිමිවන වරප්‍රසාද ප්‍රමාණය ද ඉදිරියේදී වැඩි කිරීම වැනි තීරණ සහතිකව ක්‍රියාත්මක වුවහොත්, මෙරට වැඩිහිටි ප්‍රජාව ද නව පණක් ලබනු ඇත.

රටක වියපත් ජනගහනයේ අත්දැකීම් බහුලතාව සහ දැනුම පිළිබඳ සලකා බලා ආර්ථික සංවර්ධනය සඳහා යොදා ගැනීමට සැලැසුම් සකස් කිරීම ඉතා වැදගත්ය. ශීඝ්‍රයෙන් වර්ධනය වන වියපත් ජනගහන ගැටලුව සමාජ ගැටලුවක් කර ගන්නවාට වඩා, ඔවුන්ගේ ඥානය සහ කායික ශ්‍රමය රටක ශ්‍රම බලකායට යොදවා ගැනීම සඳහා සැලසුම් සකස් කිරීම කෙරෙහි බලධාරීන්ගේ අවධානය යොමු විය යුතු බව හැඟේ. එය රටට මෙන්ම ගෞරවනීය වැඩිහිටි ප්‍රජාවේ මානසික තෘප්තිය වෙනුවෙන් සුවිශාල මෙහෙයක් ඉටු කරලනු ඇත. අධ්‍යාත්මික දියුණුවකින් සපිරි යහපත් අනාගත පරපුරක් බිහි කිරීමට අවශ්‍ය පුද්ගල මනස, වැඩිහිටි ප්‍රජාව තෘප්තිමත්ව වාසය කිරීමට ලැබීමෙන්, ළඟා කරගත හැකිය.

චින්තා රණසිංහ

මෙරින්නගේ එඩ්වඩ් ටෙනිසන් කුරේ හෙවත් ශ්‍රී ලංකාවේ විකට රජාගේ වියෝව බුද්ධිමය සංවාදයකට අවකාශ සලසා ඇත. එය කලාව සම්බන්ධයෙන් ද ජීවිතය හා සමාජය සම්බන්ධයෙන් ද නව අර්ථකථන සපයන වේදිකාවක් වනු නිසැකය. මහාචාර්යවරයෙක්, කෝටිපති ව්‍යාපාරිකයෙක්, මාධ්‍යවේදීහු දෙදෙනෙක් හා ප්‍රකට පරිවර්තකයෙක් ද මගේ සංවාදයට එක් වූහ.

මහාචාර්යවරයා කියා සිටියේ, ටෙනිසන් නළුවකු නොව; සමාජ විශ්ලේෂකයකු වන බවය. ටෙනී නූතන සමාජය හොඳින් විවරණය කළ බව ඔහුගේ මතය විය. කෝටිපති ව්‍යාපාරිකයා පෙන්වා දුන්නේ හාස්‍යය මැවීම අතිශය දුෂ්කර කාර්යයක් වන අතර, ටෙනිසන් කුරේ එය මැනැවින් ඉටු කළ බවය. මාධ්‍යවේදීන්ගේ අදහස වූයේ සිංහල වේදිකාවේ හා සිනමාවේ එක්තරා ශෛලියක අවසානය ටෙනීගේ මරණයත් සමඟ සටහන් වී ඇති බවය. පරිවර්තකයාගේ අර්ථකථනයට අනුව ටෙනිසන් වනාහි ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන ප්‍රහසනය අපූරුවට ප්‍රති නිර්මාණය කළ කලාකරුවෙකි.

මහාචාර්යවරයාගේ ද පරිවර්තකයාගේ ද මතවාද කෙරෙහි අපගේ අවධානය යොමු කිරීම වටී. ටෙනිසන් විකට නළුවකු හැටියට ද විකට රජකු හැටියට ද පොදු සමාජය හඳුනාගෙන තිබේ. ඉන් ඔබ්බට ගිය සමාජීය වටිනාකමක් ඔහුට දෙන්නට පොදු සමාජයේ කිසිවකු කාරුණික වී නැත. මේ අනුව විකටයකු ලෙස ජීවිතයෙන් සමුගන්නට ටෙනිසන් කුරේට සිදු විය. ටෙනී සම්මානයක් ලබාගෙන ඇත්තේ එකම එක වරක් පමණි. ඔහු වරෙක කියා සිටියේ මෙරට විචාරකයන් සිංහල සිනමාව විනාශ කරන බවය. තව වරෙක කියා සිටියේ ජනතා සම්මානය මිස විචාරක සම්මානයෙන් තමන්ට වැඩක් නැති බවය.

සිංහල සිනමාවේ විකටයා එඩී ජයමාන්නගෙන් ආරම්භ වෙතැ’යි උප කල්පනය කළහොත් ඉනික්බිති ඩී.ආර්. නානායක්කාර, ජෝ අබේවික්‍රම, හියුගෝ ප්‍රනාන්දු, ක්‍රිස්ටි ලෙනාඩ්, ප්‍රෙඩී සිල්වා, ඇන්තනී සී. පෙරේරා, බී.එස්.පෙරේරා, විමල් කුමාර් ද කොස්තා, බන්දු සමරසිංහ වැනි අය විකටයා නියෝජනය කළහ. මේ සෑම නළුවකු තුළම පැවැති විශේෂත්වය වූයේ ස්වකීය අනන්‍යතාවක් සහිතව රංග කාර්යයෙහි යෙදීමය. කෙනකුගේ ශෛලිය තව කෙනකුගේ ශෛලියෙන් වෙනස්ය. ටෙනිසන් කුරේගේ ශෛලිය ද ඔහුට අනන්‍ය වූ එකකි. ඔහු ඒ හැරෙන්නට චින්තකයකු ලෙස ද රචකයකු ලෙස ද නිර්මාණකරුවකු ලෙස ද තම විෂය පථය පුළුල් කර ගත්තේය. ටෙනී හුදු විකට නළුවකු පමණක් නොවන්නේ ඒ නිසාය.

ටෙනීගේ චින්තන පරාසය ප්‍රකට කරන අදහසක් පුවත්පතකින් උපුටා ගන්නට කැමැත්තෙමි. ඔහු එහිලා මෙසේ සඳහන් කරයි.

“සියල්ල සිද්ධ වන්නේ උපතේදී අපට ලැබෙන සැලැස්ම අනුවය. එය දෛවය නැතහොත් අපට උරුම මෝස්තරය ලෙස හැඳින්විය හැකිය. කෙනකු තව කෙනකුට පහර දෙන්නේ ද අනෙකා බඩ කට පුරා ගුටි කන්නේ ද ඉහත කී සැලැස්මට හෙවත් මෝස්තරයට අනුවය.”

ටෙනී ස්වකීය මතය ඔස්සේ තහවුරු කරන්නට වෑයම් කරන්නේ දෛවයට සියලු දෙනා යටත් බව නොවේ, ඔහු පෙන්වා දෙන්නේ පුද්ගල චරිතවල කුසලතාව උපත හා පැවැත්ම අනුව තීරණය වන බවය. පාලි ඇදුරන්ගේ නියමයට අනුව ප්‍රතිභාව යනු භවයෙන් - භවය රැගෙන එන්නකි. එබැවින් එය වාසනා ගුණය ලෙස හඳුන්වති. ටෙනී පෙළ ගස්වන මෝස්තරය හා සැලැසුම යන වචන දෙක මෙහි ලා ඉතා වැදගත්ය. ඔහු වචන භාවිත කර ඇත්තේ ඉතා පරිස්සමට යෝග්‍ය පරිදිය. හුදු විකට නළුවකුට මෙබඳු තෝරා ගැනීමක් තිබෙන්නට බැරිය.

ටෙනිසන් කුරේ යනු ක්ෂේත්‍ර කිහිපයක් ඔස්සේ සමාජ විශ්ලේෂණ කාර්ය භාරය ඉටු කළ නිර්මාණකරුවෙකි. ගුවන් විදුලිය, රූපවාහිනිය, වේදිකාව හා සිනමාව ඔහු ‍තෝරාගත් මාධ්‍ය ක්ෂේත්‍ර වෙයි. ග්‍රන්ථ කර්තෘවරයකු වීමේ කැමැත්ත ඔහු තුළ පැවැතිය ද කාලය ඊට ඉඩ දී නැත. ටෙනී නවකතා රචනයට ප්‍රවේශ වූයේ නම්; ඔහු එම ක්ෂේත්‍රයෙහි සන්ධිස්ථානයක් ඇති කරන්නට ඉඩ තිබිණි. එහෙත් එය සිදු වූයේ නැත. ඔහුගේ සමස්ත නිර්මාණ ක්‍රියාවලිය නිරීක්ෂණය කරන කල ටෙනීගේ මෝස්තරයේ විශේෂ ලක්ෂණ හතරක් දකින්නට ලැබේ.

(I) ටෙනීගේ චරිත

(II) ටෙනීගේ නිරූපණ

(III) ටෙනීගේ වචන හරඹ

(IV) ටෙනීගේ සංකල්ප

ඔහුගේ කතාවල හා ඉදිරිපත් කිරීම්වල හැමවිටම හමු වන පොදු චරිත කිහිපයක් තිබේ. මහාචාර්යවරයා, දේශපාලකයා, වීරයා, මෝඩයා, පීඩිතයා ඒ අතර සිටිති. රටේ උගත් පරපුර ප්‍රායෝගික නැති බව ද ඔවුන් ළඟ ඇත්තේ හුදු න්‍යාය හා සංකල්ප පමණක් බව ද ටෙනී පෙන්වා දෙයි. ශ්‍රී ලාංකේය සමාජය නිරීක්ෂණය කරන කල ටෙනී කියන යථාව පැහැදිලි වෙයි. දේශපාලකයා අන්තිම දූෂිතය. ඔහු පොදු සමාජය මුළාවට පත් කරන්නේ ඇස් පනාපිටය. ටෙනී වීරයා සංකල්පය ඉදිරිපත් කරන්නේ වෙනස් ආකාරයකටය. වීරයා බිමට ඇද දමා ජෝකරයකු කරන්නට ටෙනී උත්සුක වෙයි. “වැඩ බැරි ටාසන්” ඊට කදිම නිදසුනකි. නූතන සමාජය විග්‍රහ කර ගත හැකි උපාය මාර්ගයක් ලෙස ද එය පවතී. ටෙනී ඕඩරය හෙවත් පිළිවෙළ වෙනස් කරයි. විකාර රූපී නාට්‍ය කලාවේ ද මේ ක්‍රමය පවතී. ජීවිතයේ සාමාන්‍ය පිළිවෙළ අහිමි වූ කල මිනිසාගේ සැබෑ ස්වරූපය මතුවන්නේ යැයි ඉයුජින් අයනෙස්කෝ වරක් කියා ඇත.

ටෙනීගේ මෝඩයා හා පීඩිතයා හුදු විඳවන්නෝ නොවෙති. ඔවුහු විඳවමින් ආස්වාදයක් ලබති; විඳවමින් සතුරාට පාඩමක් උගන්වති. මෙය ඉසාක් බෂෙවික් සිංගර් නම් ප්‍රබන්ධ කතා රචකයාගේ ක්‍රමයට සමානය. ඔහු මේ චරිත ඔස්සේ සමාජ ආකෘතිය හා එහි යථාව මැනැවින් නිරූපණය කරයි. ඒ අතර පීඩිතයාට තවදුරටත් ජීවත් වීම සඳහා උත්තේජකයක් සපයයි.

ටෙනිසන් කුරේගේ නිරූපණය ඔහුටම ආවේණික අනන්‍ය ලක්ෂණවලින් සමන්විතය. ඔහු ඕනෑම චරිතයකට ප්‍රවේශ වන්නේ ආයාසයකින් තොරවය. මගේ දැඟලිල්ලට ප්‍රේක්ෂකයා හිනා වෙනවා යැයි ටෙනී වරක් කියා තිබේ. ටෙනීගේ දැඟලිල්ල ද ස්වාභාවිකය. එය ඉබේ ගලා එයි. ඔහු විසින් එකිනෙක චරිත නිරූපණ සඳහා යොදාගනු ලබන ගමන් විලාස විවිධය. ඒවා නිරායාසයෙන් ටෙනී වෙත ගලා එන බවක් පෙනෙයි. ස්ටැනිස්ලාවුස්කි පෙන්වා දෙන සැහැල්ලු රංගනය ටෙනී තුළ ඇතැ’යි කිව හැකිය. ඔහුගේ වාචිකා’භිනය අතිශය ස්වාභාවිකය. දෙබස කියැවීමක් ටෙනී ළඟ නැත.

සාම්ප්‍රදායික නාට්‍ය කලාව තුළ වාචිකා’භිනය ලෙසින් දකින්නට ඇත්තේ දෙබස් කියැවීමකි. දෙබස් අමතක වන නළු - නිළියන්ට ප්‍රොම්ට්ප්ටර් විසින් ඒවා සිහිපත් කරවනු ලැබේ. ටෙනීට ප්‍රොම්ට්ප්ටර්ලා නැත. ඔහු ප්‍රේක්ෂකයාගේ ස්වාභාවයට හා චර්යා රටාවට අනුව දෙබස් වෙනස් කළ අවස්ථා තිබේ. ටෙනීගේ රංගනය හැමවිටම සප්‍රාණිකය. ටෙනී විකටයාගෙන් ඔබ්බට ගෙන යෑමට කිසිවකු උත්සාහ දරා නැත. ඔහුගේම චිත්‍රපට තුළ පවා විකටයාට ඇඳීමට ටෙනීට සිදු විය.

භාෂාවේ වචන භාවිතය සම්බන්ධයෙන් ටෙනිසන් සතු හැකියාව පුදුමාකාරය. ගුවන් විදුලි ඉදිරිපත් කිරීම් තුළදී එය කැපී පෙනෙයි. ඕනෑම විෂයයකට අයත් මාතෘකාවක් සම්බන්ධයෙන් වුව හැප්පීමකින් තොරව එක දිගට වචන ගලා ඒම ටෙනීගේ විශේෂ හැකියාවකි. භාෂාව පිළිබඳ විශේෂඥයන්ට පවා එම හැකියාව නැත. ඔහු වචන පිළිබඳ ඉදිරිපත් කරන විග්‍රහයන් ද පුදුමාකාරය. ‘බඩුව’ යනු කුණුහරුපයක් දැ’යි වරෙක ඔහු විමසා සිටියේය. ‘බඩුව’ යනු භාණ්ඩය බව ද මනුෂ්‍යයා භාණ්ඩයක් බවට පත් වන අවස්ථා ඇති බව ද කියා සිටි ටෙනිසන්, වචන නරක නැති බවත් ඇතැම් මිනිසුන්ගේ සිත් නරක බවත් අවධාරණය කළේය.

දළ ජාතික නිෂ්පාදනය, දළ ජාතික ආදායම වැනි යෙදුම්වලට අලුත් අර්ථකථන සැපයීමට ටෙනිසන් ඉදිරිපත් විය. දළ ජාතික ආදායම යනු හොර බිස්නස් එකක් බව ඔහු කියා සිටියේය. වන ඇතුන්ගේ දළ කපා ඒවා අලෙවිකොට ලබා ගන්නා ආදායම දළ ජාතික ආදායම ලෙස ඔහු හැදින්වීය. මෙය හාස්‍යය මතු කිරීම සඳහා ඉදිරිපත් කළ විග්‍රහයක් බව සැබෑය. එහෙත් ඔහු ඒ සඳහා ඉදිරිපත් කරන තර්කය වැදගත්ය. ටෙනිසන්ගේ භාෂා හැකියාව සේම තර්කනයේ හැකියාව ද එයින් ඉස්මතු වෙයි. ලෝක ප්‍රකට බුද්ධිමතකු වන නොම් චොම්ස්කි ද වචන කෙරෙහි විශේෂාවධානය යොමු කරමින් ස්වකීය විග්‍රහ ඉදිරිපත් කර තිබේ.

ටෙනීගේම වචනවලින් කිවහොත් අද පවතින ලොකුම කොමඩිය දේශපාලනයයි. මෙය රට ගැන බැලුවත් ලෝකය ගැන බැලුවත් දක්නට ලැබෙන යථාව වෙයි. ‘දේශපාලනය ප්‍රහසනයකි’ යන්න ප්‍රකට සංකල්පයකි. කලාකරුවෝ මෙන් ම දේශපාලන විචාරකයෝ ද මෙය විවිධ දෘෂ්ටි කෝණවලින් විග්‍රහ කරති. ටෙනී ද සිය නිර්මාණවල සමස්ථාර්ථය ගොනු කළේ දේශපාලන ප්‍රහසනය වෙතය. ඔහුගේ සෑම නිර්මාණයකම අඩු - වැඩි වශයෙන් දේශපාලනය ගැබ් වී තිබේ.

ටාසන්ගේ සහෝදරයා මේසන්ය. මේසන් යනු පෙදරේරුවෙකි. ටාසන් වීරයා බැවින් ඔහු ගමෙන් පැන ගොස් නගරය ආක්‍රමණය කොට රටේ අගමැති පදවියට පත් වෙයි. එහෙත් ටාසන්ට සිය පදවිය ඔරොත්තු දෙන්නේ නැත. එහි ඇති තතු වටහා ගන්නා ටාසන් දේශපාලනය ගැන කලකිරීමට පත් වෙයි. ඔහු තම සහෝදරයා වූ මේසන් කැඳවා ඔහුට අගමැති පදවිය ප්‍රදානය කරයි. ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ රාජ්‍ය නායකයා බවට පත් වන්නේ මේසන් බාස් කෙනෙකි. සුබ හා යස කතාව යළි සිහිපත් වෙයි. දේශපාලනය හා රාජ්‍ය නායකත්වය හාස්‍යයට මෙන් ම විචාරයට හසු කරන එම සංකල්පය ඉතා වැදගත්ය.

ටෙනිසන්ගේ ‘ටාසන් බාප්පා’, ‘කැප්ටන් ටෙනී’ යන ගුවන් විදුලි වැඩසටහන් ද ‘මහාචාර්ය ටෙනී’ , ‘ඉසිවර හොරණෑ’ වැනි වැඩසටහන් ද ශ්‍රාවක - ප්‍රේක්ෂක ජනතාව අතර බෙහෙවින් ජනප්‍රිය වැඩසටහන් සේ හැඳින්විය හැකිය. මේ වැඩසටහන් සඳහා පාදක කර ගන්නේ එදිනෙදා සිදුවීම් හෙවත් කාලීන සිදුවීම්ය. ටෙනී ඒවා ඉදිරිපත් කරන්නේ ද ඒවා විවරණය කරන්නේ ද තාර්කික ලෙසය. හාස්‍යය එහි දෙවන කාරණයක් ලෙස පවතී. වැඩසටහන්වලින් පසුව ටෙනීගේ විවරණ හා යෙදුම් සමාජ භාවිතයක් ලෙස දැකගන්නට ලැබේ. ටෙනී හැමවිටම වෑයම් කළේ සමාජයේ පවත්නා සැබෑ තත්ත්වය තාර්කික පදනමක් මත විග්‍රහ කිරීමටය. එහෙත් එය කලා විචාරකයන්ගේ අවධානයට ලක් වූයේ නැත.

සරසවිය පුවත්පත ‘ටෙනීගෙන් අහන්න’ යනුවෙන් කොලමක් ඉදිරිපත් කළේ කලකට පෙරය. එම කොලම සඳහා ටෙනී දෙන පිළිතුරු අතිශය ආකර්ෂණීය වෙයි. එලෙසම පිළිතුරුවල යටි අරුතින් සමාජයේ සැබෑ තතු හෙළිදරවු වෙයි. පාඨකයකු වරක් මෙසේ ප්‍රශ්න කර තිබිණි. “කන්ද පාමුල ලක්ෂයකි. කන්ද මුදුනේ තරුණියකි. ගත යුත්තේ කුමක් ද? ටෙනීගේ පිළිතුර වන්නේ; ‘හරි සිම්පල්නෙ මල්ලී. ලක්ෂය අතට ගන්නවා. කෙල්ල කරට ගන්නවා” යන්නය. මෙය හිතන්නට යමක් ඉතිරි කරන පිළිතුරකි. තරුණ පරම්පරාවේ දැක්ම ද ඊට ඇතුළත්ය. නූතන ශ්‍රී ලාංකේය සමාජය විග්‍රහ කරන ටෙනී එය ‘ඩ්‍රැකියුලා සමාජයක්’ ලෙස නම් කළේය. වෙළෙඳ ලෝකයට ආදේශ කළ හොත් ඒ කියමන සියයට සියයක්ම නිවැරැදිය. රුධිරය උරා බීමට සියල්ලෝම දත් විළිස්සාගෙන සිටිති. නව ලිබරල්වාදයේ ස්වභාවය විග්‍රහ කරන බුද්ධිමත්හු ද මීට සමාන අදහස් දක්වති. ටෙනී දක්වන අදහස්වල මතුපිට අර්ථය ඉතා සරලය. පහසුවෙන්ම වටහාගත හැකිය. එහෙත් ඒවායෙහි යටි අරුත් ගැඹුරුය; සංකීර්ණය. එය බුද්ධිමතුන් පෙන්වාදී නැත.

කලාව සම්බන්ධයෙන් ටෙනී දක්වන අදහස් ද සුමටය; ඉතා පැහැදිලිය. හාස්‍යය ගැන කරුණු දක්වන ටෙනී කියා සිටින්නේ එක් කෙනකු හඬන්නටත්, තව කෙනකු සිනා සෙන්නටත් කරන විහිළු ඇත්ත විහිළු නොවන බවය. ඇත්ත විහිළු තාර්කික බව ද ඒවායෙහි පෙරළා සිතන්න යමක් ඇති බව ද ටෙනී පෙන්වා දී ඇත. ගුවන් විදුලියේ හාස්‍යය මැවූ තුන්කට්ටුව ලෙස ප්‍රකට ඇනස්ලි - සැමුවෙල් - බර්ටි යන තිදෙනාගේ නිර්මාණවල ද එම තාර්කික බව තිබිණි. පොඩි මල්ලී - චූටි මල්ලී යන දෙදෙනාගේ ඉදිරිපත් කිරීම්වල ද එම තාර්කික බව පවතී.

ටෙනීට පහසුවෙන්ම දේශපාලනයට ප්‍රවේශ වීමේ හැකියාව තිබිණි. ඔහු මැතිවරණයකට ඉදිරිපත් වූයේ නම් නිසැක ලෙසම වාර්තාගත ඡන්ද ප්‍රමාණයක් ලබාගනු ඇත. එහෙත් ඔහු දේශපාලනය ප්‍රතික්ෂේප කළේය. ඒ වෙනුවට සිය නිර්මාණ ඔස්සේ දේශපාලනය හා දේශපාලකයා විචාරයට ලක් කළේය. ටෙනී දේශපාලකයන්ට හෝ ආණ්ඩුවලට හෝ පක්ෂග්‍රාහී වූයේ නැත. කඩේ යෑම කැත වැඩක් යැයි ටෙනී කියා ඇත. ඔහු පවතින ආණ්ඩුවලට එරෙහිව මතවාද ගොඩනඟන්නට ගියේ නැත. පවතින ආණ්ඩු වර්ණනා කළේ ද නැත. කලාකරුවන් දේශපාලකයන්ට සමීප වී කලාවේ ආධිපත්‍යය ගැනීමට සූදානම් වන අවස්ථාවලදී ඔහු ඊට විරුද්ධ විය. වරෙක ඔහු කියා සිටියේ කලාකරුවන් ස්ට්‍රයික් කිරීමෙන් පලක් නැති බවය. එය අපූරු කියමනකි. ටෙනීගේ බොහෝ ප්‍රකාශවල ඇත්තේ සමාජ විශ්ලේෂණ යැයි කිව හැකිය. ඔහුගේ ප්‍රකාශ එකතු කොට ඒවාට විවරණ සැපයුව හොත් අලුත් සමාජ විද්‍යාවක් ඉගැන්විය හැකිය. එහෙත් එය කිසිවකුගේ අගය කිරීමකට ලක් වූයේ නැත. එය ටෙනිසන්ගේ වරදක් නොව; අපේ වරදකි.

රන්ජන් අමරරත්න

අප රටේ බොහෝ ජනයා ලෙනාඩ් වුල්ෆ් හඳුනන්නේ, ගැමි ජීවිතයේ අතිශයින් දුක්බර පැතිකඩ තාත්විකව නිරූපණය කෙරෙන, ‘බැද්දේගම‘ නවකතාවේ කතුවරයා වශයෙනි. හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ උප දිසාපති වශයෙන් ඔහු අපක්ෂපාතීව හා අදීනව සිය රාජකාරිය ඉටු කිරීමේ ප්‍රතිඵලය වූයේ, පාලක පක්ෂයේ මෙන් ම දූෂිත නිලධාරීන්ගේ ද ව්‍යාජ චෝදනාවලට ලක් වීමය. ඒ පිළිබඳ කනස්සල්ලෙන් හා කලකිරීමෙන් පසු වූ අවංක මෙන්ම මානව දයාවෙන් යුත් පාලකයෙකු වූ ඔහු, නිවාඩුව ගත කිරීමට පෙරළා සියරට ගිය ග‍මනේදීම, තම රැකියාවට සමු දුන්නේය.

පෙරදිග සිවිල් සේවා විභාගයෙන් සමත්ව 1904 වසරේදී ලංකාවට සපැත් වුල්ෆ්, මුලින්ම අනුයුක්ත කරන ලද්දේ යාපනය කච්චේරියටය. එහිදී අතිරේක රේගු අයකැමි, අතිරේක පොලිස් මහේස්ත්‍රාත් වැනි තනතුරු දැරීමෙන් අනතුරුව, 1970 දී ඔහු දිසාපතිවරයාගේ කාර්යාල සහකාර තනතුරට උසස් වීමක් ලැබීය. එම වසරේදීම මධ්‍යම පළාතේ දිසාපති කාර්යාලයේ කාර්යාල සහකාර තනතුරට මාරු කරන ලදුව, ඔහු මද කලක් එහි සේවය ක‍ළේය. ඔහුගේ කාර්යශූරත්වයත්, බුද්ධි මහිමයත් ගැන පැහැදීමට පත් යටත්විජිත භාර ලේකම්වරයා වූ ශ්‍රීමත් හියු ක්ලි‍ෆර්ඩ්, 1908 වසරේ අගෝස්තු මසදී හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කය භාර උප දිසාපතිවරයා වශයෙන් පත් කරන ලද්දේ, උසස්වීමක් ලෙසටය. එම දිස්ත්‍රික්කයේ පරිපාලන, අධිකරණ සහ ආදායම් පාලනය යන අංශ භාර ප්‍රමුඛ රාජ්‍ය නිලධාරියා වශයෙන් 1911 මැයි මස දක්වා කෙටි කාලය ඔහු තම නිලයේ රාජකාරි ඉටු කර ඇත්තේ, අසාමාන්‍ය ආකාරයේ කාර්යශූරත්වයක් හා කැපවීමක් විදහාපාමිනි.

වුල්ෆ් තම රාජකාරිය ඉටු කිරීමේදී පළ කර ඇති දක්ෂතාව මෙන්ම, අපක්ෂපාතිත්වය හා අවංකභාවය මැනවින් ප්‍රකට වන්නේ, ඔහුගේ දින පොතේ තබා ඇති සටහන් මඟිනි.

1808 වසරේදී ශ්‍රීමත් තෝමස් මේට්ලන්ඩ් ආණ්ඩුකාරවරයාගේ නියමයකට අනුව යටත්විජිත පාලනයේ ඉහළ තනතුරු දැරූ සෑම නිලධාරියකු විසින්ම, තමා ඒ දිනයේ ඉටු කළ රාජකාරිය විස්තර කෙරෙන දින පොතක් පවත්වාගෙන යා යුතු විය.

එම නියමය පරිදි වුල්ෆ් විසින් පවත්වාගෙන ගිය දින පොතේ දැක්වෙන සටහන් විමසීමේදී ස්ඵුට වන්නේ, ඔහුගේ සමකාලීන බොහෝ නිලධාරීන්ට වඩා විවෘතව හා අදීනව සිය අදහස් පළ කර ඇති බවය. ඇතැම්විට ඔහු තම උසස් නිලධාරීන්ගේ හා යටත්විජිත පාලනයේ අඩු ලුහුඬුකම් පවා පළ කිරීමට එඩිතර වී තිබේ. එහෙත් බොහෝ රාජ්‍ය නිලධාරින්ගේ ප්‍රතිපත්තිය වී තිබුණේ, පාලකයන්ගේ නියම එලෙසම පිළිපදිමින්ද, පාලිතයන්ට සිදු වන අසාධාරණකම් නොතකා හරිමින්ද, පාලකයන්ගේ සිත් දිනාගෙන තමාගේ වෘත්තීය ජීවිතයේ අනාගත අභිවෘද්ධිය ගැන සිතා කටයුතු කිරීමටය.

වුල්ෆ්ට එබඳු පටු, ආත්මාර්ථකාමී හැඟීමක් අහලකවත් නොතිබිණි. වුල්ෆ්ගේ මේ අපූර්ව චරිත ස්වභාවය අවබෝධ කරගත හැකි වන්නේ, ඔහු හැදුණු වැඩුණු පවුල් පසුබිම හා ඔහුගේ අධ්‍යාපන පසුබිම විමසා බැලීමෙනි. ලෙනාඩ් වුල්ෆ් එංගලන්තවාසියකු වුවද, පාරම්පරිකව පැවැත එන ඉංග්‍රීසි ජාතිකයෙක් නොවීය. ඔහුගේ මුතුන්මිත්තෝ දහනව වැනි සියවසේ මුල් භාගයේ, රුසියාව ආදී වෙනත් රටවලින් එංගලන්තයට සංක්‍රමණය වී, එරට සිය වාසභූමි කරගත් යුදෙව් ජාතිකයෝ වූහ. එකී යුදෙව්වන් සහජ බුද්ධිමත් බව අතින් මෙන්ම, කාර්යශූරත්වය අතින්ද නම් දරා සිටි වෙනම ජන කොටසකි.

එසේම, වුල්ෆ් තම උසස් අධ්‍යාපනය ලද කේම්බ්‍රිජ් විශ්වවිද්‍යාලයද ඔහුගේ ලිබරල්වාදී චින්තනය හැඩ ගැස්වීමෙහිලා මහත් බලපෑමක් කර තිබේ. එය බ්‍රිතාන්‍ය වාසීන්ගේ සාම්ප්‍රදායකත්වයට සහ සංරක්ෂණවාදී (Conservative) චින්තනයට බරව තිබූ, ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලයී සම්ප්‍රදායට වඩා වෙනස් වූවකි. කේම්බ්‍රිජ් විශ්වවිද්‍යාලයීය සම්ප්‍රදාය නැඹුරුව තිබු‍ණේ, ලිබරල් මතවාදී චින්තනය ඔස්සේ සමාජයේ ප්‍රගමනයට ඉවහල් වන නව මං සෙවීම කෙරෙහිය. ඉහත සමයේදී කාල් මාක්ස්, සිග්මන්ඩ් ෆ්‍රොයිඩ් බඳු විප්ලවීය මතවාද බිහි කළ නව ධාරාවේ චින්තකයන්ට තෝතැන්නක්ව පැවැති කේම්බ්‍රිජ් සරසවියේ වුල්ෆ්ගේ සමකාලීන සගයන් වූයේ ලිට්න් ස්ටාර්ක්, ජෝන් මේනාර්ඩ්, කේන්ස්, ඊ.එම්. ෆෝස්ටර්, බර්ට්‍රන්ඩ් රසල් වැනි කීර්තිමත් විද්වතුන්ය. ඔවුන් එක්ව බිහි කළ ‘බ්ලූම්බරී විද්වත් කවය‘, නිදහස් චින්තනයේ දොර කවුළු විවර කිරීමෙහිලා ඉටු කළේ මහත් මෙහෙවරකි.

එබඳු සමාජ පසුබිමකින් සහ චින්තන හැඩ ගැස්මකින් පැවතෙන්නකු වූ වුල්ෆ්ගේ පිළිවෙත, ඉහතදී හම්බන්තොට දිසාව පාලනය කළ උප දිසාපතිවරුන්ට වඩා වෙනස් මඟක් ගැනීම පුදුමයක් නොවේ. ලංකාවේ ගිනිකොන දෙසට වන්නට පිහිටි හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කය හැඳින්වුණේ අති දුෂ්කරම ප්‍රදේශයක් වශයෙනි. එහි පාලනය කෙරුණේ හම්බන්තොට ස්ථානගතව සිටි උප දිසාපතිවරයා මඟිනි. ඔහුට වග කිව යුතු, ඊට ඉහළින් සිටි නිලධාරියා වූයේ, ගාල්ලේ මහ දිසාපතිවරයාය. බටහිර ගිරුවාපත්තුව, නැඟෙනහිර ගිරුවාපත්තුව සහ මාගම්පත්තුව යනුවෙන් දිස්ත්‍රික්කය පරිපාලන ඒකක තුනකට බෙදා තිබුණි. ඒ සෑම එකක් ම පැවැතියේ මුදලිවරයෙකුගේ පාලනය යටතේය. ඔහුට පහළින් මුහන්දිරම්, විදානෙආරච්චි, වෙල්විදානෙ ආදි වශයෙන් විවිධ මට්ටම්වල රාජකාරි භාරව සිටි නිලධාරීහු පිරිසක් වූහ. පත්තු තුන අතරින් අනේකවිධ දුෂ්කරතා සහ ගැහැට මැද අන්ත දිළිඳු බවින් පසු වූ ජනයා විසුවේ මාගම්පත්තුවේය. වුල්ෆ්ගේ බැද්දේගම නවකතාවට පසුබිම වී ඇත්තේ, රුදුරු වන සතුන් අරක්ගත්, වන ගහනයට යටව තිබූ ඒ ජනශූන්‍ය පෙදෙස තුළ සිරව සිටිමින්, අන්ත දුඃඛිත ජීවිතයක් ගත කළ ජනයා පිළිබඳ පැතිකඩකි.

වුල්ෆ්ට සිදු වූයේ මෙබඳු අති දුෂ්කර දිස්ත්‍රික්කයක පරිපාලනයට කර ගැසීමටය. එහි දේශගුණය බෙහෙවින් කර්කශ වූ අතර, වනය මැදින් වැටී තිබූ මංමාවත්වල තත්ත්වය පැවැතියේ ඉතා අසතුටුදායක තත්ත්වයෙනි. එහෙයින්, රාජකාරි කටයුතු සඳහා ඈත ගම් දනව්වලට යෑමට ඔහුට සිදු වූයේ අසුපිටින් සහ බයිසිකලයෙනි. එහි බොහෝ පෙදෙස්වල ජනයා උග්‍ර ජල හිඟයෙන් හා නියඟයෙන් මෙන්ම, මැලේරියාව හා පරංගි වැනි වසංගතවලින්ද නිරතුරුව පීඩා වින්දාහ. ජනතාවගේ ප්‍රධාන ජීවනෝපාය, වී ගොවිතැන කේන්ද්‍ර කරගත් කෘෂිකර්මය වුවද, වැව් බොහොමයක් නටබුන්ව ගොස් තිබූ අතර, වාරිමාර්ගවල තත්ත්වය බෙහෙවින් අසතුටුදායක විය. මාගම්පත්තුවේ වැසියනට දිවි ගැටගසා ගැනීමට තිබූ එක ම මාර්ගය හේන් ගොවිතැනය. ඔවුන් හේන් වගාව කළේ රජය සතු ලඳු කැලෑ කපා, හෙළිකොට, ගිනි තබා, බිම් සකසා ගැනීමෙනි. එහෙත් රජය ඊට එරෙහිව නිර්දය ලෙස දැඩි තහංචි පනවා තිබූ හෙයින්, ජනයා පත්ව සිටියේ අන්ත දුඃඛිත තත්ත්වයකටය. හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ මුහුදුබඩ ප්‍රදේශය දිගටම ලුණු ලේවාය පැතිර තිබිණි. ලුණු නිෂ්පාදනය රජයට ආදායම ගෙන දෙන ප්‍රධාන කර්මාන්තයක් විය. එය අධීක්ෂණය කරමින් රජයට ආදායම් උපදවා දීමද, ඔහු පිට පැවරුණු ප්‍රධාන වගකීමකි. ඒ හැරුණු විට නිල සංචාරවලදී තුරු සෙවණක් යට සංචාරක උසාවි පවත්වා, තත් ප්‍රදේශයේ නඩු විභාග කිරීමේ වගකීම පැවරී තිබුණේ ඔහුටය.

වුල්ෆ් නීතිය අකුරටම පිළිපදින දැඩි ගතිපැවතුම්වලින් යුත් නිලධාරියකු ලෙස ප්‍රකටව සිටියද, ඔහු තුළ සැඟව පැවැති මානව දයාව හෙළි කරන නිදසුන් ගණනාවක්ම ඔහුගේ දින පොත අප හමුවේ තබයි. ගැමියන්ට තම දිවි රැක ගැනීමට තිබූ එකම මාර්ගය වූ හේන් වගාවට එරෙහිව රජය පනවා තිබූ දැඩි නීති, තමාව මහත් අපහසුතාවට පත් කළ බව, ඔහුගේ සටහන් කිහිපයකින්ම පැහැදිලි වේ.

“... බොහො­් ගම් පිළිබඳ සැලකීමේදී පෙනී යන්නේ එක්කෝ ගම අභාවයට යා යුතු බවය; එසේ නොවන්නට නම් හේන් කිරීමට අවසර දිය යුතුය” (දින පොත 1909, ජූලි 21).

“උතුරු වලකඩවල වටිනාකමක් නැති මෙම කැළෑවල් හේන් කිරීම පිණිස ගැමියන්ට ලබා දුනහොත් මිස, තම ගම්වල ඔවුනට යැපීමට දෙයක් ඇත්තේ නැත.” (දින පොත, 1909 ජූලි 25).

“මාගම්පත්තුවේ ජනයා පදිංචි කරවීමෙන් පසුව පවා ඔවුනට හේන් අවශ්‍ය වන්නේය යන මතය මම දිගටම දැරූවෙමි” (දින පොත, 1910 පෙබරවාරි 16).

“... එබැවින් මේ ගම්වල හේන් කිරීමට ඉඩදීම නවතා දැමීමට මට සිදු වූ නමුදු මා එසේ කළේ සෑහෙන පැකිළීමක් තොරව නොවේ” (දින පොත, 1910 අගෝස්තු 14).

රජයේ ප්‍රතිපත්තියට අනුගත නොවෙමින්, හේන් කිරීම පිළිබඳ ඔහු ගැමියනට දැක්වූ බුරුල හේතුවෙන්, වරෙක ගාලු දිසාපති ලුෂින්ටන්ගේ උදහසට පවා ලක් වීමට ඔහුට සිදු විය. (දින පොත, 1909, නොවැම්බර් 17) ගැමියන්ගේ අවංක දුක් ගැනවිලි, අ‍ඳෝනා කෙරෙහි වුල්ෆ් යහපත් ප්‍රතිචාර දක්වා ඇත්තේ, සංවේදී පාලකයකුගේ ලක්ෂණ විදහා පාමිනි. වරක් පල්ලෙ‍මලලදී ඇඟ බදු ගෙවීම වෙනුවට හිලව් වශයෙන් වැවක් තැනීමේ යෙදී සිටි ගැමියන් පිරිසක් ඔහු හමුවේ නැඟූ අඳෝනාව වූයේ, නියඟය නිසා පොළොව ගල්ව ගොස් ඇති හෙයින්, සෑරීමට අපහසු බවය. එය සත්‍යයක් බව වටහාගත් ඔහු, ඒ කාරිය පසුවට කිරීමට ඔවුනට අවසර දුන්නේ, ඔවුන් කෙරෙහි පහළ වූ අනුකම්පාවෙනි. (දින පොත, 1909 ජූලි 03).

අන්ත දුගී ජනයාගෙන් මාර්ග බද්ද අය කිරීමේ ඇති අසාධාරණත්වය දුටු ඔහු, ඒ ගැන තම නොසතුට සටහන් කර තැබීමට පසුබට වූයේ නැත. මාර්ගය නිරතුරුව භාවිත කරන, යමක් කමක් ඇති අයගෙන් මිස, ඉඳහිට මාර්ගය භාවිත කරන දිළින්දන්ගෙන් එය අය කිරීම නොදැරිය හැකි බරක් ඔවුන් පිට පැටවීමක් බව ඔහුගේ මතය විය. (දින පොත 1910 ජූලි 10) බැද්දේ වැවේදී ඔහු මැලේරියාවෙන් අසාධ්‍යව හුන් දරුවකු රෝහලට යැවීමට කටයුතු යෙදීමෙන් හෙළි වන්නේ, ඔහු තුළ පැවැති අනුන්ගේ දුකෙහිදී සසල වීම පිළිබඳ ලක්ෂණයයි. (දින පොත, 1911 ජනවාරි 13)

සාධාරණය හා යුක්තිය ඉටු කිරීමට අවශ්‍ය වූ තැනදී එය ඉටු කිරීමට වුල්ෆ් නොපැකිළව ඉදිරිපත් වුව ද, ගැමියන්ට හිරිහැර කරමින්, ඔවුන් සූරාකමින් හා තම සේවය පැහැර හරිමින් දූෂිත ආකාරයෙන් කටයුතු කිරීමට ඇබ්බැහිව සිටි, තමා යටතේ සේවය කරන නිලධාරීන්ට නම්, ඔහුගෙන් කිසි විටෙකත් අනුකම්පාවක්, බුරුලක් ලැබුණේ නැත. වරෙක ඔහුට නැඟෙනහිර ගිරුවාපත්තුවේ මුදලිවරයා ගැන දිසාපතිවරයාට පැමිණිලි කිරීමට සිදු වූයේ, දිගින් දිගටම සේවය පැහැර හැරීම හේතුවෙනි. එසේම, ගැමියනට ඉටු විය යුතු සේවය මඟ හරිමින්, දූෂිත ලෙස කටයුතු කරන මුලාදෑනීන්ටද ඔහුගෙන් සමාවක් ලැබුණේ නැත. (දින පොත 1909 ජනවාරි 18)

1960 දී සංචාරයකට එක් වූ ලෙනාර්ඩ් වුල්ෆ්

එබඳු අකාර්යක්ෂම නිලධාරීන් ගැන බෙහෙවින් කලකිරීමට පත්ව සිටි ඔහු වරක් යෝජනා කර සිටියේ, මුලාදෑනියකු පත් කිරීම ගැන නිර්දේශ කිරීමට තමාට අවස්ථාවක් ලදහොත්, තමා ඒ සඳහා ගැහැනියක නිර්දේශ කරන බවය. (දින පොත, 1909, මාර්තු 28) එතරම් ඈත කාලයකදී ඔහු කළ ඒ ප්‍රකාශය කොතරම් දූරදර්ශී එකක්ද යන්න, මෙකල සිටින කාන්තා ග්‍රාම නිලධාරිනියන් සංඛ්‍යාව විමසා බැලීමෙන් ස්ඵුට වනු ඇත.

වුල්ෆ්, ඒ අයුරින් වැඩ තහනමට සහ සේවයෙන් පහ කිරීමට පියවර ගනු ලැබූ දූෂිත හා අකාර්යක්ෂම නිලධාරීන්, ඇතැම් විටෙක උප දිසාපතිවරයාට එරෙහිව විවිධ චෝදනා නඟමින්, දිසාපතිවරයාට පෙත්සම් යැවූ බැව් සඳහන්ය. ඇතැමකු ඔහුගේ යුදෙව් ජාතික ප්‍රභවය පවා ඒ සඳහා උපයෝගී කරගෙන ඇත. වුල්ෆ්ගේ දූෂණ විරෝධී ක්‍රියා නිසා උදහසට පත් තවත් පිරිසක් වූයේ, ලුණු ප්‍රවාහනයේ යෙදුණු ගැල්කරුවන්ය. 1911 මාර්තු 16 වැනිදා හියු ක්ලිෆර්ඩ් ආණ්ඩුකාරවරයා එම ප්‍රදේශයේ නිල සංචාරයක් සඳහා පැමිණි අවස්ථාවේ, එම ගැල්කරුවෝ ඔවුන්ගේ ගමන් මාර්ගය හරස් කර, වුල්ෆ්ට එරෙහිව පෙත්සමක් ඉදිරිපත් කිරීමට තරම් ප්‍රගල්භ වූහ. වුල්ෆ් තම රාජකාරිය ඉටු කිරීමේදී, ජාතිය, කුලය හෝ වාර්ගිකත්වය ගැන තැකීමක් කළ බවක් නොදැක්වෙන අවස්ථාද විරල නොවේ.

යාල වනෝද්‍යානයේ භාරකරු වූ එන්ගල්බ්‍රෙක්ට එරෙහිව, ඔහුට දාව තමාට උපන් දරුවාට වන්දි ඉල්ලා ඉදිරිපත් වූයේ හැඩ රුවැති ගැමි ළඳකි. බොහෝ අය අපේක්ෂා කළේ වුල්ෆ් තම දඩයම් සහකරු වූ එන්ගල් බ්‍රෙක්ට වාසි වන අයුරින් තීන්දුව දෙනු ඇති බවය. එහෙත්, දරුවාගේ සමේ පැහැය සැලකිල්ලට ගනිමින් ඔහු තීන්දුව ලබා දුන්නේ, ගැහැනියට වාසි වන ආකාරයටය. අවාරයේදී නීති විරෝධී ලෙස මුවකු දඩයම් කළ යුරෝපීය ජාතික වැවිලිකරුවකු පළ කළ දැඩි විරෝධය නොතකා, ඔහුට දඩයක් නියම කිරීමෙන්ද වුල්ෆ්ගේ අපක්ෂපාතීත්වය තව දුරටත් තහවුරුවේ. (දින පොත 1909 ජුනි 08)

වුල්ෆ්ගේ සමයේ එම දිස්ත්‍රික්කය තුළ භයානක අන්දමින් පැතිර යමින් තිබූ ගවකුර රෝග වසංගතය පාලනය කිරීමේදී, ඔහු අනුගමනය කළ විවිධ උපක්‍රම හා ඔහු ලද සාර්ථකත්වය, ඔහුගේ පරිපාලන හැකියාවට කදිම නිදසුනකි. ප්‍රවාහන කටයුතුවලට මෙන්ම, කෘෂිකාර්මික කටයුතුවලටද අත්‍යවශ්‍ය කළ එළ ගවයන් සහ මී ගවයන් කුර රෝගය වැලඳී රංචු පිටින් මියැදෙන්නට වීම, ඔහු මුහුණ දුන් බරපතළ ප්‍රශ්නයකි. එම වසංගතය මැඬ පැවැත්වීම පිණිස ඔහු ගත් ක්‍රියාමාර්ග වූයේ, ගව එන්නත සහ රෝගී ගවයන් වෙඩි තබා මරා දැමීමත්, නීරෝගී ගවයන් කොටු කර වෙන් කර තැබීමත්ය. මෙහිදී ඔහු ගත් වැදගත් ක්‍රියාමාර්ගය වූයේ, එන්නත වෙනුවෙන් ගැමියන් රුපියල බැගින් ගෙවීමට මැළි වූ විට, එය නොමිලයේ ලබා දීමට ගත් පියවරයි. (දින පොත 1909 පෙබරවාරි 22)

ප්‍රදේශයේ ජනයාගේ ජීවනාලිය කෘෂිකර්මය වූ හෙයින්, එහි දියුණුව පිළිබඳ සොයා බලා කටයුතු කිරීමද ඔහු සතු වගකීමක් විය. ඒ සඳහා ඔහුගේ සහායට වාරිමාර්ග ඉංජිනේරුවරුන්, වෙල්විදානෙවරුන් ඇතුළු නිලධාරීහු පිරිසක් වූහ. දිස්ත්‍රික්කයේ සෑම අස්සක් මුල්ලක් පුරාම විසිර තිබූ වාරිමාර්ග යෝජනා ක්‍රම, නටබුන් වැව්, ඇළ මාර්ග පිරික්සා බලා, ඒවා වැඩි දියුණු කිරීමට දුෂ්කර මාර්ග ඔස්සේ යෑමට ඔහුට සිදු ව තිබුණේ පා ගමනින් ය. සීසාන නගුල සහ ගොයම් මඬින යන්ත්‍රය එම දිස්ත්‍රික්කයට හඳුන්වා දී ඇත්තේද ඔහු ය.

ප්‍රදේශයේ අධ්‍යාපනය දියුණු කරලීමටද ඔහු දක්වා ඇත්තේ ඉන් පෙර සිටි කිසිම උප දිසාපතිවරයකු නොදැක්වූ ආකාරයේ උනන්දුවකි. අධ්‍යාපනය සහ සාක්ෂරතාව අතින් දිස්ත්‍රික්කය එවකට පැවතී ඇත්තේ, ඉතා පසුගාමී තත්ත්වයකය. පාසල් තිබී ඇත්තේද ප්‍රධාන ගම් කිහිපයක පමණකි. අධ්‍යාපනයේ වටිනාකම මැනවින් පසක් කරගෙන සිටි කේම්බ්‍රිජ් විද්වතකු වූ ඔහු, තම පළාත තුළ අධ්‍යාපනයේ ආලෝක ධාරාව විහිදුවාලීමට දරා ඇති අප්‍රතිහත ප්‍රයත්නය, ඔහුගේ දින සටහන්වලින් මැනවින් ස්ඵුට වේ. තිබෙන පාසල් වැඩි දියුණු කරලීමෙන්ද, කැලෑබද පෙදෙස්වල පවා අලුතින් පාසල් ඇරැඹීමෙන් පමණක් නොව, තම නිල සංචාර අතරතුර පාසල්වලට ගොස් පාසල් පරීක්ෂකවරයකුගේ භූමිකාවට අවතීර්ණවී, ඒවායේ අඩුපාඩු සොයා බැලීමෙන්ද, අධ්‍යාපනයේ දියුණුවට ඔහු දක්වා ඇත්තේ පුදුමාකාර උනන්දුවකි.

කෙසේ වුවද, තම කොන්ද කෙළින් තබා ගනිමින් ඍජුව රාජකාරිය කළ අවංක නිලධාරියකු වූ ලෙනාඩ් වුල්ෆ්, ඔහුගේ ඉහළ නිලධාරීන්ගේ හෝ යටත් විජිත පාලනයේ හෝ ප්‍රසාදයට පාත්‍ර වූ බවක් නොපෙනේ. ඔහු තම ආසන්නතම ඉහළ නිලධාරියා වූ ගාලු දිසාපතිවර ලුෂින්ටන් සමඟ ගැටුම් හා මතභේදවලට පැටලී ඇත්තේ වරක්, දෙවරක් නොවේ. ලේවායවලදී ලුණු කිරා බැලීමේ ක්‍රමයක් හඳුන්වා දීමට වුල්ෆ් උත්සාහ දැරූවේ, එහිදී සිදු කෙරෙන වංචා සහ අපතේ යෑම් වළකාලීමේ අරමුණින් වුවද, ඊට දිසාපතිවරයාගේ අනුමැතිය ලැබුණේ නැත. එය ඔහුට ඇති කළේ කලකිරීමකි. (දින පොත, 1909, මාර්තු 18)

තවත් විටෙක දිසාපතිවරයා ඔහුට එරෙහිව නඟා තිබූ චෝදනාව වූයේ, හේන් කිරීම සඳහා ගැමියන් උනන්දු කරවන බව පවසමිනි. (දින පොත, 1909 නොවැම්බර් 17) මාර්ග සංවර්ධනය සඳහා පවරා ගන්නා ලද ඉඩමකට දිසාපතිවරයා නොවටිනා ගණනක් ගෙවීමට නිර්දේශ කිරීම සම්බන්ධයෙන්ද ඔහු එම ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරියා සමඟ මත ගැටුමක් ඇති කර ගත්තේය. ලුෂින්ටන් දිසාපතිවරයා වුල්ෆ්ගේ ක්‍රියා කලාපයට එරෙහිව යටත් විජිත ලේකම් කාර්යාලයට පැමිණිලි කර තිබූ බව පෙනී යන්නේ, එහි නිලධාරියකු වූ ‍ෆ්‍රෙඩ්‍රික් බොව්ස් විසින් ඔහුට අවවාදාත්මක ලිපියක් එවා තිබීමෙනි. ඉන් අවවාද කර තිබුණේ, තමාගේ ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරියා වූ දිසාපතිවරයා සමඟ මත ගැටුම් ඇති කර නොගන්නා ලෙසටය. එසේම, යටත්විජිත භාර ලේකම්වරයා වූ ඒ.එස්. ගැල්බ්‍රොයිස් ඔහුට අවවාද කරමින් දන්වා සිටියේ, දින‍ පොතේ සටහන් මඟින් ඉහළ නිලධාරින් පිළිබඳ අදහස් දැක්වීමේදී, ශික්ෂණයෙන් යුතුව එය කරන ලෙසටය. එයට මුල් වී තිබුණේ රජයට පවරා ගන්නා ලද ඉඩමට දිසාපතිවරයා කළ ගෙවීම සම්බන්ධයෙන්, ඔහු පළ කර තිබූ අදහස්වල විවේචනාත්මක ස්වරයයි.

ඒ ආකාරයේ සිදුවීම් හා අප්‍රසන්න මත ගැටුම් නිසා, මේ ‍රටෙහි සිවිල් සේවයේ තව දුරටත් නිරතව සිටීමෙන් තමාගේ අනාගතය පවතින්නේ අවිනිශ්චිත තත්ත්වයක බැව් ඔහුට හැඟී ගියේය. වාර්ෂික නිවාඩුවෙන් පසු පෙරළා පැමිණි විට, තමා කොළඹ සුරාබදු කාර්යාලයට අනුයුක්ත කරනු ඇතැයි යන දූසමාන ආරංචියක්ද ඔහුගේ කනට වැටී තිබුණි. එම කරුණ ඔහුට වඩාත් තහවුරු වූයේ, නිවාඩු යෑමට ඔන්න මෙන්න කියා තිබියදී, ගාල්ලේ පැවැති සුරාබදු සම්මේලනයට සහභාගි විය යුතු යැයි දන්වා තිබීම නිසාය.

ගැටුම් හා බාධක මැද තෙවසරකට ආසන්න කාලයක් හම්බන්තොට දිසාවේ උප දිසාපතිවරයා ලෙස කැපවීමෙන් සේවය කළ ලෙනාඩ් වුල්ෆ්, සිය රට බලා ගියේ යටත්වි‍ජිත පාලනය ගැන කිසියම් කලකිරීමකින් හා දෙගෙඩියාවකින් යුතුවය. එහිදී තම පැරැණි පෙම්වතිය මෙන්ම, සුප්‍රකට නවකතාකාරියකද වූ වර්ජිනියා වුල්ෆ් සමඟ විවාහ වූ ඔහු, තම කාලය දේශපාලන හා ශාස්ත්‍රීය කටයුතුවලට මෙන්ම, ග්‍රන්ථ ප්‍රකාශන ව්‍යාපාරය කෙරෙහිද කැප කරන්නට විය. බ්‍රිතාන්‍යයේ කම්කරු පක්ෂයට බැඳුණු ඔහු, එහි අන්තර්ජාතික සහ යටත්විජිත ගැටලු පිළිබඳ කමිටුවේ සාමාජිකයකු ලෙසද කටයුතු කර ඇත. රැජනගේ උපන් දිනය නිමිත්තෙන් 1966 දී තමාට පිරිනැමුණු නම්බු නාමය පිළිගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීමෙන් පිළිබිඹු කෙරෙන්නේ, ඔහු තුළ පැවැති උග්‍ර අධිරාජ්‍ය විරෝධී හැඟීමය.

චන්ද්‍ර ශ්‍රී රණසිංහ

රටක වෘක්ෂලතාදිය ඇති වන්නේ එහි දේශගුණය, පස ආදි භූගෝලීය සාධක මුල් කරගෙනය. ඒ වෘක්ෂලතාදිය අනුව, එක්තරා ප්‍රමාණයකට ඒ රටේ ඉතිහාසය හැඩගැසෙන බව කිව යුතුය. මනුෂ්‍ය වාසයන් ඇති වී තිබෙන්නේ මිනිසාගේ පැවැත්ම සඳහා ඉවහල් වන වෘක්ෂලතාදිය පහසුවෙන් වගා කළ හැකි ප්‍රදේශවලය. මිනිසා වෘක්ෂලතාදිය කෙරෙහි මුලින්ම සැලකිල්ල දැක්වූයේ, ආහාර වස්ත්‍ර සහ නිවාසස්ථාන සඳහා ඒවා ප්‍රයෝජනවත් බව පෙනුණු හෙයිනි. පසුව ශාක විශේෂ කීපයක ඖෂධීය ගුණ, අත්හදාබැලීම්වලින් සොයාගෙන තිබේ. පුරාතන වෛද්‍යවරු දිවයිනේ සියලු බෙහෙත් පැළෑටිවල විස්තර දැක්වීමට උත්සාහ කළහ.

මිනිසා අවට ඇති මල් ගස්වල සහ මල් පඳුරුවල සුන්දරත්වයත්, සුගන්ධයත්, ඔහුගේ සෞන්දර්ය හැඟීම දියුණු වීමට ඉවහල් විය. මෙවන් ශාක අතරින් මී ගසට ලැබෙන්නේ ප්‍රධාන තැනකි. මෙහි උද්භිද විද්‍යාත්මක නාමය වන්නේ Madhuca Longifolia යන්නයි. මී ගස ශ්‍රී ලංකාවේ සෑම ප්‍රදේශයකම මෙන් වැවෙන ශාකයක් ලෙස සඳහන් කළ හැකිය. දැනට මී ගස පිළිබඳ කෙරී ඇති පර්යේෂණ අනුව, මෙහි වර්ග හතක් ඇති බව සොයා ගෙන තිබේ.

මී ගසේ කඳ මීටර් 20 ක් පමණ උස්වේ. ළපටි, නොමේරූ කොළ බූව සහිත රතු පැහැයෙනුත්, මේරූ කොළ, ළා කොළ පැහැයෙනුත් යුක්තවේ. මී මල් ජූනි, ජූලි මාසයන්හි හට ගන්නා අතර, ඒවා කහ වර්ණයෙන් යුක්ත වෙයි. වවුලන්, මී මල් හා මී ගෙඩි අනුභව කර මී ගස යටට වසුරු දැමූ පසුව, එහි පොහොර නිෂ්පාදනය වෙයි. මේ නිසා, ඉන්දීය පර්යේෂක කණ්ඩායමකගේ අදහස වන්නේ, මී ගස යනු පොහොර උපදවන වස්තුවක් බවයි. මී ඇට ආහාරයට ගත් වවුලන් හෙළන වසුරු, කුඩා ගිනි පෙට්ටි පියනක් පමණ වූ ප්‍රමාණයක යූරියා කිලෝ 3ක පමණ රසායනික සංඝටක අඩංගුවේ. එමෙන්ම වවුල් වසුරුවල කිසිම බැර ලෝහයක් අඩංගු නොවේ. එම නිසා පසෙහි සාරවත්භාවයක් ඇති වන බව විද්‍යාඥයන්ගේ අදහසයි. මීට අමතරව මී ගසේ සෑම කොටසක්ම ඖෂධීය ගුණයකින් යුක්තවේ. මී ගස් වගා කිරීමෙන් පාංශු ඛාදනය වළක්වා ගත හැකිය. එම නිසා පැරැණි වැව්වල වෑ කඳු අසල මී වෘක්ෂ වගා කර තිබෙනු දක්නට ලැබේ.

ලංකාවේ පැරැණි පරිසරය රක්ෂණය කිරීමෙහි උනන්දු වූ සෑම පාලකයකුම මී ගස ආරක්ෂා කිරීමෙහිලා කටයුතු කළහ. පැරැණි ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසය පිළිබඳ තොරතුරු සපයන සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය සහ පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රය මඟින් මී ගස පිළිබඳ තොරතුරු ලබා ගැනීමට හැකිය.

දේවානම්පියතිස්ස රජතුමා රටවැසියන්ට පණවා තිබූ අණපනත් අතර වෘක්ෂලතාදිය කැපීම තහනම් කර තිබුණි. ඒ අතරින් එක ගසක් වන්නේ මී ගසයි. කවුරුන් හෝ මී ගසක් කපා අසු වුවහොත්, දඬුවම වූයේ මරණීය දණ්ඩනයයි. මී ගසක් කැපීමට කිසිම හේතුවක් ඉදිරිපත් කිරීමට ඉඩක් ලැබුණේ නැත. නිවෙසකට මී අත්තක් පහත් වී තිබුණත්, එම අත්ත නොකපා වෙනත් ස්ථානයකින් නිවෙසක් තනා ගැනීමට රජතුමා ඉඩහසර ලබා දුන් බව සඳහන්වේ. අතීතයේ විසූ ජනයා, තම කටයුතු සඳහා මී ශාකය බොහෝ සෙයින් උපයෝගී කරගත් බව වංසකථා මඟින් පෙනේ. මහාවිහාර සීමා සලකුණු කරන අවස්ථාවේ දී මී ශාකය උපයෝගී කරගත් බව පළමුවෙන්ම තොරතුරු හමු වේ. එය ‘කුදුමීරුක‘ ලෙස මහාවංසයේ සඳහන්වේ. පාලි මහාවංසයෙහි දී ඛුජ්ජමධූලඤ්ච ලෙස එය දක්වා තිබේ. කාවන්තිස්ස රජු මංගල මහා චෛත්‍යය කරවා, එහි විහාරයක්ද කරවා, එම විහාරයේ සීමා ලකුණු කිරීමේ දී එක් මාඉමක් ලෙස කුක්කුලසීව නම් උපාසකයාගේ ගමේ මී ගස සමීපයේ වූ ගොඩැල්ල ගෙන ඇති බව, සිංහල ධාතුවංසයේ සඳහන්වේ. මී ශාකය අතීත ජනතාව අතර බොහෝ ජනප්‍රිය වීම නිසා, මෙලෙස මායිම් ලකුණු කිරීම සඳහා යොදා ගත් බව සිතිය හැකිය. සංඝතිස්ස රජු හා මුගලන් සෙනෙවි අතර ඇති වූ සටනේ දී, සංඝතිස්ස රජුගේ ඇතා මී ගස් සෙවණකට ගොස් ඇති අතර, එම ගසෙහි අත්තක වැදීමෙන් ඇතාගේ සේසත බිම වැටී ඇති බව මහාවංසයේ දෙවැනි කොටසේ දී දක්වයි. මේ විස්තරයෙන් පෙනී යන්නේ, පැරැණි ශ්‍රී ලංකාවේ මී ගස ස්වාභාවිකවම විශාල වශයෙන් හටගත් බවයි. මේ යුගයේ දී, මී ගස නොකැපිය යුතු අවස්ථා ඇති බව පුරාවිද්‍යා මූලාශ්‍රය වන සෙල්ලිපි මඟින් පෙන්වා දෙයි. ක්‍රි. ව. 10වැනි ශත වර්ෂයට අයත් උදාමහායාගේ පුලියම්කුලම් පුවරු ලිපියට අනුව, එක්තරා විහාරයකට පවරා දුන් ගම්බිම්හි මී ගස් කැපීම, රාජකුලිකයන්ට තහනම් කර තිබේ. “රදොලන් වැදැ තලන් මීවන් නොකපනු ඉසා” යනුවෙන් දැක්වෙන්නේ මී ගස් කැපීම තහනම් කර ඇති ආකාරයයි. යම් කිසිවකු එසේ කළ හොත්, මහයාගේ කාර්යාලයේ නිලධාරීන් විසින් සංසිඳවිය යුතු බව ද සඳහන් වේ.

මිහින්තලේ පුවරු ලිපියට අනුව, විහාර භූමියට අයත් තල, මී ආදී ශාක ඵල හට ගන්නා ශාක ප්‍රධානීන්ගේ අවසරය නොමැතිව කැපිය නොහැකිය. මේ ඉඩම් උකස් කර විකිණීමෙන් ද වැළකිය යුතු බවත්, එසේ කළ හොත් ඔවුන් රටින් නෙරපා හැරිය යුතු බවටත් නියෝග කර තිබේ. හතර වැනි කාශ්‍යප රජතුමා විසින් සෑගිරියෙහි විසූ බුද්ධමිත්‍ර භික්ෂුවට, මී ගස් වත්තක් සහ සියඹලා වත්තක් පූජා කිරීමක් පිළිබඳ බුද්ධන්නේහෙල ස්ථම්භ ලිපියෙන් තොරතුරු හෙළි වේ. තුන්වැනි කාශ්‍යප විසින් මිහින්තලාවට කරනු ලැබූ ඉඩම් ප්‍රදානයක දී, එහි ඇති මී ගස් සහ සියඹලා ගස් නොකපන ලෙසට අණ කර තිබේ. එසේ කැපුවහොත්, ඔවුන්ගෙන් දඩ අය කර ගත යුතු බව එම ශිලා ලිපිය සඳහන් කරයි. මේ තොරතුරු අනුව පෙනී යන්නේ, මේ ශාකය මායිම්ව පමණක් යොදා නොගත් අතර, විශාල ආර්ථික වටිනාකමක් ද හිමිකර ගත් බවයි. මේ අනුව පරිසරයේ ඉතා වැදගත් අංගයක් වන වන සම්පත ආරක්ෂා කිරීම පිළිබඳ අතීත පාලකයන් තම අවධානය යොමු කළ අතර, ඒ අතරින් මී ගසට ප්‍රධාන තැනක් හිමි වූ බව පෙනී යයි. ඒ නිසා, මී ගස වනාන්තරයක පරිසරාත්මක වටිනාකමකින් මෙන්ම, ආර්ථික වටිනාකමකින් ද යුක්ත වුණි. ගස් කැපීම, නීතිරීති මඟින් පාලනය කිරීමෙන්, ශාක සම්පත සංරක්ෂණය කිරීමට ගත් පියවර ශිලා ලේඛනවල වාර්තාවේ. සීගිරි ගලේ වැඩුණු යම් යම් ගස් කැපීම කිසිවකු විසින් හෝ කළ නොයුතු බවට තහනම් කරමින් පනවන ලද නියෝග, මිහින්තලේ කුලුනු ලිපියෙහි සඳහන් වේ. මෙහි සඳහන් වන වෘක්ෂ අතර, මී ගස් ද සඳහන් වේ. රාජ්‍ය නීතිය මඟින්, වන සම්පත සංරක්ෂණයෙහිලා දක්වන ලද අවධානය මෙයින් සනාථවේ.

වනාන්තරයක ඇති ශාක සම්පත් සතු ඖෂධීය, දැවමය හා අලංකරණය ආදි ශාකමය වශයෙන් ඇති වටිනාකම පිළිබඳ මනා අවබෝධයක්, පැරැණි රාජ්‍ය පාලකයන් සතුව තිබූ බැව් ඉහත විස්තරයෙන් පැහැදිලි වෙයි. එසේ ආරක්ෂිත ගස්වැල් අතර මී ගසට ප්‍රධාන ස්ථානයක් හිමි වී තිබුණු බව පෙනී යයි. ඒ, එහි ආර්ථික වටිනාකමක් මෙන්ම, ඖෂධීය වටිනාකමක් ඔවුන් දැන සිටි බැවිනි.

මී ගසෙන් තෙල් ලබාගෙන, ජනතාවගේ ප්‍රයෝජනයට ගත් බව වංසකථාවල සඳහන් වේ. ඒ අනුව, දුටුගැමුණු රජු ලෝවාමහාප්‍රාසාදය කරවන අවස්ථාවේ දී සතර වාහල් දොර මී තෙල් පිරවූ සැලි සිය දහස් ගණනක් හා තවත් බොහෝ දේ ජනතාවගේ සේවයට වේතන ලෙස තැබ්බවූ බව, සිංහල ථූපවංසයේ සඳහන් වේ. භාතිකාභය රජු රුවන්මැලි සෑ මළුවෙහි පූජා පවත්වන ලද අවස්ථාවෙහි දී, පහන් දැල්වීම සඳහා එක් තෙල් වර්ගයක් ලෙස මී තෙල් යොදා ගත් බව මහාවංසයේ සඳහන් වේ. පාලි මහාවංසයෙහි දී මේ තෙල් දක්වා ඇත්තේ, ‘මධූකතෙලම්හි‘ ලෙසය. භාතිකාභය රජු මී තෙල් යෙදූ පහන් රුවන්මැලි සෑයට පූජා කළ බව, දීපවංසය සඳහන් කරයි. ථූපවංසය දක්වන්නේ, මේ රජු දාගැබ් මළුවේ සත් දවසක් මී තෙල් පූජා පැවැත් වූ බවය. සාමාන්‍යයෙන් මී තෙල් ලබා ගන්නේ මී ඇටවලිනි. මෙයින් පෙනී යන්නේ, පැරැණි ශ්‍රී ලංකාවේ ජනතාව තම තෙල් අවශ්‍යතාව සඳහා මී ගස උපයෝගී කරගත් බවය. එමෙන්ම මොවුන්, පොල් තෙල්වලට හුරු වීමට ප්‍රථම, මී ශාකයෙන් ලබා ගන්නා තෙල් එදිනෙදා කටයුතුවලට යොදා ගත් බව මේ තොරතුරු අනුව අනුමාන කළ හැකිය.

රටක, ප්‍රදේශයක, ගමක සීමාවක් දැක්වීමේ දී, කඩින් කඩ, තැනින් තැන ඇති පහසුවෙන් හඳුනා ගත හැකි ස්වාභාවිකව පිහිටි ඇළ දොළ සහ ගහ කොළ, ගල් පර්වත, කඳු බෑවුම් වැනි සීමා හෝ සීමා ලකුණු ලෙස ගිනීමට විවිධ ස්වාභාවික අමුද්‍රව්‍ය ගෙන තිබේ. මී ගසත් එසේ මායිම් ලකුණු කිරීමට ගත් වෘක්ෂයක් ලෙස සඳහන් කිරීමට පුළුවන. මේ ශාකය මායිම් ලෙස යොදා ගත් බව කිරිබත් වෙහෙර ටැම් ලිපියෙන් ද තොරතුරු හමු වේ. මෙය ක්‍රි. ව. 898 සිට 914 දක්වා රාජ්‍ය කළ හතර වැනි කාශ්‍යප රජතුමා විසින් පිහිටුවන ලද ලිපියකි. එහි “බමුණ් තුම්රබ් බෙහෙද් ගෙට් දුන් උතුර් මෙ ගිරිවත්තට් පැදුම් දෙසෙන් වෙහෙර් වත්ත හිම් කොට් ඉසා දකුණ් දෙසෙන් මී ගස හිම්කොට් ඉසා පැළෑ දෙසෙන් ගැල්මග හිම්කොට් ඉසා උතුරු දෙසෙන් සංබඩා බැද්ද හිම් කොට් ඉසා මෙ සතර් සීමායෙන් ඇතුළත් වූ වත්තට” යනුවෙනි. මේ අනුව මෙහි සඳහන් වන ඉඩමේ දකුණු සීමාව වන්නේ මී ගසයි.

ක්‍රි. ව. 1484 සිට 1508 දක්වා රාජ්‍ය කළ අටවැනි වීර පරාක්‍රමබාහුගේ ඔරුවල සන්නසෙහි ද මී ගස පිළිබඳ සඳහන් වේ. අතුරුගිරිය ගම ප්‍රදානය කිරීමෙහි දී එහි සීමාවන් දක්වන විට උතුරු දිශාවෙන් පිහිටි මී ගස පිළිබඳව සඳහන් වේ. ගම් සීමා දැක්වීමෙහි දී ස්වභාවික ඇළ දොළ ගස් කොළන් ආදිය ඒ සඳහා උපයෝගී කරගත් ආකාරය මෙම සන්නස් පත්‍රයෙන් පැහැදිලි වෙයි. මී ගසට වැදගත් තැනක් හිමි වූ බව එයින් ද පෙනීයයි. හතර කොරළේ විත්තිය හා ග්‍රාම නාම විස්තරය නමැති කඩඉම් පොතෙහි, ග්‍රාම නාම ඇති වූ සැටි විස්තර කර තිබේ. නිදසුන් ලෙස රණබෙරේ යුද්ධෙට ගැසූ නිසා රංගල්ල කියා ද, වතුර නැති පුහු ඇළ නිසා පුස්සැල්ල කියා ද, කුරු කොස් ගස් ඇති නිසා කුරුකොහොතැන්න කියා ද, දෙමට වනයක් ඇති හෙයින් දෙමටවල කියා ද, මීගස් ඇති පිටියක් නිසා මීපිටිය කියා ද සඳහන්වේ. මේ අනුව මී ගස්වලින් අනූන වනාන්තර ද ස්ථාපිත වී තිබූ බව පෙනී යයි. එමෙන්ම, කාව්‍යශේඛරයෙන් ද, ලංකාවේ මී ගස්වලින් යුක්ත වනාන්තර පිහිටා තිබූ බව පෙනීයයි.

මෙයින් අදහස් වන්නේ, විවිධ පක්ෂීන් විසින් මී මල්වල රොන් උරා බොන ලද බවයි. එමෙන්ම, මී වනයන්ගෙන් ගැවසී ගත් බවයි. මීට අමතරව පූජාවලිය, බුත්සරණ, විසුද්ධිමාර්ග සන්නය, ජාතක අටුවා ගැටපදය, උපාසකජනාලංකාරය, කඩ්කාවිතරණි, වෙසතුරුදා සන්නේ, ධර්මප්‍රදීපිකාව, මහාබෝධිවංස ග්‍රන්ථපද විවරණය, පැරකුම්බා සිරිත සහ 16වැනි ශත වර්ෂයෙහි රචිත යෝගරත්නාකරය වැනි බෞද්ධ ග්‍රන්ථ සහ ආයුර්වේද ග්‍රන්ථවල මී අරටු, මී ඇට, මී ගස්, මී තැලි, මී තෙල්, මී පනු, මී මල්, මී මුරුවට, මී ගස හා එහි අනෙකුත් කොටස් පිළිබඳ තොරතුරු ලබා දෙයි. මෙහි දී මී තැලි යනුවෙන් අදහස් වන්නේ, මී ගෙඩියෙහි කටුවෙහි පලූව යන්නයි. එමෙන්ම, මී පනු යනු මී ගෙඩිවලින් මිරිකා සැදූ බීමකි. මී මුරුවට යනු මී ඇටවලින් තනා ගන්නා පුන්නක්කු ලෙස සඳහන්වේ.

මී ගසෙන් ලබා ගන්නා විවිධ අමුද්‍රව්‍ය යොදා ගෙන විවිධ විවිධ රෝගවලට ප්‍රතිකාර කරන අන්දම, යෝගරත්නාකරයෙහි සඳහන්වේ. මෙහි චිකිත්සා පනස් හයක් පිළිබඳ සඳහන් වේ. එහි අක්ෂි රෝග චිකිත්සාවෙහි මී අරටුව ආශ්‍රිතව ඇසට කරන ප්‍රතිකාරයක් පිළිබඳ දැක්වේ.

මෙහි සඳහන් වන්නේ මී අරටුව යොදාගෙන මී පැණිත් සමඟ මිශ්‍ර කරමින් කරන ප්‍රතිකාරයකි. මීට අමතරව විවිධ රෝග සඳහා මී තෙල් ඇතුළු මී ගසේ විවිධ ද්‍රව්‍ය යොදාගෙන කරන ප්‍රතිකාර යෝගරත්නාකරයෙහි සඳහන්වේ. ඉහත සඳහන් කරුණු අනුව දිවයිනේ ශාක පද්ධතියේ ඉතා සුවිශේෂී ස්ථානයක් මී ගසට හිමි වූ බව පෙනෙයි. වනජීවීන් සඳහා භූමියේ කොටසක් වෙන් කර පවත්වාගෙන යෑම අතීතයේ සිටම, ප්‍රගුණ කරන ලද බවට සාක්ෂි ඇත. රුක් රෝපණය පාරිසරික වශයෙන් ස්වාභාවික පැවැත්ම පරිසරයේ ඇති කිරීමට බෙහෙවින් වැදගත් වේ. ස්වාභාවික වනාන්තරයකින් සිදුව සංරක්ෂණය පූර්ණ වශයෙන් දියුණු කළ ගෙවත්තක් වශයෙන් ද සිදු කිරීමට අවස්ථාව ලැබේ. මේ අනුව මී පැළ ද වගා කරන්නට අතීත පාලකයන් පියවර ගන්නට ඇත. එසේ වගා කරන ලද වෘක්ෂ අතර, මී ගසට සුවිශේෂී ස්ථානයක් ලබා දෙන්නට ඇත. එයට හේතුව වන්නට ඇත්තේ, මී ගස ඖෂධීය ගුණය අතින් මෙන්ම පිරිසුදු වාතය ලබාදෙන මහඟු සම්පතක් මෙන්ම, පරිසරය සංරක්ෂණය කරන මහාර්ඝ වෘක්ෂයක් වූ බැවිනි.

මහාචාර්ය එන්. ඒ. විමලසේන

ඉතිහාස අධ්‍යයනාංශය, පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලය

එස්.ඩබ්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක මහතාගේ ඝාතනයෙන් පසු මෙරට අග්‍රාමාත්‍ය තනතුරට පත් වූයේ ඔහුගේ බිරිය වූ සිරිමා ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක මැතිනිය යි. ඇය ලොව පළමු අගමැතිනිය වූවා ය. මේ වනවිට ලෝක ප්‍රවණතාව වූ කලී සමාජවාදයේ නැඟිටීමයි. නිර්ධන පන්තිය විසින් රාජ්‍ය බලය අල්ලා ගැනීමේ ලෝක ව්‍යාප්ත මෙහෙයුම ඇරඹී තිබුණි. පැවති පාලන ක්‍රමයන් පරදවා සමාජවාදී පාලනයක් පිහිටුවීමට රුසියාව, නැගෙනහිර යුරෝපයේ රටවල් සමත් වී තිබිණි. වියට්නාමය ඇමෙරිකානු ආක්‍රමණිකයන්ට විරුදධව සටන් කොට ජයග්‍රහණයකොට තිබිණි. මේ අතර පැරණි වමේ ව්‍යාපාරයන් සියල්ල ශ්‍රී ලංකා රජයට සහාය දීම සඳහා සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක මැතිනිය සමඟ එක් වී සිටියේ ය. එමෙන් ම ශ්‍රී ලංකා කොමියුනිස්ට් පක්ෂය ද චීන පිල සහ රුසියානු පිල වශයෙන් කොටස් දෙකකට පැහැදිලි ව කැඩී බිඳී ගොස් තිබිණි. රෝහණ විජේවීර නියෝජනය කළේ ‘චීන’ පිල ය. ඔහුගේ මැදිහත්වීමෙන් 1965 මැයි මස 14වැනි දින ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ ඇරඹීම සඳහා කළ සාකච්ඡාවක් අනුව එම පක්ෂය ඇරඹිණි. පළමුව රහසිගත සංවිධානයක් ලෙස ද පසුව දේශපාලන ප්‍රවාහයට එක් වූ සංවිධානයක් ලෙස ද ජවිපෙ පෙනී සිටියේ ය.

ඒ වන විට රට තුළ ජනගහනයේ වර්ධනයක් සහ ජන ව්‍යාප්තියේ ද වර්ධනයක් ඇති වී තිබිණි. සාම්ප්‍රදායික තේ,පොල්, රබර් අපනයනයෙන් ආදායම් ඉපයූ රටක් විය. 70 වන විට තරමක් දුරට සංචාරක ව්‍යාපාරයේ ද නැඟීමක් තිබිණ ද ආර්ථිකයේ පීඩනය ජනතාවට තදින් ම දැනී තිබිණි. විරැකියාව, ගොවි ජනතාවගේ ගැටලු, ඉඩම් ගැටලු ආදිය මෙන් ම වැඩකරන ජනතාවගේ සාක්කුවට දැඩි ලෙස දැනෙන යුගයක් බවට පත් වී තිබුණි. අපේක්ෂාභංගත්වයට පත් තාරුණ්‍යයේ වර්ධනයක් දක්නට ලැබුණු අතර ඒ තුළ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ වටා උගත්, නූගත්, බාල, මහළු සියල්ලන්ගේ ආකර්ශනය දිනා ගන්නට ජනතා විමුක්ති පෙරමුණට හැකි විය. මේ සඳහා වැඩි දායකත්වයක් ලබා දී තිබුණේ පහළ මධ්‍යම පාන්තික වෘත්තිකයන් බැව් මහාචාර්ය ගණනාථ ඔබේසේකරගේ පර්යේෂණයකින් හෙළි ව ඇති බව ත් සිංහල බෞද්ධ ග්‍රාමීය පසුබිමකින් යුත් පහළ මධ්‍යම පන්තියට අයත් තාරුණ්‍යය මේ සඳහා දායකත්වය වැඩි වශයෙන් ලබා දී ඇති බව ත් මහාචාර්ය ගාමිණී සමරනායකයෝ පවසති.

1971 කැරැල්ල, තරුණ නැඟිටීම, ජනතා නැඟිටීම වශයෙන් විවිධ නම්වලින් හඳුන්වන මෙම තත්ත්වයට ලෝක ප්‍රවණතාවයේ උණුසුම මෙන් ම වමේ පක්ෂවල පැවති ප්‍රතිගාමී බව ද සෘජුලෙස බලපෑ බැව් කිව යුතු ය. ඉහත කාරණාව ‘කැරැල්ලක්, තරුණ නැඟිටීමක් හෝ ජනතා නැඟිටීමක්’ ලෙස හැඳින්වුව ද ‘අපි පහරදීමේ සූදානමක හිටියේ නැහැ. නමුත් ඉදිරිය දෙස බලා ආයුධ එකතු කළා.’ යනුවෙන් දේශප්‍රේමී ජනතා ව්‍යාපාරය විසින් පසුව සඳහන්කොට තිබිණි. නමුත් 71 න් පසු ජනතා විමුක්ති පෙරමුණෙන් ඉවත් වූ අය පැවසූයේ ‘පහර දීමට සූදානමක සිටි බව’ ය. කෙසේ වෙතත් එය අවස්ථානුකූල ව පැනනැඟුණක් ද නොඑසේ නම් දීර්ඝ කාලීන ව සැලසුම්කොට සිදුකළ පහරදීමක් ද යන්න පිළිබඳ ස්ථිර නිගමනයකට පැමිණීම උගහට ය. කෙසේ වෙතත් මෙම කැරැල්ල මැඩලීමට රාජ්‍ය වශයෙන් රුසියාව වැනි සමාජවාදය ස්ථාපිත කළ රටවල් පවා පැවති රජයට සහාය දැක් වූ බැව් ප්‍රසිද්ධ ය. ඒ සඳහා අවශ්‍ය මූල්‍යමය මෙන් ම ආයුධ සහ පුහුණුව ද එම රටවලින් ලැබුණු බැව් කියැවේ. ඔහුට අනුව කුලය නමැති සාධකය ද මේ සඳහා සෘජුව බලපෑ බැව් පැවසේ.

කෙසේ වෙතත් 71 මහ නඩුවේ චූදිතයෙකු වූ පියසිරි කුලරත්න මහතා පසුව පවසා තිබුණේ එය එක් රැයකින් පවතින ආණ්ඩුවකට පහර දී ජයග්‍රහණය කිරීමට යත්න දැරූ සිහිනයක් ලෙසට ය. ඒ පිළිබඳ ඔහු විසින් රචිත ‘තක්සලාවක් වූ සිපිරි ගෙය’ කෘතියෙහි සඳහන් කොට තිබේ. සුප්‍රසිද්ධ සෝවියට් විප්ලවයේ ‘අවුරෝරා නෞකාවට’ පහරදීමෙන් ඇරඹි පළමු වෙඩි මුරයට සමාන පළමු වෙඩි හඬ නැඟෙන්නේ ලංකාවේ වැල්ලවායෙනි. එහෙත් වැල්ලවායේ වෙඩිමුරයෙන් සිදු වූයේ කැරැල්ල මර්දනය සඳහා සූදානම් වීමට පැවති රජයට කල් වේලා ලැබීම යි. කෙසේ වෙතත් 1971 අප්‍රේල් 05වැනි දින රාත්‍රියේ දිවයිනේ පොලිස් ස්ථාන 100කට පමණ ආයුධ සන්නද්ධ පහරදීම් ඇරඹිණි. ගම්බද පොලිස් ස්ථාන 05ක් ඉන් අල්ලා ගනු ලැබූ අතර ස්ථාන 44ක් ආරක්ෂක හේතූන් මත අත්හැර දමන ලදී. එය ක්‍රියාත්මක වූයේ කෑගල්ල, ගාල්ල, අනුරාධපුර, කුරුණෑගල, පොලොන්නරුව, මාතර, අම්පාර හා මොණරාගල දිස්ත්‍රික්කවල පමණි. ඇඹිලිපිටිය, මහව, දෙණියාය, හොරොව්පතාන සහ වරකාපොල නගර පමණක් තම යටතට ගැනීමට කැරලි කරුවන්ට හැකි විය. කෙසේ වෙතත් සති 03ක් වැනි කෙටි කාලයක් තුළ කැරැල්ල පරාජය කිරීමට ආණ්ඩුවට හැකි විය. රජයේ වාර්තාවලට අනුව 1200ක් පමණ ඉන් මිය ගොස් ඇති බැව් පැවසුණ ද එය 5000ක් පමණ බැව් මහාචාර්ය ගාමිණී සමරනායක සිය ලිපියක පවසයි.

71න් පසු රටේ ආර්ථිකය, කලාව, සාහිත්‍ය වැනි අංශයන්හි සුවිශාල පරිවර්තනයක් සිදු වූ බැව් කිව යුතු ම ය. විශේෂයෙන් ම සිනමාව, වේදිකාව වැනි අංශයන්හි ධර්මසිරි බණ්ඩාරනායක, ධර්මසේන පතිරාජ වැනි දැවැන්තයන්ගේ ආගමනය සිදු වූයේ ඉන් පසුව ය. දයාසේන ගුණසිංහ, ධර්මසිරි රාජපක්ෂ ආදී කවීහු බිහි වූහ. කැරැල්ල තුළ සිදු නොවුණු මානසික වහල්භාවයෙන් මිදීමේ නව්‍ය චින්තනය සාහිත්‍ය, කලාව තුළින් මතු වීම 71න් පසු සිදු වූ බැව් පිළිගත යුත්තකි.

ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ දෙවැනි අසාර්ථක කැරැල්ල වූයේ 1988-89 කැරැල්ල යි. 71 කැරැල්ලෙන් පසු ව ජනතාවට සිරිමාවෝ ආණ්ඩුව තිත්ත විය. ජනතාවට ඉඟුරු දී මිරිස් ගන්නවා හැරෙන්නට පිළිතුරක් ද නොවිණි. 77 මැතිවරණයෙන් බලයට පත් වන්නේ ජේ.ආර්.ජයවර්ධන මහතා ය. ඔහු 78 ව්‍යවස්ථාව මඟින් විධායක බලතල ද සියතට ගත්තේ ය. 1983 ජූලි කලබලය ඇති වන්නේ මේ අතරතුර ය. ඒ සම්බන්ධව සිදු කළ පක්ෂ තහනම් කිරීම් ආදිය තවත් කැරැල්ලකට අත වැනී ය. ඉන් අනතුරු ව 1987 ඉන්දු ලංකා ගිවිසුම අනුව ඉන්දීය සාමසාධක හමුදාව ලංකාවට පැමිණීම කැරැල්ලේ ගින්නට පිදුරු දැමීමක් විය. ඒ අනුව දෙවැනි කැරැල්ලෙහි කෙටි කාලීන පරමාර්ථ ලෙස අතර ඉන්දු-ලංකා ගිවිසුම අහෝසි කිරිම, ඉන්දීය සාමසාධක හමුදාව ඉවත් කිරීම, පළාත් සභා ක්‍රමය අහෝසි කිරීම, නව ජනාධිපතිවරණ සහ මහමැතිවරණ පැවැත්වීම, නීත්‍යනුකූල නොවන හමුදා විසුරුවා හැරීම ආදිය දැක්විය හැකි ය.

හමුදාවලට පහර දීම, පොලිස් ස්ථානවලට පහර දීම, බැංකු සහ පරිපාලන ආයතන අකර්මන්‍ය කිරීම, දේපළවලට ද අලාභහානි වීම, සිදු විය. පහරදීමට අමතර ව මහජන පෙළපාළි සහ උද්ඝෝෂණ ද අතරින් පතර ක්‍රියාත්මක විය. මේ උද්ඝෝෂණ සඳහා පාසල් සිසුන් ද යොදා ගැනීම සම්බන්ධ ව ජ.වි.පෙට චෝදනා එල්ල විය. පළමු කැරැල්ල හා සංසන්දනයේ දී දෙවැන්න වඩාත් සංවිධානය වූවකි; ව්‍යාප්තී වූවකි. උතුරු මැද, මධ්‍යම හා බස්නාහිර පළාත්වල මෙය වැඩි වශයෙන් ව්‍යාප්ත විය. ආණ්ඩු බලය යොදවා එම ජනතා නැගිටීම ද මැඬලන්නට ආණ්ඩුවට හැකි විය. 30 000කට අධික ජවිපෙ ක්‍රියාකාරීහු පිරිසක් සහ ආරක්ෂක අංශයන්හි, පොලිසියේ ඇතුළු සාමාන්‍ය ජනතාව ද ඉන් මරණයට පත් වූහ. ජ.වි.පෙ නායක රෝහණ විජේවීරයන් ද මරණයට පත්වන්නේ මෙහි දී ය. මෑත කාලයේ ජීවිතයෙන් සමුගත් හිටපු ජ.වි.පෙ නායක සෝමවංශ අමරසිංහ මහතා හැරෙන්නට අනෙකුත් සියලු දේශපාලන මණ්ඩල සාමාජිකයෝ ද මරණයට පත් වූහ. දෙවැනි නැඟිටීමේ අවසන එසේ සිදු විය.

මෑත ලංකා ඉතිහාසයේ ජනතා නැඟිටීම් ලෙස පැහැදිලිව ම දැක්විය හැකි අවස්ථා දෙකක් අපට පාඩම් ඉතිරි කොට ජයග්‍රහණයකින් තොර ව නිමා විය.

ගයාන් පීරිස්

අපට ගැලපෙන නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණයක් වෙත යොමු වෙමින් ඇත. මීට අවුරුදු හතරකට පෙර ගෙනා ආ දහ නවවන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය අහෝසි කරමින් විසිවන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් කෙරෙහි ආණ්ඩුවේ අවධානය යොමුව තිබේ. මෙම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය අන්තර් කාලීන සංශෝධනයක් වන අතර අනාගතයේ දී පූර්ණ ව්‍යවස්ථාවක් ගෙන ඒමට ආණ්ඩුව සූදානම් වෙමින් සිටී.

බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයෙන් නිදහස ලැබීමෙන් අනතුරුව ශ්‍රී ලංකාව මේ වන විට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා තුනක් අත්හදා බලා ඇති අතර අලුතින් නව ව්‍යවස්ථාවක් නීතිගත කෙරුණ හොත් එය වසර හැට අටක් වැනි කෙටි කාල පරාසයක් ඇතුළත ක්‍රියාවට නැංවෙන සිව් වැන්න වීමෙන් එය රට තුළ පමණක් නොව ලෝකයේ ද අවධානය යොමුවන කරුණක් වනු ඇත.

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් යනු කුමක්ද? යන්න සම්බන්ධයෙන් විවිධ වචනවලින් ඉදිරිපත් කෙරුණ විශ්ලේෂණ රාශියක් ඇති අතර එම සියල්ල මගින් ගම්‍ය කෙරෙන පොදු තේරුමක් වන්නේ එය රාජ්‍යයක ‘මූලික නීතිය’ වන බවයි.

ජේආර් ජයවර්ධන ජනාධිපතිවරයා 1978 දී හඳුන්වා දුන් ව්‍යවස්ථාව මගින් ශ්‍රී ලංකාවේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් නිර්මාණය කෙරිණ

ජේආර් ජයවර්ධන ජනාධිපතිවරයා 1978 දී හඳුන්වා දුන් ව්‍යවස්ථාව මගින් ශ්‍රී ලංකාවේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් නිර්මාණය කෙරිණ

රාජ්‍යයක මූලික නීතිය හැටියට දැනටමත් අප විසින් හඳුනා ගනු ලැබ ඇති ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක ස්ථිර පැවැත්ම සහ එය අඛණ්ඩව සංශෝධනය කිරීම කෙරෙහි එහි ප්‍රභවය ප්‍රබල බලපෑමක් ඇති කරයි.

ඉන්දියාවේ විවිධ භාෂා කතාකරන, විවිධ ආගම් අදහන සමස්ත වාර්ගික සහ සංස්කෘතික කණ්ඩායම් එකට බැඳ තබන හුයක මට්ටමින් සූත්‍රගත කිරීමට ආචාර්ය අම්බෙට්කාර් ප්‍රමුඛ ඉන්දීය ව්‍යවස්ථා සම්පාදකයෝ සමත් වූහ.ඉන්දියාවේ විවිධ ජාතීන් එක්ව බැඳ තබා ගැනීමට මෙම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය විශාල පිටිවහලක් සපයයි.

වත්මන් ඉන්දීය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මේ වන විට සංශෝධන රාශියකට භාජනය කරනු ලැබුණත් එහි මූලික ව්‍යුහාත්මක ආකෘතිය තවත් ශක්තිමත් වෙමින් පවතිනවා මිස එහි ලිහී යෑමක් පෙන්නුම් නොකරයි.

තුලනාත්මකව බලන විට එම අත්දැකීම් මගින් පෙන්නුම් කෙරෙන්නේ ශ්‍රී ලාංකේය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා උපතේ පටන්ම පෙන්නුම් කරන අමිහිරි විජාතික ප්‍රභවයද?

දැනටමත් දහනව වතාවක් ව්‍යවස්ථාව සංශෝධනය වීමට මෙම ව්‍යවස්ථාවේ ඇති අසාර්ථක භාවය හේතු වූයේ ද යන්න අවධානය යොමු කළ යුතු දෙයකි.

නව ව්‍යවස්ථාව මගින් අනාගත පරපුරේ අයිතීන් සුරක්ෂිත කෙරේවිද යන්න සලකා බැලිය යුතුය.

සමාජීය වුවවමනා ඉක්මවා යමින් හුදු ‘බලය’ පිළිබඳ ආකර්ෂණය මගින් ඕපපාතික මට්ටමින් ස්ථාපනය කරනු ලැබුණ නීති පද්ධතියක් ද යන්න සලකා බැලිය යුතුය.

ශ්‍රී ලංකාවට ඩොමීනියන් තත්වය ප්‍රදානය කිරීමත් සමඟ ඊට අවශ්‍ය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා පද්ධතියක් ද ‘පරිත්‍යාග කිරීමට’ බ්‍රිතාන්‍ය පාලකයෝ නොමසුරු වූහ.

එහෙත් තම අසල්වැසියා වන ඉන්දියාව අනුව යමින් එම ඩොමීනියන් බැඳීම කෙළවර කොට ස්වයං ආණ්ඩුක්‍රමයක් නිර්මාණය කර ගැනීමේ ජාතික අභිලාෂයක් කරා සමීප වීමට නිදහස් ලංකාවේ පාලකයන් අසමත් වූ අතර එවැනි පරිවර්තනයක් සිදු වන්නේ 1972 වසරේදීය. එය අගය කළ යුතු දෙයක් වුවද එහිද අඩුපාඩු තිබිණි. සීමිත කම් මැද පවා මෙරට ජනරජයක් බවට පත් වීම මෙමගින් සිදු වු අතිමහත් සේවයකි.

ආරම්භයේ දීම එය ශ්‍රී ලංකාවේ දකුණේ සිංහල ප්‍රධාන දේශපාලන බලවේගවල පවා අභියෝගයට ලක් වූ අතර විශේෂයෙන්ම එය දමිළ සුළු ජනයාගේ ආශීර්වාදය නොලද්දේ ඔවුන්ට රැකවරණයක් හැටියට සැලකුණ 1947 සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාවේ 29 වැනි සුප්‍රකට වගන්තිය, දෙවැනි මන්ත්‍රී මණ්ඩල ව්‍යවස්ථාදායක ආකෘතිය මෙන්ම නාමකරණයෙන් සීමිත මන්ත්‍රීවරුන් සංඛ්‍යාවක් පත් කිරීමට තිබුණ අවසරය අහෝසි කරනු ලැබීම හේතුවෙනි. එහෙත් සොල්බරි ව්‍යවස්ථාව තුළ සුළු ජාතික ප්‍රජාව කෙරෙහි තිබූ සුළු රැකවරණය පවා අහිමිව ගොස් ඇතැයි යන්න එදා සිටි සෙසු ජන කණ්ඩායම් නායකයන්ගේ අදහස විය.

එහෙත් වාදවිවාද මැද ස්ථාපිත කෙරුණු මෙම ව්‍යවස්ථාව අවුරුදු හයක් යන විට අහෝසි වන තැනට කටයුතු සයෙදිණි.යාන්තමින් අවුරුදු හයක් ආයු විඳ බිලිඳු වියේදීම අභාවප්‍රාප්ත කෙරුණ එම ව්‍යවස්ථාවේ අනුප්‍රාප්තිකයා වන දැනට තිස් හත් වන වියේ පසුවෙන වත්මන් ‘ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවත්’ ඉන් පෙර ව්‍යවස්ථාවේ චරිත ලක්ෂණය වන අනාගමිකවාදයට පිටුපෑම එලෙසින්ම දායාද කරනු ලැබ ඇත.

1972 සහ 1978 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ද්වය මගින් පුරවැසි අයිතිය සහතික කරනු ලැබීමක් හැටියට හුවා දක්වමින් ‘මූලික අයිතිවාසිකම් ප්‍රකාශනයක්’ මූලික නීතියේ අංගයක් හැටියට නීතිගත කරනු ලැබුණ නමුත් ඒවා අලංකාර සැරසිල්ලක මට්ටමින් එහාට නොගිය බවයි රාජ්‍යය තුළ ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කරනු ලැබුණ වෙනත් අණපනත් මගින් පෙන්නුම් කෙරුණේ.

මේ අනුව අනාගමිකවාදයට පිටු පෑ වේගයෙන්ම ජාතික රාජ්‍ය සභාවේ බලය හරහා දේශපාලන විධායකය අසීමිත බලාධිකාරියක තත්වයකට ඔසවා තබනු ලැබීම මගින් 1972 ව්‍යවස්ථාවද, ජනාධිපති පදවියේ අසීමිත බලය පාර්ලිමේන්තුව සහ අධිකරණයට ඉහළින් ස්ථාපනය කරනු ලැබීම මගින් 1978 ව්‍යවස්ථාවද ප්‍රජාතාන්ත්‍රික රාමුවෙන් බොහෝ දුරට ඈත් වූ අතර එම ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී ස්වභාවය කදිම ලෙස නිරූපණය කෙරුණේ එම දෙපාර්ශවයම මහජන අනුමැතියෙන් තොරව ඔවුන්ට පැවරුන පාලන කාලය දීර්ඝ කර ගනු ලැබීමෙනි.

බලය බෙදා හැරීම යන කරුණ 1972 සහ 1978 ව්‍යවස්ථාවේ අවධානය යොමු කර නොතිබිණි.

1972 ව්‍යවස්ථාවේ නිර්මාතෘවරුන් සිය ව්‍යවස්ථා රාමුවට කිසිදු ලෙසකින් ඇතුළත් නොවූ තේරුමක් නොමැති දිසා දේශපාලන අධිකාරියක්ද 1978 ව්‍යවස්ථාවේ නිර්මාතෘවරයා ඉන් එහාට යමින් ඉන්දියාවේ බලපෑම මත පළාත් සභා ක්‍රමයක් ව්‍යවස්ථා ගත කරනු ලැබීමටද පියවර ගනු ලැබුණත් එයද අදත් පවතින්නේ කවර බලයක් ඒවාට පැවරිය යුතුද යන විවාදාත්මක මට්ටමෙහිය.

සිය ප්‍රදේශවලට බලය විමධ්‍යගත කෙරෙන දේශපාලන විසඳුමක් උතුරේ දෙමළ ජනතාව ඉල්ලා සිටිති.

එම අර්ථයෙන් ගත් විට අප ලුහුඬින් සාකච්ඡාවට ගත් ශ්‍රී ලංකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා යුගලයත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ඉල්ලා සිටින දේශපාලන සමාජයකට අවශ්‍ය සාධාරණය ඉටු නොකිරීමේ ඵලය තවත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණයක් දෙසට සමාජය තල්ලු කිරීමයි.

ආණ්ඩු ක්‍රම ව්‍යවස්ථා පිළිබද අවධානය යොමු කිරීම ඒ ගැන කතා කිරීම පහසු කරුණක් වුවද සැමට සරිලන සහ සියල්ලන් සෑහීමකට පත් වන ආකාරයේ ව්‍යවස්ථාවක් සම්පාදනය කිරීම දුෂ්කර කාර්යයකි.

උදිත ගුණවර්ධන

උඩකැන්දවල සිරි සරණංකර හිමි අධිරාජ්‍ය විරෝධී සටනේදී සිරභාරයට පත් වීම් කිහිපයක්ම සිදුවිය.

උන්වහන්සේ මෙරට අධිරාජ්‍ය විරෝධී අරගලයටත් ඉන්දියාවේ අධිරාජ්‍ය විරෝධී අරගලයටත් එක සේ දායකත්වය දැක්වූ හිමිනමකි. ලෝක සාමයටත් ජාත්‍යන්තර කොමියුනිස්ට් ව්‍යාපාරයටත් විශිෂ්ට උන්වහන්සේ ඉටු කළහ.

දොස්තර එස්.ඒ. වික්‍රමසිංහ මහතාට උඩකන්දවල සරණංකර හිමි මුල්වරට මුණ ගැසී ඇත්තේ 1929 ඉන්දියාවේ ශාන්ති නිකේතනයේදීය. එකල බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යවාදයට විරුද්ධව ඉන්දියාවේ සිට සටනක් ගෙන ගිය උන්වහන්සේගේ මේ හමුවීම පසුව ලංකාවේදී ශ්‍රී ලංකා කොමියුනිස්ට් පක්ෂය බිහිවීම තරම් මිත්‍රත්වය දැඩි විය. උන්වහන්සේ අනගාරික ධර්මපාල තුමා, රවින්ද්‍රනාත් තාගොර් තුමා, මහත්මා ගාන්ධි, ජවහර්ලාල් නේරු, සුභාෂ් චන්ද්‍ර බෝස් ගෙන් උන්වහන්සේ ලැබූ පන්නරයෙන් ජීවිතය හැඩගස්වා ගත්තේය.

1966 නොවැම්බර් 13 උන්වහන්සේ අපවත් විය. 1902 ජනවාරි 07දින සත්කෝරළයේ හිරියාලයේ උඩකැන්දවල උපන් රංබණ්ඩා ගිහි නම විය. වයස අවුරුදු දෙකේදී මව මිය යන අතර පුංචි අම්මා ඔහුට දැඩි සේ ආදරය දැක්වීය. වයස අවුරුදු 13 පැවිදි බිමට ඇතුළත් විය.

උන්වහන්සේ දොරණාගොඩ සදානන්ද පිරිවෙනේ ශිෂ්‍ය හිමිනමක් ලෙස ඉගෙනුම ලබන කාලයේ පටන් සිංහල ජාතිය පත්‍රයට ලිපි ලිව්වේය. සිංහල ජාතිය පත්‍රයේ ප්‍රධාන කර්තෘ පියදාස සිරිසේන මහතා සමඟ මිත්‍ර විය. වරක් උඩරට රදලයන්ගෙන් සාමාන්‍ය දුප්පත් මිනිසුන්ට ලැබුණු කරදර ගැන ලිපියක් සිංහල ජාතිය පුවත්පතට ලිව්වේය. එකල සිංහල ජාතිය පුවත්පත ලංකාව පුරා ප්‍රසිද්ධම පුවත්පතකි.

එදා බොහෝ දෙනා රැකියා ලබා ගැනීමට ඉගෙනීමේ නිරත වූ අතර සරණංකර හිමිට වුවමනා වූයේ මෙරට පාලනය කළ අධිරාජ්‍යවාදීන්ට මෙන්ම ඔවුන්ගේ ගැත්තන්ව සිටි දේශද්‍රෝහීන්ට විරුද්ධව සටනක් කිරීමට අවබෝධයක් ලබා ගත හැකි මහජනයා අතරට ගොස් ඔවුන් උසි ගැන්වීමට හැකි අධ්‍යාපනයක් ලැබීමටයි.

1921 දිනට පුවත්පතක අනගාරික ධර්මපාල තුමා ලියන ලද ලිපියක් කියවීමෙන් සරණංකර හිමි එමඟින් දඹදිව ධර්ම ප්‍රචාරයට කුඩා ස්වාමීන් වහන්සේලා දසනමක් අවශ්‍ය බව පවසා තිබීම දැක ගත්තේය. පළමු පස් අවුරුදු අධ්‍යාපනය ඉන්දියාවේ ශාන්ති නිකේතනයේ දී දෙන බවත් අනගාරික ධර්මපාලතුමා එහි සඳහන් කර තිබුණි. එය දැක සරණංකර හිමි ඉන්දියාවට ගොස් අධ්‍යාපනය ලැබීමට සිහින දුටුවේය. අනගාරික ධර්මපාලතුමාට ලිපියක් ලියුවේය. අනගාරික ධර්මපාලතුමාගෙන් දින තුනකට පසු පිළිතුරු ලැබිණි. ධර්මපාලතුමා පදිංචිව සිටි කොල්ලුපිටියේ ඇලෝ ඇව්නිවු නිවෙසට පැමිණ හමුවන ලෙස එහි සඳහන්ව තිබුණි. හිමි අනගාරික ධර්මපාලතුමාගේ නිවෙසට ගොස් ඔහු හමු විය. තමාට ලැබුණු ලිපිය අනගාරික ධර්මපාලතුමාට ඉදිරිපත් කළේය. ලියමන බලා සිනහවක් පළ කළ අනගාරික ධර්මපාලතුමා සිංහල ජාතියේ අර ලොකු ලිපි ලියන පුංචි හාමුදුරුවෝ වහන්සේ ඔබදැයි ඇසීය. ඒවා ඔබ නමින් ලියා දෙන්නේ කවුදැයි ඇසීය. ඒවා ලියන්නේ කවුරුවත් නොවෙයි මම මයි යැයි උන්වහන්සේ පිළිතුරු දුනි. අනගාරික ධර්මපාලතුමා හිමිගෙන් වයස හා ගම පන්සල ගුරු හිමියන් ගැන විස්තර ඇසුවේය. හොඳයි තමුන්නාන්සේ දඹදිව එක්ක යන්නම්. නමුත් තව අවුරුදු කිහිපයකින් තව අවුරුදු කිහිපයකට පස්සේ සූදානම් වන්න යැයි උන්වහන්සේට පැවසීය. ඔබ වහන්සේගේ වයස අඩුයි. දැඩි කනගාටුවට පත් හිමි නිහඬ විය. ධර්මපාලතුමා නැවතත් හිමිගෙන් ධම්මපදයෙන් ගාථා කිහිපයක් හා ලංකා ඉතිහාසය ගැන ප්‍රශ්න කිහිපයක් විමසීය. ඒවාට පිලිතුරු දුන් හිමියෝ දුම්රියෙන් පැමිණීමට මුදල් කොහෙන්ද යැයි විමසීය. මුදල් ළඟ තබාගෙන සිටින බව අසා දැනගත් ධර්මපාලතුමා හිමිට ඒ ගැන දොස් පැවරීය.

පැය භාගයක් වැඩි කාලයක් පමණ ධර්මපාලතුමා හිමිට එක එක දේ ගැන දේශනා කළේය. මේ වෙලාවේ පැමිණි එක්තරා මහලු කාන්තාවක් දන් වේලාව පැමිණ ඇතැයි පවසා හිමි ගේ ඇතුළට එක්ක ගෙන යයි. ධර්මපාලතුමා ද උන්වහන්සේට දන් වළඳන ලෙස ඉල්ලීය. ඒ මහලු ස්ත්‍රීය දන් පිළිගන්නන ගමන් ඔබ වහන්සේ පැමිණියේ කුමකටදැයි විමසීය. උන් වහන්සේ එම වියපත් කතට සියලු විස්තර පැවසීය. එවිට වියපත් කාන්තාවට ඔබවහන්සේ දඹදිව යන්න ඔය තරම් කැමැත්තක් දක්වන්නේ මන්දැයි විමසීය. එම ගෙදර වගකිවයුතු තැනැත්තියක් යැයි සිතා හිමි ධර්මපාලතුමාට කියා තමන් වහන්සේගේ ගමන පිළියල කරදෙන මෙන් උන්වහන්සේ ඉල්ලීය. තවත් දන් පිළිගන්වන ගමන් උන්වහන්සේ ඔහු ධර්මපාලතුමාගේ නෑයෙක්දැයි විමසීය. ඔවු මම ධර්මපාලතුමාගේ ළඟම නෑයෙක් යැයි ඇය පැවසීය. මම තමයි එතුමාගේ මව් යැයි ඇය පිළිතුරු දුන්නාය. උන්වහන්සේ මල්ලිකා හේවාවිතාරණ උපාසිකාව ගැන අසා ඇති මුත් කිසිවිටකදී ඇය දැක නැත. ඇය හඳුනා ගැනීමට ලැබීම ගැන උන්වහන්සේ බෙහෙවින්ම සතුටට පත් විය.

පුංචි සරණංකර හිමි සමඟ ධර්මපාලතුමා වෙත ගිය ඇය මේ පුංචි හාමුදුරුවොත් දඹදිව එක්ක යන්නැයි ඉල්ලා සිටියේය. ඔව් අම්මා කියනව නම් පොඩි උන්නාන්සේත් දඹදිව එක්ක යන්නන් යැයි ධර්මපාලතුමා පැවසීය.

ධර්මපාලතුමා හිමිට ශාන්ති නිකේතනයේ වසර 5 ක අධ්‍යාපනයට අවශ්‍ය වියදම් දැරීමට හොනලුලු රටේ ධනවත් කතක් වූ පොස්ටර් මැතිනිය විසින් රුපියල් ලක්ෂයක් අරමුදලක් ධර්මපාලතුමා නමින් බැංකුවේ තැම්පත් කර තිබුණි. හිමි ශාන්ති නිකේතනයේ ඉගෙනගන්නා කාලයේ වියදම් කළේ එම මැතිනියගේ අරමුදලිනි.

1921 මැයි මස ඉන්දියාවට ගිය හිමි ශාන්ති නිකේතනයේ ඉගෙනීම් කටයුතු ආරම්භ කළේය. හොඳට බෙංගාලි භාෂාවද කතා කිරීමට හැකි වන සේ අධ්‍යාපනය ලැබීය. වංග භාෂාවෙන් එතුමා ප්‍රසිද්ධ දේශන පැවැත්වීය. ඉගෙනීමට වඩා උන්වහන්සේ දේශපාලනයට හාජාතික වැඩවලට කාලය යෙදවන්න විය. ඉංග්‍රීසි පාලකයන්ට හිමි ගැන අප්‍රසාදයක් ඇති විය. ශාන්ති නිකේතනයේ ඉගෙන ගන්නා අතරතුර වරින්වර ලංකාවේ පුවත්පත් වලට ලිපි ලිව්වේය. පියදාස සිරිසේන මහතාගේ සිංහල ජාතිය, වික්‍රමආරච්චි මහතාගේ ස්වදේශ මිත්‍රයා පුවත්පත් වල හිමිගේ ලිපි නිතර පල විය. දිනමිණ පුවත්පතේ ඉන්දියානු ලිපිය නමින් ලිපි මාලාවක්ද පල විය. ස්වරාජ්‍ය නමැති පුවත්පතටද සතිපතා ලිපි ලිව්වේය. 1925 වන විට ඉංග්‍රීසි පාලනයට විරුද්ධව ස්වරාජ්‍ය පුවත්පත ඇතුළු පුවත්පත්වලට උන්වහන්සේ ඉන්දියාවේ සිට ලිපි සැපයීය. එකල ඉන්දියාවේ සිටි අධිරාජ්‍ය විරෝධී ත්‍රස්තවාදී නායකයන් හිමි දැන හැඳුනුම්කමක් ඇති කර ගත්තේය. ඉන්දීය ත්‍රස්ත නායකයන් සමඟ සාකච්ඡා කර එවැනි කණ්ඩායමක් ලංකාවේ ඇති කිරීමට අදහස් කර ගෙන සිටියේය. නැඟෙනහිර බෙංගාලයේ දේශප්‍රේමී කණ්ඩායමක් විසින් චිතගොං නුවර අවි ආයුධ ගබඩාවක් අල්ලාගෙන බ්‍රිතාන්‍යයට විරුද්ධව මේ සමයේ උග්‍ර සටනක් ගෙන ගියේය. ඉගෙනුම ලබන මේ ව්‍යාපාරයේ තරුණ ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවන් හිමි සමඟ සමීප ඇසුරක් පැවැත්වීය. චිටගං යනු ඉන්දියාවේ බෞද්ධයන් බහුතරයක් සිටින ‍ප්‍රදේශයකි. හිමි කල්කටාව හරහා 1930දී චිතගොං ප්‍රදේශයට ගොස් එහි දේශප්‍රේමී කැරළි නායකයන් හමුවිය.

 බීනාදාස් ගේ වෙඩි තැබීමෙන්  බෙංගාලි ආණ්ඩුකාර ශ්‍රීමත් ස්ටැන්ලි ජැක්සන් නූලෙන් බේරෙයි.

1931 වන විට සරණංකර හිමි ශාන්ති නිකේතන අධ්‍යාපනය අවසන් කර කල්කටාවේ සිටි කොලිජිය නම් අධ්‍යාපන ආයතනයට ඉගෙනුම සඳහා ඇතුළත් විය.

එහි ජනප්‍රිය චරිතයක් වූ හිමි ශිෂ්‍ය සංගමයේ සභාපති පදවියට සිසුන්ගේ ඡන්දයෙන් පත් විය. මේ කාලයේ ඉන්දියාවේ දේශපාලන තත්ත්වය උණුසුම් වෙමින් පැවතුණි. බෙංගාලයේ ජන නායකයෝ සියල්ල හිර භාරයට ගෙන තිබුණි. අධිරාජ්‍ය විරෝධී සටන ඉහළින්ම තිබු‍ණේ මේ බෙංගාල ප්‍රදේශයේය.

මේ දිනවල විණදාස් නම් තරුණියක විසින් බී.ඒ. උපාධි පිළිගැනීම සඳහා විශ්වවිද්‍යාලයට ගොස් ඒ උපාධි ප්‍රදානෝත්සවයේදී බෙංගාල ආණ්ඩුකාරවරයාට වෙඩි තැබීය. ඇය එහි ගියේ කල්කටාවේ ප්‍රසිද්ධ ක්‍රිස්තියානි විද්‍යාලයක ආචාර්යවරියක සමඟය. උපාධි ප්‍රදානෝත්සවයේදී පිස්තෝලයක් සමඟ ඉදිරියට ගිය ඇය ආණ්ඩුකාරවරයාට වෙඩි කිහිපයක් තැබුවේය.

මේ සිද්ධියේ සැකකරුවකු ‍බවට උඩකැන්දවල සරණංකර හිමි පත් විය. 1932 මාර්තු 23 හිමිගේ නවාතැනට පැමිණ පොලිසිය හිමිගේ කුටිය පරීක්ෂාවට ලක් කළේය. බිත්තිවල ඇති සිදුරුද පරික්ෂා කර බැලීය එහෙත්. ආයුධ කිසිවක් කුටියේ තිබී හමු නොවෙයි. නමුත් සිංහල ලිපි‍ලේඛන ද රැගෙන හිමි ද කැටුව පොලිසිය රැගෙන යයි. එහිදී පොලිසිය විසින් උන්වහන්සේගෙන් වැඩි දුරටත් ප්‍රශ්න කරනු ලැබිය.

මේ සිද්ධිය ගැන සරණංකර හිමි සිය ස්වයං ලිඛිත අපදානය වූ සටනක සටහන් පොතේ 107 හා108 පිටුවල මේසේ සදහන් කරයි. මේ ගැන එම පොතේ පිටු දෙකක් පුරා දීර්ඝ ව සටහන් කර තිබේ.

බෙංගාලි ආණ්ඩුකාර වරයාට වෙඩිතැබිම ගැන බිනා විණාදාස් පිළිබදව මකරන්ඩ් පරන්ජාපේ විසින් රචිත ඇගේ මතක සටහන් වල මෙසේ සදහන් කරයි

“පසුගිය සම්මේලන දිනයේදී සරසවි සෙනෙට් මන්දිරයේදී මම ආණ්ඩුකාරවරයාට වෙඩි තැබූ බව මම පිළිගනිමි. ඒ සඳහා මම සම්පූර්ණයෙන්ම වගකිව යුතුයි. මගේ පරමාර්ථය වූයේ මැරීමයි, මට මැරෙන්නට සිදු වුව හොත්, එය උදාර ලෙස කිරීමට මට අවශ්‍ය විය, මගේ රට එහි අසීමිත ලැජ්ජාවට හා නිමක් නැති දුක් ගැහැටවලට නිරන්තරයෙන් යටත් කර තබා ඇති මෙම ඒකාධිපති පාලන ක්‍රමයට එරෙහිව සටන් කරමි, මර්දනය කරනු ලබන මගේ රට කෙරෙහි මා තුළ ඇති ආදරය නිසා මම ආණ්ඩුකාරවරයාට වෙඩි තැබුවෙමි. මගේ රට වෙනුවෙන් මා උත්සාහ කළේ මගේ ස්වභාවයටත් විශාල ප්‍රචණ්ඩත්වයකි. ”

1947 දී ඇය නිදහස් සටන්කාමියකු වූ ජෝතිෂ් භව්මික් සමඟ විවාහ වූ නමුත් නිදහස ලැබෙන තෙක් ඇගේ ක්‍රියාකාරිත්වය නතර කළේ නැත.

ඇගේ ස්වාමිපුරුෂයාගේ මරණයෙන් පසු ඇය කල්කටාවෙන් පිටත්ව ගියේ රිෂිකේෂ් හි පිහිටි ආරාමයකය. ඉන් පසුව ඇය ගුරු රැකියාවක් කර ඇති බව පැවසේ. ඇගේ අවසන් වසරවලදී පවා රජය නිදහස් සටන්කරුවන් සඳහා දුන් විශ්‍රාම වැටුප භාර ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළාය.

ඇගේ අවසානය විශේෂයෙන් අවාසනාවන්ත විය. ප්‍රවීණ නිදහස් සටන්කාමියෙකු වන මහාචාර්ය සත්‍යවර්තා ගොෂ් ලිපියක ඇගේ දරුණු මරණය ගැන ලියයි.

ඔහු මෙසේ පවසයි. “ඇය සිය ජීවිතය අවසන් කළේ පාර අයිනේය. මළ සිරුර අර්ධ වශයෙන් දිරාපත් විය. එය පසුකර ගිය පිරිස විසින් සොයා ගන්නා ලදී. පොලිසියට දන්වා ඇති අතර ඇගේ අනන්‍යතාව තීරණය කිරීමට ඔවුන්ට මාසයක් ගත විය. ඇයගේ සෑම දෙයක්ම කැප කළේ ස්වාධීන ඉන්දියාවක් වෙනුවෙනි.

නන්දික බැද්දේගම