ඩෙංගු බොහෝවිට වැලඳෙන්නේ ක්‍රියාශීලි සහ සංචරණය කරන තැනැත්තන්ට වීම ද විශේෂත්වයකි. එයට හේතුව මෙම වාහකයින් චලනය වන දේට දෂ්ට කිරීමට වැඩි කැමැත්තක් දැක්වීම ය. වාර්තා වන ඩෙංගු රෝගීන් අතර තරුණ තරුණියන් සහ නිරන්තරයෙන් ක්‍රියාශීලී වන දරුවන් වැඩි වශයෙන් හඳුනාගත හැක්කේ එබැවිනි.

කොවිඩ් -19 ගෝලීය වසංගතයෙන් රටක් ලෙස අපට සිදු වූ බලපෑම බොහෝදුරට අවම කරගත හැකි වූයේ රජය මුල සිටම එම රෝගය වළක්වා ගැනීමට ගත් ක්‍රියාමාර්ග සහ ජනතාව ඒ පිළිබඳව ප්‍රමාණවත් පරිදි දැනුවත් කිරීම හේතු කොටගෙන ය. ඒ අනුව සාර්ථක ලෙස කොවිඩ්-19 පැතිරීම පාලනය කරගත හැකි විය. එහෙත් මෙරට සමස්ත කොවිඩ් -19 ආසාදිතයන් 3284ක සංඛ්‍යාවට සාපේක්ෂව මේ වර්ෂයේ වාර්තා වූ ඩෙංගු රෝගීන් සංඛ්‍යාව 27245ක් ද මී උණ රෝගීන් සංඛ්‍යාව 5632ක් ද වේ. මේ වන විට අප විසින් සම්පූර්ණයෙන් ම පාහේ ඩෙංගු සහ මී උණ අවදානම අමතකකොට කටයුතු කිරීමත් ඒ පිළිබඳ පවත්වාගත යුතු අවදානය නොදැනුවත්ව ම අපෙන් ගිලිහී යෑමත් මේ සඳහා බලපෑ ප්‍රබල හේතුවකි.

ඩෙංගු, වයිරස රෝගයක් වන අතර එහි වාහකයන් වන්නේ ඊඩීස් ඊජිප්ටයි සහ ඊඩීස් ඇල්බොපික්ටස් මදුරුවන් ය. ඊඩීස් ඊජිප්ටයි මදුරු විශේෂය නගර ආශ්‍රිත ව බහුලව හඳුනාගත හැකි අතර ඇල්බොපික්ටස් හඳුනාගෙන ඇත්තේ ග්‍රාමීය ප්‍රභේදයක් ලෙසිනි. මේ අතරින් වැඩි අවදානමක් ඇත්තේ වෛරසය පතුරවාලීමේ වැඩි හැකියාවක් පවතින ඊඩීස් ඊජිප්ටයි විශේෂයෙන් ය. මේ මදුරුවා මගින් නගරාශ්‍රිතව බෝවන ඩෙංගු රෝගය රක්තපාත තත්ත්වය දක්වා උත්සන්න වීමට ද ඇත්තේ වැඩි අවදානමක් බව පරීක්ෂණ මඟින් හෙළි වී තිබේ. ඒ අනුව නගරාශ්‍රිත ව වාර්තා වන ඩෙංගු රෝගීන් වැඩි අවදානම් කණ්ඩායමක් ලෙස හඳුනාගත යුතු ය.

ඩෙංගු බොහෝවිට වැලඳෙන්නේ ක්‍රියාශීලි සහ සංචරණය කරන තැනැත්තන්ට වීම ද විශේෂත්වයකි. එයට හේතුව මෙම වාහකයින් චලනය වන දේට දෂ්ට කිරීමට වැඩි කැමැත්තක් දැක්වීම ය. වාර්තා වන ඩෙංගු රෝගීන් අතර තරුණ තරුණියන් සහ නිරන්තරයෙන් ක්‍රියාශීලී වන දරුවන් වැඩි වශයෙන් හඳුනාගත හැක්කේ එබැවිනි. සමකාසන්න රටවල බහුල වශයෙන් ව්‍යාප්ත වන ඩෙංගු රෝගයේ පැතිර යෑමට බලපාන ප්‍රබල කාරණාවක් ලෙස සැලසුම් නොකරන ලද නාගරීකරණය පෙන්වා දිය හැකි ය.

තද උණ, තදබල කෑම අරුචිය, හිසරදය, අධික ලෙස ඇඟපත රිදීම, බඩේ කැක්කුම ඩෙංගු රෝගයේ ලක්ෂණ ලෙස දැක්විය හැක. උණ වැලඳුණු පළමු දිනයේ ම වෛද්‍යවරයකු වෙත යොමු වීම මෙන් ම NS 1 පරීක්ෂණය සහ සම්පූර්ණ රුධිර පරික්ෂාවක් මුල් අවස්ථාවේ ම සිදු කරගැනීම වඩා වැදගත් වේ. NS 1 පරීක්ෂණය Positive නම් මුල සිට ම ඩෙංගු රෝගියෙකු ලෙස සලකා ප්‍රතිකාර ආරම්භ කළ හැකි ය. එහෙත් NS 1 පරීක්ෂණය Negative වූ පමණින් රෝගියාට ඩෙංගු වැළඳී නැති බවක් 100%ක් ම තහවුරු කළ නොහැක. පරීක්ෂණය Negative වුවද ඩෙංගු රෝග ලක්ෂණ පවතී නම් ඩෙංගු රෝගීන්ට ලබාදෙන ප්‍රතිකාර ම ලබාදීම සුදුසු වේ. ඩෙංගු රෝගයේදී රුධිර පට්ටිකා මට්ටම පහත වැටීම සලකා බැලෙන්නේ රෝගී තත්ත්වය කියාපෑමට ඇති දර්ශකයක් ලෙසිනි. රුධිර පට්ටිකා වැඩි කරගැනීමට ආයුර්වේද හෝ හෙළ ඔසු ලබාගැනීමෙන් ශරීරයට සිදුව ඇති හානිය අවම වී ඩෙංගු සුව වන්නේ නැත. ඇතැම් පිරිස් නොදැනුවත්කම හේතුවෙන් ඩෙංගු රෝගයේදී බටහිර ප්‍රතිකාරවලට යොමු වනු වෙනුවට රුධිර පට්ටිකා වැඩි කරගැනීමට සිංහල බෙහෙත් ලබාගැනීම තුළ ජීවිතය අවදානමේ හෙළූ අවස්ථා ද කොතෙකුත් වාර්තා වී තිබේ. එහෙයින් ඩෙංගු රෝගය බවට සැක සහිත රෝග ලක්ෂණ පහළ වන විට ගත යුතු හොඳම පියවර වන්නේ වෛද්‍යවරයෙකු වෙත යොමු වීම ය.

ඩෙංගු රෝගය වෙනුවෙන් තවමත් නිශ්චිත ඖෂධයක් හෝ ප්‍රතිශක්තිකරණ එන්නතක් සොයාගෙන නැත. එබැවින් මෙහිදී සිදු කෙරෙන්නේ හඳුනාගන්නා රෝගීන් මනාකොට කළමනාකරණය කිරීම ය. රෝගීන්, පරීක්ෂණ මඟින් හැකි ඉක්මනින් හඳුනාගෙන ඊට අදාළව නිවැරදි ක්‍රමවේද භාවිතයෙන් ප්‍රතිකාර ලබාදීම සිදු කෙරේ. ඩෙංගු සම්බන්ධයෙන් ලෝකයේ කොතැනත් දැනට අනුගමනය කෙරෙන පිළිවෙත එයයි. මේ වෙනුවෙන් රෝගය මුල් අවස්ථාවේදි ම හඳුනාගැනීම ඉතාම වැදගත් වේ. ඩෙංගු මාරාන්තික රෝගයක් බැවින් බොහෝ විට ඩෙංගු රෝගීන් අපේක්ෂා කරනුයේ රෝහල්ගත වූ පසු විවිධ ඖෂධ වර්ග බොහොමයක් රෝහලෙන් ලබාදෙනු ඇති බවයි. එහෙත් මෙහිදී ප්‍රධාන වශයෙන් ඩෙංගු රෝගීන්ට ලබා දෙන්නේ උණ පාලනය කිරීමට පැරසිටමෝල් සහ ශරීරයේ දියර තත්ත්වය අවශ්‍ය ප්‍රමාණයෙන් පවත්වාගෙන යෑමට සේලයින් ය. පොදු ජනතාව ඒ පිළිබඳ නොදැන සිටීමෙන් රෝහලෙන් රෝගයට අවශ්‍ය ඖෂධ නියාමාකාරයෙන් ලබා නොදෙන බව සිතා බොහෝකොට කලබලයට පත් වේ.

ඩෙංගු රෝගයට නිශ්චිත ප්‍රතිකාරයක් නොමැති බැවින් වැදගත් ම කාරණය වන්නේ ඩෙංගුවලින් වැළකී සිටීම ය. මෙහිදී අපේ එදිනෙදා චර්යාවන් මනා හික්මීමකට නතු කරගත යුතු ය. වතුර රැඳෙන අන්දමින් ප්ලාස්ටික්, පොලිතින් වීදුරු කැබලි, පොල්කටු වැනි දෑ අපරික්ෂාකාරී ව පරිසරයට එක් කිරීම, පාරවල් සහ හිස් ඉඩම්වලට කුණු දැමීම වැනි නොහික්මුණු ගති පැවතුම් ඩෙංගු මාරයාට අත වැනීමක් විය හැක. සතියකට වරක් හෝ නිවෙසේ සාමාජිකයින් එක්ව ගෙවත්තේ මදුරුවන් බෝවිය හැකි ස්ථාන විනාශ කිරීම මඟ නොහැර සිදු කළ යුත්තකි. ඩෙංගු වාහකයින් වන මදුරු විශේෂ බෝවන්නේ ගෙවතු ආශ්‍රිත ව වතුර රැඳෙන තැන්වල ය. එසේ ම නගරාශ්‍රිත ව බොහෝ ඉදිකිරීම් බිම්වල ද ඩෙංගු මදුරුවන් බෝවීමේ අවදානමක් දැකිය හැකිය. කෙසේ වෙතත් මේ දිනවල කඩින් කඩ වැසි ඇතිවීමත් සමඟ ඩෙංගු අවදානම තව තවත් වැඩි වෙමින් පැවතීම මතකයේ තබා ගත යුතු කරුණකි. එබැවින් නිවෙස් මෙන් ම පාසල්, වැඩබිම්, කාර්යාල ආශ්‍රිත ව ද ඩෙංගු මර්දන වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කළ යුතු ය. මදුරු විකර්ෂක භාවිතය ද වඩා වැදගත් වේ.

NS 1 පරීක්ෂණය සහ සම්පූර්ණ ලේ පරීක්ෂණයක් මගින් ඩෙංගු රෝගය හඳුනා ගත හැකි අතර එම පරීක්ෂ මඟින් ඩෙංගු වැලඳී ඇති බවට ඔප්පු වන සියලුම රෝගීන් රෝහල්ගත නොකෙරේ. එය එසේ සිදු කළ යතු ද නැත. මෙහිදී අප සිදු කරනුයේ රෝගියා ලබා ගන්නා දියර ප්‍රමාණය නිවැරදිව කළමනාකරණය කිරීම ය. සාමාන්‍යයෙන් කිලෝ 50- 60ක් වන වැඩිහිටියෙකුට පැයකට මිලි ලීටර් 50ක් දියර ජාති ලබාදිය යුතු ය. මේ දිනවල පැතිර යෑමේ වැඩි අවදානමක් ඇති මී උණ පසුගිය කොවිඩ් වසංගත සමයේ ද වැඩි පැතිරයෑමක් පෙන්නුම් කළේ ඇඳිරි නීතිය හේතුවෙන් නිවෙස්වලට ම වී සිටි පුද්ගලයින් වතුපිටිවල පිරිසිදු කටයුතුවල, වගා කටයුතුවල නියැළීමත් වෙනදාට වැඩියෙන් හේනට කුඹුරට බැසීමත් සමඟ ය.

මී උණ, පතල් උණ, වෙල් උණ, මඩ උණ වැනි විවිධ නම්වලින් හැඳින්වෙන ලෙප්ටොස්පයිරෝසියාව (Leptospirosis) බැක්ටීරියාවක් මගීන් බෝවන රෝගයක් වන අතර එම බැක්ටීරියාව මීයන්, ගවයන්, ඌරන්ගෙන් වැනි ඇතැම් සතුන් පිට කරන මූත්‍ර සමඟින් බාහිර පරිසරයට එක් වේ.

විශේෂයෙන් ම කුඹුරුවල ඇති දියකඩිති සහ ජලය රැඳුණු තැන්වල මෙම බැක්ටීරියාව රැඳී තිබේ. ශරීරයේ කැපීම්, සීරීම්, ඇසට නොපෙනෙන තරමේ සියුම් තුවාල සහිත ව කුඹුරුවල වැඩ කරන විටත්, කුඹුරුවල ඇති ගලා නොයන දිය කඩිතිවල නෑමේදී ඇස්වල ඇති සියුම් පටක තුළිනුත් මී මූත්‍ර මිශ්‍ර ජලය බීමට ගැනීමෙන් හෝ එම ජලයෙන් කට සේදීමෙන් මුඛය තුළ ඇති තුනී සම හරහාත් මෙම බැක්ටීරියාව ශරීරගත වේ.

මෙම රෝගය වැලඳීමෙන් උණ, මස් පිඩුවල තදබල වේදනාව, ඇස් තද රතුපැහැයට හැරීම වැනි ප්‍රධාන රෝග ලක්ෂණ සමග වමනය හිසරදය, අප්‍රාණික බව, මූත්‍ර තද කහ පැහැවීම, මුත්‍රා සමග ලේ පිටවීම, මූත්‍ර පිටවීම අඩුවීම වැනි රෝග ලක්ෂණ ද පැවතිය හැකි අතර කලාතුරකින් ඇතැම් රෝගීන් රෝග ලක්ෂණ නෙපෙන්වා ද සිටිය හැකිය.

නිසි කලට අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා නොගැනීමෙන් වකුගඩු , හෘදය, මොළය වැනි අවයවවලට විවිධ බලපෑම් ඇති කරමින් මෙම රෝගය මාරාන්තික වීමේ ඉඩකඩ පවතී. මෙහිදී විශේෂයෙන්ම සඳහන් කළ යුත්තේ මී උණ රෝගියකුගෙන් තවත් රෝගියකුට බෝ නොවන බව යි.

ඉහත සඳහන් රෝග ලක්ෂණ ඇතොත් වෛද්‍යවරයකු හමු විය යුතු අතර මසක් තුළ තමන් නිරත වූ මී උණ අවදානමක් ඇති කරන ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳව වෛද්‍යවරයා දැනුවත් කිරීම ද අනිවාර්යයෙන් ම සිදු කළ යුත්තකි.

මෙම රෝගයෙන් වැළකී සිටිමට නම් කුඹුරුවලට සහ ජලය රැඳුණු තැන්වලට අනවශ්‍ය ලෙස බැසීමෙන්, නෑමෙන් අත්පා සේදීමෙන් වැළකී සිටීමත් නෑමට බීමට ජලය ලබාගන්නා අනාරක්ෂිත ළිං සතුන්ගේ මල මූත්‍ර මිශ්‍ර ජලයෙන් අපිරිසුදු වීම වළක්වා ගැනීම සඳහා ළිං බැම්මකින් ආරක්ෂා කිරීමත් මෙන් ම කුඹුරු අවට පරිසරය පිරිසුදුව තබා ගැනීම, වගාබිම් සැකසීමේදී අත් පා ආවරණ පැලඳීම, ජලය රැඳුණු ස්ථානවල ජලය බැසයෑමට සැලැස්වීම වැනි ආරක්ෂිත ක්‍රියාමාර්ග අනුගමනය කළ යුතු ය.

මෙහිදී මීයන් මර්දනය සඳහා ද මී නාශක, මී උගුල් තැබීම, මී ගුල් විනාශ කිරීම, කබරගොයින්, තලගොයි, බකමූණන්, සර්පයන් වැනි මීයන් ආහාරයට ගන්නා සතුන් විනාශ කිරීමෙන් වැළකීම, මීයන් විනාශ කිරීම සඳහා කෙම්ක්‍රම භාවිතය වැනි ක්‍රමවේද අනුගමනය කළ හැකි ය.

මී උණ බෝකරන්නේ බැක්ටීරියාවක් බැවින් ඒ සඳහා ප්‍රතිජීවක ඖෂධ ඇත. නිසි කලට නිසි ප්‍රතිකාර ගැනීමෙන් රෝගය සම්පූර්ණයෙන් ම සුව කළ හැකිය. බොහෝවිට මී උණ රෝගීන් වාර්තා වන්නේ වගා කන්න ආරම්භ වීමත් සමඟ ය. කුඹුරු, කීරකොටු, කොහිලකොටු, වැඩබිම්, සත්ත්ව ගොවිපළ, පතල්වල වැඩ කරන පිරිස්, ගංගාවල වැලි ගොඩදමන කණ්ඩායම්, පශු වෛද්‍යවරුන්, සතුන් මරණ ස්ථානවල සිටින පිරිස් වැඩි අවදානම් කාණ්ඩ ලෙස හඳුනාගත හැකි අතර කානු සුද්ද කරන්නන්, ජල ක්‍රිඩා කරන්නන් ද මී උණ වැලඳී වාර්තා වී තිබේ.

මී උණ සහ ඩෙංගු ගර්භණී මව්වරුන්ට වැලඳුණු විට ඉක්මනින් ප්‍රතිකාර කළ යුත්තේ ඔවුන්ට මෙමඟින් ඇති වන ජීවිතාවදානම වැඩි බැවිනි. විශේෂයෙන් මී උණ රෝගය කුස තුළ සිටින දරුවාට ද බලපෑ හැකි ය. මෙම රෝග දෙක ම මාරන්තික එහෙත් මුල් අවස්ථාවේ දීම හඳුනාගැනීම තුළ බටහිර වෙදකමින් සුව කළ හැකිය.

මෙයාකාරයෙන් බලන විට ඩෙංගු සහ මී උණ යන රෝගයන් අද වන විට මෙරට තුළ කොවිඩ් අවදානම පරදා ඉදිරියට පැමිණ තිබේ. එහෙත් අවධානය තවමත් රඳවා ඇත්තේ කොව්ඩ් මත ම ය. මී උණ සහ ඩෙංගු පිළිබඳ අවධානය අප අතරින් ගිලිහී යෑම ඉදිරියේදී තව දුරටත් එම රෝගවලින් මරණයට පත් වන සංඛ්‍යාව වැඩි වීමට බලපෑ හැකි බව සිහිපත් කරනු කැමැත්තෙමි.

කොවිඩ් -19 මෙන් ම ඩෙංගු සහ මී උණ ද මාරාන්තික වන්නේ මුල සිටම හඳුනාගෙන නිවැරදි ප්‍රතිකාර ලබා නොදුනහොත්ය. එබැවින් ජීවිතය රැකගැනීමේ අවස්ථාව තිබියදීම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු නොවී, නිවෙසේ රැඳී සිටීමේ අවදානම කිසිවකුත් කිසිසේත් ම නොගත යුතුය. විශේෂයෙන් ම ඩෙංගු සම්බන්ධයෙන් දේශීය වෙදකමට යොමු නොවිය යුතු බවත් සිහිපත් කරනු කැමැත්තෙමි. රෝගියා මුල් අවස්ථාවේ ම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු වීමෙන් මෙකී රෝග බටහිර වෙදකම තුළ සුව කළ හැකි බව ඔප්පු වී තිබේ. එබැවින් සංකූලතා ඇති වන තුරු ම නිවෙසේ රැඳී සිටිමින් ජීවිතය අවදානමේ දැමිය යුතු නැත.

කාංචනා සිරිවර්ධන

සැණකෙළි සිරි ඉතිරී පැතිරේ. හාත්පස සොම්නසින් ඇලළී ගිය එකම මිනිස් කැලකි. මේ ජන රාශිය ජාති, කුල, මල භේද තකා වෙන් කළ නොහැකිය. ඒ එකම ශ්‍රී ලාංකේයයෝය. එකම සාහිත්‍ය ප්‍රේමීහුය. ආදරණීයම මිනිසුන්ය.

කොළඹ අන්තර්ජාතික පොත් ප්‍රදර්ශනය පැවැත්වෙන BMICH පරිශ්‍රයට දිනකට එක්රොක් වන ලක්ෂයකට ආසන්න මහජනයා කියාපාන්නේ, ඒ ජීවන යථාර්ථයම නොවේ ද? කළු වලාබර අහසවත්, ඇතැමුන් තවමත් සමාජ මාධ්‍ය ඔස්සේ මවාපානා අනියත බියටවත් අසු නොවී, ශ්‍රී ලාංකේය සාහිත්‍ය වසන්තයට සපැමිණෙන්නැයි මෙහි සංවිධායකයන ජනයාට දැනුම් දෙන්නේ, අතිශය වගකීම් සහගතවය.

අඩියට දෙකට BMICH දෙසට පියනඟන දෙනෝදාහක් මැද, එහි දොරටුව අද්දරදී, එහි පැමිණි අමුත්තෙක් අ‍පේ වේගය අඩාළ කළේය. හුඟ දෙනකුට ඔහු එතරම් විශේෂ අයකු නොවන්නට පුළුවන. එහෙත්, පියකු වන ඔහු, බඩවියත රැක ගන්නට කරනා ජීවන අරගලය ලෙහෙසි පහසු නැත. මේ එහි වගතුගය.

මහජනයා එක්රොක් වන තැනක මඟ අයිනටවී අත් පත්‍රිකා බෙදා දෙන්නට, එම්.එස්.එම්. ඉර්ෂාඩ් පාණදුර සිට කොළඹට පැමිණීම පුරුද්දක් කරගෙන සිටියි.

‘‘මං අවුරුදු 4ක් තිස්සේ ‘හෑන්ඩ් බිල්’ බෙදනවා. හැම වතාවේදීම ‍පොත් ප්‍රදර්ශනය දවස්වලට BMICH එනවා. දරු දෙන්නාත් එක්ක ජීවත් වෙන්න සෑහෙන ආදායමක් මෙයින් ලබා ගන්නවා. මෙහෙම වැඩක් නොලැබුණු දවසට, වෙන කුලී වැඩක් හොයාගෙන යනවා...‘’

සිනහමුසු මුහුණින් දෝතින්ම උසුලාගත් හෑන්ඩ් බිල් එකිනෙක බෙදනා තවත් ඉර්ෂාඩ්ලා කොතරම් නම් අප අතරම ඇත් ද?

එසේම, දස ලක්ෂ ගණනක් පොත්පත් එකට එකම තැනකට ගෙනා මේ මහා සාහිත්‍ය මංගල්‍යය නිසා, තවත් කොතෙක් නම් මිනිසුන්ට ඍජුව සේම වක්‍රව ජීවිකාව සැලසී ඇත් ද? සැබැවින්ම මෙවර පොත් ප්‍රදර්ශනය සංවිධානය කිරීම අභියෝගයක් වුණි ද? ඊට උත්තර බැන්දේ පොත් ප්‍රකාශකයන්ගේ සංගමයේ කිහිප දෙනෙකි.

එයින් මුලින්ම අප හමුවන්නේ සමන්ත ඉන්දීවර මහතාය. ඔහු ශ්‍රී ලංකා පොත් ප්‍රකාශකයන්ගේ සංගමයේ ප්‍රධාන ලේකම්වරයාය.

‘මුළු පවුලම එකට, එකම සාහිත්‍ය වසන්තයක සිරි විඳින්නට කොළඹ අන්තර්ජාතික පොත් ප්‍රදර්ශනයට පැමිණීම දැන් හුඟ දෙනකුගේ පුරුද්දක්. පසුගිය වසංගත රෝග අවදානම් කාල සීමාව නිසා නිවෙසටම කොටු වී සිටි සාහිත්‍ය ලෝලීන් වෙනුවෙන්, විශිෂ්ට මට්ටමින් අප මේ කටයුත්ත කරනවා. නිරෝධායන සෞඛ්‍ය නීතිරීති අනුගමනය කරමින්, ඒ හා බැඳුණු සියලු පහසුකම් සපයමින්, මේ කාර්යයේ නිරත වෙනවා.

මුළුමනින්ම අපගේ ඇල්ම බැල්ම යටතේ පවතින පොත් ප්‍රදර්ශන පරිශ්‍රයට පැමිණීමට කිසිවකුත් චකිතයක් ඇති කර ගත යුතු නැහැ. දිනපතා පැය 12ක් පුරා මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්ෂකවරු රැසක් වගේම, ස්වේච්ඡා සේවක සේවිකාවන් 200කට වැඩි ගණනක් ඒ උසස් ගුණාත්මක සෞඛ්‍ය පුරුදු ක්‍රියාවට නැංවීමේ යෙදී සිටිනවා.

සෞඛ්‍ය උපදෙස් මත ළමයින් වෙනුවෙන් ක්‍රීඩා පහසුකම් සපයා නැතත්, ඒ අඩුව අකාමකා දමන්නට විනෝදාත්මක අධ්‍යාපනික ක්‍රියාකාරකම් රැසක්, මෙහි නව ආරකින් පැවැත්වෙනවා. පෙර වතාවලදී වගේ වැඩිහිටියන් උදෙසා, කිසිම අඩුවකින් තොරව, වෙනම වි‍ශේෂාංග පවතිනවා. ඒ නිසා, නොබියව ප්‍රදර්ශනය නරඹන්න එන්න කියලා අප හැමෝටම ආරාධනා කරනවා.

ඔහු එසේ පවසද්දී, එම සංගමයේ සාමාජිකත්වය දරනා අතුල ජයකොඩි මහතා දැක් වූ අදහස් මෙසේය.

‘ඉතා කෙටි කාලයක් තුළ අපට මෙවර ප්‍රදර්ශනය සංවිධානය කිරීමට සිදු වුණා. සෞඛ්‍ය අංශවලින් ඒ අවසරය ලද විගස අප එකට එක්වෙලා, අද දක්නට ලැබෙන උසස් තත්ත්වයට මෙය ගෙන ඒමට අප කැප වුණා.

කලින් අවුරුදුවලට වඩා ඉතා සුළු අඩුවක් ප්‍රදර්ශකයන්ගේ පැවැතියත්, එය කොහොමටවත් පාඨකයාට තදින් දැනෙන්නේ නැහැ. අනෙක මේ වතාවේ අප පොත් ප්‍රකාශකයන්ට උපරිම සහන සපයාදී තියෙනවා. කලින්ට වඩා 20%ක් අඩුවෙන් වෙළෙඳ කුටි සපයා දීම ඉන් එක් සහනයක්. ඒ කටයුතුවලදී BMICH කළමනාකාරිත්වය වගේම, අපට සේවා සපයන විවිධ ආයතනවලින් නොමඳ සහාය ලැබුණා. ඔවුන් හැමෝටමත්, ‘කොවිඩ් 19’ වසංගතයෙන් රට බේරා ගැනීමට කැපවූ රජයටත් අප කෘතවේදිත්වය පළ කිරීමට මෙය අවස්ථාවක් කර ගන්න කැමැතියි...’

දිනේෂ් කුලතුංග මහතා ද පොත් ප්‍රකාශකයන්ගේ සංගමයට හෝ සාහිත්‍යකාමින්ට අමුත්තෙක් නොවේ. ‘නෙප්චූන් ප්‍රකාශන’ පිළිබඳ සඳහන් කළ සැණින් කාටත් නිතැතින්ම ඔහු සිහිවේ. හෙතෙම අද අපට වග කියන්නේ, මේ උ‍ෙලළේ විධිමත්භාවය පිළිබඳය.

“දිනපතාම මධ්‍යහ්නයේදී සංවිධායකවරු වශයෙන් අප අනෙක් සෑම පාර්ශ්වයක් සමඟම සාකච්ඡා කරනවා. ඒ අනුව අඩුපාඩු අවම කිරීමට ගත හැකි සියලු පියවර ගන්නවා. ශබ්ද විකාශන යන්ත්‍ර උපකාර කරගෙන, ඉතා සුළු වේලාවක් තුළ අප පාඨක ප්‍රජාව දැනුවත් කිරීමේ යෙදී සිටිනවා. තෙරපීමකින් තොරව, නිරෝධායන නීති රැක ගනිමින් හැසිරීමට නිතර අප මඟ පෙන්වනවා. ඊට ආරක්ෂක අංශ ඇතුළු පාර්ශ්ව රැසක්ම අප සමඟ අත්වැල් බැඳගෙන සිටිනවා. කඩදාසි මිල ඉහළයි. ඒ මත පැන වූ විවිධ බදු තවමත් කඩදාසියේ බර වැඩි කරලා තියෙන්නේ. ඒ නිසා, මැදි හා කුඩා පරිමාණ මුද්‍රණකරුවන්ට ඉතා අපහසුයි. තීරු බදු ඉවත් කෙරුණත් අනෙක් බදු තවමත් අප පිට පැවරී තියෙනවා.

ඒත්, පොත් ආනයනය කරන විට ඒ සියලු බදුවලින් නිදහස්. ආනයනයට එතරම් සහන සලසා තියෙන්නේ, ජාත්‍යන්තර නීතිරීති අනුවයි. ඒත්, දේශීය මුද්‍රණකරුවන් වන අපට, ඒ සහන අහිමියි. ඒ සඳහා වන යෝජනා, අප බලධාරින්ට ඉදිරිපත් කළා. වැඩි කලක් නොගොස් ඒවාට සතුටුදායක පිළිතුරු ලැබෙයි කියලා අප බලාපොරොත්තු වෙනවා.

දේශීය වශයෙන්ම නෙවෙයි. විදේශීය වශයෙනුත් විශේෂයෙන් ළමා සාහිත්‍යයටම වෙන්වූ සාහිත්‍ය උළෙල පැවැත්වෙනවා. ‘ෂැංහයි’ උ‍ෙලළ ඊට නිදසුනක්. ‘මොස්කව්’ ළමා සාහිත්‍ය උ‍ෙලළත් ඒ අතින් ඉහළ ප්‍රසිද්ධියක් උසුලනවා. ලබන වසරේදී එයත් පැවැත්වීමට නියමිතයි. ශ්‍රී ලංකාව නියෝජනය කරමින් අප ඊට එක්වන්නට සූදානමින් සිටිනවා...’‘

පොත් ප්‍රදර්ශන භූමියේ ප්‍රධාන ශාලාවේ දොරටුව අසලදීම අපට පොත් ප්‍රකාශකයන්ගේ සංගමයේ කාර්යාලය දැක ගත හැකියි. අදහස්, යෝජනා මෙන්ම චෝදනා සහ පැමිණිලි ද එකම ළෙන්ගතුකමකින් බාර ගැනීමට සූදානමින් සිටින වගයි ඔවුන් අපට වැඩිදුරටත් පැවසුවේ. වෙළෙඳ කුටියෙන් කුටියට පියමනින විට ඒ ඒ සෑම කුටියකම කිහිප දෙනකු උකුසු ඇසින් බලා සිටිනු පෙනේ. ඒ ඇතැමුන් පොත් සොරකමට පෙලඹීම හේතුවෙනි. එලෙස රැකවල් ලා සිටීම, අද වනවිට අත්‍යවශ්‍යවී ඇතැයි, තරුණයකු වන මලින්ත ජයසංඛ අපට පැවසුවේය. පොත් ප්‍රකාශකයන්ගේ සහ අලෙවිකරුවන්ගේ අදහස් දැන හඳුනාගත් අපි, ලේඛකයන් කිහිප දෙනකුගේ සිත් කියවීමට වෑයම් කළෙමු. හා පුරා කියා අප නවතින්නේ යෞවන යෞවනියන්ගේ ආදරණීය නවකතාකරුවකු වන එඩ්වඩ් මල්ලවආරච්චි ළඟය.

‘අදටත් අවුරුදු 50කට කලින් එළිදැක්වූ මගේ මුල්ම නවකතාව, එදා වගේම අදත් ජනප්‍රියයි. ඒ, කලාතුරකින් ලේඛකයකුට ලැබෙන අවස්ථාවක්.

මේ වතාවේ මං අලුත් නවකතා 5ක් එළිදක්වා තියෙනවා. අදිකාරම් වලව්ව, භූපති, කිරි සයුර සහ තවත් කෙනෙක් විදියට ඒවා නම් ලැබුවා. පහුගිය ඇඳිරි නීති කාල සීමාවේදී මං පුවත්පත්වලට රචනා කරන නවකතා, දියුණු කර ගැනීමේ යෙදුණා.

මේ වනවිට අප පසුපසින් පැමිණෙන අපේ ආභාසය ලද පරපුරක් නවකතාකරණයේ යෙදෙනවා. ඔවුන්ට ගුරුහරුකම් දීමට හැකි වීම මට සතුටක්. කොයිතරම් කරදර, බාධක පැමිණියත්, මෙරට මිනිසුන් සාහිත්‍ය ඇසුරු කිරීමට දක්වන ලැදියාව මා ඉතා අගය කරනවා. ඒ අය මා කෙරේ තැබූ විශ්වාසය නිසා, ගැටලුකාරි පසුගිය වසංගත කාල සීමාවේදී පවා මට නොසැලී සිටින්නට පුළුවන් වුණා. ’

ජ්‍යෙෂ්ඨ මාධ්‍යවේදියකු; ප්‍රවීණ ගත්කතුවරයෙක් සේම, ප්‍රවීණ නිවේදකයකු ද වන සමන් ආතාවුදහෙට්ටි මහතාගෙන් අපි මීළඟට අදහස් විමසුවෙමු.

‘මහජනයා වෙනුවෙන් විවිධ සංස්කෘතික උත්සව පැවැත්වීම, රටකට ඉතා වැදගත්. සමාජයේ උන්නතියට එය හුඟක් දුරට බලපානවා.

මිනිස්සු පසුගිය මාස කිහිපය තිස්සේ දේශපාලන රැස්වීම්, පොදු කටයුතු ආදියට නිරෝධායන නීති රීතිවලට යටත්ව සහභාගි වුණා. මං චාරිකා සටහන් කෘතියක් මේ වර්ෂයේ පළ නොකළත්, පාඨකයන්ගෙන් ‘වසාවාසි’, ‘වසන්ත කුණාටුව’ ආදි කෘතිවලට හොඳ ප්‍රතිචාර හිමි වුණා...’

පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ගෙවිඳු කුමාරතුංග මහතා සාහිත්‍ය ලොවට ද අමුත්තෙක් නොවේ. විසිදුනු ප්‍රකාශන ආයතනයේ නිර්මාතෘවරයා වශයෙන් හෙතෙම ප්‍රකටය. අතිශය කාර්යබහුල වුවද, අපට කෙටි අදහසක් දැක්වීමට ඒ මහතා අමතක කළේ නැත.

‘පොත් ප්‍රකාශකයෙක් විදියට මට යමක් කියන්න පුළුවනි. ඒ කොළඹ අන්තර්ජාතික පොත් ප්‍රදර්ශනය මේ වතාවේ පවත්වන්නට ලැබීම රටේ හැමෝගෙම විශාල ජයග්‍රහණයක් වන වගයි. ඒ වගේම, ඉතා කෙටි කාලයක් තුළදී මෙහි සංවිධාන කටයුතු ඉටු කිරීමට කළ කැපවීමට මං සංවිධායකවරුන්ට ස්තූතිය පළ කරනවා...’

බාහිර කථිකාචාර්යවරයෙක් මෙන්ම, පුස්තකාලයාධිපතිවරයකු පමණක් නොව, ප්‍රවීණ පරිවර්තකයකු ද වන උදිත අලහකෝන් හමු වී, ශාස්ත්‍රීය කතා බහක යෙදීමට ද පාඨකයන් අමතක නොකරති. දැන් ඒ අවස්ථාව උදා වී තිබෙන්නේ දිනමිණ වෙනුවෙන් අපටයි.

‘තේමා කීපයකට සීමා වූ පොත් වෙනුවෙන් අප ජනප්‍රිය වී සිටිනවා. සිනමාව පිළිබඳ 50කට වඩා වැඩි විවිධ කෘති අපේ පොත් කුටිය තුළ තිබෙනවා. අපේ කුටිය හරහා, සමාජ විද්‍යාඥයන්ගේ සංගමයේ අලුත් කෘති, අප පාඨකයන් වෙත ගෙන එනවා.

බහු චරිත ධාරියකු වශයෙන් අප හමු වන උදිත අලහකෝන්, ඇතැමුන් නඟන මැසිවිල්ලක් පිළිබඳ අප කළ විමසීමට මෙසේ පිළිතුරු සැපයීය.

‘ලියන්න - කියවන්න වෙලාවක් නැහැ කියලා සමහරු කියනවා. ඒත්, ජීවිතේ සරල කර ගත්තහම ඒක අපහසු නැහැ. පොත්පත්වලට අමතරව දුර්ලභ සිනමාපට, ඩී.වී.ඩී. තාක්ෂණයෙන් ලබා ගැනීමට අප වෙත පැමිණෙන්නන් බොහෝයි. අලෙවි වාර්තා තැබූ පොත් අප ළඟ නැතත්, ඉහළ රසවින්දනයක් දෙන අනගි ශාස්ත්‍රීය කෘති පාඨකයාට තිළිණ කිරීමයි අපේ පරමාර්ථය. එතැනදී අප ලාභය මුල් තැනලා සලකන්නේ නෑ...’

මේ සියල්ල පාඨක ප්‍රජාව උදෙසාය. එතරම්ම වැදගත් ඒ අයගේ අදහසින් ඔප නොවැටුණහොත්, එය අද අපගේ කතාබහට අඩුවක්ම වනු ඇත.

ඒ අඩුව පුරවාලමින් මුලින්ම අපට අදහස් දැක් වූයේ සිනමාකරුවෙකි. සමාජ ක්‍රියාකාරිකයකු ද වන හෙතෙම, නිලන්ත හපන්වීරය.

‘දශකයකට විතර කලින් දුටුවාට වඩා මේ උලෙළේ තත්ත්වය දැන් වෙනස් වෙලා. සාහිත්‍ය පොත්පත් හිමි කරගෙන සිටිය ඉහළ තැනට, දැන් පාසල් පොත් ආදී ලිපිද්‍රව්‍ය පැමිණෙමින් තියෙනවා.

තරුණ තරුණියන්ට ටියුෂන් පන්ති ඉවරවෙලා ඇවිත් නිදහසේ පොත්පත් අතර සැරිසරන්න මේ වගේ තැනක් තිබීම වැදගත්. එවැනි වෙනමම සංස්කෘතියක් ගොඩනැඟීමට හැකි වීම, මේ උත්සවයේ විශේෂත්වයක්...’

නිලන්ත ළඟින් ඈත් මෑත් වන අපට, කඩුවෙල සිට පැමිණි ලැඩිස් ලාවුස් හා සෙනිත් විලත්ගමුව හමු වුණා. ‘මේ වතාවේ ප්‍රදර්ශන භූමියේ වෙළෙඳ කුටිවල ඉඩකඩ මදි. ලබන වසරේ පාසලට වුවමනා කරන පොත් පත් අඩු මිලට ගන්නයි ආවේ...’ ඒ ඔවුන්ගේ සිතැඟි එළි දැක්වීමයි.

දුර බැහැර සිට කොළඹ මහා පොත් ප්‍රදර්ශනයට යතුරුපැදිවලින් පැමිණි මිතුරන් දෙදෙනෙකි. තරුක සංජය හා ගයාන් මලින්ත හලාවත - මාරවිල සිට පැමිණි බවයි අපට හෙළි කළේ.

‘අපි ප්‍රංශ භාෂාව ගැන උනන්දුයි. කවදා හරි දවසක ප්‍රංශයට යන්න ඕනෑ කියලා බලාපොරොත්තුවකුත් අපට තියෙනවා. එකම තැනකින් අඩු මිලට හොඳම ශබ්දදෝෂ මිලට ගන්න මේ ප්‍රදර්ශනයේදී පුළුවනි. ඒ වගේම, අපි පරිත්‍යාග කරන්නත් පොත් කීපයක් ගත්තා. ඒවා මෙතැනම පොත් පරිත්‍යාග කිරීම සඳහාම ඉඩකඩ සලසා තිබෙන කුටියට දෙනවා.“

සිංහල භාෂාවෙන් කියවන පාඨකයා පමණක් නොවේ. දෙමළ සහ ඉංග්‍රීසි බසින් කියවන බොහෝ පිරිසක් ද මේ ජන ගඟට එක්ව සිටිති. මෝදර සිට මෙහි පැමිණි, සෙල්වි, තිනකරණි, දිනූෂා හා වරදන් නැඟුවේ මැසිවිල්ලකි. ඒ මෙවර අපේක්ෂා කළ තරම් දෙමළ භාෂාවෙන් ලියැවුණු පොත්පත් දක්නට නොතිබූ බවටය.

කුඩා දරුවන්ගේ වීරයෙක් වන මිකී මවුස් ප්‍රදර්ශන භූමියේදී දුටු වහාම පොත් අහුර ද තුරුලු කරන් ඒ දෙසට පිය නැඟූ අපගේ කැමරා ඇසට හසු වූ මිනුකි ජයසුන්දර, කුරුණෑගල මලියදේව බාලිකා විද්‍යාලයේ 7 ශ්‍රේණියේ ඉගෙනුම ලබන්නියකි.

මවක් ලෙස, සිය දියණියන් සමඟ නුගේගොඩ සිට මේ උලෙළට පැමිණි ශ්‍රියානි ධම්මිකා, සාධාරණ මිලට, උසස් තත්ත්වයේ පොත්පත් මිලදී ගැනීමට සෑම වතාවකදීම, නොවරදවාම මෙහි පැමිණෙන බව පැවසුවාය.

පොත් මංගල්‍යය නිසා සැම සිත් තුටින් පිරී ඉතිරී ඇත. ඉදිරි දින කිහිපයේදී ද පොත් මංගල්‍යය වෙත සපැමිණෙන ජනී ජනයාට, දැනුම පිරි ලොවක් කරා යන්නට මඟ විවර වනු ඇත.

හමුව : නුවන් ජයවික්‍රම

ඡායාරූප: වාසිත පටබැඳිගේ

පූජිත ගුණතිලක

සිනමා ශාලාව තුළ පැවැති අඳුර ක්ෂණයකින් නිමා වෙමින් වෛවර්ණ විදුලි බුබුළු දැල්වේ. රාත්‍රී අවන්හලක රඟන ඒ භද්‍ර යෞවනයා රූනී මනරම් ගීයක් ගයයි. ගීතය හා නර්තනය අතරතුර "ෂෙලීනා"චිත්‍රපටයේ අධ්‍යක්ෂවරුන් දෙදෙනාගේ නම් නාමාවලියෙහි දිග හැරේ. සුරූපී යුවතියක හා යෞවනයන් දෙදෙනකු අතර ගොඩනැගෙන කුතුහලයෙන් යුතු කතාවක් තේමාව බවට පත් වන "ෂෙලීනා"මේ දිනවල සාර්ථකව තිරගත වේ. පූජිත ගුණතිලක හා චන්දන එදිරිසිංහ සිනමාකරුවන් ලෙස දොරට වඩින "ෂෙලීනා"චිත්‍රපටය ත්‍රාසජනක සිනමා මුද්‍රාවේ ස්වතන්ත්‍ර තිර රචනයක් ලෙස නිර්මාණය වන සිනමා කෘතියකි.

ඔබ "ෂෙලීනා"චිත්‍රපටයේ තිර රචකයා සහ සම අධ්‍යක්ෂකවරයා මෙන්ම නිෂ්පාදකවරයා. මෙහි නිර්මාණය පසුබිම කෙටියෙන් පැහැදිලි කරමු?

පුජිත -

සිනමා කෘතියක් නිර්මාණය කරන්න මගේ හිතට එන්නේ යොවුන් වියේදීමයි. ඒ නිසාම සිනමාව හදාරන්න තිස්ස අබේසේකර මහතා සමඟ එක් වනවා.

ඔහුගේ සිනමාකරණය පිළිබඳව පාඨමාලාව හැදෑරීමෙන් අනතුරුව සිනමා හා රූපවාහිනී මාධ්‍ය අත්දැකීම් ලබාගන්න නිෂ්පාදන කළමනාකරුවකු හා සහාය අධ්‍යක්ෂවරයකු ලෙස කාලයක් කටයුතු කරනවා. ඒ අතරතුර මා ව්‍යාපාර කටයුතුවලට නැඹුරු වන්නේ, ආර්ථිකය පිළිබඳව අවිනිශ්චිත තත්ත්වය නිසා. කෙසේ නමුත් චිත්‍රපටයකට ආයෝජනය කරන්න හැකි වූ පළමු අවස්ථා⁣වේ "ෂෙලීනා"චිත්‍රපටය ආරම්භ කරන්නේ.

මෙම නිර්මාණයට මගේ සමීපතම මිත්‍රයා වන චන්දන එදිරිසිංහ එක්වෙනවා. ඔහු මගේ ජීවිතයේ කුඩා කල පටන් ළඟින් ඉන්න මිතුරා.චිත්‍රපටය වෙනුවෙන් සෑහෙන කැපවීමක් කරන්න වුණා. ඒ ප්‍රදර්ශනය කිරීම ඊටත් වඩා කටුක අත්දැකීමක්. ඒත් සිනමාවට තියෙන ආදරේ නිසාම මොන ගැහැට විදගෙන හරි ඉදිරියට යන්න අප දෙන්නගේ ම අධිෂ්ඨානය වෙනවා.

මේ චිත්‍රපටය සඳහා නවක නිළියක් හඳුන්වා දෙනවා?

චන්දන-

ෂෙලීනාගේ චරිතය සඳහා රංගන ශිල්පිනියන් රාශියක් පිළිබඳව අපේ අවධානය යොමු වුණා.

එහෙත් නිතර රූපවාහිනිය දකින චරිතයක් ඒ සඳහා යොදාගන්න අපට අවශ්‍ය වුණේ නැහැ. අමන්දා පිළිබඳව අපට යෝජනා කරන්නේ චිත්‍රපටයේ රඟපාන දිනෙත් ද සිල්වාගේ ආරාධනයෙන්. ඇයට සිනමා තිරයට සරිලන පෙනුමකින් තිබුණ. ඒ වගේම මේ චරිතයට ගැලපෙන නිසා ඇයව තෝරගන්න අප කටයුතු කළා.

පූජිත සමඟ මේ චිත්‍රපටයට සම අධ්‍යක්ෂකවරයකු විදිහට සම්බන්ධ වෙන්න චන්දනට අවස්ථාව ලැබෙනවා.

චන්දන-

අප දෙදෙනාගේම පළමු සිනමා අධ්‍යක්ෂණය මෙම චිත්‍රපටය විදිහටයි හඳුන්වන්න පුළුවන්. ඇතැම් නිර්මාණයන්හි කටයුතු කරන්න ඉඩකඩ ලැබුණත් නිර්මාණය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නට අවංකව ඉඩකඩ ලැබුණේ නැහැ. මගේ මිත්‍රයා පුජිතට ස්තුති වන්ත වෙනවා.

මේ අවස්ථාව අප දෙදෙනාටම අලුත්ම අත්දැකීමක්. "ෂෙලීනා"චිත්‍රපටය ප්‍රේක්ෂකයන් අතරට මේ මොහොතේ හෝ රැගෙන එන්නට ලැබීම අපට විශේෂයි.

ප්‍රේක්ෂකයන්ගෙන් ඉල්ලන්න තියෙන්නේ අපේ නිර්මාණ නරඹලා මේ ගමනට ශක්තියක් වෙන්න කියන එකයි.

ඔබට මෙම නිර්මාණය ජනතාව අතරට ගෙන යන්න මොන වගේ අභියෝගයක්ද ?

පුජිත-

චිත්‍රපටයක් ප්‍රදර්ශනය වීම සඳහා ප්‍රචාරක පිරිවැයක් දරන්න සිදු වනවා. පොස්ටර් මාධ්‍යය යොදා ගන්න කටයුතු කළා. ඒ වගේම චිත්‍රපටය ප්‍රදර්ශනය වන කොළඹින් බැහැර ප්‍රදේශවල ප්‍රචාරණ කටයුතු සඳහා ගම් පුරා ශබ්ද විකාශන යන්ත්‍ර යොදා ගනිමින් ප්‍රචාරයක් ලබා දෙන්නත් අමතක කළේ නෑ.

ඒ වගේම මෙම චිත්‍රපටයේ රූපවාහිනී පුවත්පත් දැන්වීම් සඳහා විශාල පිරිවැයක් දරන්නනට සිදුවුණා.

චිත්‍රපටය ප්‍රදර්ශනය සදහා ඉඩකඩ ලැබුණොත් ඉතා වැදගත් කියන ඉල්ලීම තමයි මම ඉන්නේ. ඒත් චිත්‍රපට සංස්ථාවේ ක්‍රියාවලිය සාර්ථක නැහැ.

නිෂ්පාදකවරුන් සහ සිනමාව ආරක්ෂා කර ගැනීම පිළිබඳ ඔවුන්ගේ පරිපාලනමය අවධානය මීට වඩා යෙදිය යුතු බවයි මගේ අදහස.

චිත්‍රපටයක් සිනමා ශාලාවේ මුදා හළ පසු කෙටි කලකින් රූපවාහිනිය මගින් ප්‍රචාරය වීමට ඉඩකඩ සැලසෙනවා?

චන්දන-

චිත්‍රපටය ඉක්මනින්ම රූපවාහිනී නාළිකාවක් මගින් නරඹන්න ඉඩ කඩ ලබා දෙන්න හැකියාවක් නැහැ.

මොකද ප්‍රචාරක කටයුතු සදහා ලබාදෙන වෙළෙඳ දැන්වීම් කාලය මෙම චිත්‍රපටයට ලබා ගන්න අප උත්සහ කළේ නෑ. එය එතරම් සාර්ථක ක්‍රමවේදයක් විදිහට අප දකින්නේ නැහැ. රූපවාහිනී ප්‍රේක්ෂකයන් නිරන්තරයෙන් රැඳී සිටින කාල හෝරාවන් තුළ ප්‍රචාරක පට විකාශය කරන්න ඔවුන් අවංකවම කටයුතු කරන බවක් දකින්න ලැබෙන්නේ නැහැ.

ඒ නිසා ඒ ප්‍රචාරක උපක්‍රමය පිළිබඳව අපට එතරම් විශ්වාසයක් නැහැ.

සිනමා පටයක් බොහෝ දුරට සිනමා ශාලාවෙන් ඉවත් වනවත් සමඟම සංයුක්ත තැටියක් බවට පත් වෙමින් වෙළෙඳ පොළට නිකුත් වෙනවා?

පුජිත-

ඔය කටයුත්තත් ඉතාමත් සංකීර්ණයක් කටයුත්තක්. දැවැන්ත සිනමා ශාලාවක විඳින අත්දැකීම් ඒ ආකාරයටම ගන්න පුළුවන් කියලා නව මාධ්‍ය විශ්වාස කරන්න හැකියාවක් නෑ.

ඉදිරියේදී ඒ කටයුත්ත කෙරෙහි අපගේ අවධානය යොමුු කරන්න බලාපොරොත්තු වෙනවා.

පෞද්ගලික ජීවිතය ගැනත් මතක් කළොත්?

චන්දන -

මගේම මව්පියන් දැන් ජීවතුන් අතර නෑ. බිරිය සහ පුතා සහ දුව මගේ පවුලේ මට ඉන්නේ.

පුතා සෞන්දර්ය විශ්ව විද්‍යාලයේ අධ්‍යාපන කටයුතු හදාරනවා.දියණිය තවමත් පාසැල් යමින් ඉන්නේ. බිරියත් මේ කටයුතුවලට හොඳ සහයෝගයක් ලබා දෙනවා.

පුජීත-

මට ඉන්නේ පුතාලා තිදෙනෙක්. ඒ වගේම බිරියත් මතක් කරන්න ඕනෑ. පෞද්ගලික ජීවිතය කලාවට බාධාවක් කියලා කොහෙත්ම මම හිතන්නේ නෑ. නමුත් නිර්මාණයක් කරන්න නිහඬ පරිසරයක් නිර්මාණය කරගැනීමට මං නිතර උත්සහා කරනවා. ඉදිරියේදි තවත් හොඳ නිර්මාණයක් කරන්නයි බලාපොරොත්තුව.

ෂර්ලි සමරසිංහ

 තේ කහට

ඡායාරූප ප්‍රදර්ශනය

‘තේ කහට’ ඡායාරූප ප්‍රදර්ශනය මේ 26 සහ 27 දෙදින පුරා උදෑසන 10.00 සිට සවස 06.00 දක්වා ලයනල් වෙන්ඩ්ට් කාලාගාරයේදී පැවැත්වේ. ප්‍රදර්ශනය පැවැත්වෙන දින දෙකේම සවස 4.00ට ඡායාරූප සහ කඳුකර ප්‍රජාවගේ ජන ජීවිත පිළිබඳ සංවාදයකි.

ලෝකය අප රට දන්නේ ‘සිලෝන් ටී’ නොහොත් ශ්‍රී ලංකා තේ නිෂ්පාදනයන් නිසා ය. එහෙත් තවමත් එකී තේ දලු නෙළන, ගස් කප්පාදු කරන, පොහොර දමන සියලූ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට උර දෙන කඳුකර දෙමළ ප්‍රජාවගේ ජීවිත ගැන කතාව සමාජයෙන් සැඟවී ගොස් ය. තේ ලොව පුරා බැබළුණ ද ඔවුන්ගේ ජන ජීවිත තුළ බැබළීමක් නැත. දේශපාලන, ආර්ථික, සමාජීය බොහෝ කාරණා අතින් ඔවුන් ඔසවා තැබිය යුතු ය. ඔවුන්ට ඔවුන්ගේ ජීවිතය ලබා දිය යුතු ය.

මෙම සහෝදර ප්‍රජාව වෙනුවෙන් ලියැවී ඇති කවි ගී ද බොහෝ ය. ඇතැම් ඒවා මතුපිට සෞන්දර්යක් ගැන කතා කරන මුත් සැබෑ යථාර්ථය ග්‍රහණය කර නොගත් ව්‍යාජ නිර්මාණ ය. අතළොස්සක් නිර්මාණ සානුකම්පික පරිකල්පනයෙන් යුතුව නව දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණය වෙනුවෙන් සමාජයේ ඥානය පුළුල් කිරීමට සමත් වන්නේ ය. කෙසේ වතුදු ළා කොළ පාට විහිදී යන මීදුම සේල තැවරුණු සුන්දරත්වයට වැසී ගිය සැබෑ ඛේදවාචකයක් මේ පොළොවේ තවම පවතී. අනාගත පරපුරද ඉන් මුදවාගෙන ඔවුන්ට සැබෑ ලාංකේය පුරවැසියන් මෙන් යහපත් සමාජ ජීවතයක් අත් කරදිය යුතු නොවේ ද?ප්‍රචණ්ඩත්වය භාවිත නොකර කලාව ඔස්සේ සමාජ ප්‍රශ්න ගැන කතිකාවක් ඇති කරන්නේ කෙසේද යන්න මෙම වැඩසටහනේ මූලික අරමුණක් වේ.

නුවරඑළිය දිස්ත්‍රික්කය නියෝජනය කරමින් හොලිරූඩ් සහ ලොගි වතුයායවල්වල ද බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කය නියෝජනය කරමින් ඇටැම්පිටිය සහ ඌව හයිලන්ඩ් වතු යායවල තරුණ තරුණියෝ මීට සහභාගි වූහ. පුරා වසරක කාලයක් තිස්සේ ඡායාරූපකරණය පිළිබඳ තාක්‍ෂණික දැනුම ද කලාව සහ සමාජීය දේශපාලන දැනුම ද සමාජ වෙනසක් උදෙසා කලාව භාවිත කිරීම ගැන ද දැනුම ලබා ගනිමින් ඔවුන්ගේ ජන ජීවිතය ඔවුන් විසින් ම කාචයට හසු කරගෙන තිබේ.

මෙය පර්යේෂණාත්මක වැඩ සටහනකි. සමාජ සවිඥානකත්වය පිළිබඳ දැනුම තරුණ තරුණියන්ට ලබා දෙමින් ඔවුන්ගේ ජීවිත පිළිබඳ යථාර්ථය ගවේෂණය කිරීමක් මින් සිදු වේ. ඔවුන්ට යහපත් සමාජ ජීවිතයක් උදා කර ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය පන්නරය ලබා ගැනීමට එය හේතු වනු ඇත.

විකල්ප ප්‍රතිපත්ති කේන්ද්‍රය, ඌව ශක්ති ආයතනය, කඳුකර තරුණ තරුණියන් සහ කඳුකර දෙමළ ප්‍රජාව එකතුව සමූහ ක්‍රියාවක් වශයෙන් මෙම ප්‍රදර්ශනය ඉදිරිපත් කෙරේ. තරුණය තරුණියන් හා සම්බන්ධ වෙමින් ඔවුන්ට ඡායාරූපකරණය පිළිබඳ න්‍යායාත්මක සහ ප්‍රායෝගික දැනුම ලබා දුන්නේ මෙරට ප්‍රවීන ඡායාරූප ශිල්පීන් දෙදෙනකු වන අජිත් සෙනෙවිරත්න සහ නදිෂ්ක රණසිංහ විසින් ය.

මෙම ප්‍රදර්ශන මාලාව ඇරඹුණේ තලවකැලේ නගරයෙනි. පළමු ප්‍රදර්ශනය තලවකැලේ ශ්‍රී කදිරේෂන් කෝවිල් ශාලාවේ ද, දෙවන ප්‍රදර්ශනය බණ්ඩාරවෙල, ඌව හයිලන්ඩ් වතුයායේ, ඌව හයිලන්ඩ් දෙමළ මහා විද්‍යාලායේ ද, තෙවන ප්‍රදර්ශනය බදුල්ල නගරයේ සයිමන් පීරිස් අනුස්මරණ ශාලාවේ දී පැවැත්විණි.

හැටන්  ත්‍රීවීලර්

එදා වේල තමයි අපි මෙයින් හොයා ගන්නේ. අද පවතින බඩු මිලත් සමඟ හරිම අමාරුයි.  සමහර අවස්ථාවල දී රෝගීන් අරගෙන හයර් ගියත් නිසි ලෙස මුදල් ලැබෙන්නේ නැහැ. එහෙම අවස්ථාවල ඔවුන් දෙන ගාණක්  අරං එනවා.

මධ්‍යම පළාතේ නුවරඑළිය දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටා ඇති හැටන් නගරය සිංහල, ද්‍රවිඩ, මුස්ලිම් යන ජාතීන්ට අයත් සියලු දෙනා ඉතා සාමයෙන් සහ සමඟියෙන් යුතුව ජිවත් වන නගරයකි. මේ නිසා හැටන් නගරය සාමයේ නගරය ලෙස ද හඳුන්වනු ලබයි.

මුහුදු මට්ටමේ සිට අඩි 4400ක පමණ උසින් පිහිටා ඇති හැටන් නගරය හැටන් දික්ඔය නගර සභාව මගින් පාලනය වන අතර මෙම නගර සභා බල ප්‍රදේශය වර්ග කිලෝමිටර් 4.06කින් සමන්විත වේ.

හැටන් නගරයේ ජනගහනය දළ වශයෙන් 28,000ක් පමණ වන අතර මෙහි පාසල් හතරක් සහ ආගමික ස්ථාන හතකින් සමන්විතය.

හැටන් නගරයේ මේ වන විට ත්‍රීරෝද රථ දහසක් පමණ ධාවනය වන අතර සිංහල, ද්‍රවිධ, මුස්ලිම් සියලු දෙනා ත්‍රීරෝද රථ රියැදුරන් ලෙස සමගියෙන් රැකියාව කර ගෙන යති.

හැටන් නගර මධ්‍යයේ මෙන්ම තවත් ස්ථාන කිහිපයකම ත්‍රීරෝද රථ ගාල් පිහිටා තිබුණ ද මෙම ත්‍රීරෝද රථ නැවතීම සඳහා නිසි ලෙස රථ ගාල් නොමැති වීමද ත්‍රීරෝද රථ රියැදුරන්ට පවතින විශාල ගැටලුවකි.

හැටන් දික්ඔය නගර සභාව මගින් නගරයේ ධාවනය වන ත්‍රීරෝද රථ ලියාපදිංචි කිරීමට පියවර ගෙන ඇති අතර ඇතැම් ත්‍රිරෝද රථ විවිධ දේශපාලන බලයන් උපයෝගී කර ගනිමින් ලියාපදිංචියකින් තොරව නගරයේ ධාවනය කරවිම ලියාපදිංචි කර ධාවනය කරනු ලබන ත්‍රීරෝද රථ හිමියන්ට සිදුවන දැඩි අසාධාරණයක් බව එම ත්‍රීරෝද රථ හිමියෝ පවසති.

ඇතැම් අවස්ථාවලදී හදිසි රෝගීන් මෙන්ම වයස්ගත පුද්ගලයන් රැගෙන යන අවස්ථාවලදී තමන්ට හයර් ගාස්තුව ද නිසි ලෙස නොලැබෙන බවත් එවන් අවස්ථාවල දී ඔවුන් ලබා දෙන යම් මුදලක් වේ නම් එය රැගෙන එන අවස්ථා ඇති බවත් සමහර අවස්ථාලදි කිසිදු මුදලක් නොගෙම එන අවස්ථා ද පවතින බවත් බොහෝ ත්‍රීරෝද රථ හිමියෝ පවසති.

එමෙන්ම පිටස්තර ප්‍රදේශවලින් පැමිණෙන ඇතැම් පුද්ගලයන් නගරයේ ත්‍රිරෝද රථ ධාවනය කරවීම ද තමන්ට දැඩි ප්‍රශ්නයක් බවත් එම තත්ත්වයන් මත තමන්ට නිසි ලෙස නගරයේ ත්‍රීරෝද රථ රැකියාව කර ගෙන යාමට නොහැකි තත්ත්වයක් පවතින බව ද මෙම ත්‍රීරෝද රථ හිමියෝ පවසති.

ත්‍රීරෝද රථ රියැදුරකු වන කේ. එම්. මංජුල මහතා පවසා සිටියේ මෙවන් අදහසකි. "අවුරුදු 15ක පමණ කාලයක් ත්‍රිරෝද රථ රැකියාව කර ගෙන යනවා. ඒත් කරගත්තු ලොකු දෙයක් නම් නැහැ. එදා වේල තමයි අපි මෙයින් හොයා ගන්නේ. අද පවතින බඩු මිලත් සමඟ හරිම අමාරුයි. සමහර අවස්ථාවල දී රෝගීන් අරගෙන හයර් ගියත් නිසි ලෙස මුදල් ලැබෙන්නේ නැහැ. එහෙම අවස්ථාවල ඔවුන් දෙන ගාණක් අරං එනවා. මොකද එම රෝගීන් පවු කියලා හිතෙනවා."

"ත්‍රීරෝද රථ රැකියාවේ වසර 12ක් පමණ කාලයක් නිරත වන තුවාන් සලීම් මහතාගේ අදහස වූයේ මෙම රැකියාවෙන් නිවෙසේ එදිනෙදා වියදම පමණක් සොයා ගැනීමට හැකි බවයි. "මම අවුරුදු 12ක් පමණ මෙම රැකියාව කරනවා. මෙයින් ගෙදර දවසේ වියදම හොයා ගන්න පුළුවන්. අද මිනිස්සුන්ට තියෙන ආර්ථික ප්‍රශ්න අපිටත් බලපානවා. දිනකට රුපියල් දාහක් හොයා ගත්තත් මදි. ඒත් මේ රැකියාවට පින් සිද්ධ වෙන්න කොහොම හරි ජීවිතය ගැට ගහගන්න පුළුවන්."

ත්‍රීරෝද රථ රියැදුරකු වන ඒ. ජී. බදුර්දින් මහතා දැරුවේ ද එවැනිම අදහසකි. "අපි හරි අමාරුවෙන් තමයි ජීවත් වෙන්නේ. සමහර දිනවල නම් ගෙදර වියදමවත් හොයා ගන්න බැහැ. සමහර අවස්ථාවල වයසක අය එක්ක යනවා අපිට නියමිත ගාස්තුව දෙන්නවත් ඒ අය ළඟ සල්ලි නැහැ. එහෙම අවස්ථා හුඟක් තියෙනවා. ඒත් මොනවා කරන්නද? අපි මේ සමාජයටත් මොනවා හරි කරන්න ඕනෑ.

ඉන්පසු අදහස් දැක්වූ ඩබ්ලිව්. ජි. ප්‍රතාපන් මහතා කියා සිටියේ මෙවැන්නකි. "මම අවුරුදු 25ක් පමණ මේ රැකියාව තමයි කරන්නේ. අපි හැටන්වල සිංහල, ද්‍රවිඩ, මුස්ලිම් කියලා බේදයක් නැතිව සමගියෙන් මේ රැකියාව කර ගෙන යනවා. සමහර අයගේ බඩු අපේ වීල්වල දාලා යනවා. අපි ඒ අය හොයලා එම බඩු ඔවුන්ට ලබා දෙනවා. කාගේවත් දෙයක් අපට අවශ්‍ය නැහැ. අප මේ රැකියාව කළත් හදිසියේ ලෙඩක් හැදිලා සතියක් ගෙදර හිටියොත් ගෙදර අය කාලා ඉවරයි. මේක තමයි ඉතිං ජීවිතේ."

වසර 18ක් ත්‍රීරෝද රැකියාවේ නියැළෙන තිස්ස මහතා පවසා සිටියේ, "ලැබෙන දෙයින් කොහොම හරි ජීවිතේ ගැට ගහගන්නවා"කියා ය.

සටහන සහ ඡායාරූප

මනුර සෙල්ලහේවා

හැටන් මධ්‍යම වීශේෂ

රැකියා නොමැති වීම ‍ෙහ්තුවෙන් නිරන්තර විරෝධතා සහ උද්ඝෝෂණවල නිරත වන පිරිසක් ලෙස හඳුනාගෙන සිටි උපාධිධාරීන් බලගන්වමින්, ඔවුන් රැකියාගත කිරීම පසුගියදා සිදු විය. විවිධ පුහුණු වැඩසටහන් මඟින් ඔවුන් ශක්තිමත් සහ කාර්යක්ෂම රාජ්‍ය සේවකයන් බවට පත් කරමින් රටෙහි උන්නතියට ඔවුන්ගේ දායකත්වය ලබා ගැනීම අලළා සකස් වූ ලිපියකි.

මෙම වැඩසටහනට සමගාමීව සිදු කෙරෙන පුහුණු වැඩසටහන අදියර පහක් යටතේ ක්‍රියාත්මකයි. ඒ නායකත්ව පුහුණුව, කළමනාකරණ පුහුණුව, රාජ්‍ය අංශයේ පුහුණුව, පෞද්ගලික අංශයේ පුහුණුව සහ ක්ෂේත්‍ර පර්යේෂණය යි.

අනාගතය වෙනුවෙන් සෞභාග්‍යවත් දේශයක් ගොඩනැඟීම උදෙසා, දැනුම සහ කුසලතාවෙන් සපිරි කාර්යක්ෂම රාජ්‍ය සේවකයකු බිහි කිරීම ජාතික අවශ්‍යතාවකි. ඒ රටේ සංවර්ධන ක්‍රියාවලියේදී රාජ්‍ය සේවකයාගේ දායකත්වය ඉහළ මට්ටමකින් ලබා දිය යුතු නිසාය. ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මැතිතුමාගේ ප්‍රතිපත්තියට අනුව මේ අවශ්‍යතාව සපුරාගෙන රට වෙනුවෙන් වැඩ සංස්කෘතියක් බිහි කිරීම ආරම්භ වී ඇත. තිරසර සංවර්ධන ක්‍රියාවලියකට විශ්වසනීය හා තාර්කික පදනමක් සහිත සාඩම්බර හවුල්කාරයන් ලෙස, තරුණ ප්‍රජාව සක්‍රීයව සම්බන්ධ කරගැනීම සඳහා උපාධිධාරීන් පනස් දහසකට රජයේ රැකියා ලබා දීම සඳහා වූ නායකත්ව සහ අභිප්‍රේරණ පුහුණු පාඨමාලාව මේ වන විට ආරම්භ වී තිබේ.

ඒ 'ඔබට රටක් - රටට හෙටක්'ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ පිටු අංක 19 හි "රටක ආර්ථිකයේ ගාමක බලවේගය ජාතික ශ්‍රම බළකායයි. රටක සංවර්ධනය රඳා පවතින්නේ එහි ඵලදායී ක්‍රියාකාරීත්වය මත ය. එම නිසා අප සූදානම් වන සංවර්ධනයේ යෝධ පිම්ම සඳහා අවශ්‍ය පුහුණු කාර්යශීලී සහ රට වෙනුවෙන් කැප වෙන වැඩකිරීමේ සංස්කෘතියක් ඇති කළ යුතුය. අඩුවෙන් වැඩකරන, දුප්පත්ව ජීවත්වන ශ්‍රමිකයෙකු වෙනුවට වැඩියෙන් වැඩකරන, පොහොසත් ජීවිතයක් ගත කරන ශ්‍රමිකයෙක් නිර්මාණය කිරීම අපගේ වගකීම වේ"යන ප්‍රතිපත්තිමය තීන්දුව යථාවත් කරමිනි.

පසුගිය වසර ගණනාවක් පුරාම රැකියා විරහිත උපාධිධාරින් උද්ඝෝෂණ කරමින් අරගල කළේ මෙරට විශ්වවිද්‍යාලවලින් උපාධිය හිමිකරගත් සියලු දෙනාට කඩිනමින් රැකියා ලබාදීම වෙනුවෙන් නිසි ක්‍රමවේදයක් සකස් කරන්නැයි පාලක පක්ෂයට බලපෑම් කිරීමට ය. එය යථාර්ථයක් බවට පත් කරමින් වත්මන් රජය, රැකියා විරහිත උපාධිධාරීන් රැකියාභිමුඛ කිරීමේ වැඩසටහන ආරම්භ කොට තිබේ.

රැකියා විරහිත උපාධිධාරින්ගේ සංගමයේ කැඳවුම්කරු පූජ්‍ය තැන්නේ ඥානානන්ද හිමියන් වරෙක පෙන්වා දී තිබුණේ 46,000ක පමණ උපාධිධාරීන් පිරිසක් රැකියා විරහිතව සිටින බව විශ්වාස කරන බවය. එසේම රැකියා විරහිත උපාධිධාරීන්ගේ ගැටලු සම්බන්ධයෙන් මැදිහත් වූ පාලකයකු 2008 වසරේ සිට නොසිටි බවද උන්වහන්සේ මාධ්‍යයට ප්‍රකාශ කර තිබුණි.

සැබැවින්ම මෙම වැඩසටහන "රට වෙනුවෙන් වැඩ කිරීමේ සංස්කෘතියක්"ඇති කිරීම උදෙසා "තරුණ ප්‍රජාව තිරසර සංවර්ධන ක්‍රියාවලියට විශ්වාසනීය හා තාර්කික පදනමක් මත දායක කර ගැනීම"අරමුණ කරගනිමින් බිහි වී තිබීමම කාලෝචිතය. එසේම රැකියා විරහිත උපාධිධාරීන් සේවා නියුක්ත කිරීමේ රජයේ නව වැඩසටහන යටතේ රැකියාවක් සඳහා අයැදුම් කළ හැකි වයස් සීමාව අවුරුදු 35 සිට අවුරුදු 45 දක්වා ඉහළ දැමීමට ජනපතිවරයා ගෙන ඇති පියවර ද යහපත් ය. වසර ගණනාවක් පුරා අධ්‍යයන කටයුතු කර කඩඉම් පසු කළ උපාධිධරයා පසුගිය කාලය පුරා ම සිටියේ උද්ඝෝෂණයේ යෙදෙමින් ප්‍රධාන නගරවල මහ පාරේය. එක් පැත්තකින් මහජනතාව උපාධිධරයන් පිළිකුල් කරන තැනට පත් වූයේ මාර්ග අවහිර කරමින් අරගල කිරීම නිසා ය.

මේ සියල්ලෙන් ම පෙනී යන්නේ රටේ ජනතාවගේ ඇත්ත ප්‍රශ්න එකිනෙකට වත්මන් රජය විසඳුම් සොයමින් අවශ්‍ය පියවර ගනිමින් සිටින බවකි.

දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ පොලිස් බැටන් සහ කඳුළු ගෑස් ප්‍රහාරයට ලක් වූ මෙරට බුද්ධිමත් ප්‍රජාව අද ආයාසයකින් තොරව තම ඉල්ලීම් දිනා ගන්නා වගද මෙකී වැඩසටහනෙන් පෙන්නුම් කරයි. රටක අනාගතය සැලැසුම් කරන බුද්ධිමතුන් මහා මාර්ග අවහිරකරමින් රජය අපහසුතාවයට පත් කරමින්, වැඩ කරන ජනතාව ද අපහසුතාවට පත් කළේ ය. එය දියුණු වෙමින් පවතින රටකට සුබ ලකුණක් නොවේ. එහෙත් දැන් ඒ ක්‍රමවේදය වෙනස් වෙමින් පවතී.

මීට පෙර උපාධිධාරීන් තොග පිටින් රාජ්‍ය ආයතනවලට බඳවා ගැනීම්වල විද්‍යාත්මක පදනමක් නොතිබුණි. කුමන විෂය පථය හැදෑරූ උපාධිධාරියා වුව ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලවල ගාල් කොට තැබූවේ ය. එය දියුණු වෙන රටකට කොතෙක් දුරට ගැළපෙන්නේ ද යන්න සිතා බලන්නට කවර පාලකයකු හෝ කාලය වෙන් කළේ නැත. එහෙත් මෙවර සිදුවන්නේ ඉන් එහා ගිය දිගුකාලීන ක්‍රියාවලියක මූලාරම්භයයි.

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාගේ ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ සඳහන් "සමාජයට සාධාරණය ඉටු කරන නීතියේ ආධිපත්‍යයට ගරු කරන පුරවැසියකු නිර්මාණය කර නීතිගරුක රටක් සහ තිරසර සමාජයක් ගොඩනැඟීම අපේ බලාපොරොත්තුව සහ අධිෂ්ඨානය වේ. ඒ ව්‍යායාමයේ දී ආබාධිත සහ විශේෂ හැකියාවන් සහිත ප්‍රජාවට සහ තරුණ තරුණියන්ට ප්‍රධාන ආර්ථික ධාරාවෙන් බැහැරව හුදෙකලා වීමට ඉඩ දෙන්නේ නැත. ඔවුන්ට ද අභිමානයෙන් යුතුව නැඟී සිටීමට, සිය ජීවන අභිවෘද්ධිය උදාකර ගැනීමට අවශ්‍යය පහසුකම් සහිත පරිසරයක් නිර්මාණය කෙරෙනු ඇත."යන ප්‍රතිපත්තිමය කාරණාවද මෙම වැඩ සටහන හරහා ඒ යථාර්ථයක් බවට පත් වේ.

මෙම වැඩසටහනට සමගාමීව සිදුකෙරෙන පුහුණු වැඩසටහන අදියර පහක් යටතේ ක්‍රියාත්මකයි. ඒ නායකත්ව පුහුණුව, කළමනාකරණ පුහුණුව, රාජ්‍ය අංශයේ පුහුණුව, පෞද්ගලික අංශයේ පුහුණුව සහ ක්ෂේත්‍ර පර්යේෂණය යි. වැඩසටහනේ සැකැස්ම අනුව ඉහත අදියර පහ සඳහාම උපාධිධාරීන් යොමු කරනු ලැබේ. මෙම පුහුණුව ලබා දෙන අතර එහි එක් අදියරක් වන නායකත්ව පුහුණුව දිවයින පුරා පිහිටි යුද හමුදා පුහුණු පාසැල් හා කඳවුරු 51ක් ආශ්‍රිතව ආරම්භ කර ඇත.

උපාධිධාරින්ගේ දැනුම ආකල්ප හා කුසලතා සංවර්ධනය කිරිම උදෙසා බාහිර ක්‍රියාකාරකම් නිසි අයුරින් පවත්වාගෙන යා යුතුය. ඒ සඳහා ඔවුන්ගේ ආකල්ප වෙනස් කර ගැනිමේ අරමුණින් මෙම පුහුණු පාඨමාලාව සැලසුම් කර ඇත.

උපාධිධාරීන්ගේ ජීවිතය අර්ථවත් කිරීම, ධනාත්මක ආකල්ප වර්ධනය කර වගකිව යුතු පුරවැසියන් බවට පත්කිරීමට අවශ්‍ය පසුබිම් සැකසීම හා නායකත්ව ගුණාංග වර්ධනය කර පරිසරයට හැඩගැස්වීම මෙම පාඨමාලාවෙහි අරමුණ වී ඇත. මේ තුළින් නායකත්ව ගුණාංග, සාමුහිකත්වය, නිපුණතා සංවර්ධනය, අභියෝග ජයගැනීම, නිවැරදි සමාජ අපේක්ෂාවන් ජනිත කිරීම සිදුවේ. එයින් මානසික සමතුලිතතාව වර්ධනය වීම ද සිදුවේ. පෞර්ෂ වර්ධනය ඇති කර රටට කාර්යක්ෂම හා ප්‍රතිඑලදායි ලෙස ගත කරමින් ඉලක්කය ජය ගැනීමට අවශ්‍ය දැනුම, හැකියාව හා ආකල්ප දියුණු කරයි. නේවාසික පාඨමාලාවක් ලෙස තෝරාගත් පුහුණු මධ්‍යස්ථානයන්හි අත්දැකිම් ලත් පළපුරුදු උපදේශක මඬුල්ලක් මෙම පාඨමාලාව යටතේ සිදු කරනු ලබයි.

අනාගත පරපුර ආකල්පමය වෙනසකට භාජනය කර, සමාජීය සබඳතා වර්ධනය කිරීම තුළින්, උසස් ශික්ෂණයකින් හෙබි සමාජයක් බිහි කිරිම ද, වගකීම හා වගවීම මූලික කරගත් නායකත්ව ලක්ෂණ සහිත ඉහළ පෞරුෂයකින් හෙබි පුරවැසියන් පිරිසක් බිහි කිරීම ද යන දිගුකාලීන අරමුණු සාක්ෂාත් කර ගැනීම මෙහි තවත් අභිප්‍රායකි. ජාතික ආක්ෂාව පිළිබඳ තරුණ ප්‍රජාව දැනුවත් කිරීම, උගත් ප්‍රජාව නොයෙකුත් සමාජ විරෝධී ක්‍රියාවලට යොමුවීම වැළැක්වීම, පුද්ගල සබදතා වර්ධනය කිරීම, විනයානුකූල රාජ්‍ය/පෞද්ගලික අංශ බිහි කිරීම, නායකත්ව ගුණාංග සංවර්ධනය කිරීම ආදී කෙටි කාලීන අරමුණුද ඒ හරහා සාක්ෂාත් කර ගැනීමට බලාපොරොත්තු වෙයි.

යුද හමුදා කඳවුරු ආශ්‍රිතව සිදු කෙරෙන පාඨමාලාවේ දී උපාධිධාරීන්ට සමාජීය ආචාර ධර්ම ඳුන්වාදීම, සනීපාරක්ෂක ආචාර විධි, ගැටුම් නිරාකරණය, නායකත්වය, මාතෘත්වය හා පීතෘත්වය, ප්‍රථමාධාර, මානව අයිතිවාසිකම් හා නීතිය, ශ්‍රී ලංකා ඉතිහාසය, කාලීන සිදුවීම්, මනෝ විද්‍යාව හා උපදේශණය, අන්තවාදය වැළැක්වීම, සන්නද්ධ හමුදාවේ කාර්යයභාරය, ශ්‍රී ලංකා පොලිසියේ කාර්යභාරය, ශ්‍රී ලංකා අනන්‍යතාව හා පුද්ගල කාර්යයභාරය, ජාතීන් අතර ඒකීයභාවය හා සහජීවනයේ වැදගත්කම, මත්ද්‍රව්‍ය නිවාරණය, හදිසි අවස්ථා කළමනාකරණය, අන්තර් ආගමික සහජීවනය හා සමාජ ආරක්ෂණය ඇතුළු තවත් විවිධ ක්ෂේත්‍ර ඔස්සේ න්‍යායාත්මක සහ ප්‍රායෝගික ක්‍රියාකාරම් සහිත පුහුණවක් ලබා දීම සිදු කෙරේ.

රාජ්‍ය සේවයට ඇතුළත් වන රාජ්‍ය සේවකයාට මෙවන් විෂය ක්ෂේත්‍රයන් ඔස්සේ දැනුම ලබාදෙමින් ඔවුන් සතු දැනුම යාවත්කාලීන කිරීම තුළ "රාජ්‍යය සේවයේ සේවා කාර්යක්ෂමතාව ඉහළ නැංවීමට අවශ්‍ය දැනුම ලබාදීම සඳහා දේශීය සහ විදේශීය පුහුණු පාඨමාලා හැදෑරීම සඳහා පහසුකම් සපයන වැඩපිළිවෙළක් හඳුන්වා දෙනු ලැබේ"යන මැයෙන් සෞභාග්‍යයේ දැක්ම ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ සඳහන් වන තවත් පොරොන්දුවක් යථාවත් කිරීමේ මූලාරම්භයකි.

මේ අයුරින් යුද හමුදා කඳවරු ආශ්‍රිතව සිදුකෙරෙන උපාධිධාරීන් රැකියාභිමුඛ කිරීම වෙනුවෙන් පුහුණු කිරීමේ වැඩසහන ක්‍රියාත්මකවන ආකාරය නිරීක්ෂණය කිරීමට යුද හමුදාපතිතුමා පසුගියදා බටහිර ආරක්ෂක සේනා මූලස්ථානය වෙත පැමිණි අතර එහිදී පුහුණුවන උපාධිධාරීන් හමුවී ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා සොයාබැලීමට කටයුතු කර ඉන් පසු මාධ්‍යයට අදහස් දැක්වීය.

"ශ්‍රී ලංකා රජයෙන් ආරම්භ කළ උපාධිධාරීන් පුහුණු කිරීම පසුගිය දා ආරම්භ කරනු ලැබුවා. මේක කණ්ඩායම් පහක් යටතේ ක්‍රියාත්මක වනවා. එහි එක කොටසක් තමයි හමුදාව තුළ නේවාසිකව විෂය නිර්දේශයකට අනුව පුහුණුව ලබා දීම. මේක හමුදා පුහුණුවක් නොවෙයි. රැකියාවකට සූදානම් වූ උපාධිධරයාට වෘත්තීයභාවයක් ඇති කිරීමයි මේ පුහුණුව මඟින් සිදු වන්නේ. විශේෂයෙන්ම ඒක කියන්න අවශ්‍යයි. මේ වන විට ශ්‍රී ලංකාව තුළ 43136 දෙනකු මේ ආකාරයෙන් පුහුණුව ලබනවා. ඔවුන්ගෙන් 8162 දෙනෙක් මේ වන විට යුද හමුදා කඳවුරු සහ පුහුණු පාසල් 51ක පුහුණුව ලබනවා. ඔවුන්ට ලබා දිය හැකි උපරිම පුහුණුවක් ලබාදී ජනාධිපතිතුමාගේ සහ අග්‍රාමාත්‍යතුමා ප්‍රමුඛ රජයේ අපේක්ෂාව උපරිමව ඉටු කිරීමට අප කටයුතු කරනවා. මේ පුහුණුව ඒ උපාධිධාරීන්ගේ වෘත්තීය දියුණුව වෙනුවෙන් ඉවහල් වෙයි කියන විශ්වාසය අප සතුයි."

උපාධිධාරීන් රැකියාගත කිරීමට පෙර මෙවැනි විධිමත් පුහුණුවක් ලබා දීම සිදු කරන්නේ ශ්‍රී ලංකා ඉතිහාසයේ පළමු වතාවටය. එය සිදු කරන්නේ ජනතා හිතවාදී රාජ්‍ය සේවයක් බිහිකිරීමේ ඒකායන අරමුණෙනි. ඒ අරමුණ සාක්ෂාත් කරගනිමින් සෞභාග්‍යවත් ශ්‍රී ලංකාවක් බිහිකිරීමේ වගකීම ඉටුකිරීම මෙවර රැකියාගත කරන උපාධිධාරින්ගේ මුඛ්‍ය පරමාර්ථය විය යුතුය.

දිලංක ගුණතිලක

චූටි පුතාගේ චිත්‍ර ඇඳීමේ උන්මාදය උග්‍ර වූ දවසට මගේ දුරකතනයට නිවනක් නෑ."අම්මේ ගෙදර එද්දි පින්සලක් ගේන්න අමතක නොකර’’ සැරින් සැරේ මට මතක් කරන වාර ගණන අප්‍රමාණයි. ඇත්තටම වෙලාවකට මට අමතක වුණත් ටිකෙන් ටික ඒ දේවල් ගෙනියන්න මමත් පුරුදු වුණා. හේතුව පුතාගේ කාමරයට ටිකක් කරපොවලා බලද්දි මම දැක්කා වටේට තියෙන පොත් ගොඩට මැදි වූ ලස්සනට නිමා කළ වගේම බාගෙට ඇඳපු කුරුටු චිත්‍ර. ඒ චිත්‍ර තුළ පරිසරයේ සුන්දරත්වය වගේම තරහ ගිහින් ඇද වුණු මගෙ මූණත් තියෙනවා මම දැක්කා. ඒ නිසාම මේ විනෝදාංශයට එයා වගේම එයාගේ අම්මත් ඇබ්බැහි වුණා කීවොත් ඒක වඩාත් නිවැරදියි.

පින්සලක් ගන්න දවසක් හවසක පාසල ආසන්නයේ කඩයකට ගොඩ වැදුණු වෙලාවක ඉතාම හදිසියෙන් කඩේට ආව තරුණ කතක් මුදලාලිගෙන් අහනවා"මුදලාලි වේළුණු මල් කොළ පැකට් තියනවද? දුවගෙ පරිසරය පාඩමට අලවන්න'’’ කියලා. අනුන්ගේ කතාවලට ඇහුම්කන් දීම නරක පුරුද්දක් වුණත් මමත් වුවමනාවෙන් වට පිට බැලුවා. මුදලාලි සීරුවට අත තියලා උඩ එල්ලලා තිබුණු දිග වැලක් වගේ පොලිතින් කවරය බිමට ගත්තා. කිව්වත් වගේම ඇත්තටම වේළා සකස් කරගත් මල් වර්ග, පැළෑටි වර්ග, කොළ වර්ග විතරක් නොවෙයි, කුරුලු පිහාටු වගේ දේවලුත් ඒ පොලිතින් පැකට්වල පිළිවෙලට අසුරලා තිබුණා. මට මතක් වුණා ඉස්සර පුංචි කාලේ අපි කැලෑ ගානේ ඇවිදලා මල් කොළ එකතු කරන් ඇවිත් පොත් ඇතුළේ දාලා ඒවා වේළපු විදිහ. මල්වල පාට ඒ විදියටම තියාගන්න විවිධ ක්‍රම අත්හදා බලපු අයුරු. ඊට පස්සේ ගුරුවරු කියන පමාවට ඒවා අලවලා පොත් හදපු විදිහ. පන්තියට අරන් ගිහින් අනිත් අයගේ ඒවට වඩා ලස්සනද බලපු විදිහ. අම්මලා දන්නෙත් නෑ අපි ඒ දේවල් කරගෙන පාසලට අරන් යනකල්. 'අලුත් පරපුර ගහක් කොළක් අඳුනන්නේ නෑ, මලක සුවඳ ලස්සන විඳින්න දන්නෙ නෑ'කියලා ඔවුන්ට දෝෂාරෝපණය කරනවාට වඩා අපෙන් වරදක් වෙලා තියනවා නේද කියලා සියුම් රිදුමක් මගේ හදවතට දැනෙන්න පටන් ගත්තා.

තරගකාරී සමාජය තුළ ජීවත්වීම පමණක් නොව අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමටත් තියෙන්නේ තරගයක්. විශේෂයෙන්ම ප්‍රාථමික පන්ති කාමරයේ ඉගෙනුම ලබන දරුවන්ගේ මව්පියන් අතර මේ තරගකාරී බව ගැටලුවක් වන තරමට උග්‍ර වෙලා. ගුරුවරයා දරුවාට නිවෙසේ දී කරගෙන ඒමට දෙන පැවරුම් සම්පූර්ණයෙන් ම කරන්නේ අම්මලා. සමහර මව්වරුන් ඒ අයට වුවමනා විදිහටයි දරුවන්ගේ පැවරුම් සකස් කරන්නේ. වඩාත් පහසුවට වෙළෙඳ පොළේ විකිණීමට ඇති ඉගෙනුම් ආධාරක විටෙක දරුවාටවත් දකින්නට අල්ලන්නට නොදී දරුවන්ගේ නිර්මාණ විදිහට පන්ති කාමරයට යවනවා. ඒ විතරක් නොවෙයි වැඩිම ලකුණු තමන්ගේ දරුවට ලැබෙන්න ඕනෑ. කියලත් ඒ අය කරන කියන දේවලින් පේනවා. මේ දේවල් කියන්නේ වසර ගණනක් ලද අත්දැකීම්වලින්. පරිසරය පාඩම මුලින්ම දරුවාට කියා දිය යුතු අම්මා. ගහක් වැලක් කුරුල්ලකු දකින්න එය විඳින්න අම්මා දරුවාට පුරුදු කළ යුතුයි. මට මතකයි මගේ ලොකු පුතාට පුංචි කාලේ පුරුද්දක් තිබුණා මලක් දැක්කොත් කඩලා අතට ගන්න. මොන විදිහට කීවත් නතර කළේ නැහැ. දවසක් පුංචි රෝස පොහොට්ටුවක් එයාගේ අතේ තියෙනවා දැක්ක මම කීවා "පව් රෝස අම්මා අඬනවා ඇති එයා‍ෙග් පුතා නැතිව එයා ඔයාගේ අතේ නේ"කියලා. අම්මා නැතිව පොහොට්ටුවටත් දුක ඇති කියලා. පුතුගේ ඇස් කඳුළින් පිරෙනවා මම දැක්කා. කඩපු මල බුදු පහන ළඟින් එයා ලවාම තිබ්බෙත් මම. අද ලොකු තරුණයෙක් වෙලා හිටියත් මලක ලස්සන අතට නොගෙන බලන්න පුරුදු වුණේ අම්මා කියලා දුන්නු පාඩම නිසා කියල පුතා අදටත් මතක් කරනවා.

තව දවසක් ලොකු දෝණිගේ ළදරු පාසලේ තිබුණු පුංචි ප්‍රදර්ශනයක් බලන්න අපි ගියා. බිත්ති පුරවලා පුංචි එවුන්ගේ නිර්මාණ. එක පින්තූරයක් ළඟ අම්මලා කීපදෙනෙක් නතරවෙලා හිනාවෙවී බලනවා. කොටස් කපලා අලවන්න දුන්නු කුකුළෙක් ගේ රූපයක්. එක දරුවෙක් කරමලය හොටේ උඩ අලවලා. මටත් පුංචි හිනාවක් ආවා. පින්තූරයේ යටින් තිබුනේ මගෙ දෝණිගේ නම. අපි දරුවන්ව පරිසරයෙන් කොයි තරම් ඈත් කරලද කියලා මුලින්ම මට දැනුණේ එදා. වැඩිහිටියෝ විදිහට මීට වඩා දරුවන්ව පරිසරය සමඟ බද්ධ කළ යුතුයි කියන කාරණය මාව පීඩාවට පත් කළා. දැන් හැදෙන දරුවෝ ජීවිතයේ සුන්දරත්වය විඳින්න දන්නේ නැත්තේ මේ සබැඳියාව නොදන්න නිසාම නේද කියලා මට හිතෙනවා. පුංචි වේදනාවක්, මව් පියන්ගේ තරවටුවක් දරා ගන්න බැරිව සියදිවි නසා ගන්න තැනට අද දරුවන් පත් වෙලා තියෙන්නේ මේ වගේ පුංචි පුංචි කාරණා අපි අතින් මඟ හැරුණු නිසයි. තමන්ට දිනා ගන්න නොහැකි වූ ලෝකයක් දරුවන් ලවා දිනාගන්න මව්පියන් වැර දරනවා. එය දරුවන්ට වධයක් වූ තැන තනිව තීරණයක් ගන්න බැරි, කණ්ඩායම් හැඟීමෙන් වැඩ කරන්න නොදන්න, පරාජය දරාගන්න බැරි සංවේදිතාව නැති දරුවන් අපි විසින් ම නිර්මාණය කරනවා. ඒ නිසා ජීවිතය විඳින්න දරුවන්ට අත දෙන්න දැන්වත් අපි පුරුදු වෙන්න ඕනෑ කියලා මම හිතනවා. කරන්න බැරි තරම් වැඩ කන්දරාවක් දරුවන්ගේ හිස මත පටවලා රෑ බෝ වන තුරු ටියුෂන් කඩවලට රැගෙන යන එකට ආදරය කියලා අලුත් අර්ථකථනයක් දීලා තමන්ගේ හිත රවට්ට ගන්න හදන එකත් දරුවන්ට කරන අසාධාරණයක් බව මතක් කරන්නම ඕනෑ. ගෙදරදී ලැබෙන්න ඕනෑ ආදරය, රැකවරණය, කරුණාව නිසි කලට වේලාවට දුන්නොත් පාසලේදී උගන්වන විෂය කරුණු අසීරුවකින් තොරව දරුවාට අවබෝධ කරවන්න ගුරුවරයාට වඩාත් පහසු වේවි. මව්පියන් විදිහට අප හැමෝම හිතට ගන්න ඕන කාරණයක් ඒක..

ගනකමින් මිලිමීටරයකින් දහයකින් පංගුවක් පමණ වන තනි කෙස් ගසක් එහි දික් අතට මැදින් බෙදා වෙන් කළ විට එහි ප්‍රමාණය ඔබට සිතාගත හැකිද? එලෙස වෙන් කරගත් එක් කොටසක් නැවත නැවතත් මිලියන වාරයක් මැදින් බෙදා වෙන් කළ විට ලැබෙන, පියවි දෑසට දැකිය නොහැකි තරම් ඉසියුම් කෙස් ගස් කොටසක ගනකමට සමාන ගනකමකින් යුතු ද්‍රව්‍යයක් වන ‘ග්‍රැෆීන්‘ වූ කලී අන්ධභාවය සුව කිරීමේ සිට ජීවිත කාලය පුරාවටම පවතින දන්ත පිරවුම් නිර්මාණය දක්වා ‍ෙවෙද්‍ය විද්‍යාවේ විප්ලවීය නව මානයන් අනාවරණය කිරීමට මඟපෑදූ ප්‍රාතිහාර්යාත්මක ද්‍රව්‍යයක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය. එවන් සුවිශේෂී දස්කම් පෑමට ග්‍රැෆීන් සමත්ව තිබෙන්නේ ඊටම අනන්‍යවූ ගුණාංගවල එකතුවක් නිසාය. මෙතෙක් නිපදවා ඇති අන් කිසිදු ද්‍රව්‍යයකට වඩා සැහැල්ලු බවින් යුතු ග්‍රැෆීන්, වානේ මෙන් දෙසීය ගුණයක් සවි ශක්තියෙන් අනූනය. රබර්වලටත් වඩා ප්‍රථ්‍යස්ත වූ ඊට, මිහිපිට ඇති අන් කිසිදු ද්‍රව්‍යයකට වඩා සිය ගුණයක වේගයෙන් (තත්පරයකට සැතපුම් හයසිය විස්සක්) විද්යුතය සන්නයනය කිරීමට හැකිය.

මිනිරන් හෙවත් ග්‍රැෆයිට් විද්‍යාගාරයක් තුළ විද්‍යාත්මක ක්‍රියාවලියකට ලක් කොට සකස් කළ පරමාණුවක ප්‍රමාණයේ ගනකමින් යුතු මෙම සුවිශේෂී ද්‍රව්‍යය, එහි ස්වභාවය නිසාම ඕනෑම නිර්මාණයක් සඳහා යොදාගත හැකිය. පරිගණක තාක්ෂණයේ සිට මෝටර් රථ දක්වා අති විශාල යෙදවුම් සංඛ්‍යාවක් ඊට හිමි කරදී ඇත. ඒ සියල්ල අතරින් වෛද්‍ය විද්‍යාවට ඉන් ලබා දිය හැකි දායකත්වය අතිමහත්ය.

අදෘශ්‍යමාන ‘ටැටූ‘ ට්‍රැකර්

හෘද ස්පන්දන වේගය, රුධීර පීඩනය වැනි ශරීරයේ පරිවෘත්තිය ක්‍රියාවලි පිළිබඳ අප දැනුවත් කරන ශරීර සුවතා අත් පලඳනා (ෆිට්නස් බෑන්ඩ්) හා ස්මාට් අත්ඔරලෝසු අතිශය ජනප්‍රිය මේ කාලයේ විද්‍යාඥයන් උත්සාහ දරමින් සිටින්නේ ඉන් ඔබ්බට ගොස් සමස්ත ශරීරයේම ක්‍රියාකාරීත්වය සේම එහි සුළු වෙනස්කම් පවා ක්ෂණිකව දැනුම් දිය හැකි මෙවලම් නිර්මාණය කිරීමටය. ග්‍රැෆීන් ඔවුන්ගේ සහායට එන්නේ එකී අරමුණ යථාර්ථයක් කිරීමටය. අතිශයින්ම තුනී වීම යන ගුණාංගය පදනම් කර ගනිමින් අතේ උඩ බාහුවේ පැලඳිය හැකි ආකාරයේ අදෘශ්‍යමාන ටැටූවක් බඳු වු ශරීර සුවතා මෙවලමක් නිර්මාණය කිරීමට ස්පාඤ්ඤ විද්‍යාඥයන් පිරිසක් සමත්ව සිටින්නේ ග්‍රැෆීන් ඇසුරෙනි. ශත පනහේ කාසියක ප්‍රමාණයේ හා දියමන්තියක හැඩයෙන් යුතු මෙම ඊ- ටැටූව, සම හරහා විද්යුත් සංඥා ගමන් කරන ආකාරයත්, රුධිර සංසරණය සිදු වන ආකාරයත් මැන, එකී ප්‍රතිඵල ටැටූව ඇතුළත ඉලෙක්ට්‍රොනික චිපයක් වෙත දීම සිදු කෙරේ. ඉලෙක්ට්‍රොනික චිපය ඔස්සේ එකී විස්තර ඔබේ ස්මාට් අත් ඔරලෝසුවට, පරිගණකයට හෝ ජංගම දුරකථනයට සම්ප්‍රේෂණය කෙරෙන්නේ ‘වයර්ලස්‘ තාක්ෂණය ඔස්සේය.

කෘත්‍රිම දෘෂ්ටි විතාන

අන්ධභාවයට පත්වන බහුතරයක් එම අවාසනාවන්ත තත්ත්වයට මුහුණ දෙන්නේ ඇසේ පෙනීමට හේතු වන තුනී පටලයක් වන දෘෂ්ටි විතානයට ලැබෙන රුධිර සැපයුම අඩාළ වීමෙන් සිදු වන හානි නිසාය. මීට විසඳුමක් ලෙස මෑත කාලයේ සිලිකන් මූලද්‍රව්‍යයෙන් කෘත්‍රිම දෘෂ්ටි විතාන නිර්මාණය කිරීමට විද්‍යාඥයන් විශාල වශයෙන් උත්සාහ දැරුවද එය එතරම් සාර්ථක පිළියමක් නොවුණේ සිලිකන්වලින් තැනුණ එබඳු පටල තද බවින් යුතු, පැතලි, පහසුවෙන් බිඳෙන සුළු ඒවා බැවිනි. මේ නිසා ලැබෙන ප්‍රතිබිම්බ බොඳ වූ හෝ ඇද වූ ස්වභාවයෙන් යුතු ඒවා වීම සිලිකන් දෘෂ්ටි විතාන ප්‍රධානම දුර්වලතාව විය. ටෙක්සාස් විශ්වවිද්‍යාලයේ විද්‍යාඥයන් පිරිසක් පසුගියදා ග්‍රැෆීන්වලින් තැනු ආදේශක දෘෂ්ටි විතානයක් හඳුන්වා දුන්නේ අනාගතයේදී මිලියන සංඛ්‍යාත අන්ධ රෝගීන් සුව කිරීමේ විශ්වකර්ම ප්‍රතිකර්මය ලෙස එය නම් කරමිනි. සිලිකන් මෙන් නොව වඩාත් නම්‍යශීලි එමෙන්ම ශක්තිමත් ග්‍රැෆීන් කෘත්‍රිම පටලය, දෘෂ්ටි විතානයේ ස්වභාවික වක්‍ර පිහිටීමට හැම අතින්ම උචිත වන අයුරින් නිමවා තිබීම එහි සාර්ථකත්වයේ රහස විය. ආලෝක කිරණ අවශෝෂණය කරමින් ඒවා මොළයේ පිහිටි දෘෂ්ටියට අදාළ‘දෘෂ්ටික බාහිකයට‘ සම්ප්‍රේශණය කිරීම සඳහාම සැකසූ ක්ෂුද්‍ර ප්‍රමාණයේ උපාංග රාශියක් ග්‍රැෆීන් දෘෂ්ටි විතානය තුළ අන්තර්ගත කොට තිබේ.

හදවත් සුව කරන ග්‍රැෆීන් බද්ධය

හෘදයාබාධයකට ලක්ව දිවි ගලවාගත්තද ඉන් හදවතට සිදු වූ හානිය කිසිදා මැකී යන්නේ නැත. හෘත් පේෂීන් මිය යාමෙන් වන, ප්‍රතිපූරණය කළ නොහැකි හානිය නිසා ජීවිත කාලය පුරාම හතිය, හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාව, තෙහෙට්ටුව වැනි තත්ත්වයන්ගෙන් පීඩා විඳින හෘද රෝගීන් වෙනුවෙන් ග්‍රැෆීන් ආධාරයෙන් කෘත්‍රිම බද්ධයක් හඳුන්වාදී තිබෙන්නේ ඩබ්ලින්හි ඇඩ්වාන්ස්ඩ් මැටීරියල් ඇන්ඩ් බයෝඉන්ජිනියරින් රිසර්ච් සෙන්ටර් හි විද්‍යාඥයන් පිරිසක් විසිනි. ග්‍රැෆීන් හා කොලැජන් නම්වූ සම්බන්ධක පටකවල සංකලනයක් වන මෙම කෘත්‍රිම බද්ධය, හදවත තුළ තැන්පත් කළ විට මිය ගිය හෘත් සෛල වෙනුවට නව සෛල උත්පාදනය කිරීමට සමත්ය. නව සෛල වර්ධනය සඳහා අවශ්‍ය ආධාරක ව්‍යුහය කොලැජන් මඟින් සැපයෙන අතර, හෘත් සෛල අතර සිදුවන විද්යුත් සංඥා හුවමාරුව සාර්ථකව සිදු කෙරෙන්නේ ග්‍රැෆීන් මඟිනි.

සුෂුම්නාව පෑස්සීමට ග්‍රැෆීන් රිබන්

කොඳුඇට පෙළ මැදින් ගමන් කරන සුෂුම්නාවට සිදු වන සුළු හෝ හානියක් පවා, ජීවිත කාලය පුරාවටම එකී පුද්ගලයා එක්තැන් කිරීමට තරම් බරපතළ අන්දමේ අනතුරු ලෙස සැලකෙන්නකි. එලෙස සුෂුම්නාවට හානි සිදු වු විට හෝ එය දෙකඩ වූ විටකදි, එලෙස වෙන් වූ කොටස් එකිනෙක හා සම්බන්ධ කොට පෙර පැවති ආකාරයෙන්ම සුෂුම්නාව ක්‍රියාත්මක විය හැකි ආකාරයට එය පිළිසකර කිරීම සඳහා ග්‍රැෆීන් ඇසුරින් තැනූ පීත්තපටි (රිබන්) හැඩැති කෘත්‍රිම බද්ධයක් (implant) හඳුන්වාදී තිබෙන්නේ ඇමරිකානු විද්‍යාඥයන්ගේ අත්හදා බැලීම්වල ප්‍රතිඵල ලෙසය. ග්‍රැෆීන් සතු විද්යුත් සන්නයන ගුණාංගය නිසා සුෂුම්නාව හරහා සිදුවන විද්යුතමය ස්නායු සංඥා බාධාවකින් තොරව සිදුවීමට ඉඩකඩ සැලසීම ග්‍රැෆීන් කෘත්‍රිම බද්ධයේ ඇති විශේෂත්වයයි.

සදාකාලික දන්ත පිරවුම්

ග්‍රැෆීන් සතු පහසුවෙන් ගෙවී නොයන, කල්පැවතීමේ ගුණාංගය පාදක කරගනිමින් සදාකාලයටම පවතින දන්ත පිරවුම් විශේෂයක් නිර්මාණය කිරීමට රුමේනියාවේ ලුලු හැටිගානු වෛද්‍ය විද්‍යාලයේ විද්‍යාඥයන් පිරිසකට හැකිවී තිබේ. සාමාන්‍ය යෙන් සිදු කරන දන්ත පිරවුම් වසර 12 – 15 ත් අතර කාලයකදී නැවත පිරවීමට වන්නේ කාලයත් සමඟ ඒවා ගෙවී යන නිසාය. නමුත් ග්‍රැෆීන්වලින් තැනුණ මෙම නවතම දන්ත පිරවුම් වර්ගය කෙතරම් ශක්තිමත්ද යත්, කෙතරම් සැපීමට ලක් වුවද, ඝර්ෂණයට මුහුණ දුන්නද, ගෙවී යෑම ගැන බිය විය යුතු නැත.

රුක්ලන්ති පෙරේරා

හිරු නොබසින අධිරාජ්‍යයේ උපන් දුම්රියෙහි සියවස් තුනක් ඉපැරණි ඉතිහාසය පිළිබඳ ද ඇති තොරතුරු ප්‍රමාණාත්මකව මේ යැයි පැවසිය හැකි සමතකු මිහිමත සිටිනවා දැයි මා නොදනිමි. එහෙත් ඉතිහාසය ගැන තොරතුරු ස්මාරක ලිපි, ලේඛන හා අතීතය හෙළි කරන අනෙකුත් වැදගත් මූලාශ්‍රය මිනිසා විසින් එක්රැස් කර සුරක්ෂිත කරන ස්ථාන මිහිපිට වේ ඒවා නම් කෞතුකාගාරය. අතීතයේ සිදු වූ බොහෝ දේ පිළිබද තොරතුරු දරා ගත් ලොව පුරා විසිරුණු කෞතුකාගාර අතරින් දුම්රිය ඉතිහාසය පිළිබඳ වෙසෙසින්ම අපට කියන්නේ දුම්රිය කෞතුකාගාරයි.

ලෝකයේ දුම්රිය ඉතිහාසය මෙන්ම දුම්රිය කෞතුකාගාර පිළිබඳ ඉතිහාසය ද අසිරිමත්ය. 16 වන සියවසෙහි ඇති වූ කාර්මික විප්ලවයේ දී ජේම්ස් වොට් විසින් වාෂ්ප යන්ත්‍රය නිර්මාණය කිරීමේ තොරතුර ඔබත්, මාත් දුම්රිය ඉතිහාසය පිළිබද දැන කියාගත් පළමු ඓතිහාසික කාරණාවයි. ජේම්ස් වොට් වාෂ්ප යන්ත්‍රය නිර්මාණය කිරීමෙන් පසුව එය උපයෝගී කරගෙන රිචර්ඩි ටුවෙන්ටික් නම් බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික ඉංජිනේරුවරයා සැතපුම් 10ක් පමණ දුරක් මඟීන් 70ක් හා යකඩ ටොන් 11ක් රැගෙන පැයට පැතපුම් 2 දශම 4ක වේගයෙන් ලොව පළමු දුම්රිය ගමන ක්‍රියාත්මක කරනු ලැබීය. මෙම පළමු දුම්රිය ගමන සිදුව ඇත්තේ බ්‍රිතාන්‍යයේ යෝක්ෂයර් ප්‍රාන්තයේය. ප්‍රථම දුම්රිය ගමන සිදු වූයේ හා ප්‍රථම දුම්රිය සමාගම පිහිටවනු ලැබුවේත් බ්‍රිතාන්‍යයේ යෝක්ෂයර් ප්‍රාන්තයේය. එකී සිදුවීම් හේතු කරගෙන 1975 දී එක්සත් රාජධානියේ යෝර්ක්ෂෙයර් නගරයේ දුම්රිය කෞතුකාගාරයක් ආරම්භ කර ඇත. මේ වන විට ලන්ඩනයෙන් පිටත පිහිටා ඇති ලෝකයේ විශාලතම කෞතුකාගාර සන්ධානයේ කොටසක් ලෙස යෝක්ෂයර්හි පිහිටා ඇති මෙම දුම්රිය කෞතුකාගාරය ක්‍රියාත්මක වේ. මේ තොරතුර මඟින් අපට ප්‍රත්‍යක්ෂ්‍ය වන්නේ දුම්රිය ඉතිහාසය සම්බන්ධ විශේෂ කාරණා ස්මරණය කරමින් දුම්රිය කෞතුකාගාර බිහි වී ඇත්තේ අද ඊයේ පටන් නොවන බවයි. දුම්රිය උපන් බ්‍රිතාන්‍යයෙන් ශ්‍රි ලංකාවට දුම්රිය තිළිණ වී වසර 150 ක් ඉක්ම යන දවසෙහි දුම්රිය සේවයෙහි තොරතුරු ගබඩා කර තැබීමට අපට ද ජාතික දුම්රිය කෞතුකාගාරයක් හිමි විය. ඒ කඩුගන්නාව ජාතික දුම්රිය කෞතුකාගාරයයි.

බ්‍රිතාන්‍යය විසින් ශ්‍රී ලංකාවට දුම්රිය ගමනාගමනය හඳුන්වාදෙන ලද්දේ 1864 දෙසැම්බර් 27 වන දිනය. කොළඹ සිට අඹේපුස්ස දක්වා ලියෝපොල්ඩ් වර්ගයේ වාෂ්ප එන්ජිමකින් යුත් දුම්රියකින් ගිය ගමන ශ්‍රී ලංකාවේ පළමු දුම්රිය ගමන ලෙස ඉතිහාසයට එක්ව ඇත. මෙම අවස්ථාවට සම්භාවනීය අමුත්තන් රැසක් සහභාගි වී සිටි අතර මෙම ගමනේ සුවිශේෂම අමුත්තා වූයේ බෙල්ජියමේ ඔටුන්න හිමි කුමරු වු බ්‍රාබ්රැන්ට් ආදිපාදවරයාය. ඔහු වේයන්ගොඩ දුම්රිය ස්ථානයෙන් ගමනට එක්ව ඇති බව සඳහන් වේ. බ්‍රිතාන්‍යයන් ශ්‍රී ලංකාවට දුම්රිය ගෙන ආවේ උඩරට වගා කළ තේ හා කෝපි අගනුවරට පහසුවෙන් ප්‍රවාහනය කර ගැනීම සඳහාය. ‘කෝපි කාලෙ’ යන යෙදුම අපේ ව්‍යවහාරයට එක්වන්නේ කවරදාකදැයි නිශ්චිත නොවුවත් අපේ රටට දුම්රිය එන්නේ කෝපි කාලෙදීය. එනම්, කෝපි වගාව ශ්‍රී ලංකාවේ ජනප්‍රිය වගාවක් පැවැති සමයේය. කෝපි කාලෙ ශ්‍රී ලංකාවේ ආරම්භ වුණ දුම්රියට වසර 100 ක් සපිරෙන 1964 දී ලංකාවේ දුම්රිය සේවය සිය ශත සංවත්සරය සමරා ඇත. 2009 වසරේ කොළඹ මරදානෙහි ඉදිව තිබූ දුම්රිය කෞතුකාගාරය ශ්‍රී ලංකාවේ දුම්රිය කෞතුකාගාරයක් ලෙස සදහන්ව ඇත.

ඉන් ඉක්බිතිව ශ්‍රී ලංකාවේ පළමු දුම්රිය ගමනට වසර 150ක් සපිරුණ 2014 දෙසැම්බර් 27 වැනිදා ශ්‍රී ලංකාවේ දුම්රිය ඉතිහාසයට එක් වූ විශේෂ කාරණා කිහිපයකි. එනම් වසර සියයක් පමණ පැරණි වාෂ්ප බලයෙන් ක්‍රියා කරන ගල් අගුරු දුම්රියක් වන වයිස්කෝට් දුම්රිය විශේෂ ආරාධිතයන් පිරිසක් රැගෙන කොළඹ සිට කඩුගන්නාව දක්වා ගිය ගමනට සමගාමීව මෙදින විවෘත වුණ කඩුගන්නාව ජාතික දුම්රිය කෞතුකාගාරය මෙම ඓතිහාසික මොහොත සමරමින් සමරු කලාපයක් හා මුද්දරයක් නිකුත් වීම එම විශේෂ සිදුවීම්ය. ඒ අනුව කඩුගන්නාව ජාතික දුම්රිය කෞතුකාගාරය අපට හිමිව ඇත්තේ 2014 වසරේදියි.

දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුවට අයත් ජාතික දුම්රිය කෞතුකාගාරය සොබා සෞන්දර්යයෙන් අනූන සෞම්‍ය දේශගුණයක් පවතින මහනුවර කරා ගමන් කරන අතරමඟ හමු වන කඩුගන්නාව නගර මධ්‍යයේ කඩුගන්නාව දුම්රිය ස්ථානය සමගම පිහිටා ඇත. ඕනෑම කෙනකුට පහසුවෙන් මෙම ස්ථානය සොයාගත හැකිවාක් මෙන්ම ප්‍රධාන මාර්ගයෙන් පැමිණෙන අයට ප්‍රධාන මාර්ගයෙන් ද දුම්රියෙන් පැමිණෙන අයට දුම්රිය නැවතුම් හරහා ද පිවිසීමේ හැකියාව ඇත. කඩුගන්නාව දුම්රිය කෞතුකාගාරයෙ මනා සැලැස්මකට අනුව දුම්රිය තොරතුරු ගබඩා කර ඇති වග එහි යන ඕනෑම කෙනකුට පසක් වේ. පාසල් දරුවන්ට අපේ රටේ දුම්රිය ඉතිහාසය පිළිබඳ සොයා බලන විද්‍යාර්ථින්ට මෙම දුම්රිය කෞතුකාගාරය මනා පිටුබලයකි. මෙරටට ගෙන්වූ මුල්ම ඩීසල් එන්ජිම, පටු මාර්ගවල ධාවනය වන එන් 1 පන්තියේ දුම්රිය එන්ජිම, ශ්‍රී ලංකාවට ගෙන්වන ලද මුල්ම බලවේග කට්ටල ත්‍රිත්වය, ප්‍රතිසංස්කරණය කරන ලද වාෂ්ප එන්ජිමක්, සමරු එළකය, ගැරඬි එන්ජිම, එදා සිට අද දක්වා භාවිත වන ඉතාම ආරක්ෂිත සංඥා ක්‍රමය වන ටැබ්ලට් ක්‍රමය ලෙස හැඳින්වෙන සංඥා පද්ධතිය 1930 දී මෙරටට ගෙන්වූ කාලගණකයක් (ලංකාවේ දැනට දැකගත හැකි හිරු තැටි දෙකෙන් එකක්), විවිධ දුම්රිය ලාම්පු වර්ග, ඩක්කුවක ආකෘතියක් ආදි දුම්රිය ඉතිහාසය හා බැඳුණ බොහෝ දේ මෙහිදි දැකබලා ගත හැකිය. ශ්‍රව්‍ය දෘශ්‍ය මාධ්‍ය උපයෝගී කරගෙන දුම්රිය ඉතිහාසය නැරැඹිය හැකි වායුසමනය කළ දුම්රිය මැදිරිය මෙය නරඹන්නන්ට හිමිවන තවත් පහසුකමකි. මෙම මැදිරියේ 40 - 50කට පමණ එකවර රැදී සිටීමේ හැකියාව ඇති බැවින් මෙය නරඹන්නට එන පාසල් දරුවන්ට මෙම ස්ථානයේ දී දේශන පැවැත්වීමේ පහසුකම පවතියි. එපමණක් නොව දුම්රිය මාර්ග නිර්මාණය වී ඇති තාක්ෂණික මෙවලම් හා වෙනත් වැදගත් තොරතුරු මෙම ස්ථානයේඅනතර්ගතය.

ධම්මිකා සුරංජි පතිරණ

ජායාරූප - නිශ්ශංක වි‍ජේරත්න

 පළාත - මධ්‍යම

 දිස්ත්‍රික්කය - මාතලේ

මාතලේ සිට රත්තොට මාර්ගයේ විමසිලිමත්ව ගමන් කරන විට බඹරකිරි වංගුවෙහි රත්තොට ප්‍රාදේශීය සභාව විසින් ප්‍රදර්ශනය කර ඇති බඹරකිරි ඇල්ල යන නාම පුවරුව දැකගත හැකියි. මෙම බඹරකිරි වංගුව අසලින් වෙළන්ගහඔය ගම්මානයට යන පාරෙන් ගැමි පරිසරයක චමත්කාරය විඳිමින් කිලෝමීටරයක් පමණ දුරක් පා ගමනින් යන විට මහ බඹරකිරි ඇල්ලට ළගා විය හැකියි. මීට කලකට ඉහත දී නම් දිය ඇල්ල හෙමින් සිරුවේ ගහ කොළ හා නිහඬ සංවාදයක යෙදෙන අපුරු දසුන මෙහි යන එන කෙනෙකුට අරුමයක් නොවුණි. දැන් දැන් දේශීය හා විදේශීය සංචාරකයන්ගේ යාම්, ඊම් වැඩි වීම නිසා එකි නිහැඬියා හා නිස්කලංක බව බඹරකිරි ඇල්ල අවට පරිසරය අතැර ගොසිනි. එහෙත්, සුන්දරත්වයේ නම් කිසිදු අඩුවක් නැත.

දුම්බර මිටියාවතෙහි සිට ගලා එන වෙළන් ඔය හෙවත් කුඩා ඔයෙහි ජල ධාරාවෙන් බමරකිරි ඇල්ල නිර්මාණය වෙයි. මෙය ස්තර තුනකින් ගලා හැලෙනු දැකගත හැකියි. මහ බඹරකිරි ඇල්ලෙහි සුන්දරත්වය වඩ වඩාත් දියණු තියුණු වන්නේ වර්ෂා සමයටය. ඇල්ලෙහි ජලය වැඩි වන තරමට මේ සොඳුරු කොමළිය මවන දසුන ද වඩ වඩාත් සුන්දරය. දිය ඇල්ලේ සුන්දරත්වය විඳිමින් ඉදිරියට යන විට තවත් අපූරු අත්දැකීමක් හමු වෙයි. ඒ බඹරකිරි ඇල්ලෙන් එතෙර විමට ඇති වැල් පාලම නොහොත් සංගිලි පාලමයි. මේ වැල් පාලම සකස් වී ඇත්තේ දිය ඇල්ලෙන් ගලන ජල පහරෙන් එගොඩ වී වෙළන්ගහඔය ගම්මානයට යාමටය. මහ බඹරකිරි ඇල්ල වඩාත් සොඳුරු ලෙස දැක ගැනිමට සේම කුඩා බඹරකිරි ඇල්ල දැකීමටත් මේ සංගිලි පාළම තරණය කළ යුතුය. සංගිලි පාලමෙන් එතෙර වීම මෙහි ගම්මුන්ට සාමාන්‍ය දෙයක් වුවත් ඉඳ හිට එහි යන සංචාරකයන්ට නම් විශේෂිත අත්දැකීමකි.

මහ බඹරකිරි ඇල්ලෙහි වතුර අඩු කාලවලදි ඇල්ල හරහා වෙළන්ගහ ඔය ගම්මානයට යා හැකි වුවත් ඇල්ලෙහි ජලය වැඩි කාලයක නම් එකී ගමනට කිසිසේත් පය එසවිය යුතු නැත. මන්දයත්, එවන් වීර ක්‍රියාවන් අත්හදා බලන්නට ගොස් සිය ජිවිතයෙන් වන්දි ගෙවන්නට වූ අය ගැනද බඹරකිරි ඇල්ල හා බැඳුණ ඉතිහාසයේ සටහන්ව ඇති බැවිනි. එකී හේතුව නිසා මෙම පරිසරය නුහුරු ඔබ දිය ඇල්ලෙන් එතෙර වීමට සඳහා වැල් පාලම භාවිත කිරීමට සැලකිලිමත් වන ලෙස අප මෙහි සඳහන් කරන්නේ දිය ඇල්ල ගැන විස්තර පැවැසීම සේම එහි ඇති අවදානම් තැන් ගැන ද ඔබ දැනුවත් කිරීම අපගේ වගකීමක් බැවිනි. එපමණක් නොව බඹරකිරි ඇල්ලෙහි ඉහළම ස්තරයෙහි ජල ධාරාව ඇද හැලෙන ස්ථානයෙහි අඩි 40 පමණ විශාල වළක් ඇති බැවින් හිතු මනාපේ මෙහි ජල ක්‍රීඩා කිරීම සුදුසු නැත. බොහෝ විට බඹරකිරි ඇල්ල නරඹන්නන්ට ආරක්ෂිතව ස්නානය කළ හැකි ස්ථානය ලෙස මහ බඹරකිරි ඇල්ලෙහි බාල සොහොයුරකු බඳු කුඩා බමර කිරි ඇල්ල හැඳින්විය හැකියි. පුංචි ලෝකාන්තයට යන අතරතුර බඹර කිරි ඇල්ල හමු වුවත්, මෙහි ශීත දේශගුණයක් නොවීම මෙහි ඇති විශේෂත්වයකි.

බඹරකිරි ඇල්ල අවට ප්‍රදේශයේ දක්නට ඇත්තේ තෙත් කලාපීය දේශගුණික සාධකයකි. මෙම අපූරු ලක්ෂණ දරාගත් බඹර කිරි ඇල්ල අඹන්ගගෙහි ජල පෝෂකයකි. දුම්බර මිටියාවතේ සිට ගලා එන වෙළන් ඔයෙහි ජල දරාව දෙකට බෙදිමේන් මහ බඹර කිරි ඇල්ල හා කුඩා බඹර කිරි ඇල්ල නිර්මාණය වී ඇතුවා සේම යළි මෙම දියඇලි දෙකෙහිම ජලය එකට එකතු වී අඹන් ගඟට එක් වේ. බඹරකිරි ඇල්ල අඹන් ගඟ ජලයෙන් පොහොසත් කිරීම පරිසරය සුන්දර කිරීම හැරුණ කොට රත්තොට ප්‍රදේශයේ ජනතාවගේ පානීය ජල අවශ්‍යතාව සම්පූර්ණ කරන දිය ඇල්ලකි.

ධම්මිකා සුරංජි පතිරණ

ජායාරූප-ආසිරි උපේන්ද්‍ර ඩයස්

මේ කාලය කියන්නේ සිරිපා අවාරයේ අවසන් මාස කිහිපය ගෙවී යමින් ඇති කාල වකවානුවක්. මොකද තව මාස 03 කින් පසුව එළැඹීමට නියමිතව ඇති උඳුවප් මස පුර පසළොස්වක පොහොය දිනය කියන්නේ සිරි පා වන්දනාව ආරම්භ වෙන කාලයයි. ගිය වසරේ උදුවප් පොහොය දින සිට මේ වසරේ වෙසක් පොහොය දක්වා ගෙවී ගිය මාස හය පුරාවට අඩු වන්දනා කරුවන් පිරිසක් සිරි පා කරුණාවේ නිරත වූයේ රටේ පැවැති අයහපත් වාතාවරණය බව නොරහසක්. එහෙත් යළිත් තම සුපුරුදු දින චර්යාව ආරම්භ කර ඇත. යටපත් කර ගෙන සිටි සංචරණ පුරුද්ද ද යළිත් හිස එසැවීමට පටන් ගෙන ඇත. ඉදින් අවැසි වන්නේ පරිසර හිතකාමීත්වය පෙරදැරි කර ගත් සංචරණ රටාවකට අවතීර්ණ වීම බවත් සිහි කට යුතුය.

රටේ පැවැති COVID 19 වසංගතය හේතුවෙන් සිරිපා වන්දනා කරුවන් රහිත බිමක් බවට සිරිපා භූමිය පත් වුණද සිරිපා බිම තනි නොකර එහි ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් ඇප කැප වු ආවතේව කරුවන් පිරිසක්, සිරිපා මුර රාජකාරිය නිසි පරිදි ඉටු කළ බව කිසිවකු හෝ නොදන්නේ එකී මිනිසුන් රහසේ තම රාජකාරී කොටස චිරාත් කාලයක සිට ඉටු කරමින් සිටින බැවින්ය. සිරිපා මුර රාජකාරියේ නිරත මිනිසුන්ගේ සොදුරු අත්දැකීම්වලින් සමනළ පුද බිමේ අගය ඉස්මතු වන ආකාරය ඔවුන් සමඟ ගත කරනා සෑම අවස්ථාවකදීම එත්තු යනු නියතය. එබැවින් සිරිපා අවාරයේ තතු, සිරිපා අවාරයේ වනපෙතේ සොඳුරු බව පිළිබදව ලියැවෙන මෙම ලිපිය ආරම්භය අවාරයේ සිරි පා රකිනවුන්ගේ බසින්ම මෙසේ සටහන් තබමී.

“පුංචි සන්දියේ, මයේ මාමාත් එක්ක මාත් එනවා සිරිපා මළුවට. ඒ ආපු ගමන්වලදී ආයේමත් පල්ලම් බහින්නේ ඉර සේවයත් බලලාමයි. සමනොළ කඳු මුදුනට රාත්තිරිය උදා වුණාම හැබෑම ලස්සනයි. කිරි බැබළෙන හඳ එළියට මුළු හිමේම කිරිපාටින් තෙමෙනවා. සඳකැන් නාන හිමේ'මහඇත්තෝ මහගිරිදඹේ පහළට වීලා නිදහසේ කෑමොර ගානවා.

ඉතින් මම පොඩි එකා නොවෙද... මාමා මාවත් කැටුන් මළුව මුදුනතටම කරුණා කරලා සිරිපාදේ ලස්සන, හරිම අපූරුවට මට පෙන්නලා දෙනවා.

පුතේ ආන්න බලාපන් බටහිර අහසේ බබළන තරු. ඒ තරු නෙවේ බොලන්, කොළඹ රටේ බලුප් එළි. මේන්න බලාපන්න මේ පැත්ත. ඒ බලුප් එළි නල්ලිතන්නියේ. බලන් පුතේ හඳ එළියේ බැබළෙන අර කඳුමුඳුන. ඒ තමයි කුණුදිය පරුවතය. බොට කියන්ට අමා මෑණි බුදුන් වහන්සේ ඉස්ඉස්සෙල්ලාම සිරිපතුල තියන්ට වැඩම කළේ ඕන්න ඔය කඳු මස්තකයටයි. ඒත්, බොලන්නේ කඳුමුදුනේ ගැරඬි මළ කුණක් තිබෙද්දින් කොහොමෙයි සිරි පතුල තබන්නේ.

ආන්න ඊට පස්සෙන් පහු තමයි උන්නාන්සේ මේ සමන් ගිර මුඳුනට, ශ්‍රී පද්ම ලාංඡනය තබන්නට, සමන් දේව ආරාධනයත් පිළිගෙන වැඩම කළේ... ඉතින් කොලුවෝ මේ පරම්පරාගත රාජකාරිය, දේව කාරියක් වායේ කොරන්නට හිතට ගන්නට ඕනී... හොඳද? බොගේ පරම්පරාවේ ඇත්තෝ මේරාජකාරිය කළේ බොහෝම සර්දාවෙනුයි."

තිස්ස, තමාගේ සුන්දර ළමාවියේ නතරව හිඳී. අද ඔහු නිරත වන්නාවූ රාජකාරිය පියාගෙන් පුතුට ආදී වශයෙන් පරම්පරාගතව හිමි වූ උරුමයකැ'යි පුන, පුනා පවසන්නේ සොම්නසිනී.

බොලන්නේ මේ සමන් දෙවියන්නේ අඩවිය වෙද? උන්නාන්සේගේ ඇල්ම, බැල්ම තියෙන තුරාවට, උන්නාන්සේගේ අණසක යටතේ ජීවත් වෙන ගැත්තන්ට වරදින්නේ නෑ”

අවාරයේ සමනළ වනපෙතේ රජයන මහා සුළඟත් සමඟ පොර බදිමින් මහා වරුසාවේම සිරිපා මලුවට ගොඩ වු කල එහි රජයන මහා පාළුව අබිමුව මුර රාජකාරියේ නිරතව සිටිනා මිනිසුන්ගේ සිනාමුසු වූ මුහුණු මිහිදුම් දුමාරය මැදින් මතු වූ කල සිතට දැනෙනා සොම්නස මෙතෙකැයි කෙසේ නම් අකුරු කරන්නද? ආ ගිය කථා බස් අතරේ ආගන්තුකයන් අරඹයා කාරුණිකත්වයෙන් කඩිසරව සැපයෙන සංග්‍රහයන් නොවන්නට විඩාපත් වූ ගතටත්, සිතටත් අන් කවර පිහිටක්ද? සීතලට ගල් වුණු හකුරු කැටයක් සමඟ පිරිනැමෙන උණු කහට උගුර මසුරන් වටිනවා. උණු කහට උගුරු බඩ ගෙඩියට වැටෙන්න වැටෙන්න සීතලට ගුළි ගැහිලා හිරිවැටිලා තිබුණු අත් පාවලට යම් සහනයක් ලැබුණා වාගෙයි. මම ටිකක් විතර අවට විපරම් කරලා බලන අටියෙන් එළියට ආවා. වෙනදාට ඒ කියන්නේ සිරිපා වන්දනා සමයට එකම හිස් ගොඩක් මෙන් නිරන්තරවම පිරි යන සිරි පා මළුව සහිත බිම අද ජන ශූන්‍ය වූ බිමක්. එහි රජ කරන්නේ සුළගේ හුම් හඩත්, මිහිදුම සමඟ මුසුව එන පින්නත් විතරයි. මා සිට ගත් වපසරිය විනා ඉන් ඔබ්බට ඇති ඡායාවන් සියල්ලම මකා දමනු වස් එක් වරම පැමිණෙන මිහිදුම් දුමාරයට ඇත්තේ මහා බලයක්.

සමනොළ කියූ පමණින් බොහෝ දෙනාගේ සිතේ ඇති වන්නේ සිරි පා වන්දනාව සදහා සිරිපා පිය ගැට පෙළ නඟිනා සහ සිරිපා පියුම වැද පුදා ගන්නා ආකාරයයි. එහෙත්, ඒ උතුම් වන්දනාව සඳහා තමන් පසු කර යන මේ අනගි වනපෙත ගැන මොහොතක් හෝ ඔබ තමන්ගේ අවධානය යොමු කළේද? මේ සූදානම සමනොළ වනපෙත ගැන ඉතාමත් හොඳින් ඔබට කියා දෙන්නයි. අපේ රටේ ප්‍රධාන ගංගා දියවරින් පොහොසත් කරනා සමනොළ වනපෙතේ අමිල වූ අගය ගැන ඔබට කියා දීමටයි. එවිට සිරිපා වාරයේ සිරි පා පියුම වැඳ පුදා ගනු වස් මේ අනගි වනපෙතට පිවිසෙන ඔබ එහි ආරක්ෂාව වෙනුවෙන්ද පෙනී සිටිනු නියතයි.

සිරිපා අඩවියට පා තැබූ වේලාවේ පටන්ම හිතේ රජ යන්නේ පැරැණි ජන කිවියක්.

බලන්න පැරැණි ජන කවියා දුටුවා මේ භූමියේ ඇති වැදගත්කම. ඒ කියන්නේ මධ්‍යම කදුකරයෙන් උපත ලබා අපේ රටේ සිව් දෙසට දිවයන ප්‍රධාන ගංගාවල මව් දියත පෝෂණය වෙන භූමියේයි මා මේ පය ගසා සිටින්නේ. සමනල කඳු මුදුනත සිට පහළට රූ රා වැටෙන පුංචි දිය දහරා අවසන විසල් වු ගංගා නිර්මාණය කරන්නේය යන්න නොරහසක්. ජීවයේ රුහිරු බිඳු රටේ සැම අත විහිදුවා ලන නාළ පද්ධතියක් හා සමාන ගංගා ජල වහන පද්ධතියේ ආරම්භයත් සටහන් වෙන්නේ, මධ්‍යම කඳුකරයේ වැදගත් වු පාර්ශ්වයක් නියෝජනය කරන සමනොළ වනපෙත ප්‍රමුඛ වු කදු පන්තියෙනුයි.

මීදුම් වලාකුළු වනවැස්ම විසින් සඟවා ගත් සොබාදහමේ අනගි නිමැවුම් අපමණයි. ඒ අතරේ හමු වන ශාක හා සත්ත්ව ප්‍රජාවේ බහුතරයක්ම හමු වන්නේ අපේ රට තුළදී පමණක් (ආවේණික) බවත්, ඒ අතරිනුත් බහුතරයක් වාසය කරන්නේ මෙවැනි වූ කඳුකර වනපෙත් ඇසුරේ බවත් සහිපත් කළ යුතුමයි. පාරිසරික සුවතාව ජීවී විශේෂයන්ගේ ගැවසීමට සහ ශාක ප්‍රජාවගේ ව්‍යාප්තියට මහත් වු රුකුලක්. සමනොළ වනපෙත ආශ්‍රිතව ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික ශාක හා සත්ත්ව ව්‍යාප්තිය යහපත්. අප රටට ආවේණික පක්ෂි විවිධත්වයේ වෙසෙස් තැනක් සමනළ වනපෙත ඇසුරේදී දැක ගත හැකියි. කැහිබෙල්ලා, අරංගයා. බට ඇටි කුකුළා, හබන් කුකුළා, පීතකන් කොණ්ඩයා, සිතෑසියා ආදි ආවේණික විහගුන් ගේ යහපත් පැවැත්මක් නිදහස් වනපෙත තුළදී නිරීක්ෂණය කළ හැකියි. ආවේණික මෙන්ම රතු දත්ත පොතට ඇතුළත් බොහෝ සත්ත්ව හා ශාක නියෝජනයන් රාශියක්ම සමනොළ වනපෙත තුළ දිවි ගෙවයි. සමනළ කදු වැටියෙන් ආරම්භ වී පහළට ගලා බසින දිය පහරවල් වල දිවි ගෙවන ආවේණික මිරිදිය මත්ස්‍ය සහ උභය ජීවී විවිධත්වය ද අගයෙන් ඉහළයි.

නවතම අධ්‍යයනයන්ට අනුව (IUCN- Animal Checklists Of Peak Wilderness Protected Area Complex - 2018) සමනොළ අඩවි වනපෙත තුළ ශාක කුල 747ක් (ආවේණික 351), ක්ෂීරපායි විශේෂ 35 ක් (ආවේණික 10), පක්ෂි විශේෂ 162 ක් (ආවේණික 33), උරග විශේෂ 66 ක් (ආවේණික 37), උභය ජීවී විශේෂ 48 ක් (ආවේණික 42), මත්ස්‍ය විශේෂ 15 ක් (ආවේණික 08), සමනල විශේෂ 100 (ආවේණික 14), බත්කූරන් විශේෂ 46 ක් (ආවේණික 22) සහ මිරිදිය ආවේණික කකුළු විශේෂ 07 ක් වශයෙන් සමනොළ අඩවිය සතු ජෛව විවිධත්වය සාරාංශ කර දැක්විය හැකියි. සමනොළ වනපෙත තුළ ව්‍යාප්තව ඇති කදු වැටි පෙළ තුළ සමනොළ කදුවැටියටම සීමා වී දිවි ගෙවන වනඅලි රැළක් ජීවත් වන බව මා කියන්නේ ඉතාමත් සතුටින්. මොකද අපේ රට තුළ කඳුකරයේ වාසය කරන එකම අලි රංචුව වාර්තා වෙන්නේ සමනොළ වනපෙත තුළින් විතරයි. සමනොළ අලින් රංචුව සිරිපා අවාරයේදි වන්දනා මං පෙත ආසන්නයටත්, සිරිපා වාරයේදී වන්දනා මං පෙත් වළින් බැහැර වනය අභ්‍යන්තරයටත් ගමන් කිරීම නිසාවෙන් තමයි සමනොළ අලි දැක ගැනීම ඉතාමත් අසීරු වන්නේ. සිරිපා වන්දනාවේ නිරත වු බැතිමතුන්ට හුරු පුරුදු නමක් තමයි ගජමංසල කියන්නේ. ඒ නම හැදෙන්නත් අවාරයේ මේ කියන ස්ථානය අලින්ගේ (ගජ) කදිම ගැවසුම් (මංසල) පළක් වීමත් එක් හේතුවක්.

සමනොළ වනාන්තර ප්‍රදේශය වර්ෂ 1940 ඔක්තෝබර් මාසේ 25 වැනි දා අභය භූමියක් ලෙස (හෙක්ටයාර් 22379.1) ප්‍රකාශයට පත් වුණේ සංරක්ෂණ ක්‍රියාවලියකට මේ වන බිම නතු කර ලීමේ මූලිකම අභිප්‍රායෙනුයි. මේ නිසා ඒ වන විටත් වනපෙතට සිරිපා වන්දනා නඩවලින් සිදු වෙමින් පැවැති යම් යම් හානිකර තත්වයන් යම්තාක් දුරකට හෝ මැඬපවැත්වීමට අවශ්‍ය කරන නීතිමය රැකවරණයක් ලබා දීමට හැකි වුණා. හෙක්ටයාර් 12979 ක භූමි ප්‍රමාණයක් ඇතුළත් වන පරිදි 2007 සැප්තැම්බර් මස 21 වැනි දින සමනොළ ස්වභාව රක්ෂිතය ප්‍රකාශයට පත් වුණා. 2010 වසරේ සමනොළ වනපෙත ලෝක උරුම වන බිමක් දක්වා උසස් වුණා. එසේම මිනිසා හා ජෛව ගෝල රක්ෂිතයක් යන ගෞරව නාමයත් සමනොළ වනපෙතට හිමි වුණා. මේ සියලු ගෞරව නම්බු නාමයන් හරහා පිළිබිඹු වන්නේ මේ සංවේදී වු පාරිසරික කලාපයේ ඇති සුවිශේෂී වු වටිනාකමේ පිළිබිඹුවයි.

ඉතාමත් සංවේදී වූ ශාක සහ සත්ත්ව ප්‍රජාවක් තමන්ගේ නිවස්නය කොට ගෙන ජීවත් වන වනපෙතක්. ශ්‍රීලංකා ද්විපයේ හදවත බදු වු මධ්‍යම කඳුකරයේ සබරගමුව කඳු පන්තියේ බටහිර සිට නැගෙනහිරට දිව යන ජෛව විවිධත්වයෙන් පොහොසත් වූත්, අමිල වූත් නිමැවුම් රාශියක් තුරුලු කර ගෙන, රැක ගෙන සිටින සමනොළ නම් වු සොබාවික වනපෙත නිහඩව හිටියත්, මේ ප්‍රතාපවත්වන රජු නිහඬවම හිඳිමින් අප රටට සිදු කරන නිහඩ මෙහෙවර ගැනත් සිරි පා අඬවියට පිවිසෙන ඔබ නිරන්තරවම සිහිපත් කළ යුතුමයි.

දැනට අඩසිය වසරකට පෙර සිටි ගොවින් තම වගාවන්ට හානි ගෙන දෙන පළිබෝධකයින් මර්ධනය කිරීම සහා ස්වාභාවිකව නිපදවා ගන්නා ලද කොහොඹ සහ ගොඩ කඳුරු වැනි ශාක නිස්සාරණ ද පරිසරයේ ජිවත්වන පකෂින් -මැඩියන්-ගැඬවිලූන් වැනි හිතකර සතූන්ගේ ද සහාය ලබාගෙන ඇත. එහෙත් ජනගහනය වේගයෙන් වැඩිවිමත් සමඟ ගොවිතැන ව්‍යාපාරික වගාවක් ලෙසින් පරිවර්තනය විය. ඒ සමඟම වගාවන්ට සිදුවන කෘමිහානි උවදුර ද ඉහළ යාමට පටන් ගෙන තිබේ.මෙසේ විශාල ප්‍රමාණයෙන් සහා වේගයෙන් බෝවන පළිබෝධකයින් මර්ධනය කිරීම සඳහා විවිධ කෘෂිරසායන වර්ග නිෂ්පාදනය කිරීම ආරම්භ කරණු ලැබීය. එබැවින් මෙම කෘමිනාශක යොදා ගනිමින් තම වගාවන් ආරක්ෂාකර ගැනිමට වගාකරුවන් නැඹුරු වී ඇත.

එහෙත් අදාළ කෘෂි රසායනවල ඇති ක්‍රියාකාරීත්වය හා පරිහරණය ක්‍රමවේදයන් පිළිබද අඩු අවබෝධය නිසා භාවිත කිරීම පිළිබඳ ලබා දී ඇති උපදෙස් හා අවවාද නොසළකා හරිමින් වගාකරුවන් තමන්ට රිසිසේ අපරික්ෂාකාරීව කෘමිනාශක භාවිත කරන අයුරු දක්නට ලැබේ. එසේ අපරික්ෂාකරීව භාවිත කිරීම නිසා මිනිස් ජිවිත හානි හා සෞඛ්‍ය ගැටලු සමඟ පරිසර ගැටලු ද මතූවෙමින් පවති. එම නිසා පළිබෝධ නාශකවල ඇති ක්‍රියාකාරීත්වය හා එහි ඇති අනිටු විපාක ගොවීන් ඇතූළු සෑම අයකුම දැන ගෙන සිටීම ඉතාමත්ම වැදගත්ය.

කෘමි පාලනය

පළිබෝධ නාශක පිළිබඳ පළමු සටහන තබා ඇති කිස්තූපූර්ව 1000 සියවසේ ජිවත්ව සිටි හෝවර් සඳහන් කර ඇත්තේ ගෙන්දගම්වලින් පළිබෝධකයින් පාලනය කළ හැකි බවයි. ඒ අනුව ගොවිතැන සමඟ පලිබෝධ යන කාරණා දෙක එකට බැදී ඇති බවයි. ගෘහ ආශ්‍රිත කෘමි පාලනයට ද බහුලව කෘමිනාශක භාවිත කෙරේ. ශ්‍රී ලංකාවේ සිය දිවිනසා ගැනීමේ ක්‍රමයන් අතර පළමු තැන හිමිව ඇත්තේ කෘමිනාශකවලට බව පැවැසේ. අන්තරාකාර කෘෂි රසායනික ද්‍රව්‍ය නිසි ප්‍රමණයට වාඩා අඩුව හෝ වැඩිය වගාවට යෙදීමකින් කිසිදු වාසියක් අත්කර ගත නොහැක. අඩු ප්‍රමාණයක් යෙදිමෙන් පළිබෝධකයාට හානියක් නොවන අතර පළිබෝධකයා එයට ගැළපෙන ලෙසින් සකසා ගනි. වැඩි ප්‍රමාණයක් යෙදීමෙන් ඉක්මනින් කෘමියා මිය ගිය ද ඒ සමඟම වගාව වර්ධන බාල විම හිතකර වෙනත් කෘමි සතූන් ද විනාශ වීමට ද ඉඩ ඇත. එනිසා කෘමිනාශක බෝතල්වල අලවා ඇති උපදෙස් පත්‍රිකාවල ඇතුළත් කාරණා පිළිපැදිමට වගබලා ගත යුතුය. පළිබෝධක නාශක ප්‍රධාන වශයෙන් කොටස් දෙකකට වර්ග කළ හැකිය. එනම් රසායනික පළිබෝධනාශක සහ සම්භවීය පළිබෝධ නාශක ලෙසිනි. අනෙකූත් පළිබෝධ නාශකවලට වඩා රසායනික පළිබෝධ ලාභදායකය. එසේම පහසුවෙන් ලබාගත හැකිය. පහසුවෙන් යෙදිය හැකිය.කෙටි කලකින් ප්‍රථිඵල දැකිය හැකිය. තවද එක් පළිබෝධ නාශකයකින් හානිකර කෘමි විශේෂ කිහිපයක්ම එකවර විනාශ කිරීමට හැකියාවක් ඇත. එනිසා ගොවීන් වැඩිපුර මෙසේ පළිබෝධ නාශකවලට නැඹුරු වෙයි. අධික පළිබෝධ භාවිතයෙන් පරිසර හානි ඇතූළු විවිධ ගැටලූ ඇති වන නිසා මෙම තත්ත්වය අවම කිරීම හෝ ක්‍රමවත් කිරීම සඳහා සුදුසු ක්‍රියා මාර්ග ගැනිමේ කාලය පැමිණ ඇත.

ස්පර්ශක විස

කෘමිනාශක මඟින් කෘමීන් මිය යන බව අපි දනිමු. එහෙත් එහි ක්‍රියාකාරිත්වය පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා නොතිබිම වගාකරුගේ දුර්වල කමකි. බොහෝ කාමිනාශක කෘමියාගේ සිරුර තුළ ක්‍රියාකරන ආකාර කිහිපයකි. ඒ ආමාංශයික විස, ස්පර්ශක විස, ධුමාකරණ විස ලෙසිනි. මෙම රසායනික කෘමියා තුළ ඇති ප්‍රධාන ජිව විද්‍යාත්මක පද්ධති මත ක්‍රියාකරණ ආකාරය මෙසේය.

ස්නායු පද්ධති, ශක්තිය නිෂ්පාදන, බාහිර සැකිල්ලේ නිර්මාණය, අන්තරා සර්ග සහා ජල තුළන පද්දති හානිකරන ලෙසිනි.

ස්නායු පද්දති හානි කරන ගණයට පයිරෙත්‍රොයිඩි-මිගැනෝපොන්පේටි හා කාබෙවිටි කාන්ඩයේ කෘමිනාශක මෙයට අයත්වෙයි. මෙම රසායනික මඟින් කෘමියා ක්ෂණිකව මරණයට පත්වෙයි. එනිසා මෙයට වගාකරු වඩාත් කැමතිය. මෙය පුළුල්ව ක්‍රියා කිරීම නිසා වගාවේ සිටන හිතකර සතුන් ද විනාශ වී යාමට ද ඉඩ ඇත. ගව ආදී සතුන් ද මරණයට පත් වීමට ද ඉඩ ඇත. එනිසා මෙවැනි පළිබෝධ භාවිතයේ දී වඩාත් විමසිලිමත් විය යුතූය. ශක්තිය හීන කරන කෘෂිරසායන මඟින් කෘමියාගේ ආහාර ගැනිම සහා චලනට අවශ්‍ය ශක්තිය සැපයිම අඩපණ කරයි. කෘමියා දින 2-3 පසු මිය යයි.මෙම මර්ධන ප්‍රමාදයට ගොවියා එතරම් කැමැත්තක් නොදක්වයි. එනසා ගොවියා නොදැනුවත්වම අධික සැර ඇති කෘමිනාශක භාවිතයට නැඹුරු වෙයි. මෙයින් කෘමින්ගේ ආරක්ෂාව සඳහා නිර්මාණය වී ඇති බාහිර සැකිල්ලට හානි ගෙන දෙයි. කෘමීන් වරින් වර මෙම බාහිර සැකිල්ල ඉවත් කරන අතර එය හැව ඇරීම ලෙසින් අපි හැඳින්වේ. මෙසේ කෘමිනාශක භාවිත කිරීමෙන්මෙම බාහිර සැකිල්ල නැවත වර්ධනය වීම අඩාල විම හෝ ප්‍රමාද වීමෙන් කෘමියා විනාශයට පත් වෙයි.මෙම කෘමිනාශක වර්ග මිනිසාට සහා හිතකර සතූන්ට එතරම්ම හානියක් ගෙන දෙන බවක් නොපෙනේ. අන්තරා සර්ග පද්ධතියට හානි ගෙන දෙනවා යනු කෘමියාගේ හෝමෝන පද්ධති අක්‍රිය වීම හෝ අක්‍රමවත් කිරිමයි. කෘමියාගේ බෝ විම පරිසරයට සන්නිවේදනය යන විවිධ ගැටලූ ඇති කිරීමයි. මෙය මිනිසාට බලපෑමක් නැති මුත් හිතකර සතුන්ට යම් බලපෑමක් ඇති විය හැකිය. මෙය රසායනික කුඩක් වන අතර මෙමඟින් සැකිල්ල තූවාල වී අභයන්තර ජල තුලනයට බාධා වී කෘමියා මිය යන අතර මිනිසාට ආසාධන ඇති වෙයි.

ආයු කාලය

ගොවියා තම වගාවේ කෘමි උවදුරක් දුටු විට පළමුවන් සිදු කරණුයේ තමන් පෙර දී භාවිත කළ රසායන භාවිත කිරිමයි.මෙම රසායණික බෙහෙත් ඇතැම් විට කල් ඉකුත්ව තිබිම හෝ ක්‍රියාකාරත්වය පහළ මටිටමක තිබිය හැකිය. ඇතැම් විට මෙය කෘමියාට නොගැළපීමට ඉඩ තිබේ. එවන් රසායන භාවිතයෙන් කිසිදු වාසියක් අත් නොවෙයි. එනිසා භාවිතයෙන් පසු ඉතිරි වන රසායන බෝතලයට සුළං ඇතුළු නොවන ලෙසින් මුඩිය හොඳින් වසන්න. ඕනැම රසායනයක ආයු කාලය වසර 02 කි. මූඩියෙන් වාතය ගමන් කළොත් ආයු කාලය අඩුවෙයි.

එසේම කෘමිනාශක ඇසුරුම්වල සටහන් කර ඇති උපදෙස්වලට අනුව සාන්ද්‍රණය සකසා ගත යුතූය. එහෙත් ගොවියා එම උපදෙස් ගැන නොතකා අඩු හෝ වැඩි වශයෙන් සාන්ද්‍රණය සකසා ගනී. මෙයින් නිසි ප්‍රථිඵල ලබා ගත නොහැකිවන අතර මුදල් අපතේ යාමක් සිදු වෙයි. සාන්ද්‍රණය අඩු විමෙන් කෘමියා එයට සරිලන ලෙසට ප්‍රතිරෝධී අයුරින් සිරුර සකසා ගනී. එමඟින් වගාවට දැඩි හානියක් කිරීමට කෘමියාට අවස්ථාවක් අති වෙයි. එනිසා කෘමියා විනාශ කිරිමට අධිසැර රසායන භාවිත කිරිමට සිදුවෙයි. සාන්ද්‍රණය අධිසැර නිසා බෝගයේ වර්ධනය බාලවෙන අතරම හිතකර සතුන්ද විනාශයට පත් වෙයි. එපමණක් ද නොව රසායනික යොදන මිනිසාට ද එය විසවීමට ඉඩ තිබේ. ප්‍රමිතියට රසායන සකසා ගැනීමට නොහැකව ඇත්තේ නිසි මිණුම් ක්‍රයක් වගා කරු සතු නොමැතිවීමයි. එනිසා මිණුම උපකරණයක් භාවිත කිරීම වැදගත්ය. එසේම කෘෂිරසායන වගාවට යොදන කාල පරාසය ගැන දැනුවත් වීමද ඉතා වැදගත්ය. කෘමියා බෝගයට හානි කරන කාල පරාසය හඳුනා ගෙන කෘමිනාශක යෙදිමට පියර ගත යුතුය. එමගින් සාර්ථක ප්‍රථිඵල ලබාගත හැක. උදාහරණ ලෙසට පණුවන් සක්‍රිය වී වගා හානි කරන්නේ රාත්‍රි කාලයේය. එනිසා කෘමිනාශක යෙදිය යුත්තේ සවස් කාලයේය. කෘමිනාශක යොදන විට පරිසය ගැන ද විමසිලිමත් විය යුතුය. වැසි ඇද වැටීමට ආසන්න හෝ වැසි ඇද වැටීම අවසන් වූ වහාම හෝ සුළං හමන විට කාමිනාශක යෙදීමෙන් වැළකිය යුතූය. ගොවීන් කෘෂිරසායන ගලා යන ආකාරයට වගාවට යොදන බව පෙනේ. බෝගය තෙත්වන ආකාරයට සියුම් අන්දමට රසායන යෙදීම නිවැරදි ක්‍රමයයි.

ආරක්ෂිතව ගබඩා කිරීම

වගාවට රසායන යොදන කාල වේලාව බෝතලයේ අලවා ඇති විස්තර පත්‍රිකාවේ සදහන්ය. එහෙත් ඇතැම් ගොවියෝ අස් වැන්න නෙළීමට ආසන්නයේ දී වගාවට රසායන යොදති. මෙම වැරැදි ක්‍රියාවෙන් වස ඍජුවම මිනිස් සිරුරට ඇතූළු වෙයි. එයින් මරණයට ද පත් විමට ඉඩ තිබේ.වගාවට වස යෙදීමට පෙර සිරුර වැසෙන ලෙසින් ආරකෂිත ඇදුමකින් සැරැසිම, අත් පා ආවරණ පැළදිම මුඛ ආවරණය සුළඟට පිටු පා ඉසීම ද වස ඉසීමෙන් පසු හිස් බෝතල් ආරකෂිතව වල දැමිම, ඉතිරිව ඇති වස බෝතල් ආරක්ෂිතව ගබඩා කිරීම සහ හොඳින් ජලය ස්නානය කිරීමටත් වග බලා ගත යුතුය. ඉහත සදහන් කාරණා ගැන සැල කිළිමත් වු රජය කෘමිනාශක මඟින් සමජයට සිදු වන හානිය වළක්වා ගැනීම සඳහා 1980 අංක 33 දරන පනතක් සමිමත කර ඇත. එමඟින් රසායනික පරිහරණය සහ විස වීමක දී ප්‍රථමාධාර ද අදාළ පත්ත්‍රිකවේ සටහන් කිරීමට නීති පනවා ඇත. නිසි ලෙස තම වගාව ආරක්ෂා කර ගැනීමට පමණක් නොව කෘෂි රසායන නිවැරැදිව භාවිත කිරීමට ගොවියා යොමු විය යුතුය.

(විශේෂ ස්තූතිය - බණ්ඩාරවෙල කෘෂි කර්ම පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානය් නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂක කේ.පී සෝමචන්ද්‍ර මහතාට)

ඡායරූප හා සටහන

වැලිමඩ සමුහ ආර්. රාජමන්ත්‍රි

මහා පරිමාණ සංවර්ධන ව්‍යාපෘති මෙන්ම පෞද්ගලික දේශපාලන මැදිහත්වීම් නිසා ද ඉතිහාසය පුරාම පාරිසරික විනාශයන් සිදුව තිබේ.

ජනාධිපතිතුමා සිය මැතිවරණ ව්‍යාපාරය ගෙන ගියේ පොලිතීන් සැරසිලි ආදියෙන් තොරවය. එමෙන්ම, එම කාලය තුළ පරිසරයට නිදහස් වන කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය සැලකිල්ලට ගනිමින් රුක් රෝපණ වැඩසටහනක් ද ගෙන ගියේය. ඒ යටතේ පැළ 29000 ක් පමණ සිටුවා තිබේ. එලෙස රෝපණය කළ පැළ රැක ගැනීමේ වැඩපිළිවෙළක් ද ඇත. මැතිවරණ ව්‍යාපාරයකදී මෙවැන්නක් සිදුවූයේ ලොව පළමු වතාවටය. එබැවින් එය එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ පවා අැගැයීමට ලක් විය. මහ මැතිවරණය එළැඹියේ මෙවැනි පසුබිමකය. ජනාධිපතිතුමා මැතිවරණ ව්‍යාපාරයේදී ලබා දුන් ආදර්ශය පොදුජන පෙරමුණේ සියලු අපේක්ෂකයෝ අනුගමනය කළ අතර පොලිතීන්වලින් තොර පරිසර හිතකාමී මැතිවරණ ව්‍යාපාරයක් සඳහා ප්‍රතිඥා දුන්හ. එමඟින් ආණ්ඩුව තුළ පරිසරයට ඇති ළෙන්ගතු බව පළ විය. ඒ සංවේදී බව සමාජය පුරාම පැතිරී තිබිණි.

• විමසිලිමත් බව

ලෝකය පුරා පරිසරය රැක ගැනීමට ඇති උනන්දුව, උවමනාව බලවත් වූ අතර එය පෙරට ආවේය. ළැව් ගිනි, ගංවතුර වැනි ස්වාභාවික ආපදා වුවද දේශගුණික විපර්යාස සමඟ ඇති සම්බන්ධය ඔස්සේ පරිසරය පිළිබඳ ජනතාව අවදියෙන් තැබීමට බලපා තිබේ. පරිසරයට එරෙහිව කිසිදු ක්‍රියාවක් නොකරන තැනට සමාජය තුළ දැනුවත්භාවයක් ඇතිවූයේ මේ ඔස්සේය. පරිසරයට හානිකර කිසිවක් නොකරන ලෙසට වන මතය වඩාත් පෙරට ගියේ විද්‍යුත් හා මුද්‍රිත මාධ්‍යයටත් වඩා සමාජ ජාලා ඔස්සේය. යම් දෙයක් සිදුවන්නේ නම් එය වහා හෙළිදරව් වීම යහපත් ප්‍රවණතාවකි. මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය වශයෙන් අප ද ඒ ගැන සිටින්නේ අවධානයෙනි. ඒ සමඟම දේශපාලන විරුද්ධවාදීන් ද වෑයම් කරන්නේ කිසියම් දෙයක් විශාල කර දක්වමින් ජනාධිපතිතුමාට සහ රජයට මඩ ප්‍රහාර එල්ල කිරීමටය.

ඇත්ත තත්ත්වය නම් මේ සෑම ක්‍රියාවක් පිළිබඳ අප සත්‍යතාව සොයා බැලූ බව සහ ඒවා පාලනය කිරීමට ද අධිකරණ ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට ද යොමු වූ බවය. නිදසුනක් ලෙස උඩරට ප්‍රදේශයේ අක්කර 3 කට ආසන්න පුද්ගලික ඉඩමක් තම කැමැත්තට අනුව එළිපෙහෙළි කිරීමට කටයුතු කිරීම ගැන කිහිපදෙනෙක් අත්අඩංගුවට ගෙන එම ඉඩමේ නැවත වන වගාව සඳහා නියෝග ලබාගැනීමට අධිකරණයට ගොස් තිබීම දැක්විය හැකිය. මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය වශයෙන් හන්තානේ ද මෙවැනි සිද්ධීන්ට අපි මැදිහත් වී සිටිමු. වගකීමෙන් සඳහන් කළ හැකි කාරණය නම් මෙලෙසම ආනවිලුන්දාව හා වනාතවිල්ලුව සිද්ධීන්ට ද මැදිහත් වූ බවය. වනාතවිල්ලුවේ සිද්ධියට අදාළව එම සිමෙන්ති සමාගම අපගේ උපදෙස් පරිදි නැවත වන වගාව පවා අරඹා ඇත. අදාළ ඉඩමේ අක්කර 5000 වටා සීමා සලකුණු කර එම වගාව ආරක්ෂා කර ගැනීමට, මාර්ගයක් පවා නිර්මාණය කරමින් සිටී. 1959 න් පසු සිමෙන්ති සංස්ථාව සතු එම අක්කර 5000 ක භූමිය ආරක්ෂා කිරීමට කිසිදු රජයක් මැදිහත් වී නොතිබිණි.

• ලංකාගම මාර්ගය

මෙවැනි කාරණා මාධ්‍ය ඔස්සේ ද මතු කෙරෙන්නේ නැත. කෙසේ වුවද සත්‍ය නම් එම ඉඩම්වල නැවත වන වගා ද රැකගනිමින් මේ සංරක්ෂණ කටයුතු සිදු වන බවය. අප ඒ ගැන නිරන්තර සෝදිසියෙන් සිටින බව ද දැක්විය යුතුය. එම අක්කර 5000 ක භූමිය රැක ගැනීමට ක්‍රියා කර ඇත්තේ මේ රජයයි. එතෙක් කාලයක් තිස්සේ මේ ඉඩම් එළිපෙහෙළි වී ඇත. පවුල් 300 කට වඩා මෙම ඉඩම්වල පදිංචිව සිටිති. ඇතැම් අවස්ථාවල බලහත්කාරයෙන් පදිංචි වී ඇති අතර එම නිවාසවලට විදුලිය පවා ලබාගෙන ඇත.

සිංහරාජ - ලංකාගම මාර්ගය සම්බන්ධයෙන් ඇතිවූ ආන්දෝලනය සලකන විට, ඒ වන විට එළිපෙහෙළි කර තිබුණේ පෞද්ගලික ඉඩම්ය. එම ඉඩම් හිමියන්ගේ කැමැත්ත ලබාගෙන මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරියේ (RDA) ද මැදිහත් වීමෙන් එම පරිසරයට හානි නොවන අයුරින් එය ක්‍රියාත්මක කිරීමට පියවර ගැනිණි. වනාන්තරයට අයත් වන කිලෝමීටරයකට ආසන්න දුර ප්‍රමාණය ගැන සොයා බලනතුරු මුලදී එම ව්‍යාපෘතිය නතර කිරීමට පවා පියවර ගත්තේය. ජනාධිපතිතුමාම ලංකාගමට ගොස් එය නිරීක්ෂණය කිරීමෙන් පසුව අවසර ලැබුණේ පරිසරයට හානි නොවන අයුරින් ජනතාවගේ අවශ්‍යතාව ඉටුකර දීමටයි. මෙය එසේ වුවද ඉතිහාසයේ එවැනි දෑ ගැන සොයා බැලීමක් හෝ නිවැරැදි කිරීමක් සිදු වී නොමැත.

• නිවැරැදි කිරීම්

ජනාධිපතිතුමාම ඇතැම් අවස්ථාවලදී අපට උපදෙස් දී තිබෙන්නේ යම් යම් කරුණු පිළිබඳ සොයා බලා නිවැරැදි කිරීම් කළ යුතු නම් අවශ්‍ය කටයුතු කරන ලෙසටය. ඉතිහාසයේ එවැනි තත්ත්වයක් ගැන අපට දැන ගැනීමට නැත. එසේම මෙවැනි අවස්ථාවලදී පක්ෂ - පාට භේද සලකමින් දේශපාලන තීන්දු ගැනීමක් ද මේ වන විට සිදු නොවේ.

මෙතෙක් මතු වූ යම් යම් කාරණා දෙස හොඳින් බලන විට පෙනී යන කාරණයක් වන්නේ ඒවා පෞද්ගලික ආයතනයකට හෝ පුද්ගලයන්ට සම්බන්ධව සිදු වී ඇති ඒවා බවයි. එහිදී යම් මට්ටමක හෝ සිදුව ඇති පරිසර හානි සම්බන්ධයෙන් සොයා බලා ඒවා හැකි ඉක්මනින්ම නිවැරදි කිරීමට මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය පියවර ගෙන ඇති බව වගකීමෙන් සඳහන් කළ හැකිය. මෙහිදී යමක් සිදු වන්නේ නම් එය පෞද්ගලික අංශයේද නැතිනම් රාජ්‍ය ආයතනයකට සම්බන්ධව ද යන කාරණය අප සලකන්නේ නැත. ඒ කොතැනකින් සිදු වුවද පරිසරයට වන හානිදායී බලපෑම් නතර කිරීම අපේ පිළිවෙතය. ඇතැම් අවස්ථාවල කර්මාන්ත ශාලා ආදියෙන් මුදාහරින අපජලය ගංගාවලට මුදාහැරීම භූගත ජලය දූෂණය වීම වැනි අවස්ථා සම්බන්ධයෙන් අපට ක්‍රියා කිරීමට සිදු වේ. ලංකාව පුරා ඇති පානීය ජල මූලාශ්‍රය අපවිත්‍ර නොවී ‍රැක ගැනීම සම්බන්ධයෙන් අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග ගනිමින් ඇත. ඉදිරි වසර 5 තුළ පානීය ජල අවශ්‍යතාව සපුරාගත හැකි පරිදි එම ජල මූලාශ්‍රය රැක ගැනීම අපේ ඉලක්කයකි.

ජනාධිපතිතුමාගේ සංකල්පයකට අනුව ග්‍රාමීය මාර්ග කි. මී. ලක්ෂයක් කාපට් මාර්ග වශයෙන් සංවර්ධනය කිරීමේදී එම මාර්ග දෙපස වන රෝපණය සිදු කිරීමටද පියවර ගෙන ඇත. එමඟින් රටේ වන ඝනත්වය ඉහළ නැංවීම අපේක්ෂාවයි.

ව්‍යාපාරික අවශ්‍යතා මත ක්‍රියා කරන අය ලාබ උපරිම කර ගැනීම සඳහා ක්‍රියා කරන බව පැහැදිලි කාරණයකි. එහිදී ඇතිවිය හැකි බලපෑම් සම්බන්ධයෙන් වගකිවයුතු අංශ ක්‍රියාත්මක වේ. 1970 - 77 සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක මැතිනියගේ පාලන සමයෙන් පසු ප්‍රථම වතාවට රට කෘෂිකාර්මික ක්ෂේත්‍රයෙන් පුනරුදයක් ඇති කිරීමට යොමු වී ඇත. මෙරට නිෂ්පාදනය කළ හැකි දෑ ආනයනය කිරීම වෙනුවට ඒවා රට තුළම නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා යොමු වී තිබේ. මේ සෑම අවස්ථාවකදීම පරිසරය රැක ගැනීම පිළිබඳ සංවේදීව කටයුතු කළ යුතුය. මෙහිදී නිදසුනක් ලෙස බඩඉරිඟු අක්කර දහසක් වගා කිරීමේ ව්‍යාපෘතියක් කිසියම් සමාගමකට අක්කර දහසක් ලබා දීම වෙනුවට ගොවීන්ට එම බිම වගාව සඳහා ලබා දී ඔවුන් මඟින් එම අවශ්‍යතාව සපුරා ගැනීමට ඉඩ සැලැස්වීම වැනි පියවර දැක්විය හැකිය. මෙහිදී වගාව සඳහා අවශ්‍ය බීජ, පොහොර ආදි පහසුකම් ද ලබා දුන් විට ජනතාව අතට මුදල් ලැබීමෙන් ග්‍රාමීය ආර්ථිකය ඉහළ නැංවීමට ද හැකි වේ. මෙහිදී පරිසරය රැක ගැනීම මෙන්ම නිෂ්පාදන ආර්ථිකය දියුණු කිරීම යන කාරණා දෙකම සමතුලිතව පවත්වා ගත යුතුය.

• නීති රීති

මැණික් පතල් කර්මාන්තය, කළුගල් කැඩීම වැනි කර්මාන්තවලදී පාරිසරිකව වන බලපෑම් අවම කිරීම සඳහා දැනටමත් නීති රීති ක්‍රියාත්මක වේ. ගැටලු ඇති වී ඇත්තේ ඒවා නිසියාකාර ක්‍රියාත්මක නොවූ, නිසි ලෙස පිළිපැද නැති අවස්ථාවලදීය. එබැවින් එම නීති-රීති ශක්තිමත්ව ක්‍රියාත්මක කිරීමට ද අප වගබලාගෙන ඇත. මෙම නීති-රීති ක්‍රියාත්මක නොවූ අවස්ථාවල යම් යම් බලපෑම් ද තිබී ඇති බව පැහැදිලිය. එවිට නිලධාරීන් ද අසරණ වීම සිදු වේ. මෙවැනි තත්ත්වයන්ට නිලධාරීන්ට ද මුහුණය දීමට සිදු නොවන ලෙස නීති හරියාකාර ක්‍රියාවට නැංවීමට කටයුතු කර තිබේ. මේ ශක්තිය නිලධාරීන්ට ලැබී ඇති නිසා ඔවුන් බිය වන්නේ ද නැත. අවශ්‍ය අවස්ථාවලදී තීන්දු - තීරණ ගැනීමට පැකිළෙන්නේ ද නැත. එය සුබදායක තත්ත්වයකි.

සංවර්ධනය තිරසාර විය යුතු බව පිළි ගැනීමය. ජනාධිපතිතුමාගේ ‘සෞභාග්‍යයේ දැක්ම’ ප්‍රතිපත්තිමය වැඩපිළිවෙළ සකස් වී ඇත්තේ ද සංවර්ධනය වෙනුවට තිරසාර සංවර්ධනයක් ළඟාකර ගැනීම පිළිබඳ අවධානය යොමු කරමිනි. එහිදී ජනාධිපතිතුමාත්, රජයත්, රාජ්‍ය නිලධාරීනුත් අතර ඇති මනා සම්බන්ධතාව සම්බන්ධීකරණය එම ඉලක්ක සපුරා ගැනීම සඳහා බෙහෙවින් උපයෝගී වනු ඇති බව අපගේ විශ්වාසයයි. ‘සෞභාග්‍යයේ දැක්ම’ වැඩපිළිවෙළ ඔස්සේ ඉදිරි දශක දෙක තුළ මේ රට ආසියාවේ පමණක් නොව ලෝකයේම ගෞරවනීය රාජ්‍යයක් බවට ඔසොවා තැබීමට හැකිවනු ඇත.

ඉදිරි වසර ‘ඉදිකිරීම් වසරක්’ ලෙස හැඳින්වේ. ඉදිකිරීම් සඳහා ප්‍රමුඛත්වයක් දෙමින් එය දියත්වනු ඇත. මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය වශයෙන් අප ද ඊට දායක විය යුතු වන්නේ අපේ පරිසරය ද රැකගනිමින් තිරසාර ලෙස එම සංවර්ධන ඉලක්ක සපුරා ගැනීමට යොමු වීමෙනි. මහාමාර්ග කි. මී. ලක්ෂයක් කාපට් මාර්ග වශයෙන් දියුණු කිරීම, වැව් 5000 ක් පිළිසකර කිරීම ආදි නොයෙක් ව්‍යාපෘති මේ යටතේ ක්‍රියාත්මක වනු ඇත. දැනටමත් මාර්ග සංවර්ධන ව්‍යාපෘති ආරම්භ වී තිබේ. රටේ සංවර්ධන සිහින සැබෑ කර ගැනීමට මෙන්ම ජන ජීවිතය ඉහළ නැංවීමට අප සෑම විටම සූදානම්ය. ඒ, තිරසාරව එම ඉලක්ක සපුරා ගනිමිනි. පරිසරයට පිටුපා යන ගමනකින් දියුණුව සාක්ෂාත් කර ගත නොහැකි බවට ඉතිහාසය ලෝකයට පාඩම් උගන්වා තිබේ.

ධම්මික සෙනෙවිරත්න

ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධානතම භෝගය වන වී වගාව හැරුණු විට වැදගත්කමක් උසුලන දෙවැනි භෝගය වශයෙන් හැඳින්විය හැක්කේ පොල් වගාවයි. කර්මාන්තයක් ලෙසින් ගත් කල වී වගාවට මෙන්ම පොල් වගාවට ද මූලිකත්වයක් ලැබීමට කරුණු කීපයක් බලපා තිබේ. එයට වඩාත් ආසන්නතම හේතුව වන්නේ පාරිභෝජනය අතින් පොල්, මිනිසාගේ ආහාර වේල සඳහා සෑම දිනකම පාහේ එක්කර ගන්නා නිසාය. පාරිභෝජන කටයුතුවල ඇති ඉහළ අගය නිසා මේ සඳහා පවතින ඉල්ලුම ද විශාලය. ලෝකයේ පොල් භාවිතය වසර 200 කට වඩා ඉතිහාසයකට අපව රැගෙන යයි. තවද මේ ආශ්‍රිතව සිදුවන කර්මාන්ත 50 කට පමණ වැඩි ප්‍රමාණයක් පවතින අතර, එම රටවල පවතින ආහාරපාන සහ පාරිභෝජන රටාවන් අනුව එයින් ලබාගන්නා ඵල ප්‍රයෝජන ද වෙනස් වේ.

අප රට තුළ වැඩි වශයෙන් ආහාර සඳහා පොල් එක්කොට ගත්ත ද අපේ අසල්වැසියා වන ඉන්දියාවේ වැඩි වශයෙන් භාවිතා කරනු ලබන්නේ එය තෙල් ලබා ගැනීමටය. එමෙන්ම පිලිපීනයේදී ග්ලසරීන්, ෂැම්පු, කපාපු පොල්, සබන්, පොල් වතුර වැනි දෑ සඳහා පොල් එක්කර ගන්නා විට මාලදිවයිනේදී එය පොල් වතුර පානය සඳහා එක්කර ගනී. කෙසේ වෙතත් මේ මොහොතේදී ලංකාවේ පොල් පාරිභෝජනය සම්බන්ධයෙන් සියලු දෙනාට ඇති වී ඇත්තේ මහත් වූ ගැටලුවකි. මන්ද අප රට තුළ දිනෙන් දින පොල් ගෙඩියක පවතින මිල ඉහළ යාමයි. එය දරාගත නොහැකි වූ තැන සමාජ තලයේ මාතෘකාවක් වන තරමටම ඉහළට එසව තිබේ. කොයි කාලේත් කියන්නා සේ ඊට ලැබෙන සරලම පිළිතුර වන්නේ පොල් වගාවේ අස්වැන්න අඩුවීමෙන් ලැබෙන පොල් ගෙඩි ප්‍රමාණයේ අඩුවීමක් මත මිල දිනෙන් දින ඉහළ යන බවයි.

අඩු ඵලදාවක්

පසුගිය දිනක අප කල්පිටිය ප්‍රදේශයේදී කළ සංචාරයක් අතරතුරදී පොල් ඉඩම් කිහිපයක හිමිකරුවන් අපට හමුවීමට හැකි විය. ඔවුන් බොහෝදෙනෙක් ප්‍රකාශ කළ අන්දමට පෙර කාලයට වඩා වර්තමානය වන විට ඉතා අඩු පොල් ඵලදාවක් ලබන බවයි. ඔවුන් පැවසූ කාරණාවට හේතු දැක්වීමට හොඳම සාක්ෂිය වූයේ එක් එක් පොල් ගස් යට තබා ඇති එම ගස්වල ඵලදාවයි. එක් තැනක පොල් ගෙඩි හතක්, අටක් තිබූ අතර තවත් ගසක් යට තිබූ පොල් ප්‍රමාණය ඊට දෙවෙනි නොවීය. ඔවුන් පැවසූ පරිදි මීට කාලයකට පෙර පොල් ගස් වෙරළ ආසන්න‍යේ මනා ඵලදාවක් ලබා දෙමින් වැඩී තිබුණ ද මේ වනට පුත්තලම - කල්පිටිය ප්‍රධාන මාර්ගය පසුකරගෙන විත් පොල් වගාව පවතින්නේ ප්‍රධාන මාර්ගයට යාබදවය. මෙම ඉඩම් හිමියන් පවසන ආකාරයට එයට ප්‍රධාන හේතුව වශයෙන් දක්වන්නේ ලවණ සහිත මුහුදු ජලයෙහි බලපෑම මෙම පොල් වගාවේ අස්වැන්න කෙරෙහි මෙන්ම පොල් වගාව විනාශ වීමට ද බලපාන බවයි. එමෙන්ම ඔවුන් පවසන ආකාරයට තවත් එක් ගැටලුවක් වන්නේ ඔවුනට මතුව එන පොහොර ප්‍රශ්නයයි. වැඩි මිලකට හෝ ඔවුන්ට පොහොර ලබා ගැනීමට හැකියාවක් නැති බව ද පවසයි.

මෙම හේතූන් නිසා පොල් මිල ඉතා සීඝ්‍රයෙන් ඉහළ යාම සම්බන්ධයෙන් පාරිභෝගිකයන් අතර සංවාද ගොඩනැඟී ඇත්තේ මේ ආකාරයටය.

කොළඹ මැනිං වෙළෙඳ සංකීර්ණයේ ශක්ති අලෙවි සැලෙහි හිමිකාර එස්. මුත්තු පාරම්පරිකව පොල් වෙළඳාමේ නිරත වන්නෙකි. අඩ සියවසකට අධික කාලයක් තිස්සේ එම කාර්යයේ නිරත ඔහු අපට මුලින්ම අදහස් දැක්වීය.

පුත්තලම, හලාවත, මිනුවන්ගොඩින් ඒ ඒ වතුවලට ගිහින් තමයි අපි පොල් හොයාගන්නේ. දැන් ටික කාලෙක ඉඳන් පොල් ඵලදාව අඩුයි. ඉතින් ගැනුම්කරුවන් අතරත් තරගය වැඩියි. මේ අවස්ථාවෙන් වැවිලිකරුවන් අයුතු විදියට ලාභ ලබනවා. කලින්ට වඩා රුපියලක් හරි ගණන් උස්සලා දැනට ලැබෙන ‍අඩු පොල් ඵලදාව විකුණා ගන්නයි ඒ හුඟ දෙනෙක් උත්සාහ කරන්නේ. කොරෝනාවලින් පස්සේ හුඟක් අලුත් වෙළෙන්දොත් ඇතිවෙලා තියෙනවා. රුපියල් 75 ක් තරම් වැඩි මිලකටයි දැන් අපි තොග විදියට පොල් ගන්නේ. ඒත් තව මාස 2කින් විතර ඒකට සහනයක් ලැබෙයි. ඒ වෙද්දි තව පොල් මුරයක් කැඩෙන්න තියෙනවා. දැනටත් මිනුවන්ගොඩ පැත්තේ පොල් ඵලදාව නොවැම්බර් වෙනකල් තියාගෙන ඉන්නවා. ඒ විතරක් නෙවෙයි, පොල් ඵලදාවෙන් කොප්පරාවලට වෙනමම ප්‍රමාණයක් යනවා. තවත් ටිකක් DC-කොප්පරා කියලා රට යවනවා. ඒවාට අත්හැරලා තමයි මාළුපොල් කියලා කියන සාමාන්‍ය පොල් ගෙඩි විකිණීමට වැවිලිකරුවා යොමු වෙන්නේ.

පොල් ලෙලි ගහන්න දැන් ගෙඩියකට රුපියල් 3 ක් විතර ගෙවන්න වෙලා තියෙනවා. ලොකු පොල් ලෙල්ලක් රුපියල් 4 ක් වෙලා. ඒත් අක්කරේට ගෙඩි 2000 ක් කැඩුණු හුඟක් වතුවලින් මේ දවස්වල ගෙඩි 800 ක් විතර තමයි ලැබෙන්නේ. ඒ ගෙඩි ටික ගේන්න අපි කි. මී. 170 විතර දුරක් ලොරි අරන් කොළඹ ඉඳන් යන්නත් ඕනි.

පිළියම් අවශ්‍යයි

කොළඹදී අපට මුණගැසී අදහස් දැක් වූ නමුත් නම නොකියූ ඡායාරූපයකට ද ඉඩ නොදුන් කොම්පඤ්ඤවීදියේ පදිංචිකාරියක ඊට වෙනස්ම කතාවක් කීවාය.

මට පොල් මිලේ ප්‍රශ්නයක් නැහැ. පිටි කළ පොල් කිරි අපි ගන්නේ. ඒ පැකට් 1 ක් රුපියල් 1100 යි. අපේ ගෙදර සාමාජිකයෝ තුන්දෙනයි. ඒක පිරිමහගෙන අපි මාස දෙකකට කිට්ටු කාලයක් පාවිච්චි කරනවා.මැනිං මාර්කට්ටුවේම දීර්ඝ කාලීන අත්දැකීම් ඇති තවත් පලතුරු වෙළෙන්දකු ද අපට මුණගැසුණි. ඔහු ද නම පළ කිරීමට හෝ පින්තූරවලට අකමැති කෙනෙකි.

පරාගණය නොවීමේ ගැටලුවයි පොල් හිඟයට ලොකුම අවුල. ඒකට පොල් පර්යේෂකයන් ඇතුළු වගකිවයුත්තන් පිළියම් යොදන්න ඕනි. මී මැසි පෙට්ටි එහෙම පොල් වගාබිම් කිට්ටුව ඇති කළොත් හොඳයි කියලා ඒකට පිළියමක් වශයෙන් යෝජනා කරන්න පුළුවන්.

දෝතින්ම බඩු මලු ඔසවාගෙන අසීරුවෙන් බසයෙන් නිවෙස කරා යෑමට පියමනින අතරේ මිරිහාන පදිංචිකරුවකු වන ජයතිස්ස දාබරේ මඳකට අප ළඟ නැවතිණ.

මං හිතන්නේ වැස්ස නිසයි බඩු ගණන් ගිහින් තියෙන්නේ. හැම දෙයක්ම මේ දවස් ටිකේ හුඟක් ගණන්. ඒත් ඒ ජීවන වියදමේ හැටියට පොඩි මිනිහාගේ ආදායම වැඩි වෙන්නේ නෑ.

ස්වාමිපුරුෂයෙක් වශයෙන් දාබරේ එසේ අදහස් දක්වන විට මවක මෙන්ම දිනපතා කොළඹ පැමිණ රැකියාවක යෙදෙන්නියක ලෙස පාතිමා ෆර්හාන් කියන කතාවයි මේ. රුපියල් 35 ඉඳන් 60 වෙනකල් පහුගිය කාලේ සැරින් සැරේ පොල් මිල වැඩි වුණා. දැන් රුපියල් 100ට ගන්න තියෙන්නේත් කලටි පොල්. මට ළමයි 3ක් ඉන්නවා. අපිට දවසකට පොල් ගෙඩියක් ඕන. රුපියල් 28,000 ක මාසික පඩියෙන් තමයි මට මේ සේරම කරන්න වෙලා තියෙන්නේ.

ඇය ළඟින් තරමක් ඈත් මෑත් වෙන විට අපේ දෑස ඉදිරිපිට නැවතුණේ ගල්කිස්සේ පදිංචිකරුවෙක් වන ඒ. සිරිල් ය.

අපේ පැත්තේ රුපියල් 90 නැතිනම් 100 ට කඩවලින් පොල් විකුණන්නේ. දවසට එක ගෙඩිය ගාණේ අපිට ඕන වෙනවා. අහුරක් දෙකක් යන්තමට අරන් කිරි ටිකක් මිරිකාගෙනයි මේ දවස්වල හොද්දක් හදාගන්න වෙලා තියෙන්නේ.

කොළඹ පිටකොටුවේ ත්‍රිරෝද රථ රියැදුරෙක් වන අශෝක ප්‍රියන්ත මේ කියන්නේ ත්‍රිරෝද රථ රියදුරකු වශයෙන් ගෙවා දමන ජීවන අරගලයේ තරමය.

කොරෝනා කාලේවත් මේ තරම් පොල් ගණන් ගියේ නෑ. හැබැයි දැන් පොල්තෙල් මිලේ එච්චර ඉහළ යෑමක් දකින්නත් නැහැ. ඇයි මෙහෙම වුණේ? DC කොප්පරා විදියට පිටරටට ඵලදාව පැටවීම එක් හේතුවක්. ඒත් පොල් මිසෙක අපිට විෂ පාම්තෙල් කෑමට ගන්න බැහැ. ඒවා පහන් පත්තු කරන්න නම් හොඳයි. බිස්කට් වගේ වෙනත් නිෂ්පාදනවලට අමුද්‍රව්‍යයක් විදියටත් යම් ප්‍රමාණයක් පොල් යොදා ගන්නවා. පොල් ගෙඩියට දෙන පහරදීම අපිට වදිනවා කියලායි මං කියන්නේ. ලූනු මිල ඉහළයි. තවමත් කහ අඩුයි. මේවාට මැදිහත් වෙන්න කියලා අපි රට කරන අයගෙන් ඉල්ලා සිටිනවා.

දෙහිවල එස්. සරෝජනී මහත්මිය අපට විස්තර පැවසුවේ රුපියල් 100 කට පමණක් නොව මේ වන විටත් දෙහිවල වෙළෙන්දන් රුපියල් 120 ටත් පොල් අලෙවි කරන බවයි. ඒ සඳහා යම් මිල පාලනයක් කළ යුතුව පවතින බව ඇයගේ අදහසයි.

වගකිවයුත්තන්ගේ තීරණ

ඉඳින්, මේ මොහොතේ ද සමාජයේ පොල් කතාවේ නිමක් නැත. එය මේ දිනවල සමාජ මාතෘකාවක් වී තිබෙන්නකි. කෙසේ වෙතත් මේ සම්බන්ධයෙන් පොල් වගා කිරීමේ මණ්ඩලයේ තොරතුරු හා මාධ්‍ය නිලධාරි නිහාල් ගුණසේකර මහතා පවසන්නේ මෙවැන්නකි.

ගොඩක් අයට පේන්න තියෙන දෙයක් තමයි මේ දවස්වල පොල් මිල ඉහළ ගිහින් තියෙනවා කියන කාරණාව. නමුත් මේක මේ අවුරුද්දේ පමණක් සිදු වුණ දෙයක් නෙවෙයි, හැම අවුරුද්දකම සැප්තැම්බර්, ඔක්තෝබර්, නොවැම්බර් හා දෙසැම්බර් යන මාසවලදී සිද්ධ වෙනවා. සංඛ්‍යාලේඛන අරගෙන බැලුවොත් ඒක පැහැදිලිව පේන්න තියෙන දෙයක්. කොහොම වුණත් පොල් මිල වැඩිවීම කෙරෙහි එක් සාධකයක් නෙවෙයි, සාධක කිහිපයක්ම බලපානවා. එක් කරුණක් තමයි මුලින් සඳහන් කළේ. අනිත් එක අපි පරිභෝජනයට ගන්න පොල් ගෙඩි‍ය එළියට එන්නෙ මාස 44 ක් පොල් ගස තුළ වැඩුණාට පසුව. පොල් මල පීදිලා මාස 12 ක් ගිහාට පසු තමයි එය ගෙඩියක් විදිහට හටගන්නෙ. ඉතිං මෙන්න මේ කාලය තුළ කාලගුණික හා දේශගුණික වශයෙන් යම් යම් බලපෑම් මේ හටගත් ඵලදාවන්ට සිදු විය හැකියි. එවිට සිදුවන්නේත් අස්වැන්න අඩුවීම. තවත් දකින්නට තියෙන කාරණාවක් තමයි, අප රටේ පොල් සඳහා පවතින විදේශීය ඉල්ලුම. බොහෝ විට පිරිසිදු පොල් හා පොල් වතුර සඳහා තමයි ඉල්ලුමක් පවතින්නේ. ලංකාවේ අපට ලැබෙන පොල් අස්වැනෙන් පාරිභෝජනයට යොදා ගන්නේ 70% ක පමණ කොටසක්, 30% වගේ තමයි විදේශයන්ට අපනයනය කරන්නෙ. දිගටම මේ විදේශ ඉල්ලුම තියෙනවා. පොල් අස්වැන්න අඩු වුණත් මේ ඉල්ලුම සපුරන්න සිද්ධ වෙනවා. අන්න එතනදී ලංකාවේ පරිභෝජනයට තියෙන පොල්වලිනුත් ඒක සම්පූර්ණ කරන්න සිද්ධ වෙනවා. මෙන්න මෙතනදීත් පොල්වල හිඟයක් ඇති වෙලා මිල වැඩිවීමක් සිද්ධ වෙනවා.

පොල් මිල අඩුවීම ජනතාවගේ පැත්තෙන් හොඳයි. නමුත් ඉඩම් හිමියා, වගාකරුවන් පවා මින් යම්කිසි ආදායමක් උපයා ගත යුතුයි. මේ මොහොතේ මිල වැඩිවීමක් වුණත් උපරිම ජනවාරි මාසය වෙනකොට මේ මිල පහත බහිනවා. දැනට අපි ගණන් බලලා තියෙන විදියට ලංකාවේ මේ වන විට අක්කර ලක්ෂ 11 ක පොල් වගා කරලා තියෙන්නේ ප්‍රධාන වගාකරුවන් ලක්ෂ 7 ක පමණ ප්‍රමාණයක්. මේ වපසරිය ඇතුළේ තමයි ලංකාවේ පරිභෝජනයට වගේම විදේශ අපනයනයටත් පොල් අස්වැන්න ලබාගත යුත්තේ.

දැන් මේ සියලු දේවල්වලට විසඳුම් විදිහට නව රජය විසින් ක්‍රියාමාර්ග කිහිපයක් අරගෙන තියෙනවා. ඉන් එක් ක්‍රියාමාර්ගයක් විදියට සඳහන් කරන්න පුළුවන් වෙන්නේ කාලගුණික මෙන්ම දේශගුණික සාධකවලට සරිලන විදියට වර්ෂාපතනය හා තෙතමනය මූලික කරගෙන පලා වර්ග බෝකිරීම හා වාරිමාර්ග වැඩිදියුණු කිරීමයි. තවත් සඳහන් කළ යුතුම දෙයක් වන්නේ මිනිස්සු මොන තරම් දේවල් පොල් ගසෙන් බලාපොරොත්තු වුණත් එයට නිසි ආකාරයේ සාත්තු සහිතව අවධානය යොමු නොකිරීම. අන්න ඒක නිසා මේ පිළිබඳව සියලුදෙනාම දැනුම්වත් විය යුතුයි. කවුරුත් විශ්වාස නොකළත් සඳහන් කළ යුතු දෙයක් වන්නේ පොල් පර්යේෂණ මණ්ඩලය සඳහන් කරන විදියට ලංකාවේ පොල් පරිභෝජනයෙන් 40% ක්ම අපතේ යනවා. එය විවිධ අයුරින් සිදු වෙනවා.

බොහෝදෙනෙක් කතා කරන දෙයක් තමයි පොල් ඉඩම් කට්ටි කිරීම සම්බන්ධව. දැනට සිදු වෙන්නේ අක්කර 10ට වඩා වැඩි පොල් ඉඩම් කට්ටි කිරීමක්. නමුත් මගේ මතය නම් අඩුම තරමින් අක්කර 5ක තරමට පොල් ඉඩම් කට්ටි කිරීමක් සිදු විය යුතුයි කියලා. කොහොම වුණත් මේ පවතින පොල් මිල වැඩිවීම කෙරෙහි ඉහතින් සඳහන් කළ ලෙසට එක් කරුණක් පමණක් නොව කරුණු කිහිපයක්ම බලපාන බව කිව යුතුයි.

රජිත බස්නායක නුවන් මහේෂ් ජයවික්‍රම

නිශ්ශංක ද සිල්වා

මහාචාර්ය අසංග තිලකරත්න

මහාචාර්ය අසංග තිලකරත්න, මෙරට මෙන්ම විදෙස් රටවල ද බෞද්ධ අධ්‍යයනය සම්බන්ධයෙන් ප්‍රසිද්ධය. දශක තුනකට වැඩි කාලයක් පුරා එම ශාස්ත්‍රීය කටයුතුවල නිරත ඔහුට, පසුගියදා පැවැති බෞද්ධ සාහිත්‍ය සම්මාන උලෙළේදී, මහාචාර්ය ගුණපාල මලලසේකර අනුස්මරණ සම්මානය තිළිණ කෙරුණේ, ඒ මෙහෙවරට උපහාර වශයෙනි.

දැනට සිංහල සහ ඉංග්‍රීසි භාෂාවලින් ශාස්ත්‍රීය ප්‍රකාශන 16කට අධික ගණනක් සංස්කරණය කර පළ කර තිබෙන ඔබ, සම සංස්කාරකත්වයෙන් ලොවට පිදු බෞද්ධ දර්ශනය සහ භාවනාව පිළිබඳ තවත් කෘති රැසක් තිබෙනවා. සිය ගණනක් ශාස්ත්‍රීය ලේඛන එක්කොට කෘති වශයෙන් පළ කරමින් ධර්ම ප්‍රචාරයේ නිරත වන ඔබ, මෑතකදී එවැනි අලුත් කෘති අටක් ලොවට දායාද කළා. ඒ කෘති පිළිබඳ කතා කළොත්?

ඒ බෞද්ධ නූතනත්ව අධ්‍යයනය, බෞද්ධ දර්ශනය හාආචාර විද්‍යාව, බෞද්ධ සාහිත්‍ය හා සංස්කෘතිය, බෞද්ධ නූතනත්ව අධ්‍යයනය, Buddhist Philosophy, Buddhist Ethics, Buddhism and Modernity, inter – Religious understanding, Theravada studies කියන කෘති අට පසුගියදා ප්‍රකාහයට පත් කළා.

බුදු දහම ආශ්‍රෙයන් සිංහල සහ ඉංග්‍රීසි භාෂාවලින් වෙන වෙනම කියවීමේ නිරත පාඨකයන්, ඔබ දකින්නේ කොහොමද?

අමෙරිකාව, ඔස්ට්‍රේලියාව වැනි ආර්ථික වශයෙන් දියුණු රටවල පමණක් නෙවෙයි, අප්‍රිකාවේ පවා අද වනවිට බුදු දහම පිළිබඳ නැඹුරුවක් දකින්න පුළුවන්. ඒ රටවල ධර්මය, චින්තනය , භාවනාව ජනප්‍රියයි. බෞද්ධ අධ්‍යයන මධ්‍යස්ථාන හරහා සාමාන්‍ය ජනතාව අතරටත් දහම් දැනුම ගලා යන බවක් පෙනෙනවා. එවිට ශාස්ත්‍රීය වශයෙන් බුදු දහම හදාරන්නට අලුතින් බොහෝ දෙනෙක් එක්රොක් වීම, පිටරටවල නව ප්‍රවණතාවක්.

මෙරට, සිංහල බසින් ශාස්ත්‍රානුකූලව ගැඹුරු දහම් කරුණු පවා කියවීමට පෙලඹෙන යම් පාඨක පිරිසක් බිහිවී ඇති බව පෙනෙනවා. ඉස්සර ‘සිංහලෙන් ලියනවා නම් ඕනෑ එකක් කමක් නෑ, ඒත් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියනවා නම් පරෙස්සමෙන්...’ කියලා කතාවක් තිබුණානේ. ඒත් අද එහෙමම නෙවෙයි. පුද පූජා චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර ප්‍රධාන සාම්ප්‍රදායික බෞද්ධ වතාවත් අදත් නැතිවම නෙවෙයිනේ. ඒ අතරින්ම ගවේෂණශීලී කණ්ඩායම් මතුවීම හොඳ දෙයක්.

බුදු දහම පිළිබද ප්‍රමාණාත්මක දැනුම, ජනතාවට වැදගත් වෙන්නේ කොහොම ද?

විශ්වවිද්‍යාලයීය උගතුන් හෝ විදග්ධ පිරිස් පමණක් නෙ‍වෙයි. සාමාන්‍ය ජනතාව අතරත් බුදු දහම පිළිබඳ ප්‍රමාණාත්මක දැනුමක් තිබීම අවශ්‍යයි. ඒ දර්ශනය පිළිබඳ නිවැරැදි දැක්මක් තිබීමෙන්, ජීවන ගැටලු බොහොමයකට විසැඳුම් ලබා ගන්න පුළුවන්. ජීවිතය දකින්න පුළුවන්. මනස සකස් කර ගැනීමෙන්, ගැටලුවලට විසැඳුම් සොයාගත හැකි බව අද වනවිට සත්‍ය බවට හෙළිවී හමාරයි. බුදුරජානන් වහන්සේ අවධාරණය කළේ, ප්‍රශ්නයත් - විසැඳුමත් දෙකම පවතින්නේ අප ළඟම බවයි.

අද වනවිට බෞද්ධ කෘතිවලට ඇති පාඨක ඉල්ලුම වැඩිවී තිබෙනවා නේද?

ජනප්‍රිය බෞද්ධ කෘතිවලට කලක් තිස්සේ ලොකු ඉල්ලුමක් ගොඩනැඟී ඇති බව පෙනෙනවා. මා ලියූ පොත් ඒ ගොඩට එතරම්ම අයිති නොවුණත්, බුද්ධිමත් පාඨක පිරිසකටයි මං නිතර ආමන්ත්‍රණය කරන්නේ. ඒ, හුදෙක් බුද්ධිමත් ක්‍රියාදාමයකට පමණක්ම නෙවෙයි. එය අවසානයේදී අ‍පේ මනසට සැනසීම ගෙන දෙන ඉගැන්වීමක් වන නිසයි. එය, බුදු දහමේ ඇතුළත් මූලික පණිවිඩයයි. මේ වනවිට ඕස්ට්‍රේලියාවේ වේගයෙන්ම ව්‍යාප්ත වන දහම විදිහට බෞද්ධ දර්ශනය සැලකෙනවා.

තරුණ පරපුර දහමට නැඹුරු වෙලා. ඒ වගේම, තරුණ පරපුර තුළ දහමට නැඹුරුවකුත් දකින්න පුළුවන්. විදෙස් රටවලට සාපේක්ෂව, අපේ තරුණ පරපුර තුළ දකින්න ලැබෙන වෙනස ඔබ දකින්නෙ කොහොමද?

දශක දෙකකට කලින් තරුණ පරපුරෙන් දුටුවාට වඩා පරිණත බවක්, නූතන තාරුණ්‍යයෙන් දකින්න පුළුවන්. දුම් බීම වැනි දුසිරිත් කෙමෙන් අඩුවන බවත් පෙනෙනවා. අධ්‍යාපනයෙන් ලැබිය යුතු අත්වැල, ඒ බොහෝ දෙනකුට නොලැබී ගිහින්. ඒත්, පිටරටවල තත්ත්වය ඊට වෙනස්. ඔවුන් ලෙහෙසියෙන් රැවටෙන්නේ නැහැ. අපේ ඇතැම් තරුණියන් දුරදිග නොබලා කටයුතු කිරීමෙන් අමාරුවේ වැටුණු අවස්ථා නිතර අසන්නට ලැබෙනවා.

කටපාඩම් ක්‍රමය මූලික කරගත් අ‍පේ අධ්‍යාපන ක්‍රමය ඊට ප්‍රධාන හේතුවක්. විභාග සමත් වීමෙන් පසුව සැණින් ඒ උගත් කරුණු අමතකවී යන බවක් තමයි තාරුණ්‍යයෙන් දකින්න ලැබෙන්නේ. අද තරම් උසස් අන්දමින් විශිෂ්ට සාමාර්ථ නොලැබුවත්, පෙර සිටි අය බොහෝ දෙනෙක් සාර්ථක ජීවිත ගත කළා.

බාහිර දෙයින් ජීවිත ගැටලුවලට පිළියම් සෙවීමටයි හුඟක් තරුණ තරුණියන් පෙලඹෙන්නේ. ඒත්, අප තුළ පවතින ගැටලුවලට විසැඳුමත් අප තුළින්ම සොයා ගැනීම අවශ්‍යයි. බඹයක් පමණ මේ ශරීරය තුළ, දුක, දුකට හේතුව, දුක නැති කිරීම සහ ඊට ගත යුතු මඟ පවතින බවයි බෞද්ධ ඉගැන්වීම. ඒ ධර්මයේ හරය පිළිබඳ අපේ සමාජයේ බොහෝ දෙනෙක් තුළ උන්දුවක් දකින්න ලැබීම සතුටට කරුණක්.

ඒත්, මාර්ගඵල ටියුෂන් පන්තිවලින් සොයන ඇතැමුන් සිටිනවා නේද?

ඒක, බුදු දහම කෙරෙහි සමාජයේ ඇතිවී තිබෙන උද්‍යෝගය, පටු අරමුණු ඉටු කර ගැනීමට පාවිච්චි කරන සුළු පිරිසකගේ වැඩක්. එය, ධර්මය වාණිජකරණය කිරීමක්. බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාළේ, දහම අභ්‍යන්තරයේම සිදුවන දේ නිසා, ධර්මය යම් දවසක විනාශවී යන වගයි. එය, ආගමක් විදියට බෞද්ධ දර්ශනය වරදවා වටහා ගන්නා සමහරු අතරින් මතුවන ව්‍යභිචාරයක්. අප නිවැරැදි දේ පුළුල් විදියට සමාජගත කළොත්, සැබෑ වෙනස ජනතාවට වැටහේවි.

දුසිරිතෙන් දරු පරපුර ගලවා ගැනීමත් සමාජ වගකීමක්. හොඳම දේ දරුවන්ට බව පැවසෙනවා. එය අද වනවිට සත්‍යයක් වෙලාද?

කායිකව වගේම මානසිකවත් එය සැබෑවක් නොවන තත්ත්වයක් පෙනෙනවා. ළමයින්ට ආහාර පාන හරහා වස විෂ වැඩිපුර භුක්ති විඳින්න වෙලා. ස්ථුලතාව පමණක් නෙවෙයි, මුළු සමාජයටම පිළිකා ආදි ලෙඩ රෝග තදින් බලපා තිබෙන්නේ ඒ නිසයි. ඒ කායික අතින්. මානසිකව එය තවත් සංකීර්ණයි. වියළි කඩදාසියකට තෙත උරා ගන්නවා වගේ වැරැදි පූර්වාදර්ශ ළමා සිතට තදින් කාන්දු වීම අද බහුලව දකින්න පුළුවන්. පහසුව තකා දෙමවුපියන් කරන කියන දෙයින්මයි අද එහෙම වෙන්නේ. ළමයින්ට, පිටරටවල නිර්මාණ වැඩිදුර නොසොයා නොබලා විඳින්නට දීමේ ආදීනව, අද මතුවී පෙනෙනවා. මේ නිසා, කුඩා කාලයේදීම දරුවන්ට යහපත්, සාරවත් දේ ක්‍රමානුකූලව ලබාදිය යුතුයි. කතාන්දර, චිත්‍ර ඔස්සේ නිර්මාණාත්මකව බුදු දහම දරුවාට සමීප කරවිය හැකියි.

අලුත්ම බෞද්ධ පර්යේෂණවලින් හෙළි වූ, ළමයින්ට මෙන්ම මුළු සමාජයටම උකහා ගත හැකි කරුණු තිබෙනවා.

භාවනාවෙන් මුලින්ම මනසත්, ඉන් පසුව ආකල්ප හා චර්යාත් වෙනස් වන බව අද වනවිට විද්‍යාත්මකව ඔප්පු කළ හැකිවී තිබෙනවා. භාවනාව මඟින් මොළයේ සිදුවූ සාධනීය වෙනස්කම් කායිකව පෙන්වා දිය හැකි වීම, කැපී පෙනෙන කරුණක්.

ආනාපානසතිය මඟින්, ආතතිය, විශාදය, අධික රුධිර පීඩනය, ශ්වසන අපහසුතා ආදිය බාහිරින් වෙනත් ඖෂධ ලබා ගැනීමකින් තොරව සුවකර ගත හැකියි. විවිධ ඖෂධ වර්ග බොමින්, එකම ජීවන චක්‍රයක කරකැවෙන අපේ බොහෝ දෙනකුට එය සුබ පණිවිඩයක්. මා, මගේ කෘති මඟින් මේ පිළිබද කතා කර තිබෙනවා.

සමස්ත ලංකා බෞද්ධ මහා සම්මේලනය, වාර්ෂිකව බෞද්ධ සාහිත්‍යකරණයේ නිරත ලේඛකයන් ඇගැයීමට ලක් කරනවා. පසුගියදා පැවැති එම සම්මාන උලෙළේදී, ඔබ සම්මානයට පාත්‍ර වුණේ, ජීවිතයේ එක් අයකුට එක් වරක් පමණක් පිරිනමන මහාචාර්ය ගුණපාල මලලසේකර අනුස්මරණ සම්මානයෙන්?

පොදුවේ ඒ පිළිබඳ අදහසක් දක්වන්න මං කැමැතියි. ඒ වගේම, මහාචාර්ය මලලසේකර වැනි බෞද්ධ අධ්‍යයනය සම්බන්ධ පුරෝගාමියකුගේ නමින් පිරිනැමූ අනුස්මරණ සම්මානයේ විශේෂත්වයක් තිබෙනවා. ඒ පිළිබඳ නිහතමානී සතුටක් මට තියෙනවා.

අද වනවිට බොහෝ දෙනෙක් බෞද්ධ සාහිත්‍යකරණයේ යෙදෙනවා. ඒ තුළ විවිධ අනු කොටස් ඔස්සේ තම තමන්ගේ නිර්මාණ පළ කරන බොහෝ දෙනෙක් අපට හඳුනාගත හැකියි. ඒ අය වෙනුවෙන් මෙවැනි ඇගැයීම් බෙහෙවින් වැදගත්. ලේඛකයාට පමණක් නෙවෙයි, ගුණාත්මක ග්‍රන්ථකරණයක් වෙනුවෙන් කැප වන, ග්‍රන්ථ ප්‍රකාශකයන්ටත් ඉන් උත්තේජනයක් ලැබෙනවා. එය සාධනීය අංගයක් විදිහට මා දකිනවා.

නුවන් මහේෂ් ජයවික්‍රම

පොල් ගෙඩි­යක් සෑදෙ­නුයේ මාස කිහි­ප­යක් තිස්සේ සිදු ­වන ජෛව පිරි­සිදු වීමේ ස්වාභා­වික ක්‍රියා­ව­ලි­ය­කට ලක් වී­මෙනි. 

එහි මධ්‍යයේ ඇති ජලය ලොව වටි­නාම ස්වාභා­වික පානය ලෙස ලෝක සෞඛ්‍ය සංවි­ධා­නය මඟින් ද පිළි­ගෙන ඇත. දෙවැනි ලෝක යුද්ධ සම­යෙහි මෙම ඖෂ­ධීය දිය­රය සේල­යින් ලෙස යොදා ගෙන ඇත. 

 දේශීය වෙද­කමේ දී තැඹිලි, කුරුම්බා වතුර, හා පොල් වතුර ඖෂ­ධ­යක් ලෙස භාවිත කර ඇත. තැඹිලි වතුර ඇඟ නිවන ඔසු­වකි. 

ශරීරගත විෂ නැසී­මට, ආහාර වර්ග­වල තිබෙන පළි­බෝ­ධ­නා­ශක අම­තර කොටස් හා බැර ලෝහ කොටස් නිසා සිදු ­වන හානි අවම කර­න්නත් පොල් හා තැඹිලි වතුර භාවිත කෙරේ. 

තැඹිලි වතුර අපේ ශරී­රයේ අහි­ත­කර කොලෙ­ස්ට­රෝල් අඩු කර­න්නත්, හිත­කර කොලෙ­ස්ට­රෝල් මට්ටම වැඩි කිරී­ම­ටත් හේතු වන අතර, එහි පොටෑ­සි­යම් වැඩි සාන්ද්‍ර­ණ­ය­කින් අඩංගු වන නිසා හද­වත රකින විශිෂ්ට ආහා­ර­යකි. 

තැඹිලි, කුරුම්බා හා පොල් වතුර, පිළිකා නසන ප්‍රති­ඔ­ක්සි­කා­ර­ක­යක් වන අතර  මඳ සරු බව දුරු කර­න්නත් ගුණ­දා­ය­කය. 

මව් කිරි වල තිබෙන ලෝරික් අම්ලය පොල් සහ තැඹිලි වතු­රෙහි ද අඩංගු වන නිසා සකස් කළ ළදරු කිරි­පිටි වර්ග­ව­ලට වඩා තැඹිලි වතුර ගුණ­දා­ය­කය. ගර්භණී මව්­ව­රුන් ද පොල්, තැඹිලි වතුර පානය කිරීම ගුණ­දා­ය­කය. මව සහ දරුවා යන දෙදෙ­නා­ගේම සෞඛ්‍ය තත්ත්වය වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා  මෙය උප­කාරී වේ.

ශරී­රය අධි­කව වෙහෙ­සට පත් වන අව­ස්ථා­ව­ලදී හා විජ­ලන තත්ත්ව­ය­න්ව­ලදී තැඹිලි හෝ කුරුම්බා වතුර පානය කිරීම ගුණ­දා­ය­කය.

වකු­ගඩු සහ මූත්‍රා­ශය ආශ්‍රි­තව ගල් ඇති ­වීම වළක්වා වකු­ගඩු ගල් දිය­කර හැරී­මට උප­කාරී වනවා. චර්ම රෝග ආසා­දන සඳහා ගුණ­දා­ය­කය. 

පොල් වතුර මූත්‍ර පද්ධ­තිය පවිත්‍ර කර­මින් ලේ පිරි­සුදු කිරීම කාර්ය­ක්ෂම කරයි. දෙහි යුෂ සමඟ පොල් වතුර පානයෙන් විජ­ල­නය සහ දරු­වන්ගේ පණු රෝග සුව කිරී­මට ද ගුණ­දා­ය­කය.

සම විය­පත් වීම අවම කිරී­මට පොල් වතුර සැල­කිය යුතු බල­පෑ­මක් කරයි. පොල් වතුර කිසිදු අතුරු ආබා­ධ­යක් නැති රූප­ලා­ව­ණ්‍යය රකින ඔසු­වකි.

පොල් වතු­රින් නිති­පතා මුහුණ සේදී­මෙන් සම මත ඇති කුරුලෑ, කළු ලප, රැලි සහ කැළැල් තුරන් වේ. එසේම කෙස් ශක්ති­මත් කර­න්නත්, කොණ්ඩය ඝන­ත්වය වැඩි කර­න්නත් සම­ත් ­ගුණ ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ දින­කට පොල් වතුර ලීටර් 6500000 ක් පමණ ඉවත දමනු ලැබේ. එහෙත් ඇම­රි­කාවේ පොල් වතුර ලීට­ර­යක් ඩොලර් 5ක් පමණ මුද­ල­කට අලෙවි වේ. එක්සත් රාජ­ධා­නියේ එය පවුම් 3කි. මෙසේ බොහෝ ගුණ දෙන මෙන්ම ආර්ථික වටි­නා­ක­මැති පොල් වතුර කිසිදා වීසි නොක­රන්න.

හෙළ ගොවීන් ගොවිතැනේදී අනුගමනය කළ කෙම්පහන් විධි පිළිබඳ මෙකල යම් යම් සංවාද ඇති වේ. කෙසේ වෙතත් කෙම්පහන් විධි හඳුනා ගැනීම සේම, කෙම්පහන් විධිවල අවශ්‍යතාව පැන නඟින අවස්ථාව ද හඳුනා ගැනීම වටී.

සූර්යයාගේ දෘශ්‍ය වර්ණාවලිය ප්‍රිස්මයෙන් කැඩුණ පසු දම්, ඉන්ඩිගො, නිල්, කොළ, කහ, තැඹිලි, රතු යනාදී වශයෙන් හඳුනාගත හැකිය. දම් වර්ණය ලැබෙන විට ශාකයක මුල් ඇදීමේ උත්තේජනය ද, කොළ වර්ණය ලැබෙන විට කොළ හැදීමේ උත්තේජනය ද, නිල් වර්ණය ලැබෙන විට මුල් වර්ධනය වීමේ උත්තේජනය ද වැඩි වේ. කහ පැහැයෙන් උත්තේජනය වන්නේ ශාකයේ පුරුක් ඇදීමයි. තැඹිලි පැහැයෙන් අතු බෙදීම ද, රතු පාටින් මල් පිපීම ද උත්තේජනය වේ.

මෙයාකාරයෙන් ප්‍රිස්මයෙන් කැඩී එන සූර්යයාගේ දෘශ්‍ය වර්ණාවලිය ස්වභාවිකවම පෘථිවියට ලැබෙනුයේ පෘථිවිය ගෝලාකාර වස්තුවක් වන බැවිනි. ගෝලාකාර පෘථිවිය වටා ඇති වායුගෝලය ද ගෝලාකාරය. සමකයට යන සෘජු ඉරක් ගැසුවහොත්, ප්‍රිස්ම දෙකක් හැදෙනුයේ යළට එකයි, මහට එකයි වශයෙනි. ප්‍රිස්මයේ උඩ කෙළවර සිටිනුයේ සමකයත් සමඟිනි. සමකයට ඉර පායන මොහොතේ, ඒ ප්‍රදේශයේ රටවලට ලැබෙනුයේ දම් පැහැයයි. එනම් මාර්තු, අප්‍රේල් සහ අගෝස්තු, සැප්තැම්බර් මාසවල ශ්‍රී ලංකාවට ලැබෙනුයේ දම් පැහැය යි. දම් පැහැය හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ගස්වල මුල් අදියි. ඉන් පසුව ලැබෙන කොළ පැහැය හේතුවෙන් බලා සිටියදී ගස්වල කොළ හැදෙනු ඇත. කහ වර්ණය ලැබීමත් සමඟ ගස්වල පුරුක් ඇදී ගස් උස යන්නේ බලා සිටියදීමය. ගස්වල අතු බෙදීම සිදු වන්නේ, තැඹිලි පැහැය ලැබීමත් සමඟය. එයින් පසුව ලැබෙනුයේ රතු පැහැයයි. එනම්, සූර්යයා කර්කටක නිවර්තනයේ හෝ මකර නිවර්තනයේ හෝ සිටින විට, ශ්‍රී ලංකාවේ ගස්වල මල් පිපේ. ඒ අනුව, එළවළු වගා කරන්නන්, සූර්යයා කර්කටකයේ සහ මකරයේ සිටින අවස්ථාවේ ගස සම්පූර්ණ වීම පිණිස පැළ සිටුවීම, ඉන් පෙර කල් තබා සිදු කර ගනී. මේ කාලය තුළ ශාකයට කිසිඳු හානියක් නැත. ලෙඩ රෝගවලට ගොදුරු වීමක් හෝ පොහොර අවශ්‍යතාවක් හෝ නැත. එබැවින් කෙම්පහන් විධි අනුගමනය කිරීමට ද සිදු නොවනු ඇත. යල කන්නය සහ මහ කන්නය නිවැරදිව හඳුනා ගැනීම කෘෂිකර්මාන්තයේදී අත්‍යවශ්‍යයෙන් ම සිදු විය යුත්තකි.

“නවම් මහේදී කැලයට වැදීලා

මසක් පමණ කල් වල් කොටලා

මැදින් මසේදී වල් ගිනි තබාලා

කුරහන් වපුරමු කළුවර බලාලා”

යන්නෙන් යල් කන්නයේ කාල සටහන හඳුනාගත හැකි අතර, මාස් කන්නයේ කාල සටහන සකස් වූයේ,

“වෙසක් පොසොන් මස බිම් තෝරා ගන්ට

ඇසළ නිකිණි මස බිම් පීරා ගන්ට

බිනර මහේ වැටකොටු අහුරා ගන්ට

වප් මස පුර වපුරන් අටු පුරවන්ට” යන අයුරිනි.

මේ රිද්මය අනුව ගිය ගොවීන් සඳහා මේ රටට කෘමි නාශක, කෘෂි රසායනික අවැසි නොවී ය. මේ කියන කාලසටහන 1948 වන තෙක් ම කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව මඟින් සාර්ථක ව ක්‍රියාත්මක කළ බව සහතික වශයෙන්ම කිව හැකිය. කාලසටහන වෙනස් වූයේ ඉන් අනතුරුව ක්‍රමානුකූලව එල්ල වූ බලපෑම් හේතුවෙනි. නියමිත කාලසටහන වෙනස් කරමින් මාර්තු මාසයේ ඉන්ඳවිය යුතු පැළ මැයි මස ඉන්දවීය. මෙරට විශ්වවිද්‍යාලවලත්, නව කාලසටහන අනුව ඉගැන්වීම් කෙරිණි. මේ සඳහා බලපෑම් එල්ල කළ රසායනික සමාගම් උපක්‍රමශීලිව කටයුතු කළ බව පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබේ. මාස් කන්නය සඳහා වැපුරුවේ නොවැම්බර් මාසයේය. එවිට ශාකවලට නොයෙකුත් ලෙඩරෝග ඇති වීම, දිලීර ඇති වීම, පණුවන් පැමිණීම සහ පොහොර නැතිව පොළොව ආම්ලික වීමෙන් ගස ඇට්ටකුණා වීම ද සිදුවේ. ගොවිතැන සඳහා නිවැරදි ක්‍රමය අනුගමනය කරන්නේ නම්, කෙම්පහන් විධි හෝ වෙනත් කිසිවක් අවැසි නොවේ. එසේ වුව ද යම් අතපසුවීමකින් ගොවියකුට නියම කාලසටහන හඳුනාගත නොහැකි වීමෙන්, ඔහුගේ භෝගයට ඇති වන හානි මඟහරවා ගැනීමට ‘කෙම්පහන් විධි’ නම් විද්‍යාත්මක ක්‍රම භාවිත කළ බව අපි දනිමු. මේ කියන කෙම්පහන් විධිවලදී සංසාර ගමන වුව නවතාලිය හැකි තරමේ බලයක් වන චෛතසිකයේ බලය පාවිච්චි කෙරේ. එනම්, ආධ්‍යාත්මික බලයයි. අනෙක නම් අප කිසිවකුත් හඳුනා නොගත්තා වූ ග්‍රහලෝකවල බලය එක්කාසු කිරීමක් ද මෙහිදී සිදු වේ. තවත් අතෙකින් භෞතික බලය ද මීට අන්තර්ගත කෙරේ. මේ බලවේග තුනම එක් කළ තැන ‘කෙම්පහන් විධි’ නම් අවිද්‍යාත්මක යැයි මිනිසුන්ට වැටහෙන, විද්‍යාත්මක ශක්තිය මතු වේ.

ගොවිතැනේදී කාලය වැරැදී, මීයන් පැටව් දමා අවසන් වන කාලයට ගොයම් ගහ පීදුනහොත්, ගොයම මීයන් කයි. එලෙස මීයන් ගොයම කා දැමීම නවතා ගැනීමට කළ හැකි එක් කෙමක් නම්, කතාබහ නොකොට උපන් ඇඳුමෙන් (නිරුවතින්) ඇළක් දොළක් අසල ඇති මී ගහක් ළඟට ගොස්, මී ගසේ හතර පැත්තටම වැඳ, ගහේ උතුරු පැත්තේ පොත්තෙන් උඩ සිට පහළට පොතු කැබැලි 46ක් ගලවා, ගෙදර ගෙනැවිත්, වංගෙඩියකට දා කොටා, කුඹුර පුරා විසිකර දැමීමයි. මෙහි විද්‍යාත්මක පදනම පිළිබඳ සළකා බැලුවහොත්, මී පොත්ත මීයන්ට විසය. ඕනෑම ශාකයක ජලය වේගයෙන් උඩට ඇදෙන්නේ බ්‍රහ්ම මුහුර්තියේදීය. සිදුහත් බෝසතාණන් බෝ ගසේ ඒ ශක්තිය ද අවශෝෂණය කරගෙන බුද්ධත්වය ලැබු‍වේ එවන් හෝරාවක ය. නිරුවතින්, මිනිසුන් අවධි වීමට මත්තෙන් යෑමට කියන්නේ නිසි හෝරාවට එතැනට යා යුතු බැවිනි. එය භෞතික සාධකයකි. දිය කඩක් අසල ඇති මී ගසක් තෝරා ගන්නට කියන්නේ, එවිට තවත් වේගයෙන් ශාකයේ ජලය උඩට අදින බැවිනි. ගහේ උතුර පොත්ත ගන්නේ ගහක විෂ ඇත්තේ උතුරු පොත්තේ වන නිසාය. උඩ සිට පහළට පොතු ගළවන්නේ පිහියෙන් කැපූ විට පහළින් එන විෂ ජලය එම පොතු කැබෙල්ලේ රැඳෙන බැවිනි.

මෙහිදී, පොතු කැබැලි 46 ක් ගැනීමට ද හේතුවක් ඇත. සූර්යයා සමකයේ සිට කර්කටක නිවර්තනයට ගමන් ගන්නේ දවස් 92කිනි. අපට මේ ගැටලුවට මුහුණ පෑමට සිදු වනුයේ, එම කාලයෙන් භාගයකදීය. එනම්, දවස් 46 කදීය. පොතු කැබලි 46ක් ගෙනැවිත්, වංගෙඩියකට දා කොටා, කුඩුකර කුඹුර පුරා ම ඉස්ස විට, ඒ කුඹුරට මීයන් වදින්නේ නැත. කතා නොකර ඉහින්නට කියන්නේ, හිතේ ඇති මහා ආධ්‍යාත්මික විශ්වාසය මේ සඳහා එක් කර ගැනීමටය. එය විද්‍යුත් තරංගයකි. කතා නොකර මෙකියන කටයුත්ත කරන විට, සිතුවිල්ල ඇත්තේ මී පොතු පිළිබඳ පමණය. එබැවින් ඒ විද්‍යුත් තරංගය ද මී පොතු හා එක් වේ. එවිට මී පොතු කුඩු කුඹුරට වැටෙන්නේ එම විදුලියත් සමඟිනි. ඒ, විද්‍යුත් තරංග සත්තුන්ට පෙනේ. කිරි ඇති අම්මා කෙනෙකු ඉදිරියට එන විට නයා යන්නේ, එම කිරි අම්මාගෙන් දරුවා වෙනුවෙන් නිකුත් වන විද්‍යුත් තරංගය නයාට පෙනෙන බැවිනි. එයාකාරයෙන් මේ කියන කෙම අනුගමනය කිරීමේදී, මී පොතුවල ඇති විද්‍යුත් තරංගය හේතුවෙන් මීයන්ට කුඹුර පෙනෙන්නේ දිලිසෙමිනි. එහෙයින් උන් කුඹුරට වදින්නේ නැත. මෙවැනි අන්දමේ කෙම්පහන් විධි තව කොතෙකුත් ඇත. එසේ වුවද, එම දේශීය ඥානය නිරාවරණය කළ යුත්තේ, අවශ්‍ය තරමටය.

කෙසේ වෙතත් මෙයාකාරයෙන් බලන කල, කෙම්පහන් විධි යනු අතිශයින් විද්‍යාත්මක නමුත්, මෝඩයන්ට අවිද්‍යාත්මක වූවකි. බටහිර විද්‍යාව පමණක් නිවැරදි බව කියා ගත් මෙරට ඇතැම් උගතුන්ට, මෙවැනි කෙම්පහන් විධි අවිද්‍යාවක් ම වූව ද, බටහිර පවා සිත දියුණු කළ සෘෂීවරුන් මේ කියන විද්‍යාවේ අනුහස දනී. සෘෂිවරුන් විසින් දායාද කළ මේ කෙම්පහන් විධි අනුගමනය කළ යුත්තේ විශ්වාසය මත රඳා පවතිමිනි. වර්තමානයේ කෘෂිකර්මාන්තයේ නියැළෙන සුවහසක් ගොවි ජනයාට ලබා දිය යුතු පණිවුඩය වන්නේ, වගාවේදී කොතැන හෝ අනතුරක් වරදක් ඇති වූ කල ළඟම සිටින වයෝවෘද්ධ මිනිසකුගෙන් අසා දැන, ඒ සඳහා කළ යුතු කෙම, හිතේ විශ්වාසයෙන් සිදු කිරීම යෝග්‍ය බවය. එය අත් දුටු සේම ප්‍රත්‍යක්ෂ විසඳුමකි.

කාංචනා සිරිවර්ධන

මිනිසා, මෙරට ඉතිහාසයෙන් වැඩිම කලක් ගෙවා ඇත්තේ ගල් යුගයේදී ය. මෙතෙක් නිශ්චිත සාධක මතින් අදින් වසර ලක්ෂ 1.25 දී (O S L Dating - Optically Stimulated Luminescence) ශ්‍රී ලංකාවේ තරමක් රළු ශිලා මෙවලම් භාවිත කරමින්, වෙරළබඩ තැන්න වාස භූමිය ලෙසින් තෝරාගෙන මානවයන් විසු බවට පුරාවිද්‍යාත්මකව තහවුරු කරගෙන තිබේ. එය අපේ ප්‍රාග් ඓතිහාසික මානව උරුමයේ ඇරැඹුමයි. එම යුගයට අයත්, දැනට හඳුනාගෙන ඇති පුරාවිද්‍යාත්මක ස්ථාන අතරින් බූන්දල, පතිරාජවෙල, උස්සන්ගොඩ හා ඉරණමඩු පාංශු කලාපය ප්‍රධාන තැනක් ගනී. මේවායින්, පවතින පරිසර තත්ත්වවලට ඔරොත්තු දීමට නොහැකිව, පුරාවිද්‍යාත්මක වශයෙන් ඉතිරිව ඇති සාධක වන්නේ, තිරුවාණා හා කහඳගලින් නිමවූ ශිලා මෙවලම් පමණි.

ඉන් පසුව, මෙරට පුරාවිද්‍යා උරුමයට ප්‍රාග් ඉතිහාසයෙන් එක්වන යුගය වන්නේ, මධ්‍යශිලා යුගයයි. මේ යුගය නියෝජනය කරන්නේ, නවීන මානවයා වූ හෝමෝ සේපියන් සේපියන්ය. (Homo sapiens sapiens). ශිලා හා අස්ථි මෙවලම් තාක්ෂණය, විශ්වාස, ඇදැහිලි, අභිචාර, මළවුන් පිදීම, ආභරණ, (සත්ත්ව අස්ථි හා බෙලිකටු මගින් සැකසූ පබලු භාවිතය) විලාසිතා, (ගුරුගල් ආලේපන) හුවමාරු ක්‍රම, ආහාර රටාව, කණ්ඩායම් හැඟීම් ආදී මානව ලක්ෂණ නිසාම මොහු නවීන මානවයාට සමාන කර තිබේ. ශ්‍රී ලංකාවේ සෑම බිම් කොටසකින්ම පාහේ මොහුගේ නියෝජනයක් සහිත කුමන හෝ ක්‍රියාකාරකමක් හඳුනා ගැනීමට හැකි වීම විශේෂත්වයකි.

එහි දී, රත්නපුර, කෑගල්ල, හා කළුතර යන දිස්ත්‍රික් මතින් වැඩි සාධක ප්‍රමාණයක් මතුකර ගැනීමට පර්යේෂකයන් සමත්ව ඇත. මීට අමතරව මධ්‍ය ශිලා යුගයේ සාධක දිවයිනේ සෑම පරිසර කලාපයකින්ම අනාවරණය කර ගැනීමට, ශ්‍රී ලාංකේය පුරාවිද්‍යාඥයන්ට හැකිව තිබේ.

මධ්‍යශිලා යුගයේ මානවයා ශිලා මෙවලම් තාක්ෂණයේ උපරිමයට පැමිණි අයෙක් බවට අදින් වසර 28000 කට පෙර සිට ජ්‍යාමිතික ස්වරූපී ක්ෂුද්‍ර ශිලා මෙවලම් (Geometric micro lithic) භාවිත කළ බවට වූ සාධකවලින් පැහැදිලි වෙයි. අදින් වසර 4000 සිට 48000 දක්වා කාල නීර්ණ කාබන් 14 මඟින් (Carbon14) දින නියමවී ඇති මේ මානවයාට අයත් වාසස්ථාන රැසක්, මේ වනවිට පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව මඟින් දිවයිනේ විවිධ පරිසර කලාපවලින් සොයා ගෙන, පර්යේෂණ කර තිබේ. ඒ අතරින් හොරණ පාහියන් ලෙන (48000), කුරුවිට බටෙදාඹ ලෙන (37000), කිතුල්ගල බෙලි ලෙන (30000), බලංගොඩ කූරගල (16000), කෑගල්ල දොරවක්කන්ද (4500), බෙල්ලන්බැඳිපෑලැස්ස (12500), කෑගල්ල අළු ලෙන (10500), සීගිරිය (5700), පොතාන (5700), හුංගම, පල්ලෙමලල, මිණී ඇතිලිය (4000), අලවල (14000), බණ්ඩාරවෙල චර්ච්හිල් (5400), මාතොට (4310), බෙලිලෙනඅතුල (7900) යන උරුම ස්ථාන විශේෂ තැනක් ගනී.

මේ ස්ථානවලින් මානව අස්ථි සැකිලි හා කොටස්, ශිලා මෙවලම් හා අස්ථි ආයුධ, ආහාරයට ගත් ශාක හා සියලුම සත්ත්ව කුල නියෝජනය කරන අස්ථි කොටස්, පබළු හා වෙනත් පලඳනා, දිය ගොඩ හා මුහුදු බෙල්ලන්, කරදිය හා මිරිදිය මත්ස්‍ය කොටස්, විවිධ ඛණිජ ද්‍රව්‍ය නිෂ්පාදන, පරාග, ඩයටම, පයිටොලික, හමුවී තිබේ. එවැනි දෑ විද්‍යාත්මකව පරීක්ෂා කිරීමෙන්, අතීත පරිසරය පිළිබඳ තොරතුරු මේවන විට සොයාගෙන ඇත. ඒ අනුව පවත්නා පරිසරවලට අනුගත වෙමින් ජීවත්වූ මධ්‍යශිලා යුගයේ නවීන මානවයා, අපේ රටේ උරුමයට විශාල දායකත්වයක් දක්වා ඇත.

ලෝකය හමුවේ ශ්‍රී ලාංකේය අභිමානය ඉහළට ඔසොවා තබන නවීන මානවයාගේ ප්‍රාග් ඓතිහාසික තොරතුරු සපයන විශිෂ්ට ලෙන් පියස්සක් ලෙසින් පහතරට තෙත් කලාපයේ පිහිටි කිතුල්ගල බෙලිලෙන හඳුනාගත හැකිය. පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ ආරක්ෂිත ස්මාරකයක් ලෙසින් ගැසට් කර ඇති කිතුල්ගල බෙලිලෙන, කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ යටියන්තොට ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයට අයත්, ඉංගිරිය වතුයායේ කෙළවරට වන්නට පිහිටා ඇත. කිතුල්ගල නගරය පසුකර කිලෝ මීටර් 1.5ක් පමණ හැටන් දෙසට ගමන් කිරීමේ දී හමුවන මහබාගේ හන්දියෙන් වම්පසට ඇති ඉංගිරිය වත්ත පාරේ කිලෝ මීටර් 8කට ආසන්න දුරක් පැමිණීමෙන් මේ ස්ථානයට ළඟාවිය හැකිය.

1950 දශකයේ දී අවිධිමත් ලෙසින් ඉදිකරන ලද ලෙන් පියස්සට හේත්තු වන සේ ගොඩනඟා ඇති සිමෙන්ති ඉදිකිරීම හා ලෙන් අභ්‍යන්තරයේ ඉදිකර ඇති ආගමික නටබුන් ඉවත් වූයේ නම්, අතීත ප්‍රාග් ඓතිහාසික මානව පරිසරය සිහිගැන්වීමට වඩා පහසුවක් වේ. ලෙනෙහි වම්පසට ඉතා දිගු පියස්සක් ලෙසින් ස්වභාවිකව සැකසී තිබුණ ද, එහි මානවයන් විසූ බවට සාධක හමුව නැත. එම කොටසේ මධ්‍යයට වන්නට මෑත කාලීනව ඉදිකරන ලද ගෘහයකි. එය ඉවත් කළ යුතු අබලන් තත්ත්වයේ පවතී. ඉන් මද දුරක් වම්පසට ගියවිට ඉහළ කඳු මුදුනේ සිට පහළට ඇදහැලෙනා ජල ධාරාවකි. එය රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ කුරුවිට ප්‍රාග් ඓතිහාසික බටෙදාඹ ලෙන අසලින් පහළට ගලා බසිනා දිය දහරට සමානය.

කිතුල්ගල බෙලි ලෙන ලෙන් අවකාශය මානව ජනාවාසය සඳහා ඉතාම සුදුසු මට්ටමක හා ගැළපෙන අයුරින් සකස් වී තිබේ. අභ්‍යන්තරයට මනා ලෙසින් ආලෝකය ලැබෙන අතර, එනිසාම වියළි ස්වභාවයක් ගන්නා ලෙන් භූමිය මානව ජනාවාසකරණයට ඉතාමත් කදිම පරිසර සාධකයක් සපයයි. ප්‍රධාන මානව ජනාවාසය පිහිටි භූමියේ වපසරිය ගත් කල මීටර් 30ක් දිගින් හා මීටර් 19ක් පමණ පළලින් යුතුය. ප්‍රාග් මානව කුටුම්භ කීපයකට මේ සෙවණ යට සිය ජීවන ක්‍රියාදාමය මනා ලෙසින් පවත්වා ගත හැකි පරිද්දෙන් පුළුල් ඉඩකඩ පැවතීම, මේ ස්ථානයේ අඛණ්ඩ වාසස්ථාන පවත්වා ගන්නට හේතු වී ඇති බව පැහැදිලිය.

මේ ලෙනෙහි තවත් විශේෂත්වයක් වන්නේ, කුරුවිට බටෙදාඔ ලෙනෙහි මෙන් ප්‍රබල මෝසම් වැසි තත්ත්ව තුළ දී පවා ලෙන් අභ්‍යන්තරය වියළිව තිබීමය. එය මානව ජනාවාසයකට ඉතා හොඳ, හිතකර තත්ත්වයකි. මේ ලෙන් ජනාවාස භූමිය අවට වූ ප්‍රාථමික වැසි වනාන්තර හා බද්ධ වූ අතීත පරිසරය, අදින් වසර 100කට පමණ ආසන්න වකවානුවේ දී රබර් හා තේ වගාව සඳහා එළි පෙහෙළි කර තිබේ. එමඟින් ලෙන් ආසන්නයේ වූ කුඩා බිම්කඩක හැර පහත් බිම් වැසි වනාන්තර තත්ත්වයෙන් මිදී ඇත. ජනාවාස තොරතුරු සම්බන්ධයෙන් ගත්කල කිතුල්ගල බෙලි ලෙන 1950 දශකයේ දී හා ඉන් පෙර අවස්ථාවල දී ලෙනෙහි වූ කාබනික පස් තැන්පතු (වවුල් වසුරු හා මිශ්‍ර කාබනික පස) වතු වගා වෙත පොහොර සඳහා ගෙන ගොස් තිබේ. එමඟින්, මතුපිට දත්ත රැසක් විතැන් වීමත්, අහිමි වීමත් සිදුව තිබේ. එම මඟහැරුණු දත්ත අතර, මෙතෙක් ශ්‍රී ලංකාවෙන් වැඩි වශයෙන් අනාවරණය නොවන නවශිලා යුගයේ තොරතුරු විය හැකිය.

කිතුල්ගල පිළිබඳ මුල්වරට කරුණු අනාවරණය කරගෙන ඇත්තේ, ජාතික කෞතුකාගාර අධ්‍යක්ෂව සිටි පී. ඊ. පී. දැරණියගල මහතාය. 1960 දශකයේ දී මේ ස්ථානයට ඔහු මුල්වරට පැමිණි තිබේ. ඔහු, මේ ස්ථානයේ වූ මතුපිට දත්ත ලෙසින් ශිලා මෙවලම් හා සත්ත්ව අස්ථි කොටස් තම භාණ්ඩ එකතුව සඳහා රැගෙන ගොස් තිබේ. කිතුල්ගල බෙලි ලෙන සම්බන්ධයෙන් දැනට හෙළිවන මුල්ම වාර්තා වීමද මෙයය. ඉන් පසුව ඔහුගේ පුත්, හිටපු පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයකු වූ ආචාර්ය ශිරාන් දැරණියගල මහතා, 1978 වර්ෂයේ දී ශ්‍රී ලංකාවේ පහතරට තෙත් කලාපීය ලෙන් ආශ්‍රිතව ප්‍රාග් ඓතිහාසික පර්යේෂණ මාලාවක් සිදු කර තිබේ. එම ව්‍යාපෘතිය සඳහා කිතුල්ගල බෙලි ලෙන ස්ථානය ද භාවිතයට ගෙන ඇත. 1978 දී මෙහි සාර්ථක මානව ජනාවාස පස් තැන්පතු ඇති බවට ස්ථිර කර ගැනීමෙන් පසුව, වර්ෂ 1983 දක්වා අඛණ්ඩව පර්යේෂණ සිදුව තිබේ.

එම ව්‍යාපෘතිය එවක පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ආචාර්ය ශිරාන් දැරණියගල මහතාගේ උපදෙස් මත, එවක හිටපු කැණීම් අධ්‍යක්ෂ ආචාර්ය ඩබ්ලිව්. එච්. විජයපාල මහතාගේ මූලිකත්වයෙන් සිදුව තිබේ. ඉන් පසුව නැවතත්, 1986 වර්ෂයේ දී ද ආචාර්ය ඩබ්ලිව්. එච්. විජයපාල මහතාගේ මූලිකත්වයෙන් මෙහි කැණීම් සිදුව තිබේ. මේ කැණීම්, මීටර් 04 ක් පමණ ගැඹුරට සිදුකර ඇති අතර, කොටු දැල් ක්‍රමය භාවිතයට ගෙන තිබේ. පුරාවිද්‍යාත්මකව කොටු දැල් ක්‍රමය භාවිතයට ගෙන, කැණීම් කිරීමෙන් අනාගත පර්යේෂකයන්ට අතීත කැණීම් සමඟ ඒකාබද්ධව කටයුතු කිරීමට හැකියාව ලැබේ. ප්‍රධාන වශයෙන් I - X දක්වා අවධි රැසක් හඳුනා ගැනීමට මේ මඟින් හැකියාව ලැබී තිබේ.

ආචාර්ය ඩබ්ලිව්. එච්. විජයපාල මහතා වර්ෂ 1997 දී පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලය වෙත ඉදිරිපත් කළ තම දර්ශනශූරී උපාධිය සඳහා කිතුල්ගල ප්‍රාග් ජනාවාස භූමියෙන් ලබාගත් කැණීම් පර්යේෂණ තොරතුරු භාවිතයට ගෙන ඇත. නවීන පුරාවිද්‍යා පර්යේෂණ වර්ධනය වීමත් සමඟ, 2005 වර්ෂයේ දී ආචාර්ය නිමල් පෙරේරා මහතා විසින් මේ ස්ථානයෙන් ලබාගත් නියැදි, විද්‍යාගාර මට්ටමින් පර්යේෂණය කර, නවීන මානවයන්ගේ තොරතුරු රැසක් හෙළිදරව් කරගෙන ඇත. එහි දී ක්ෂුද්‍ර පාංශු පැතිකඩ විශ්ලේෂණ ක්‍රමය ශ්‍රී ලංකාවේ පළමුවරට භාවිතයට ගනිමින්, විද්‍යාත්මක තොරතුරු රැසක් අනාවරණය කරගෙන තිබේ. මීට අමතරව 2013 වර්ෂයේ දී ශේෂ මූල ද්‍රව්‍ය විශ්ලේෂණ මගින් (සත්ත්ව හා මානව දත්තවල එනමලයේ තැවරුන ශේෂ ද්‍රව්‍ය අධි තාක්ෂණ විද්‍යාගාර පරීක්ෂණවලට බඳුන් කිරීම) අදින් වසර 20000 කට පෙර නිවර්තන වැසි වනාන්තර පරිසර තත්ත්වවලට ඔරොත්තු දෙමින්, ප්‍රාග් මානවයන් සාර්ථක දිවිපෙවතක් ගත කළ බවට තොරතුරු හෙළි කරගෙන තිබේ.

ඉහත සිදු කරන ලද පර්යේෂණවලට, කාබන් 14 කාල නීර්ණය අනුසාරයෙන් අදින් වසර 30, 000 සිට 4, 000 කාල පරාසයේ මධ්‍යශිලා යුගයේ ජනාවාස තොරතුරු හෙළි කරගෙන ඇත. කිතුල්ගල ලෙනින් හමුවන මානව අස්ථි කොටස් “බලංගොඩ මානවයා” නමින් ව්‍යවහාරයේ පවතින මිනිසාට අයත්ය. මෙකී මානවයාගේ පවුල් ඒකක න්‍යෂ්ටික පවුල් රටාවක් පිළිබිඹු කර ඇත. කලින් කලට සංක්‍රමණික ලක්‍ෂණද දඩයම් කිරීම, ද්‍රව්‍ය රැස් කිරීම අරමුණු කරගෙන ජීවනෝපාය ගෙන ගොස් ඇත. සමස්තයක් ලෙස ගත් කල, මේ මානවයා ” ඕස්ට්‍රොලොයිඩ් වැදි” ලක්‍ෂණවලට සමාන බව ප්‍රාග් විශේෂඥයන්ගේ මතයයි.

කිතුල්ගල ගල්පියස්ස අභ්‍යන්තරය වර්ග මීටර් 250කට ආසන්න වපසරියක් තිබීමෙන්, නියත වශයෙන්ම න්‍යෂ්ටික පවුල් දෙකට ඉතා පහසුවෙන් තම දෛනික කාර්යය කරමින් යැපීම් ක්‍රියාවලිය පවත්වාගෙන යන්නට ඉඩකඩ රැඳී තිබිණ. මිනිසකුගේ මූලික අවශ්‍යතා වන ආහාර, ජලය, වාසස්ථාන යන කරුණු, කිතුල්ගල ලෙන් අවකාශය ආශ්‍රිතව පිහිටා තිබීමම, ජනාවාසකරණයට අඩිතාලම වී ඇත. පර්යේෂණවලට අනුව, අවධි කිහිපයක දී ඉහළ කඳුකර වනාන්තර හැකිලීම හා ව්‍යාප්තිය සිදු වූ බව තහවුරු වේ. ඒ අනුව, සුදුසු පරිසර මට්ටම්වල දී තෙත් කලාපයේ පැතිරීමක් දක්නට ලැබුණු බව, බටදොඹලෙන ආශ්‍රිත පරිසරය පිළිබඳ විමසීමේ දී පැහැදිලිය. කිතුල්ගල කැණීමෙන්, අදින් වසර 30, 000කට එපිට සිට අද දක්වාම අධ්‍යයනය කළ පස් ස්ථර සියල්ලෙහිම පාහේ “ආකාවුස් පීනිස් හා අකාවුස් පොස්පරස්” නම් ගස් ගොලූබෙලි විශේෂ හමුව ඇත.

ඒ අනුව එම ගොලූබෙලි වර්ග දෙකම, අද ද මේ ප්‍රදේශයේ ජීවත් වේ. එසේම, කැකුණ ඇටිකෙහෙල්, බැදිදෙල් නැත්නම් වල්දෙල්, ආදිය අද ද එම ප්‍රදේශවල දැකිය හැකිය. මේ සියලූ තොරතුරු මඟින් පැහැදිලි වන්නේ, පහතරට තෙත් කලාපයේ පරිසරයේ විශාල වෙනස්කමක් සිදුව නැති බවය. මොවුන්ගේ ආහාර රටාව තුළ, ශාක හා මාංශමය යන කොටස් දෙකේ සම්මිශ්‍රණයක් පැවැති බවට ශේෂව ඇති සාධක මඟින් සාක්‍ෂි සපයයි. ශාකායන ආහාර අතරට බැදිදෙල්, ඇටිකෙහෙල්, කටු අල වැල් අල ඉන්නල, හිඟුරල ආදී අල වර්ග, කිතුල්, දෝතලූ හා වෙනත් තාල වර්ග ද, මාදං, දොඹ, මොර, කෝං වැනි පලතුරුද, එක්කරගෙන ඇත. මාංශමය ආහාර අතර, විවිධ උරග වර්ග, සතුන්, මීයන්, කුඩා බෙල්ලන්, දිය කඩිතිවල මත්ස්‍ය වර්ග, අලි පැටව්, ගවයා, කුළු මී හරකා, කළු වලහා, ඌරා, ගෝනා, තිත්මුවා, මීමින්නා, ඉත්තෑවා, හාවා, දඬුලේනා, හම්බාවා, මුගටියා, උරුලෑවා, වඳුරා, වළි කුකුළා, හබන් කුකුළා, තලගොයා, නොයෙක් ඉබි වර්ග සිටි බව මතුකරගත් ශේෂවල විශ්ලේෂණ මඟින් පැහැදිලිය.

මොවුන් විවිධ අවධිවල දී ආහාර සකසා ගන්නට හා වෙනත් අවශ්‍යතා සඳහා ගින්දර භාවිත කළ බවට සාධක, අඟුරු ස්ථර හමු වීමෙන් පැහැදිලිය. වසර 21, 500 කට කාල නීර්ණය වූ පස් තැන්පතුවකින්, කළපු බෙල්ලන් හමු වීම, එකල කඳුකර ප්‍රදේශ හරහා මුහුදුබඩ දක්වා සංචරණයේ යෙදුණු බවට කදිම සාධකයෙකි. ඒ අනුව එකලද භාණ්ඩ හුවමාරු ක්‍රමවේදයක් පැවැති බවට හා ලූණු භාවිතයට ගත් බවට අනුමාන කළ හැකිය.

මධ්‍ය ශිලා යුගයට අයත් සියලූ මෙවලම් කිතුල්ගල මානවයා ද භාවිතයට ගෙන ඇත. ඒ අතරට ශිලා මෙවලම්, අස්ථි මෙවලම් යන කොටස් 02 ඇතුළත් ය. බොහෝ දුරට සම්මත යුරෝපා කාලනිර්ණයනට අනුව වසර 12, 000 කට ජ්‍යාමිතික ක්‍ෂුද්‍ර ශිලා ගල් මෙවලම් යුරෝපාකරය ආශ්‍රිතව කාලානිර්ණය වුව ද ශ්‍රී ලංකාවට ආවේණික ලක්‍ෂණ ද, හැඩතල ද සහිතව අදින් වසර 28, 000 ක් ඈතට යන්නා වූ ක්‍ෂුද්‍ර ශිලා ගල් මෙවලම් මධ්‍ය ශිලා යුගයෙන් හමු වී තිබේ. එය ශ්‍රී ලංකාවේ සිදුකරන ලද මෑත කාලින පර්යේෂණ මඟින් වසර 40000 ඉක්මවා යන බව හෙළිදරව් වෙමින් පවතී. මේ මෙවලම් අතර, බලංගොඩ මානවයා විසින් භාවිත කරන ලද, ප්‍රමාණයෙන් සෙන්ටි මීටර දෙකක් පමණ කුඩා උල් මෙවලම් විශේෂිතය. මේවා ඔස්ට්‍රේලියාවේ උල් මෙවලම්වලට සමානය. ඒවායේ සෑම පසෙකින්ම පතුරු ඉවත් කර, යළිත් හැඩගැසීම්වලට ලක්කොට ඇත. මීට අමතරව ඔහු භාවිතයට ගන්නා ලද ඇඹරුම් ගල්, දාගල්, තැලූම් ගල්, සිදුරු සහිත ගල් මේ අතර වේ. අස්ථි මඟින් සකස් කරන ලද මෙවලම්, අං කැබැලි හෝ අස්ථි කැබැලි උල් කිරීමෙන් (ඉලීමෙන්) රොම්බසාකාර හැඩයකට සකසාගෙන ඇති බවක්, සැලකිල්ලෙන් විමසීමේ දී පැහැදිලිය. මේවායේ දෙපසම උල් කරන ලද ඒවා මෙන්ම, පතුරු වශයෙන් එක් පසක් උල් කරන ලද ඒවාද වේ. දඩයම් කිරීම, මස් සකස් කිරීම, අල වර්ග සුද්ධ කිරීම හා වෙනත් අවශ්‍යතා සපුරා ගැනීමට මෙවලම් භාවිත කරන්නට ඇත.

හමුවී ඇති සියලු අස්ථි කොටස්, මානව විද්‍යාඥයන්ගේ පූර්ණ අවධානයට බඳුන් කර ඇත. මේ අස්ථි සියල්ලක්ම, ඔවුන්ගේ ආහාර සඳහා යොදාගත් ද්‍රව්‍යයන්ගේ ඉතිරිවූ කැබැලි, අළු අඟුරු, සත්ත්ව ඇටකටු, ගල් කැබැලි හා වෙනත් කසළ සමඟ මිශ්‍රිතව හමුව ඇත. යම් විටෙක මේවා ප්‍රාග් ඓතිහාසික මානවයාගේ අභිචාර විධි ප්‍රදර්ශනය කිරීමක් විය හැකිය. මේ අනුව කිතුල්ගල විසූ බලංගොඩ මානවයා ද ස්ථිර වශයෙන්ම සිය මළගිය ඥාතීන් වැළලීමේ හා යාතුකර්ම කිරීමේ ක්‍රියාවලියක් සිදු කරන්නට ඇතැයි අනුමාන කළ හැකිය.

මේ අනුව ශ්‍රී ලාංකේය ප්‍රාග් ඓතිහාසික වංශ කතාවට ඉතා නැවුම් විද්‍යාත්මක තොරතුරු රැසක් දායාද කරන ලද මධ්‍යශිලා යුගය නියෝජනය කරන කිතුල්ගල බෙලිලෙන පුරාවිද්‍යා ස්ථානය, මතු පරපුර වෙනුවෙන් ආරක්ෂා කරදීම අපට පමණක් නොව, ඔබ වෙතද ස්වයංව පැවරෙන වගකීමකි.

එච්. එම්. එස්. කේ. ඇරගම,

පුරාවිද්‍යා පර්යේෂණ නිලධාරී, ප්‍රාදේශීය පුරාවිද්‍යා කාර්යාලය,

සීතාවක, අවිස්සාවේල්ල,

eregama@gmail.com

ගුම් ගුම් නදක් ඇසෙන විට ගම් ගොඩ මැදට සෙනඟ ‍රැස් විය. ගුම් ගුම් නද දෙන මී මැසි ‍රැහේ සිරි බලමින් උන් ''අභය''ගම්මු එක්ක එකතු වෙන්න අම්මා පස්සේ දිව ගියේය. කලකින් දු‍ටු දසුනට ගම් පුරා ‍රැව් පිළි‍රැව්ය. ගනේතැන්නට අමුතු ගණින් වහන්සේගේ පැමිණීම සිදු වූයේ මේ සමයේය. අමුතු ගණින් වහන්සේ ගනේතැන්නට පැමිණ පිණ්ඩපාතයට ගම් වඩින විත්තිය අසා තිබුණ ද, දු‍ටුවේ අදය. ''අභය''පුදුමයෙන් බලා සිටියේය. පුදුමය ඔහුට මනරම් හැඟීමක් ඇති කළේය. විජේසිංහ හාමිනේ හිත පුරා මෝරන පිං සිතින්, පාත්‍රය පුරා මී පැණි සමඟ කිරිබත් පිරවීය. අම්මා දෙස බලමින් අභය අමුතු ගණින් වහන්සේ පසුපසම වැටී කඹුරුපිටිය මංසන්ධිය දක්වා පසුපසින්ම ගියේය. මේ ක්‍රි.ව. 1692 වර්ෂයේ බිනර මහය. වස්සානයට කඹුරුපිටිය ගනේතැන්න පන්සල සුදු පිරියම් ගා එකලු වුණේ, අභයකෝන් මුලාදෑනිගේ දායකත්වයෙන්ය. මේ අන්ධකාර සමයකි.

පෘතුගීසි සංහාරයට කො‍ටු වී යති සසුන මුලින් උදුරා ඇද වැටී තිබුණි. භික්ෂූත්වය නැති වූයේ උපසම්පදාව අහිමිවී යෑමෙන්ය. උපසම්පදාව නැති විට සිවුරු දරා ගත් ගිහියන් පන්සල ‍රැකීමත්, අඹුවන් ‍රැකීමත් දෙකම කළේය. කහ සිවුරු දරන්නන් මර්දනය කිරීම වගේම, කහවත් දරන්නන්ට ආවතේව කරන්නන් ගොදුරු කර ගැනීම ද පෘතුගීසින්ගේ පිළිවෙත වී තිබුණි. පන්සල රකින, අඹුවන් රකින ගණින් වහන්සේලා අතර වත්පිළිවෙත්ව සිටින අමුතු ගණින් වහන්සේ නමක මතුව ආයේ මේ කාලයේය. ඒ, වේහැල්ලේ ධම්මදින්න සාමණේරයන් වහන්සේය. බෞද්ධයන් සිල්වතුන් වහන්සේ යැයි කීවේ එබැවිනි.

අභය, වේහැල්ලේ සිල්වතුන් වහන්සේ දු‍ටු දා පටන් සිහින මවන්නේ උන්වහන්සේගේ අතවැසියා වී සිටින්නටය. මිහිරි පාලි ගායනාව, අභයගේ ළමා සිත කුල්මත් කළේය. මල් හැඟීම් උපදන නව යෞවන දොර සිටින තම පුතුගේ අමුතු සිහිනය මවට දැනෙන්න පටන්ගෙන බොහෝ කල්ය. දවසක් විජේසිංහ හාමිනේගේ ඇස් දිහා බලාගෙනම අභය කීවේ තමන්ට පැවිදි වෙන්න අවශ්‍ය බවය. අම්මාගේ සිත හනික හා කීවේය. ඒත් ඇයට සිහි වූයේ මුලාදෑනි ස්වාමියාගේ තීරණයය. අභයගේ හැඟුමන් නතර කරන්න බැරිම විය. රටත්, සසුනත් අහිමිව තිබූ ඒ ශාපලත් සමයේ, අභය ගනේතැන්න පන්සලට ගොස් ස්ව කැමැත්තෙන්ම මහණ විය. ඔහුට මහණ වූදා ලැබුණු නම කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතනය.

කඹුරුපිටියේ සාමණේර වෙනස්ය. වෙනස් ඔහුට පැවතුණු ආරාම සහ සිටින්නාවූ ගණින් වහන්සේලා ප‍ටු බව ඉක්මනට වැටහේ. එබැවින් සාමණේර බැලුවේ වරද කොහෙද කියාය. දන්න දේ පමණක් දැන ගැනීම ඇති යැයි හැමෝම සිතූ කාලයකි. ඒත් තමන් වශීකෘත කළ ඒ වේහැල්ලේ සිල්වතුන් වහන්සේ, නිරතුරුව කිව් කියමන සාමණේරගේ හද ගැබ නින්නාද වේ. ඒ නින්නාද වන වදන් වැල නිබඳවම කඹුරුපිටියේ සාමණේර හිමියන් තුළ කුතුහලය දල්වයි. කුතුහලය, බලාපොරොත්තුව දල්වයි. බලාපොරොත්තුව විසින් අධිෂ්ඨානය ද, අධිෂ්ඨානයෙන් අරමුණ ද මතුවේ. දිනෙක සාමණේරයන් වැලිමළුවේ ලොකු අකුරින් ඒ වදන ලියන්නට පටන් ගති. දඹරැඟිල්ල වැලි මළුවේ ඔබමින් සාමණේරයන් වහන්සේ වදන ලිවූහ.

''පිළිවෙත් සරු මඟ සොයමු පොඩිනම ! ''

පොඩි නම පළමුව ගනේතැන්න පන්සලින් පිටත්ව, ඇල්ලවෙල හරහා දෙනගමට වැඩියේය. ගැටවර පොඩි උන්නාන්සේ දෙනගම වැව ළඟ ගිමන් හරිමින් බොහෝ කල්පනා කළහ. කෝං ගහ උඩ සිටිය ගිරව් රෑනක් මුකුළු මුමුණුම නවතා කඹුරුපිටිය සාමණේර දෙස බලා සිටිමින් ඉගිල ගියේ, වැව් දිය උඩින්ය. වැව් දිය උඩින් ඉගිල ගිය ගිරව් රෑන මෙනෙහි කරමින් සිටි සාමණේර හිමි, මදක් ඒ දෙස බලා සිටියහ. ඒ ඇසිල්ලේ සාමණේරයන්ට යළිත් සිහි වූයේ ඒ වදන් වැලය.

''පිළිවෙත් සරු මඟ සොයමු පොඩිනම ! ''

කඹුරුපිටියේ සාමණේර කෝං ගහ මුලින් නැඟිට මදක් දුරක් වඩින විට හමු වූයේ, ගැලක් පුරවා කුරුඳු පටවා ගත් බබාසිංඤෝය. සාමණේර හිමි දැක පැහැදි ඔහු, තමන් සත් කෝරළයට යන බව කීවේය. සත් කෝරළේ කතා අහුරු අතරදී, උන්වහන්සේ ගැන තතු විත්තිය කන වැකුණේය. කඹුරුපිටියේ සාමණේරට මහත් තු‍ටු සතුටක් උපන්නේය. තමන් වැනිම සිතුම්වලින් පිරී සිටින පෙරගමන්කරුවකු සිටින වග දැන ගනු ලැබුවේ ඒ මොහොතේය. ඉලංගංගොඩ (සපුගොඩ) මොහොට්ටාල මහනුවර වාසල කැප පඬුරු පූජාවට යන දිනය දැන ගත්තේ එදාය. බබාසිංඤෝ කිව්ව කතාව බලගතු වූයේ, මුංකො‍ටුවේ රාළගේ පුස්කොළ පොත හමු වූ නිසාය. කඹුරුපිටියේ සාමණේර හිමිට හමුවන පළමු මහාර්ඝ සම්පත එයය.

''ඔබ වහන්සේ වගේ මැයි හාදුරුවනේ …

උන්වහන්සේ එවිට උභය විහාර වාසෙට පිය නොවන්යැ ?

නැත නැත හාදුරුවනේ. වැලිවිට සරණංකර හාදුරුවන් වහන්සේ සිල්වතුන්ය...

සිල්වතුන්ය...!

එහෙමයි එහෙමයි... ඔබ වහන්සේ සොයන දේම සොයන...ඔබ වහන්සේ කියන දේම කියන දොඩන සිල්වතෙක් !! "

වැලිවිට සරණංකර නම් වූ සිල්වතුන් වහන්සේ, පිළිවෙත් සරු මඟ සොයන බව කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතන සාමණේරයන් වහන්සේ දැන ගනු ලැබුවේ එලෙසය. දෙනගමින් සිටිනාමළුවට වැඩිය කඹුරුපිටියේ සාමණේරයන් වහන්සේට, සිටිනාමළුවේ ධම්මජෝති සාමණේරයන් වහන්සේ හමුවන්නේ එලෙසය. සැටවස් සපිරි සිටිනාමළුවේ ධම්මජෝති සාමණේරයන් වහන්සේ එකල, පාලි සංස්කෘත හා ඡන්දස් අලංකාර පිළිබඳ මහ වියතාය. සිටිනාමළුවේ ධම්මජෝති සාමණේරයන් වහන්සේ සමඟ කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතන සාමණේරයන් වහන්සේ ශාස්ත්‍ර ශික්ෂාවට වැ‍ටුණි. දෙනමම වැලිවිට සරණංකර සිල්වතුන් ගැන කතිකාවට වැ‍ටුණේය.

''කඹුරුපිටියේ නම, ඔහේ කියන විදියට අප ඒ ඇත්තා සොයා යා යුතුය.

එහෙමයි අපේ හිමියනේ. අප දෙනමම වැලිවිට සරණංකර හිමි සමඟ අත්වැල් බැඳ ගත යුතුය. "

තුන් පෝයක් ඇවෑමෙන් කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතන සාමණේර සහ සිටිනාමළුවේ ධම්මජෝති සාමණේර, වැලිවිටියේ සරණංකර සිල්වතුන් වහන්සේ වැඩසිටින ඉසව් සොයා සත් කෝරළය බලා වැඩියහ. අතරමඟදි සාමණේරයන් දෙදෙනාට ඉලංගංගොඩ මොහොට්ටාල හමුවේ. අංගම් ශාස්ත්‍රයෙන් ක‍ටුවන කො‍ටුව බිඳ, පෘතුගීසි බලය සිඳලූ මොහොට්ටාල, මහනුවර රජ මැදුරින් ගම්වර ලැබ නුවර යන ගමන්ය. තිදෙනාගේම කථාව ද මේ සිල්වත් මඟ සොයන මඟය. එවිට මොහොට්ටාලගේ කන වැකුණු වැලිවිට සරණංකර නම, ඔහුට කුතුහලයක් ගෙනාවේය. එවිට මොහොට්ටාලට සිහි වූයේ ගියවර නුවර ගමනේදී හාද කතා ගැසුණු, මුංකො‍ටුවේ රාළ කී කථාවය.

''ඔබ වහන්සේලා සොයන ඔය හිමියන් නුවර ගණින් වහන්සේලා එක්වී පන්න ගත්තා නොවෑද ? "

පිළිවෙත් සරු මඟ සොයන කඹුරුපිටියේ සාමණේරයන් වහන්සේ මහත් වේදනාවෙන් මොහොට්ටාල දෙස බැලූහ. ඒ වේදාන්තය දෙසින් අධිෂ්ඨානයක් ඉපිද එන අයුරු ඔහුට පෙනිණි. තමන් උපන් බිම වූ කඹුරුපිටියෙන්ම උපන් මේ සාමණේරයන් වහන්සේ, ඉතිහාසය අලුත් කරනු ඇතැයි ඉලංගංගොඩ වනිග චිත්තාමනි මොහොට්ටාලට සැකයක් නැතුවම සිතුණේය.

නියමකන්ද ශෛලතලා ගුහාවේදී වැලිවිට සරණංකර සිල්වතුන්, කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතන සාමණේරයන් සහ සිටිනාමළුවේ ධම්මජෝති සාමණේරයන් යන තුන් නම හමුවන්නේය. ඒ ඓතිහාසික දවසක ඉතිහාසගත තීරණයක් සඳහාය. එනම්, කෙසේ හෝ පළමු ත්‍රිපිටකය පූර්ණව කියවා ලිවීමටය. ත්‍රිපිටකය කියවීමට පාලි භාෂාව ද, පාලි භාෂාව මතුකර ගැනීමට සංස්කෘත භාෂා ඥානය ද වගා කර ගැනීමටය. පන්සල රකින ගමන් අඹුවන් රකින ව්‍යාජ පැවිද්දෙන් වෙන් වීමය. ගිහි වත් පිළිවෙත් සපුරා බැහැර කර, ශ්‍රමණ වත් පිළිවෙත්හි පමණක් යෙදීමටය. තුන් නමම පිණ්ඩපාතිකව නුවර වීදි හි වඩින්නට වූහ. බෞද්ධයන් පුදුමයෙන් පුදුමයට පත් විය. සියවස් ගණනාවකින් පසු පිණ්ඩපාතික භික්ෂුවක් දුටූවේය. ගණින් වහන්සේලා මහත් කලබලයට පත් විය. මේ සිල්වතුන් තුන් නම, මහනුවර වැසි ද්‍රවිඩ බ්‍රාහ්මණයන් විසින් සංස්කෘත භාෂාවෙන් ප්‍රශ්න කරන්නට පටන් ගත්හ.

කඹුරුපිටියේ සිල්වතුන් වහන්සේ සංස්කෘත භාෂාවෙන් දුන් පිළිතුරුවලින් ද්‍රවිඩ බ්‍රාහ්මණයන් තුෂ්ණිම්භූත වී ගියේය. රුක්ගොමු පාමුලට ගොස් හීල වළඳන තුන් නම, යළි ගමින් ගමට වඩී. මේ ප්‍රභා තාරකා ප්‍රඥා සිල්වතුන්ගේ රූ දු‍ටු ගැටවරයන් උන්වහන්සේලා පසුපස වැටිණි. නියම කන්ද ශෛල ගුහාවේ නැවතී සිල්වතුන්ගෙන් මහණකම යදින්නට විය. සිල්වතුන් ගණින් වහන්සේලාගේ වෛරයට පාත්‍ර වීමේ ඛේදවාචකය වනුයේ, රාජ උදහසට පත් වීමය. කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතන සිල්වතුන් වහන්සේ පහතරට මාතර කඹුරුපිටියේ වාසියකු බවත්, ඕලන්ද ඔත්තුකරුවකු බවටත් පැමිණිලි වේ. කඹුරුපිටියේ සිල්වතුන් වහන්සේ සිර අඩස්සියට පත් කිරීමට නියමවේ. වැලිවිට සරණංකර සිල්වතුන් වහන්සේට මහනුවර නගරයට පා තැබීම තහනම් වේ. සිටිනාමළුවේ ධම්මජෝති සිල්වතුන් වහන්සේ පහත්කුල හීනයකු බව පවසමින්, උන්වහන්සේගේ සිවුර හරවන්නට නියම වේ.

සත් කෝරළයේ ඇත්කඳ විහාරයේ ගණින් වහන්සේලාට කුරුඳු විකුණමින් සිටි බබාසිංඤෝට පුවත සැල වුණේය. ඔහු ගැල් කරුවකු හරහා, මේ පුවත කඹුරුපිටියේ වික්‍රමසිංහ මුලාදෑනි වහා දැනුවත් කළේය. වික්‍රමසිංහ මුලාදෑනිගෙන් පුවත ඉලංගංගොඩ මොහොට්ටාලට ද සැළ විය. මොහොට්ටාල සංදේශයක් පද බැඳ, රුහුණේ සිල්වතුන්ගේ සහ ගණින් වහන්සේලාගේ අත්සන් සමඟ මහ වාසලට ඔප්පු කරන්නට පිටත් විය. මේ ක්‍රි.ව. 1728 මාර්තු මාසයේය. එදා සංදේශය ඔප්පු කරන්නට වික්‍රමසිංහ මුලාදෑනි සහ වනිග චිත්තාමනි ඉලංගංගොඩ මොහොට්ටාල සමඟ වේහැල්ලේ ධම්මදින්න සිල්වතුන් වහන්සේ ද රජ ගෙදරට වැඩම කළේය. රජතුමා සිංහලෙන් කතා කිරීම වෙනුවට සංස්කෘතයෙන් කතා කළේය. රජතුමාගේ බමුණු පූජකයන් සංස්කෘතයෙන් ප්‍රශ්න ඇසුවේය.

වේහැල්ල ධම්මදින්න සිල්වතුන් සිංහලෙන් පිළිතුරු දී, ඒ පිළිතුර පාලි බසින් ‍තෝරා දී සංස්කෘතෙන් වටහා දුන්හ. රජතුමා මවිතයෙන් මවිත වී බලා සිටියේ ය. ගතුකාර ගණින් වහන්සේලාගේ මෝඩකම රජුට වැටහුණේ එදාය. මහ ආරාම අත්පත් කරගෙන, රජුට ගතු කියමින්, ව්‍යාජ පැවිද්ද දරන ගණින් වහන්සේලා අතර මේ සිල්වතුන් වහන්සේලා දැන උගත් බවත්, සිල්වත් බවත් වැටහුණේ එදාය. එනමුත් නරේන්ද්‍රසිංහ රජුගේ කරුණාව මේ සිල්වතුන් වෙත යොමු වීම වළකාලීම, ගණින් වහන්සේලාගේ උපක්‍රමය විය. ඔවුහු නරේන්ද්‍රසිංහ රජුගේ ආත්මීය මිත්‍රයකු වූ ගොන්සාල්වේස් පියතුමා හමුවී, රජු අවනත කර ගත්තේය. දඬුවම ලිහිල් වුවද, තිදෙනාම මහනුවරින් පිටමං කරන්නට නියම විය.

වැලිවිට සරණංකර සිල්වතුන් වහන්සේ මාතලේ ඇතිපොළට පිටමං කළ අතර, කඹුරුපිටියේ සිල්වතුන් වහන්සේ, උන්වහන්සේගේ උපන් ගම වූ කඹුරුපිටියට පි‍ටුවහල් කළේය. සිටිනාමළුවේ සිල්වතුන් වහන්සේ රුහුණටම පලවා හැරියේය. කඹුරුපිටිය ඉලංගංගොඩ විහාරයට (සපුගොඩ පන්සල) වැඩිය කඹුරුපිටියේ සිල්වතුන් වහන්සේ, එහි සිට තමන් ගෙන ආ පත පොත පිටපත් කරන්නට පටන් ගති. ඌරපොළ ආරාමය (ඌරපොළ රතනජෝති විහාරය) සිට පෙතන්ගහවත්ත සුදර්ශනාරාමය ආදී ආරාමවල පොත් ගුල බිහි කර, පොතපත තැන්පත් කළහ. බබාසිංඤෝ හරහා වැලිවිට සිල්වතුන් වහන්සේ සමඟ සබඳතා පැවැත් වූහ. දෙදෙනා වහන්සේම ශාස්ත්‍ර ශික්ෂාවේ පේවී, පොතපත සුරක්ෂා කරගෙන පිළිවෙත් දැරිය. කඹුරුපිටිය සිල්වතුන් වහන්සේ රචිත නව පොතපත ගැන, බබාසිංඤෝ යන යන තැන කීවේය. ශාස්ත්‍ර ප්‍රේමී නව පරපුර කඹුරුපිටිය ඉලංගංගොඩට ද, ගනේතැන්නට ද, ඌරපොළ මහා පෙතන්ගහවත්තට පැමිණියේ ඒ අනුවය. එම ගැටවර ශාස්ත්‍ර ශික්ෂිතයන් බොහෝමයක් සිල්වතුන් වන්නේය. ඒත් ගැටලුව වූයේ, උපසම්පදාව නොමැති වීමය. සිල්වතුන් පිළිබඳ රටේ ජනතාව අතර මහත් බලාපොරොත්තු පැන නඟින විට, සිංහල රාජවංශය නිමා විය. නරේන්ද්‍රසිංහ රජතුමා මිය යන්නේ නිල පුත්‍රයකු නොමැතිවය. එහි ප්‍රතිඵල වනුයේ, ශ්‍රී විජය රාජසිංහ නමින් රජුගේ මස්සිනා වූ නායක්කාර කුමරු රජ වීමය.

ඔහු, ශාසන ශෝධනය තම දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රය කර ගත්තේය. ඒත්, ගණින්නාන්සේලාගේ භේදකාරී කුමන්ත්‍රණ නිසා, ශ්‍රී විජය රාජසිංහ රජුට එය ඉ‍ටු කරලීමට ජීවිත කාලයටම ඉඩ නොලැබුණි. ඔහු ඇවෑමෙන් ඔහුගේ මස්සිනා වූ කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රාජ්‍යත්වයට පත් වේ. ඒ වන විට කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතන සිල්වතුන් වහන්සේ විසින් මුළු රුහුණ පුරාත්, සිල්වතුන්ගේ ආරාම පුරාත්, පොත්ගුල පිහි‍ටු වීම අරඹා තිබුණි. එම පොත්ගුල්වල තැන්පත් වූයේ ශිෂ්ටාචාරයෙන් අහිමි වී ගිය දැනුමය. සියවස් ගණනාවක් තුළ ආක්‍රමණ හමුවේ නැවත නැවත පිටපත් නොවූ දැනුමය. එමෙන්ම, සිල්වතුන් වහන්සේලා සම්පාදනය කළ නව ග්‍රන්ථ, කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතන හිමියන් විසින් පිටපත් කරගෙන, රට පුරා උන්වහන්සේ රහසේ ඇරඹූ පොත්ගුල්වලට බෙදා හැරියහ. සමහර ධර්ම පතපොත ද, ඉතිහාස පතපොත ද, සාහිත්‍ය කෘති ද, රට පුරා ‍රැගෙන ගියේ, කුරුඳු පැටවූ ගැල්වල සඟවාගෙනය. කඹුරුපිටියේ සිල්වතුන් වහන්සේගේ ශාස්ත්‍ර ව්‍යාපාරයේ ප්‍රතිඵලය වූයේ, අවබෝධගාමී සිල්වතුන්ගේ බලය සහ අවබෝධ සහිත ගිහි බෞද්ධ බලය නැඟ ඒමය. එයම කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහට උපසම්පදාව ‍රැගෙන ඒමේ සිල්වතුන්ගේ ව්‍යාපාරයට නායකත්වය දීම දක්වා උත්ප්‍රේරකයක් විය. සියම් රටෙන් උපාලි මහ තෙර වැඩමවාගෙන, ක්‍රි.ව. 1753දී සිංහල යති සසුන යළි පිහි‍ටුවන්නේ මේ සමඟය.

වැලිවිට සරණංකර මහ තෙරිඳු, සංඝරාජ පදවියට පත් වූහ. වේහැල්ලේ ධම්මදින්න මහ තෙරිඳු, පහතරට සහ සිරිපාද සංඝනායක බවට පත් විය. ඒ සමඟ කඹුරුපිටියේ තෙරිඳු සිදු කළේ, සිරිපාද මහා විහාරය පොත්ගුල් මහා විහාරය බවට පත් කිරීමය. එනම්, ලංකා ඉතිහාසයේ බිහි වූ විශේෂ කෘති සියල්ල එක්කොට, පොත් ගුලක් ඉදිකිරීමය. ලංකාවේ පුස්තකාලයක් නමින් නම් කොට පවතින එකම විහාරය ඉදිවූයේ එලෙසය. අනෙක් සියලු ආරාම, පුද්ගල නාම හෝ ධර්ම සංකල්ප නමින් යුතුය. ධර්මය, ඉතිහාසය, සාහිත්‍ය සහ අනෙකුත් සියලු විෂයයන් පිළිබඳ රචිත සියලු පුස්කොළ පතපොත එක තැනක තැන්පත් කොට, මේ පුස්තකාලය බිහි කළේය. සැබැවින් එය නූතන ලංකාවේ ප්‍රථම ජාතික පුස්තකාලය බඳු වූවේය. වේහැල්ලේ ධම්මදින්න මහතෙරිඳුගේ අපවත් වීමෙන් අනතුරුව, පහතරට සහ සිරිපාද සංඝනායක ධුරයට කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතන මහ තෙරිඳු පත්වන්නේය.

පැල්මඬුල්ල පොත්ගුල් විහාරය, දසත විසිර සිටි ශාස්ත්‍රවන්තයන්ගේ ‍තෝතැන්න විය. එමෙන්ම, යළි ප්‍රතිස්ථාපිත යති සසුන්ධාරීන්ගේ ශාස්ත්‍ර ශික්ෂාව සාදන කෙම්බිම ද විය. කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතන මහ තෙරිඳු බිහි කළ පොත්ගුල් ජාලයේ මහ පොත්ගුල වූයේ පැල්මඬුල්ල පොත්ගුල් විහාරයය. එම පොත්ගුල පරිහරණය සඳහා රට පුරා, නවක ශාස්ත්‍රවන්තයන් එහි පැමිණීමේ ප්‍රතිඵලය වූයේ මාතර සාහිත්‍ය යුගය බිහි වීමය. ගිහි පැවිදි සමාජ තුළින් දලුලා නැඟුණු ශාස්ත්‍ර පුනරුදය සඳහා තීරක බලපෑම සිදු වූයේ මෙලෙසිනි. සැබැවින් අනුරාධපුර යුගයේ සිට කෝට්ටේ යුගය දක්වා අවිචිඡින්නව ගලා පැමිණි ශාස්ත්‍රීය දහරාව නුවර යුගයෙන් මිලිනව ගියේය.

එසේ මිලින ශාස්ත්‍රීය දහරාව යළි දල්වා, මාතර සාහිත්‍ය යුගය බිහිකරලීමේ පුරෝගාමියා වූයේ කඹුරුපිටියේ සඟිධර ගුණරතන මහ තෙරිඳුය. උන්වහන්සේගේ සිල්වත් ශාස්ත්‍රීය දිවියේ බලපෑම නිසා, මාතර සාහිත්‍ය යුගය බිහි වීමෙහි ප්‍රතිඵල වූයේ, සිංහල ශාස්ත්‍රීය දහරාව කොළඹ යුගය දක්වා ගමන් කරමින්, වර්තමානය දක්වා ජීවමාන වීමය. සැබැවින්ම, පැල්මඬුල්ල පොත්ගුල් විහාරය පොත්ගුල පරිහරණය කළ වලානේ සිද්ධාර්ථ ගැටවර සාමණේරයන් වූ හික්කඩුවේ සුමංගල, රත්මලානේ ධම්මාලෝක සහ බෙන්තර අත්ථදස්සි වැනි තෙර පරපුරක් මතු විය. ගජමන් නෝනා, පත්තායමේ ලේකම් වැනි ගිහි වියත් පරපුරක් නැඟ ආයේය. සසුන යළි සීල තපෝ විය. කඹුරුපිටියේ මහ තෙරිඳු චරිතය 1780 සිංහල අවුරුදු දා නිමා විය. සිංහල ශාස්ත්‍රීය දහරාවේ නූතන ප්‍රවර්ධකයා වූද, පිළිවෙත් සරු මඟට සසුන යළි ගමන් කරවීමේ පුරෝගාමියකු වූද, කඹුරුපිටියේ මහ තෙරිඳු සිරිත ඉතිහාස ශාස්ත්‍රය තුළ මැකී ඇත. ඒ මන්ද? ඒ උන්වහන්සේට එරෙහිව මහනුවර යුගයෙන් මතු වූ අශාස්ත්‍රීය දුසිල්වතුන්ගේ යටපත් කිරීමේ ප්‍රතිඵලයකිනි.

සුජිත් අක්කරවත්ත